Austri - 29.02.1884, Blaðsíða 1

t-
co
£ >c
ct;
*55 ^
-í*-.
ö _
VT bc =c
- © V,—
^ r* tc ^
c i 5 . ö g
© ð íx: o <1 ^
CO CÍ lO JS.
•■ S . eo ^
P . 'p. _ig • >í3 Jr*
G X Js ^ ^
•r- \jA T+1 >*
&. || ^ g f
'2 q s r§ «
&' •“ R > .S o
■«? CO .« 00 — *o
Austri
» tr “. C' c ? K
s C' «*.• ’■* g O:
p p ú3 2 r 10 H“
s "• £í(g !? ET.
p íc ». i í. „ jf
e> o ir b 3
2-3 "'C?^ s E
g 3' 3- í » ij
3. t?
3 X
P- -
p. » P3 ■" >■
- 3»-'g-S
- ‘2-J "
00 o o c» x C
>§ a- 3 5 ff I a
rf ? 5 i3
1 8 84.
1. árg. íseyðisfirði, föstudag 29. febrúar. ■ Nr. 0.
61 f R2 i 63
L a n <1 b ú íi a ð a r 1 a g a in á 1 i ð.
Mál þetta er nú orðiö hið
langA'iimasta þingmál lijá oss á
þessari öld, en þó hefur því, enn
sem komið er, miðab svo lítib á-
fram, að þaö mun nú litlu nær
því að verða ab verulegri réttar-
bót fyrir land vort, lieldur en
fyrir 43 árum, þá er frumvarp
til þessara laga var í fyrsta sinn
samið ab tilhlutun embættismanna
nefndarinnar nefnil. á árunum
1839—1841. f»essi mikli dráttur
á málinu er þó sannarlega eigi að
kenna viljaleysi stjórnarinnar
né áhugaleysi þjóbarinnar,
því þegar á hinu fyrsta alþingi
1845 var konungsfulltrúa boðið
„að skipa nefnd til ab yfirfara
og segja áíit sitt um Jónsbókar
landsleigubálk, og skatta-lögun-
ina hér á landi, serú og um reka-
gögn manna og veiðilög“. Og á
þetta sama þing komu ekki færri
en 9 bænarskrár eða uppástung-
ur frá þjóðinni úr ýmsum kjör-
dæmum, eða sem sé frá helmingi
þjóðarinnar, er allar lutu að þessu
rnáli, og sem þessvegna var öllum
A Ísab til hinnar tilvonandi kon-
unglegu nefndar. Oss er að vísu
eigi kunnugt um, hver árangur
hefur orbib lijá þessari nefnd, til
þess að hrinda máli þessu áfram;
eigi heldur minnumst vér þess, ab
alþing hafi neitt verulega hreift
því, þangað til 1865. En það
er oss óhætt að fullyrða, að þjóÖ-
in vænti stöðugt eptir réttarbót
í þessu máli og fann ljóst til
þess, að þab var eitt af hinum
mestu nauðsynjamálum hennar.
þ>að lítur helzt út fyrir, að þjóð-
in hafi stöðugt búizt við, að eitt-
hvað mundi leiðast í ljós af ab-
gjörbum hinnar konunglegu nefnd-
ar, og fyrir því hafi liún þagab
svo lengi. Loks, eptir 20 ár,
setti alþing 1865 nefnd til þess
að semja frumvarp til landbúnað-
arlaga, er það ætlaðist til að
yrði lagt fyrir alþing 1867, en
þá kom það fram, að málið var
næsta skammt komib hjá nefnd-
inni, og var hún þessvegna lengd
til næsta þings 1869. f>egar þar
var komið, lýsti formaður nefnth
arinnar yfir því, að frumvarpið
ættimjöglaugt í landenn frá nefnd-
inni, og varð þá sú niðurstaðan,
ab þingið leysti nefnd þessa frá
starfa sínum, en samdi bænarskrá
til konungs um, „að skipuð yrði
nefnd manna hór á landi til ab
semja frumvarp til nýrra land-
búnaðarlaga fyrir ísland“ o. s. frv.
Nú var þriggja manna nefnd skip-
uð með konungs úrskurbi 14.
nóv. 1870, til að semja ný
landbúnaðarlög, og mun sú nefnd
hafa lokið starfa sínuni á 6 árum.
Að vísu greindi nefndarmenn á í
ýmsum aðalatriðum, og klofnaði
því nefndin; en þó er auðséð, að
þeir allir liafa verib sammála um
það og fundið brýna nauðsyn
þess, að semja landbúnaðarlög
í lieild sinni, enda munþaðfrá
öndverðu hafa verið ætlun stjórn-
ar og þjóðar, og er svo að orði
kveðið í ástæðum alþingis 1869
fyrir bænarskrá til konungs:
„Laga ákvarðanir þær, sem um
þetta elni gilda, eru að finna
sumpart í hinni fornu löggjöf
VI R K I S F A >T G A R N IR.
(Eptir J. L. Runeberg.)
Yið vik eina norðanvert við Saim-vatnið
stendur lítið þorp, og nokkru innar löðrumegin
við örmjótt sund eldgamalt virki með sívölum
turnum. Á friðartímum hefir virki þetta
verið haft fyrir fangahús; landið umhverfis er
yndisfagurt, en jafnan er þar þögult og kyrt
sem í óbyggðum og vekur þvi í brjóstum
þessara ógæfumanna tvöfaldan harm og liryggð.
Hversu opt munu eigi þessir kviksettu meun
hafa horft löngunar- og saknaðarfullum augum
yfir hinar sólgylltu öldur Saim-vatnsins, svo
ið afvegaleidda eða örþreytta bjarta hefur
fundið þvi sárar til ólífislopts dýblizunnar og
hinna blýþungu fangajárna.
í einum þessara turnklefa sátu sumar-
hvöld nokkurt 12—15 fangar, einmitt þegar
sölargeislarnir loksius Undir sólsetrið fóru að
gægjast inn um gluggasmugu á klefanum.
Allt var kyrrt og hljótt í klefanum aldrei
þessu vant; flestir fangarnir hlýddu á 17 vetra
gamlan pilt, sem sagði æfisögu sina, og þeir
fáu, er eigi hlýddu á piltinn, liorfðu fölir og
framúrlegir út um glugginn, dreymandi um
kvöldfegurðina og sjálfsagt líka harma sína,
sem náttúran í þetta sinn vakti ennþá sárar
í huga þeirra og æsti til gremju og heiptar.
f>ótt ólíklegt megi virðast haíði dapur-
leiki þessi komið þvert á móti vilja fanganna;
svo var nefnilega til ætlazt að byrja hina venju-
legu kvöldskemmtan, réttarhald, og í þeim
tilgangi hafði gamall maður, sem var hlekkj-
aður við vegginn og grár fyrirhærurn, kallað
piltinn til yfirheirslu; mann þenna kölluðu fang-
arnir lögmanninn, því að hann var ætíð svo
alvörugefinn. Rétturinn var settur. í fyrstu
var pilturinn forherðingin ein, eins og venja
var til við þessi réttarhöld; hafði hannkomizt
svo eptir dýblizu-bragnum, Jió skammt væri
síðan haun náðist, að hann gat ætíð hagað
sér eptir því, sem við átti í hvert skipti; en
þegar nú piltinum, samkvæmt áskorun dóm-
arans um að segja satt frá öllu, svo hann
með |iví gæti gjört -sig verðan mildi laganna,
hafði misheppuast að búa sér til líklega sögu,
og varð að skjóta inn i hana ýmsum sönnum
atvikum, gat gamalmennið smám saman ráðið
í hið sanna, og úr leiknum varð full alvara.
Breyting sét, er varð á atferli piltsins fvrir
þossum svokallaða rétti hafði jafnvel áhrif á
hina tryldu áheyrendur, og þeir fóru betur
að taka eptir sögunni. Vera má að hjarta
einlivers þessara sakamanna hafi viknað um
stund eins og piltsins.
„Og þá varstu 10 vetra?“ spuröi dómar-
inn á einum stað í sögu sveinsins.
„Ég var Jiá tíu vetra og sat yfir kémum
hans afa mins á ströndinni gengt Pungaharju-
eyöinu“.
„Lærði drengurinn nokkuð gott á barns-
aldrinuin?“ spurði gamli maðurinn ennfremur,
svo minniiega alvörugefinn, enda skellihlóu þá
aliir fangarnir enn einusinni.
Pilturinn svaraði í leiðslu: „Ég lærði
að synda eins og andar-ungarnir; skildi kýrn-
ar eptir á ströndinni, og synti yfir fallega
vatnið til eiðisins; lék mér þar allsbor, eins
og villidýr, í sólsiiininu, þegar heitt var í
veörinu á suinrin11.
(fanialmeuniö liorfði fyrst á fangajárnin,
síöan á kolsvarta fangelsisveggina; aðistrvld-
ur sorgarsvipur lagðist aUt í einu yfir aridlit
houum í stað alvörusvipsins; hann gnýsti
tönnum allrasnöjgvast. Myndin af bera dreugn-
um á eiðinu i sumarsólskininu hafði sent Of
heita geisla inn í hjarta æfifangans. Loks