Austri - 21.06.1884, Síða 1

■s_ -f '§>
rt ^
o 2 2
œ a *
ts -S jí
& | S
s| s
ípifi
< m
bo
s
d <1
iC
ef h
O fl
•'® ^
A rö
á í§
. bo
— 3
fl cð
3 03
•G. co
fl
t- 3
® ’S
► a
Austri
ST X-
o o
II
«<■ S°'
3. a
3 Hja
crq
ao o»
o co
►j &
p-
2. 3‘ ^S.
°s!
<*5 íj> 3-
i-». r» o
g S »r
.P g
B ‘ 1.
a> cc
a n et
I ? f
^ 5!
5’ 3
ö 22
<T jg
** t>
rg.
c ***
>-Ö a»
O K
ö ®
2
1884.
1. árg. Seyðisfirði. laugardag 21. júní. Nr. 18.
145 146 147
f»ingYallafundur 10. júlí.
a«~sjá 4. blaösíöu-^^2
Landbúnaðarlagamálið.
[Framh. frá nr. 8. og 10.*]
Um 13. gr.
J>ar stendur meðal annars: „Eigi
má hann (leiguliði) heldur án leyfis
landsdrottins ljá öðrum nokkrum af
hlunnindum peim og landsnytjum, er
leigulandi hans fylgja, nema pað sé í
umskiptum fyrir önnur hlunnindi og
landsnytjar er leigujörð haus parf;‘.
Fyrstog fremstgetumvér eigiséð annað,
en að pað sé í flestum tilfellum ósak-
næmt fyrir viðhald jarðar, pótt leigu-
liði ljái öðrum hlunnindi hennar, pegar
svo stendur á, að pað er bæði jörð-
inni og leiguliða skaðlaust. f>að getur
hæði átt stað, að leiguliði hafi ekki
vit, mannskap eða efni á að nota pau
sjálfur, og svo geta hlunnindin verið
svo mikil, að einum manni sé ofvaxið
að nota pau til fullnustu, og að pað
sé skaði fyrir sjálfan hann og hróp-
andi meinbægni við náungann að varna
öðrum kaups á notkun peirra. Tökum
til dæmis silungsveiði, selveiði í ár-
ósum, landhlaup af fiski o. fi. Er uú
nokkur sanngirni eða nokkurt vit í, að
hanna leiguliða að ljá búum sínum
með sér pessi (og önnur) hlunnindi,
sem víða eru svo mikil, að pau verða
ekki unnin upp eða hagnýtt af leigu-
liða einum, og opt pannig löguð að
leiguliði parf að vera án peirra, nema
hann njóti tilstyrks annara? Er pað
rétt, að láta hvern landsdrottin á
landinu sjálfráðan pess, ef hann vildi
hanna leiguliða slíkt?
í öðru lagi getum vér eigi séð,
að pað pyrfti ætíð að spilla jörð að
eitthvað af landsnytjum hennar séléð
áhúendum annara jarða, pótt ekki
komi aðrar landsnytjar fyrir. Eða
getur ekki ein jörð haft svo mikið engi,
að pað verði ekki unnið upp aí nokkr-
*) Vér viljum biðja lesendurna forláts á því,
að tafizt hefur fyrir áframhaldi ritgjöröar
þessarar. Kom það meðfram af því, að það
drógst forfalla vegna, að handrits fram-
haldið kæmist í prentsmiðjuna svo snemma,
að það kæmist að í nr. 9., og 11,-12., og
varö því að taka önnur mál inn á milli.
Ritstjórnin.
um ábúanda, og hinni sömu jörð pó
verið pannig háttað, að hún purfi ekki,
eða geti ekki sér að skaðlausu, sótt
landsnytjar til annara jarða, eða engar
jarðir í pví byggðarlagi hafi pær lands-
nytjar til er hún kynni að parfnast?
Hvað er nú betra að gras 4 slíkri
jörðu fúni niður ár eptir ár, en að
verða að notum leiguliða og nágrönn-
um hans? Reyndar ætti að vera von-
andi að einstakir (privat) jarðeigend-
ur yrðu eigi að jafnaði svo meinbægnir
að banna petta, en pó álítum vér hæpið
fyrir alpingismenn að byggja á pvi
lagasetningar, að engum landsdrottni
geti skjátlast í sanngirni og dánu-
mennsku. — J>að er rétt eins og peir
pingmanna, er mest hafa unnið að laga-
smíði pessu, séu gamlir klaustur-
haldarar og orðnir svo æfðir í og inn-
lífaðir „skriffinnskunni“, að peir geti
eigi hafið sig upp yfir, eða hugsað út
fyrir hin alræmdu, hneykslanlegu á-
kvæði í byggingarbréfum pjóðjarðanna,
er banna leiguliða að láta nokkrar
landsnytjar af hendi, hvort sem peir
nota pær sjálfir eða ekki, en sem eng-
um heilvita ábúanda mun hafa dottið
í hug að breyta eptir nokkurntíma!
Eða ætli nokkrum blandaðist hugur
um, að firra sig og liyski sitt hungri,
sem gæti fengið matbjörg handa pví
ef hey eitt væri í móti boðið ? Er ekki í-
sjárvert að setja pað i lög, sem bú-
ast má við að menn hvorki vilji n é
geti hlý tt?
Um 14. gr.
|>essi grein virðist óhafandi eins
og hún er og full af hneykslunum.
Fyrst skulum vér talca til dæmis:
„Leiguliði skal eiga al fjöru peirri
álnarlöng kefli eða smærri, ef eigi
er öðruvísi um samið“. J>etta
er líkt og sagt væri: „Landsdrottinn
má semja svo við leiguliða, að hann
fái eigi einu sinni álnarlöng kefli eða
smærri fyrir gæzlu rekans.“ J>að er
eigi gott að sjá, hvað verið hefur í
höfðinu á pingmönnunum, pá er peir
sömdu pessa grein. l>ar sem ínæstu
grein á undan er lagt svo ríkt á að
láta engar landsnytjar eða hlunnindi
burtu af jörðu, og pað jafnvel eigi
pótt ofnógar séu, pá er pessi grund-
vallarhugsun brotin alveg um pvert í
næstu grein á eptir. Eða megum vér
49
spyrja: Hvort skyldi vera meiri
skemmd á jörðu, að selja af henni gras
eða hey eða veiði, sem umfram er
parfir manna, eða hitt, að svipta hana
hverri spítu, er rekur á fjörur hennar ?
Ef nokkur sanngirni eða vit er í að
gefa landsdrottni svo ótakmörkuð ráð
yfir jarðeign sinni, pá væri betra að
segja einusinni fyrir allt: „Hver lands-
drottinn má fara með jörð sína og leigu-
liða eins og hann vill“ — og páparf
enginn önnur laudbúnarlög en pessi
13 orð.
J>ar sem síðar í greinininni er
talað um hvalreka, pá er pað sannar-
lega hlægilegt að láta sér nægja með
að leiguliði „g j ö r i 1 a n d s d r o 11 n i
o r ð“ um pað, ef hval rekur. Eigi
virðist gott að sjá, hver ástæða hefur
pótt til pess að breyta pessu frá orð-
um Jónsb. rekab. 3., sem segir, að
senda pegar „fullum dagleiðum til
landsdrottins". l>egar nú í sömu grein
stendur, að leiguliði skuli festa hval
og að fullu bjarga, „sem lög ákveða“,
og með pvi er að Míkindum meintur
sami kapit. Jónsb., pá lítur ekki út
fyrir annað en að petta sé gjört af
leik til að gjöra réttaróvissuna enn
argari. Eða hvoru á nú leiguliði að
hlýða, ef pessi lög fá gildi, — peim
eða ákvörðunum Jónsbókar, sem verða
í gildi eins eptir sem áður? aukpess
virðist pað alsendis ónógt til verndar
4 rétti landsdrottins, að gjöra honum
orð um hvalreka á skotspónum, sem
búast má við að hann fái ekki fyrr en
í ótíma.
TJm 16. gr.
Hér kemur hin sama ákvörðun og
víða annarstaðar í lögum pessum „e f
eigi er öðruvísi um samið“
og sem allstaðar gjörir réttaróvissuna
svo atieita. Með pessnm orðuin virð-
ist landsdrottni vera gefið undir fótinn
að semja við leiguliða, að hann einn
skuli gjöra pau hús er farast kunna
af völdum náttúrunnar án pess að eiga
par sjálíur nokkurn lilut að; og hverju
er pá leiguliði bættari fyrir pessa
góðu grein? En algjörlega kastar
tólfunum, pegar lesin er síðasta máls-
greiniu, sem hljóðar svona: „þó skal
leiguliði greiða landsdrottni álag á hús
pau, er fórust, ef pau voru ekki full-
I gtiti eptir áliti úttektarmanna! t
: Hvernig á úttektarmaður að segja álit
| sitt um brunnið hús, eða hrunið eða