Fjallkonan - 17.11.1891, Blaðsíða 3

17. nóvember 1891.
FJALLKONAN.
187
Johnson, Voltaire og Milton. Hann hefir rökvísi Johnsons, hæðn-
isfyndni Voltaires og tilfinningaháleik Miltons. Rökfærsla hans
er sem stærðfræðileg steinabrík, stíll hans er aflmikill, skær
sem nppsprettulind, einarðlegr, skáldlegr og gamansamr; áhug-
inn og áframhaldið óþreytandi.
Hann tilbiðr sína þrenning, þrenning vísindanna, skynsemina, j
athugunina og reynsluna.
Óvinir hans fara með hann eins og guösafneitara, af þvi hann \
trúir ekki á guð, á þann hátt sem þeir trúa. Mennirnir hafa
skapað sér guð í sinni mynd og likingu, og sá sem ekki trúir
á þann guð, sem aðrir hafa búið til eftir sinu höfði, verðr auð-
vitað í þeirra augum guðsafneitari.
Ég hefi aldrei heyrt Ingersoll segja að hann tryði ekki á guð j
hann trúir ekki á Jehóvah, sem Gyðingar hugsuðu sér, þenna
guð, sem skipaði þjóð sinni að farga heilum kynslóðum, gamal-
mennum, konum og börnum. í hans augum er Jehovah ekki
annað enn goðsögn, ímyndunarskapnaðr huglausrar, ranglátrar
og blóðþyrstrar þjóðættar. Hvernig ættu menn að trúa því að
guð þessi, sem eftir trú Gyðinga er grimmr, ofsafullr, hefnigjarn,
smásmuglegr og miskunnarlaus, sem refsar þeim, er honum hafa
illa þjónað með eilífum kvölum — hvernig ættu menn að trúa
þvi að þetta sé hinn .sami miskunnsami frelsari, sem fór um
land í Palestinu og kendi fagnaðarerindi fyrirgefningarinnar og
bauð lærisveinum sínum að slíðra sverðin i stað þess að verjast
mót ofsóknarmönnum.
Ingersoll ræðst ekki á guð; hann ver hann gegn hinum smán-
arlega rógi, sem borinn hefir verið á hann öldum saman. Að
segja að guð vilji láta börn sín brenna um alla eilifð fyrir nokkr-
ar syndir, það er eftir skoðun Ingersolls hróplegr rógr og há-
tignarbrot gegn guðdóminum.
Ingersoll kallar það ósiðferðilegt af trúnni, er hún segir við
mennina : „Syndgið ekki, enn ef þér samt syndgið, þá látið hugg-
ast og komið til min, ég skal gera yðr hvíta sem mjöll“.
Slík kenning er ekki vel fallin til að betra mannkynið. Menn
eiga ekki að gera hið góða i endrgjaldsvon, og ekki heldr af
ótta fyrir refsingu, heldr af elsku til hins góða. Trú Inger-
solls er mannúðarinnar trú, sú trú sem kennir mönnum að vera
sælir. „Markmið lífsins er farsæld; meðalið til að vera farsæll
er dygðin. Að lifa til þess að gera það sem gott er, að elska,
að finna farsæid i því að hjálpa náunganum til farsældar og
síðan að leggjast til hvíldar og sofna með þeirri góðu meðvit-
und, að maðr hafi int af hendi skyldur sínar við mannkynið.
Yertu farsæll hér í heimi, oss er ekki lánað að vera hér oftar
enn einu sinni. Lát þér ekki nægja að biðja guð fyrirgefn-
ingar á órétti þeim, er þú hefir gert mönnunum. Bið þú menn-
ina fyrirgefningar og bæt síðan yfir óréttindin. — t>ú rænir
mann, og guð fyrirgefr þér. Það er ágætt að sönnu, enn gagn-
ar manninum ekki hið minsta. Bið þú manninn fyrirgefningar,
og skila þú honum aftr því sem þú hefir rænt frá honum;
bið siðan guð fyrirgefningar, ef þér svo sýnist. (Framh.).
Pólitiskr kjörréttr í ýmsum löndum. Eftir
nýjum skýrslum frá þessu ári er kjósenda tala
þannig í ýmsum löndum:
Frakkland, . kjósendr 27,2
Grikkland, . 23,s
Sviss, 22,6
Þýskaiand, 21,7
Bandaríki N.-Ameríku, . 20,0
Danmörk, — 16,4
Breska ríkið, .... . 16.i
Spánn, — 16,o
Ítalía, — 8,9
Austrríki, — 7,3
Noregr, 6,6
Holland, — 6,5
Sviþjóð, 6,0
Belgía, —— 2,2
Á íslandi vóru kjósendr fyrir ellefu árum (1880)
9,i af hundraði.
Yillijálmr Þýskalandskeisari safnar eiginhand-
ritum, einkum herforingjabrófum, Óskar Svíakon-
ungr og Karl Rúmeníukonungr sömuleiðis; Rússa-
keisari safnar frímerkjum og ránfuglaeggjum, Mar-
grét Itala drotning hönskum, sem drotningar hafa
borið og prinsinn af AVales á heilt stórsafn af tó-
bakspípum.
í Sardes (í Litlu-Asíu), þar sem mælt er að
höll Krösusar Lydíu konungs hafi staðið, á nú að
grafa til fornmenja. Frakkneskir menn standa
fyrir því fyrirtæki.
Grufubátrinn „Faxi“. Daginn eftir að „Faxi“
! sökk hér á höfninni, rak upp af honum lyfting-
una og part af þilfarinu, og hefir það liðast sundr
| í sjóganginum. Keynt mun verða að ná bátnum
upp, hversu sem það tekst. — Héðan af er þessi
bátr vitanlega úr sögunni, og er það illa farið að
þessi hin fyrsta tilraun með gufubát á Faxaflóa
| skyldi misheppnast svo, og skaðinn mikill fyrir
eigendr bátsins (einkum þá hr. Sigfús Eymundsson
og Sigurð Jónsson, sem áttu mest í honum).
EldgOS. Hér í nærsveitunum hefir orðið vart
1]
Grafletrin.
Bftir Guy de Maupassant.
g elskaði hana, elskaði hana ákaflega. Af hverju elska
menn? Er það ekki undarlegt að sjá ekki nema eina lifandi veru,
að hafa að eins eina hugsun í höfðinu, eina ósk í brjóstinu,
eitt nafn á vörunum, — nafn, sem rennr upp úr djúpi sálarinn-
ar eins og uppsprettulind, nafn sem maðr hvíslar ætíð og al-
staðar eins og það væri bæn. Ég ætla ekki að segja söguna af
okkr. Ástin hefir að eins eina sögu; það er oftast sama sagan.
Fundum okkar bar saman og ég fékk ást á henni. Eitt ár bjó
ég að blíðu hennar, atlotum og tilliti, svo hrifinn, að ég vissi
ekki framar hvort það var nótt eða dagr, hvort ég var dauðr
eða lifandi, hvort ég var á himni eða jörðu.
Og þá dó hún.
Kveld eitt kom hún heim í rigningu, gagndrepa, og fékk
nokkurt hóstakjölt daginn eftir. Hóstinn hélst vikutíma, enn þá
varð hún að leggjast i rúmið. Ekki vissi ég hvað gerðist, nema
læknirinn kom til hennar, skrifaði lyfseðil og fór. Henni var
gefið inn og kona vakti yfir henni. Henni var brennandi heitt
á höfðinu og höndunum, og augun vóru fjörlaus og sorgleg.
Ekki man ég hvað við töluðum saman. Ég hefi gleymt því
öllu. Hún dó, og ég man vel þegar hún dró seinustu andtökin.
Yökukonan sagði: „Guð minn góðr“, og ég þóttist vita, hvað
um var að vera. Eftir það vissi ég ógerla hvað gerðist. Prestr
kom, og segir við mig: „Það var unnustan yðar“; mér virtist
hann gera gys að henni, og rak hann á dyr. Síðan komu fleiri
og tóku þátt í sorg minni. Ég var spurðr margs um það hvern-
ig útförinni skyldi haga. Meira man ég ekki.
Eftir kistunni man ég glöggt og hamrahljóðinu þegar hún var
kistulögð. Fáeinir kunningjar mínir vóru komnir. Ég rauk á
burt.
Ég gekk langalengi úti á strætum. Síðan fór ég heim aftr.
Daginn eftir fór ég úr París.
í gær kom ég aftr heim til Parísar. Þegar ég kom inn í
herhergið mitt og sá húsbúnaðinn og svo margt sem minti mig