Fjallkonan - 28.02.1893, Qupperneq 1

Nr. 9. Á.rg. 3 kr. (4 kr. erlendis). Ojalddag-i 15. júlf. Skrifstofa og afgreiðsla: Þing-holtsstr. 18. X. ár.
FJALLKONAN.
Auglýsinsar ódýrri enn í öbrum blöSuin. ReykjclVÍk, 28. febrÚar 1893.
Uppsögn skrifleg fyrir 1. október.
Fjölgun lækna.
Einu embættismennirnir hér á iandi sem fjölga
þarf eru læknarnir. Kennurum þarf auðvitað líba
að fjölga, enn naumast er að sinni þörf á að bæta
við mörgum kennara embættum.
Hins vegar mætti fækka ýmsum embættum; eink-
anlega sýslumönnum og prestum, ef þeir eru tald-
ir meðal embættismanna.' Stefnan hefir verið sú
að undanförnu, að prestunum hefir fækkað meir og
meir, og sjálfir eru þeir þessari stefnu fylgjandi,
því að sá kostr fylgir, að kjör prestanna íara batn-
andi. Því verðr ekki neitað, að margir prestar
hafa sveltilaun, enn úr því væri hægast að bæta
með því að fæbka þeim.
Það er lítt skiljanlegt, að sú andlega fæða, sem
prestar mata söfnuðina á, sé svo miklu meira verð
og nauðsynlegri enn heilsa likamans, að þörf sé á
hér um bil sex prestum þar sem einn læknir þykir
nægja. Hingað til hefir almenningi meir verið
kent að sjá fyrir sálunni enn líkamanum. Árangr-
inn hefir eflaust orðið, að sálunum hefir verið borg-
ið, þó líkamirnir hafi kvalizt og veslazt upp í sulti
og sjúkdómum. — Þetta var fyrrum alt saman
kallað „guðs kross“ og „mótlætingar guðs barnau;
menn trúðu, að bæði fátæktin og sjúkdómarnir
væri beinlínis ráðstöfun guðs til að betra mennina
(sjálfsagt líka ómála sakleysingja) og tjáði ekki að
fást um það, enn nú er þetta skoðað alt öðru vísi,
og flestir munu nú viðrkenna, að hvorttveggja
geti oft verið mönnunum að kenna, og að þeim sé
ætlað að ráða meir og meir bót á því með vaxandi
menningu og fyrir aðstoð visindanna.
Ef vel væri, þyrfti að fjölga læknum um helm-
ing, og yrðu þeir þó naumast svo margir sem þörf
væri á, til þess að jafnan yrði auðvelt að ná í lækni,
þegar slys bera að höndum.
Fyrst um sinn verða menn að láta sér nægja,
að aukalæknar væru settir i hin víðlendustu lækna-
umdæmi, og þau sem örðugust eru yfirferðar, svo
sem i Árnessýslu, í Mýrasýslu, Strandasýslu, Húna-
vatnssýslu, Skagafjarðarsýslu, Þingeyjarsýslu og
Múlasýslu. Þessi læknafjölgun hefði auðvitað tals-
verðan kostnað í för með sér, enn enginn mun
telja því fé illa varið, sem varið er til að varðveita
líf og heilsu manna, og laun lækna telr alþýða sízt
eftir allra embættislauna. Aukalæknar hafa líka
svo lág laun, að naumast er viðunandi, og væri
sanngjarnt, að laun lækna væri gerð jafnari og
aukin, ef landsjóðr væri þess megnugr. Það
dugar ekki ætíð að horfa í aurana, þegar um
laun er að ræða. Af því að hin nýstofnuðu auka-
læknaembætti eru svo launalág, getr auðveldlega
leitt, að vér fáum ekki í þau þá menn, sem skara
fram úr öðrum og geta átt kost á að leita sér at-
vinnu í öðrum löndum með betri kjörum.
Dýralæknir er nú enginn í landinu, enn úr þvi
er vonandi að bætt verði bráðum, þar sem tvö
dýralæknaefni eru nú að stunda nám sitt erlendis,
og fáum vér þá innan skamms tvo dýralækna. Enn
auðvitað þyrftu þeir að vera fleiri, að minsta kosti
sinn í hverjum landsfjórðungi.
Spítala þurfum vér að fá í Reykjavík, sem full-
nægi þeim brýnustu kröfum, sem gera má til slíkra
stofnana, því að mikið mun vanta á, að spítalinn í
Reykjavík geri það. Þyrfti bæði að stækka hann
og bæta, og væri víst þörf á að stofna í sam-
bandi við hann spítala fyrir geðveika menn og
holdsveika. Þetta mun nú alt þykja svo kostnað-
arsamt, að óhugsandi sé, að fá fé til þess að sinni,
enn mundi það ekki verða enn kostnaðarsamara, að
fresta því eða láta það ógert?
Fæstar þjóðir standa betr að vígi að geta varnað
útbreiðslu næmra sjúkdóma, enn einmitt Islending-
ar, af því samgöngurnar eru hér svo strjálar og
stirðar, enda er vonandi, að yfirvöldin létu alvar-
lega til sín taka, ef því væri að skifta. Þótt svo
illa færi, að t. d. kólera bærist hingað, er vonandi
að alt verði gert sem unt er til að varna útbreiðslu
hennar. Læknar á Austfjörðum hafa nú lýst yfir
því í „Austra“, að þeir muni reyna að loka Austr-
landi fyrir kóleru, þótt hún bærist þangað, og minni
röggsemi má ekki ætla landlækni og yfirvöldunum
í Reykjavík. Enn fengi kólera að breiðast hér út,
mundi læknaleysið og spítalaleysið verða æði til-
finnanlegt.
Siðferöi Islendinga á seinni öldum.
i.
Mjög tíðrætt hefir orðið um þau tvö stórglæpa-
mál, sem hafa komið upp hér á landi á seinustu
tveimr árum, morðmálið í Bárðardal og barnsmorð-
ið og sifjaspells málið í Þistilfirði. Það er eðlilegt,
þótt menn hrylli við slíkum ódáðaverkum, enn
engin ástæða mun vera til að ætla, að þessir glæp-
ir komi af því, að siðferði Iandsmanna sé yfirleitt
að spillast, eins og sagt er afdráttarlaust í síðasta
blaði Norðrljbssins, Þar er sagt, að glæpir stærri
og smærri fari óðum í vöxt hér á landi. Fjallk.
hefir oft tekið það fram, að siðferði landsmanna
hefði farið aftr í einstökum greinum, og stóð það
meðal annars í ritstjórnargrein einni í blaðinu 1886,
sem séra Jóni Bjarnasyni í Winnipeg varð svo
mikill matr úr, að hann lét dæluna ganga um það
meir enn heilt ár á eftir í blaði sínu „Sameining-
unniu, að „dygðirnar væri að dvína“ hjá Islend-
ingum, og bar Fjallkonuna fyrir því. Enn Fjallk.
hafði aldrei sagt annað, enn að landsmönnum hefði
farið aftr í hreinskilni, orðheldni og skilvísi í við-
skiftum, enn þessa þjóðlöstu má eflaust að miklu
leyti kenna verzlunarkúguninni, sem svo lengi
þjakaði landinu.
Yér erum enn á sama máli, að það sé varla í
öðrum greinum enn þessum, sem einkanlega snerta