Fjallkonan - 01.07.1897, Qupperneq 1

Kemr út nm miðja viku.
Árg. 3 kr. (erlendis 4 kr.)
Auglýsingar mjög ðdýrar.
FJALLKONAN
■
Gjalddagi 15. júll. Upp-
sögn skrifleg íýrir 1. okt.
Afgr.: Þingholtsstræti 18.
XIV, 20.
Reykjavík, 1. júlí.
1897.
Af þingmálafundum þeim sem fréttir hafa borist
af úr ýmsum héruðum landsins, er það ljóst, að þjóðin
yfirleitt er horfin frá því, að halda fram stjórnar-
skrárfrumvarpi síðustu þinga óbreyttu.
Það hafa einkum verið þeir Benedikt gamli Sveins
son og Skúli lærisveinn hans, sem hafa haldið fáein-
um trúuðum þingmönnum við þetta frumvarp á síðustu
þingum. Enn aldrei hafa þessir forkólfar getað mynd-
að neinn fastan fiokk á þingi; til þess hefir þá skort
hæfíleikana og traust þingsins. Það var því aldrei
við öðru að búast, enn að þetta smíði, sem í fyrstu
var mjög ábótavaut, færi alt í mola í höndunum á
þeim.
Tilboð stjórnarinnar í stjórnarskrármálinu er enn
ekki kunnugt. Það mun þó vera víst, að stjórnin
bjóði íslendingum sérstakan ráðgjafa (með ábyrgð),
sem mæti á alþingi og sé íslendingr. Enn hvernig
sem svör stjórnarinnar verða að öðru leyti, þá er ekki
ólíklegt, að þingið reyni nú aðeins að koma sér
saman við stjórnina um bráðabirgða umbætr á stjórn-
arskránni, enn sleppi í þetta sinn hinum fyiiztu
kröfum.
Þetta virðist og vera í samræmi við ályktanir
flestra þingmálafunda.
Miðlunarstefnan hefir þá sigrað, eða réttara sagt
’praktisk’ pólitík.
Af öðrum stórmálum er mest vert um samgöngu-
málið og fréttaþráðarmálið. Enn meðan tiiboð gufu-
skipafélagsins eru ekki fulikunn og reikningar Vestu-
útgerðarinnar ekki einu sinni full-kunnir, er ekki
hægt að ræða til hlítar um það mál. Sama er að
segja um fréttaþráðinn; enn þar mnn að líkmdum
enginn ágreiningr verða.
Þingið hreyfir líkiega ekki í þetta sinn öðrum
eins stórmálum og háskólamálinu og afnámi hæsta-
réttar. þar sem það hefir svo stórkostleg mál önnur
um að fjaila. Hvað afnám hæstaréttar snertir, hefir
stjórnin að vísu fyrir löngu gefið íslendingum vilyrði
um, að þeir ættu ekki að hafa slíkar utanstefnur;
bæði gerir stjórnarskráin ráð fyrir því, og einkum
er það skýrt tekið fram af stjórninni sjálfri í ástæð-
unum fyrir stjórnarskipunarlagafrumvarpinu 1867.
Þar segir: ‘Því hefir verið gaumr gefinn, að í sjálfu
sér væri mjög svo æskilegt, að dómstólunum á ís-
landj yrði komið svo fyrir, að hvert það mál, sera
heyrir undir dómsvaldíð, yrði útkljáð að fuilu og öllu
í Iandinu sjálfu, og það er vitasknld, að það verðr
að vera verkefni löggjafarvaldsins íslenzka, sem vænta
má, að vinna að því að koma þessu í kring’.
Enn þingið hefir mjög slælega unnið að þvi.
Læknaskipunarmálið verðr eitt af stórmálunum
á þessu þingi.
Þjóðin heimtar fleiri og fleiri lækna, enn vill nú
ekki launa þeim eins vel og áðr, því síðr hækka
laun nokkurs þeirra. í samanburði við aðra embætt-
ismenn hafa héraðslæknar minst laun, enn þó lang-
erfiðustum störfum að gegna. Þó er verst farið með
aukalæknana. Þeir eru sann-nefnd olnbogabörn land-
stjórnarinnar. Margir prestar þykja hafa lítil lauu,
enn þegar þess er gætt, að prestar hafa ábúðarjarðir
og að þeir þurfa miklu minna að leggja í kostnað
til að geta gegnt embætti sínu enn læknar, þá er
það auðsætt, að aukalæknar hafa við verst kjör að
búa allra embættismanna. — Það verðr því ekki ann-
að sagt, enn að öll sanngirni mæli með því, að laun
lækna verði jöfnuð, enn þá verðr varla komizt hjá
því að hækka uokkuð laun sumra þeirra (aukalækn-
anna). Hefði þó læknar eigi að síðr langt um minni
laun enn sýslumenn, sem sumir hafa mörg þúsund
krónur í tekjur á ári. Ber ekki á öðru enn alþýða
uni því vel, að halda þessa iðjulitlu hálaunamenn í
hverju héraði, sem hafa eins háar embættistekjur og
enda sumir hærri enn æðstu embættismenn íandsins,
að Iandshöfðingja einum undanskildum.
Þetta er auðvitað í samræmi við hina svívirðilegu em-
bætta-pólitik, sem einstakir ‘Jurister og andre Skurke’
hafa barizt fyrir hér á landi á síðari árum. Það
þykir alt af þörf á fleiri lögfræðisembættum, og svo
hefir þegar verið um hnútana búið, að þessi embætti
eru miklu betr launuð að tiltöiu enn önnur.
Alþýða ætti að lesa ritgerð sem snertir þetta efni
í 1. hefti ‘Eimreiðarinnar’ þ. á.
Af hinum smærri málum, sem eflaust verða tekin
til meðferðar á þinginu, má meðal annars nefna inn-
ienda brunabótatryggingu. Það mál er áðr talsvert
undir búið af þinginu, og ætti ekki að vera mikið
þvi til fyrirstöðu, að það yrði nú leitt til lykta. —
íslendingar hafa greitt stórfé tii útlendra brunabóta-
félaga, víst yfir 100,000 kr., enn reynslan hefir sýnt,
að hér er ekki hætt við húsbrunum, og örlítið af fé
þessu hefir verið endrgoldið. Það er því ekki hætt
við, að innlend brunabótastofnun mundi ekki svara
kostnaði.
Um innlenda lífsábyrgð verðr síðar talað í þessu
blaði.
Yínsölubannsmálið flytja Good-Templarar víst inn
á þing. Eg get ekki séð neítt á móti því, að hér-
uðin fái leyfi til að gera samþyktir um vínsölubann,
jafnve! þótt þessi samþyktalöggjöf hafi reynzt fremr
völt hér á landi, og þó vínsölubanu hafi sumstaðar
orðið þýðingarlítið meðal annara þjóða. Hér á landi
hagar enn nokkuð öðru vísi til. Enn hins vegar
býst eg við því, að danska stjórnin taki nú undir
þetta mál á sama hátt og norska stjórniu gerði 1842,
þó langt sé síðan — að hún synji slíkum lögum stað-
festingar.
Tvö mál, sem eflaust verða á dagskrá með Dön-
nm innan skamms, eru afnám grísku og latínu, sem