Fjallkonan - 09.03.1901, Síða 2

2
FJALLKOn an.
út, að þeim sé tamara að traðka skóinu hver
ofan af fætinum á öðrum, en að girða sig lilíf-
um og verjast gegn árásum þings og stjörnar
á réttindi þeirra, og krefjast einhverra réttar-
bóta, eins og t: d. tollfrjálsrar vörugeymslu. — Ekki
vantar þó það, að nóg er hér af kaupmöunum,
sem fremur geta heitið danskir en íslenzkir,
og þeir hefðu þó átt að vita jafnlangt nefi sínu,
að ekki bauð danska stjórnin þeim i Danmörku
tollana bótalaust. Hún hefir hlynt að kaup-
mönnum landsins með tollfrjálsri vörugeymslu
(Frilager, sjá lög um hana 30. júní 1851),
flutningsgeymslu (Transitoplag) og gjald-
frest á tolli (Kreditoplag). Danska stjórnin
sýndi það í verkinu heima hjá sér, að hún
vildi ekki gera kaupmöanum þungar búsifjar
með tollunum, en hér sést ekki annað, en al-
þingi hafi látið sér standa á sama, úr því að
tollunum varð komið á, eða þó heldur hafi ver-
ið hróðugt með sjálfu sér, að geta orðið þess
valdandi, að kaupmenn fengju að kenna á sér.
Þvi að einu sinni, ef ég man rétt, kora fram
frumvarp á alþlngi um tollfrjálsa vörugeymslu
(Oplagshus), en eigi gat það komist í gegnum
þingið og orðið að lögum.
Verði annars nokkuð á annað borð hreyft
við máli þessu á næsta alþingi, þá ætti þingið
að gera sér þann sóma, að búa þetta mál svo
vel úr garði, að það yrði ekki til nýrrar í-
þyngdar fyrir kaupmennina. — Mér fyrir mitt
leyti lízt það eitt rétt og viðunaudi fyrir kaup-
mennina, að tollvörugeymsluhúsið sé bygt af
landsfé, og vörurnar séu mótteknar, geymdar
og afhentar án nokkurs kostnaðar fyrir vöru-
eigendur. Eins þarf að gæta þess, að eignar-
réttur kaupmanna sé ekki heftur á nokkuru
þann hátt, að þeir geti ekki veðsett vörurnar,
ef þeim svo lízt, og þeir þurfa, þó að þær séu
undir lás tollstjórninnar.
Helvítis-basiið danska í „Verði Ijós!”
í marzblaðinu af „Verði ljós“ hefir ritstjór-
inn gert að umtalsefni greinarkorn í 6. tbl.
„Fjallkonunnar“ þ. á. með fyrirsögninni „Helvítis-
vandræðin í Danmörku“.
Svo mikill kirkju ogklerka vinur er nú „Fjall-
konan“, að hún óskaði þess í eiulægni, að sann-
kristið kirkjublað hefði haft við hendina dálítið
góðgjarnari og prúðmannlegri aðferð við rétta
og sannorða grein, heldur en V. lj. hefir beitt
hér.
Slík&r breyskleika misgerðir er nú Fjallk.
vön aðskrifa á sand, og eins gerir hún í þetta
sinn, þvi hún hefir aldrei fylt flokk þeirra
manna, sem ætlast til fegurra lífen.is á uokk-
urn hátt af kirkjublöðum heldur en af öðrum
veikum og mjög ófullkomnum meðbræðrum og
systrum.
Petta væri og því ónærgætnara, sem Fjallk.
hefir séð fyrir löngu, að þessi kirkjublöð hafa
sinn djöful að draga engu síður en aðrir ná-
ungar. Því þó það sé óneitanlega mikilsverð
hlunnindi, að geta átt frá fæðingu sinni einka
rétt á því, eins og kirkjublöðin, að eigna van-
trúuðum, eða ekki rétt-trúuðum andstæðingum
sínum illan tilgang athafna sinna, spilta sið-
ferðistilfinningu og ýmislegt fleira smávegis,
þá sýnir reynslan, að þessi dýrmæti gimsteinn
verður að vera í ágætum höndum til þess að
verða þeim ekki að voða sem á heldur, því í
óheigari höndum getur þessi óskasteinn jafn-
vel orðið að vitissteini og brent alt sem fyiir
verður, og þegar áhugamiklir afkastamenn svo
sjá, hve vel gengur undan þessu handhæga og
vandalausa áhaldi, þá getur þeim farið, eins og
biskuparáðið danska segir að farið hafi Jensen
presti, að frægðin stigi þeim til höfuðsins,
einkum ef þeir eru grunnsæir eða lítilsigldir,
svo þeir að lokum gangi á alt, bæði heilt og
vanheilt, og hætti síðast að sjá muninn.
Og þó kirkjublöðin komist hvergi nærri svona
langt, þá geta þau samt farið sér að voða,
því almenningur getur jafnvel fengið ímugust
á þessari æðri köllun, sem skín út úr augna-
ráðinu og aðförunum, því þá veit hann aidríi
hvar leodir.
Hér getur því farið svo, að tilfinningarnar
sijðfgist og menn fái ógeð á kirkjublöðunum
hversu háleit seiu köllnn þeirra er, hversu h.4tt
sem þau sitja að dómi yfir sálum vorum og
siðferði og hversu óaflátaiilega sem þau nudda.
Þetta er hættan, sem stafar af hinni mikiu
gjöf.
Hér mætti og leita að orsökinni til þess, að
bæði blöð og einstaklingar láta sig jafnlitlu
skifta og Fjallkonan hvað þessi blöð hafast að.
Það ógnar ekki, bítur því síður.
Sjálfrar sinnar vegna hefði því Fjallk. jafn
litla hvöt nú sem fyrri tii þess að yrðast við
„Verði Ijós“, ef í greininni væri ekki ýmisleg-
ur rangsnúningur, sem vilt getur þá som kanna
að lesi hana, og af því Fjalik. eignar þetta
sljóvskygni eða gáleysi fremur en illurn ásetn-
ingi, þá getur það alt farið með spekt og í
bróðerni, þó hún sjái r.ú ástæðu tii að benda á
þessa flís f auga bróður sícs.
Fyrst þýðir V. Ij. hirðisbréf Nielsens biskups
til klerka sinna. Þýðingin er prýðileg og efni
bréfsins mjög líkt hugsunir.ni í álitskjali biskupa-
ráðains um mál séra Jensens, sem Fjalik. skýrði
frá í 6. tbl. - Nielsen biskup talar að eins í dá-
lítið meiri postulatón, sem von er við þetta
tækifæri, en hógvært og stillilega. Hann segir
svo hlýlega og mildilega, eins og Ijúfasti bróðir
og ástríkasti faðir gæti framast sagt, að Iær-
dómurinn um eilífa pinu fordæmdra manna sé
sannnr og réttur kristindómur og bygður á
Ijósum orðum sjálfs Krists og postula hans.
Nielsen biskup segir svo:
„ . . . sllmargir liðir hinnar kristilegu kenn-
ingar sæta árásum á vorum tímum. Þannig
hefir nýlega verið ráðist á lærdóminn um eilífa
útskúfun. Þér, sem þekkið heilaga ritningu,
vitið ,að hún kennir, þar sem hún talar um
endalokin, að þeir, er á dómsdegi koma fram
sem andsíæðingar drottins vors Jesú Krists,
muni hreppa eilífa fordæmingu’.1 Hefir eigi
drottinn sjálfur (Matth. 25, 41. og 46.) sagt,
að á dómsdegi muni mannsins sonnr segja við
þá er standa honurn tii vinstri haudsr: „Farið
frá mér, þér bölvaðir! í eiiífa eldinn, sem fyrir-
báinn er djöflinum og englam hans!“ Og seg-
ir hann eigi um þá: „og þessir skulu f&ra
burt tií eilífrar refsingat". Þrátt fyrir þetta
vóru þegar fyrir fimtán huudrað árnœ margir
innan kristninnar, er vildu eyða þessum Ijósu
orðum. Sömuleiðis segir biskupinn: „Þér vit-
ið og að til eru önnur orð af munni drottins,
er tala jafn-ákveðið um endaleysi glötunar-
innar, og að Páll postuli kennir hið sama, þar
sem hann t. a. m. kemst svo að orði um þá
er ekki þekkja guð og óhlýðuast fagnaðarerindi
drottins vors Jesú Krists, að þeir „muni sæta
refsingu, eilífri giötun frá augliti drottins og
frá dýrð veldi3 hans“ (Þess. 1, 9.). Því byggja
vorir lúthersku forfeður og Ágsborgarjátningin
réttilega heil. ritingu kenninguna um eilífa
glötun“.
Þó biskupinn segi þetta með mannúðarinnar
og kærleikans orðum, þá sýnir hann að útskúf-
unarkenningin stendur óhrekjanlegum fótum á
orðum Krists sjálfs og sýnir það svo ljóslega,
að enginn kristinn maður né jafnvel heiðingi
mun mótmæla og því síður Fjallkonan.
Enn fremur segir Nielsen bískup. að þó til
hafi verið kristnir menn þegar á dögum Ágúst-
ínusar (f. 373, d. 430), sem létu blekkjast af
„einhverri mannlegri meinhægð“ og eins á dög-
um Lúthers, og víst eun í dag sé til menn,
„sem var um megn að hugsa sér, að maunleg-
ur vilji gæti til lengdar haldið áfram, að veita guðs
mikla og volduga kærleika mótstöðu11, og bygðu
bæði á því og svo á aigæzku og miskunnsemi
guðs þá von eða trú, að enginn maður glatað-
ist eilíflega, þá létu þessir mean „blekkjast af
1) Þeesa klausu tekur biskupinn orðrétta úr álitBskjali
biskuparáðsins.
mannlegri góðlátssemi41. Þett . er einber hugar-
butður hjá þeim, því þar sem þeir þykjast
finna trú sinni stað í orðum Páls postula, þá
„misbeita þeir orðum ritningarinnar", því: „Hver-
vetua í nýja testameDtiuu verður kenningin
uji eiiífa útskúfan fyrir oss“, segir Nielsen
biskup.
Hann segir það sárnauðugur auðvitað, en hann
segir þ ð með öilu ótvírætt, að von vor um
enda eilífra kval i eigi enga rót í orðum Krists
né postulanna.
Aftur á móti segir Niel æn biskup, að kirkjan
dirfist þó ekki að loka þá menn úti, sem vænti
á endurreisn allra hluta, og á því ste-dur svo
fyrst og fremst, „sð vér erura skirðir ti! eilífr-
ar trúar á hið eilífa líf en ekki fil trúar á
hina eilífu glötun“. í öðru lagi sé útskúfunar-
kenningin ekki á þann hátt talin tii grund-
vallaratriða kristinnar trúar, að þaan verði að
loka úti, sem ali þá von í brjóti sér að allir
muni um siðir iðrsst. í þriðji lagi hafa guð
liræddir þjónar orðsins alið þessa vou leynda
í brjósti sér án þess að veiklast í trúnni eða
útbreiðslu orðsir.s; þvi verður samvizkusöm
um manni ekki skilyrðislaust neitað um að
vera prestur í þjóðkirkjunni þó að hann ali
þessa von í brjósti. „Eo það er sitthvrð“, -egir
Nielsen biskup, „að ala í brjósi sér sem von
það, sem aldrei getur orðið annað eu von,
bygð á mannlegura ágizkunum, og halda því
fram að þetta sé annað og meira, og að tala
óvirðulega um þá menn, sem ekki vilja beygja
sig fyrir þassum ímyndaða sannleika“.
Aftur á móti getur Iæidómuriun um eadur-
reisu allra hluta orðið hættulegur eftir ætlun
biskupsins. Að vísu liafa verið til guðhræddir
menn, sem höfðu þessa von án þess téð yrði
að það skaðaði kristinlíf þeirra og starf. Aft-
ur má segja að til hafi verið heittrúaðir trúar-
vingismenn, sem þessi skoðuu hafði mjög skað-
leg áhrif i. Loks varð útskúfuuarkenningin
mörgum inönnum fyrsta sporið á vegi, sera
leiddi tii neitunar á fleiri lærdómum en þess-
um.
Og við þá sem „hneykslast á taiinu um eilífa
útskúfuu" segir biskupinn að eudingu: „Farðu
að öllu gætilega! Minstu þess, ; ð kenningin
stecdur í sambaudi við œikilvægar spurningar
viðvíkjandi veru guðs og frjálsræði maanauna,
og varastu uinfram alt að taka ágizkanir manna
fram yfir gnðs augljósa orð“.
Þ8tta er inntak hirðisbréfsins, og hefir það
vetið rakið hér svo rækiíðga vegna þesa, að í
því eru öll meginatriði álitsskjals biskuparáðs-
ins, sem V. Ij. gefur í skyn, að Fjallk. hsfi ver-
ið að snúa út úr eftir dönskum blöðum til þess
að gera það hlægilegt. Að eins eru þessi at-
riði betur og ljósar sett fram í hirðisbréfinu og
því er þsð valið hér. Og biðjum vér V. Ij. að
gera það, þó ekki sé nema í greiða skyni, að
fara nú ekki að finna upp á því, að hér sé
ranghermt eða snúið út úr, því það væri svo
leiðinlegt, að þurfa að fara að prenta bréfið
orðrétt.
Hverjar eru nú kenningar þessa hirðisbréfs
og biskuparáðsskjals og rökréttar trúfræðileg-
ar afieiðingar þeirra, og hvernig hefir nú Fjallk.
misþyrmt þeim?
„Yerði ljós“ fer um þetta þeesum þeóiógisku
bibiíuskýriagarorðum:
„Hins vegar hafa ýms af vantrúarblöðunum dönsku
með illgirnislegum útúrsnúningi reynt að gera úrskurð
kirkjustjórnar og álitsskjai kirkjuráðs í máli þessu hlægi-
legt. „Fjallkonsn" okkar, Bem löngum hefir, af mjög
eðlilegum ástæðum, reynt að telja sjálfum(l) sér og öðr-
um trú um, að ekkert „helvíti“ og engin „glötun“ sé
til, hefir farið að hreyfa þessu máli nýlega og skýrir frá
því eftir innblæstri Brandesa-vantrúarmálgagnsins danska
(„Politiken11), án þess nokkru sinni að hafa augum litið
sjálft álitsskjal kirkjuráðsins, og má þá svo sem nærri
geta, hversu rétt og sanngirnilega er skýrt frá öllum
málavöxtum“.
Svona lítur sannleikinn út í „Verði ljós“.
FrásöguFjallk. um tildrögin aðálitsskjali biskupa-