Fjallkonan - 16.08.1904, Page 2

130
FJALLKONAN.
virðist hafa haít hann í vösum sín-
um.
Komist Witte nú til valdanna í
Plehves stað, þá er líklegt, að eitt-
hvað verði linað á hinum hörðustu
þrælatökunum, sem Rússastjórn hefir
á þegnum sínum. Enda segja Rúss-
ar, þeir sem í öðrum löndum hafast
við og þora að segja sannleikann, að
með dauða Plehves sé þungu fargi
létt af rússnesku þjóðinni og sannefnd-
um böðli steypt af stóli.
Það mun mörgum kunnugt, að
yfir sundið milli Englands og Frakk-
lands eru ferðir geysilega miklar og
samgöngur tíðar. Hafa Englending-
ar nú á síðari ártugum haft þæi
ráðagerðir með höndum, að koma
þeim samgöngum svo fyrir, að ekki
þyrfti að nota sjóinn. Hafa þeir
stundum þózt reka sig á það, að þó
að Jón Boli vilja sigla, þá vill Kári
og Ægir ekki leggja samþykki sitt
til.
Árið 1857 stakk verkfræðingur einn,
Thomé de Gamond að nafni, upp á
því, að grafa járnbrautargöng undir
sundið, og síðan hafa margar uppá-
stungur verið gerðar í líka átt. Frakk-
ar hafa hvað eftir annað borið upp
frumvörp i þinginu um fjárveitingar
í þessu skyni og Gladstone lagði ein-
hverju sinni fyrir enska þingið frum-
varp, sem fór í sömu eða líka átt.
En málið hefir sarnt ekki náð fram
að ganga.
Englendingar hafa jafnan haft þann
hita í haldinu, að göng undir sundið
mundu á ófriðartímum notuð til að
skjóta lieriiði á land hjá þeim, og
væri þá ver farið en heima setið.
Yerkfræðingarnir hafa samt haldið
áíram uppástungum og ráðagerðum.
Þegar hætt var að hugsa um göng-
in undir sundið, kom fram sú uppá-
stungum, að gera brú yfir sundið.
Þá kom sú snurða á, að þótt Frakk-
ar og Englendingar ættu sjóinn, hvor-
ir fyrir sínu landi, þá væri þó áll-
inn í sundinu alþjóða eign. Yæru
því þessar tvær þjóðir ekki einráðar
um slíka brúarbyggingu. Þar að
auki mundi brúin gera skipaferðir
um sundið miklu viðsjálari og erfið-
ari en verið hefði, og væri þó sízt á
það bætandi. Sundið er mjótt, um-
íerðin geysimikil og þokur þar tíðar;
verður þar jafnan vel til að gæta, að
ekki „reki sig einn á annars horn“.
Nú hefir nýlega verkfræðingur einn,
Bunau Varilla að nafni, komið með
nýja tillögu, sem útlit er fyrir að fá
muni góðan byr. Hann hygst, að
sameina báðar hinar eidri uppástung-
ur um göng og brú.
Sú er ætlun hans, að grafa göng
undir sundið frá Calais á Frkkiandi
27 kílometra út í sundið. Þá eru 3
kílometrar til Engiands. Þar ætiar
hann að búa til eyju í sundinu og
láta göngin undir sundið koma þar upp
á yfirborð jarðar. Frá þessari vænt-
anlegu eyju á aftur að leggja brú til
meginlands og eftir henni járnbraut.
Tillaga þessi þykir hafa margt til
síns agætis. Skipaferðir hindrast
ekki, því níu tíundu hlutar sundsins
eru opnir, sem áður. Englendingar
geta og brotið brúna af, nær sem þeim
býður svo við að horfa; þurfa þeir
þá ekki ‘lengur að bera í fatii fyrir
því, að útlendur her veiti þeim óvænta
þeirasókn.
Á tiilögu þessari, ef hún nær fram
að ganga, eru að vísu ýmsir mein-
bugir og margfaldir erfiðleikar; en
talið er víst af fróðum mönnum, að
fram úr þeim öllum muni ráðast.
Engu síður er hitt talið víst, að
þótt samgöngubætur þessar verði
dýrar, þá muni þær samt áreiðanlega
borga sig.
Á Persalandl i Austurálfu varð í
f. m. allmikið vart við svartadauða.
Voru þau brögð að sóttinni í borg-
inni Teheran, að sum blöð þar hættu
að koma út. Stjórnin gerði þá rögg
af sér, að láta þetta mál til sín taka
og setja ýmsar varúðarreglur gegn
útbreiðslu sóttarinnar.
Frá Kína bárust þær fréttir í f.
m., að á ofsóknum hefði brytt þar
í landi gegn kristnum mönnum. Átti
þar að hafa verið drepinn frakknesk-
ur biskup og prestur og 2 krist.nir Kín-
verjar. Þetta gerðist í borginni Ichang.
Þá höfðu og 3 prestar verið brend-
ir kvikir í Lichuan. En þegar er þau
tíðindi spurðust, voru 200 hermenn
sendir til að bæla niður óspektirnar.
í þorpinu Mojtin á Ungverjalandi
varð eldsvoði allmikill seint í f. m.;
brunnu þar 30 býii til kaldra kola;
en manntjón varð iítið sem ekkert.
firuní varð og mikill um sama
leyti í Winterberg í Bæheimi. Þar
brunnu 44 hús til kaldra kola; urðu
þá 181 fjölskyldur húsnæðislausar.
Ekki brann þar inni nema ein mann-
eskja.
í Greflö í Svíþjóð bryddi á bólusótt
rétt fyrir síðustu mánaðamót. Höfðu
40 manneskjur sýkst. hjá 5 fjölskyld-
um. Talið vist, að skip, sem þar Yar
í höfn, hefði komið með sóttina.
Yerkfall mikið gerðu slátrarar í f.
m. í borginni Chikago. Hinn 24. f.
m. voru þeir orðnir 54,000. Daginn eft-
ir ætluðu 35,000 annara verkamanna
að leggja niður vinnu, og um sama
leyti enn 52,000.
Af austræna ófriðinum eru engin
stórtíðindi, ná þó síðustu fregnir fram
yfir síðustu mánaða mót.
Hinn 24. f. m. stóð orusta með
Japönum og Rússum á Liao-tungskag-
anum, ofarlega. Höfðu Rússar þar
vigstöðvar góðar, 40- 50,000 liðs og
um 100 fallbyssur. Sótti þar að 2.
her Japana, sem Oku ræður íyrir.
Er orusta þesssi kend við Tai-sji-tsjao;
er hún um 12 mílur vegar suður írá
Liao-yang; en þar situr Kuropatkin
með meginher Rússa. Þar unnu Japan
ar frægan sigur; mistu þeir um 800
manna, en segja, að af Rússum muni
hafa fallið um 2000. Eftir þá or-
ustu létu Rússar undan síga norður
á leið og héldu Japanar í humáttina
á eftir þeim.
Fyrstu dagana í þessum mánuði
stóð svo óslitin orusta á aðalherstöðv-
unum. Fóru Rússar jafnan halloka,
þar og þá sem alstaðar annarstaðar.
Hafa öll viðskipti Rússa við Japana
verið ein óslitin hrakför írá upphafi
til enda. Hinn 1. þ. m. vann Kuroki,
hershöfðingi Japana, sigur á liði Kuro-
patkins á tveim stöðum skamt frá
Liao-yang.
Fyrst i þessum mánuði mistu Rúss-
ar hershöfðingja þann, sem Keller
hét, dugandismann og vaskan.
Þann kvitt höfðu Kínverjar borið
út, að Japanar væru búnir að vinna
Port Arthur. En allir telja það flugu-
fregn, sera ekki sé eftir hafandi. Hitt
mun mjög sennilegt, að skamt muni
þess að bíða, að yfirlúki.
Meðal stórmeina hjá Rússum má
efalausttelja ósamkomulagið milli höfð-
ingjanna í Rússaher. Semur Alexejeff
mjög illa bæði við Kuropatkin og
Skrydloff, aðmn ál.
Eftir þessar sífeldar ófarir og deilur
meðal hershöfðingjanna er nú svo
komið, að hermennirnir rússnesku
eru teknir að gerast kjarklitlir. Traust
þeirra á og virðing þeirra fyrir hers-
höfðingjunum er á þrotum; og er
það sízt að furða. Þar að auki hafa
sumir hershöfðingjarnir orðið berir
að ósæmilegum lifnaði; hafa viðað
að sér hópum af vændiskonum og
lifað dýrslegasta svallaralífi. Hefir
svo mikið að því kveðið, að einn af
frændum keisara hefir verið rekinn
heim við lítinn orðstír.
Einveldisspillingin virðist vera kom-
in út í hvern legg og lim hjá Rúss-
um.
Ávextirnir munu og fara þar eftir.
Sálmasöngsbókin nýja.
— :o: —
Kærkomnari gest, en þessa nýju
sálmasöngsbók séra Bjarna Þorsteins-
sonar, geta þeir, sem unna fögrum
kirkjusöng, tæplega hugsað sér; því
hún felur í sér flestar þær breytingar,
sem æskilegastar eru á hinni fyrri
kirkjusöngsbók; fellir úr leiðinleg og
óþörf lög, en kemur aftur með ný lög,
fögur og skemtileg.
Sérstaklega þykja mér falleg nýju
lögin við sálmana: „Þú guð ert
mikill, Mergðin engla sveita." „Rís
upp mín sál og bregð nú blundi."
„Sjá nú er iunninn nýársdagur."
„Nýja skrúðin nýfærð í“ og við út-
fararsálminn „Sofðu vært hinn síðsta
blund." Enn mætti nefna iagið við
trúarsálminn: „Véi trúum allir á einn
guð.“ „Syng guði dýrð hans dýrð-
keypt hjörð“ o. fl. Vonandi verður
alment farið að syngja í kirkjum hinn
fagra trúarsálm: „Vér trúum ailir á
einn guð,“ með þessu nýja lagi Hart-
manns gamla; eða í það minnsta
alstaðar þar, sem ekki er orðin föst
venja að syngja sömu sálmana og
lögin ár eftir ár, þrátt fyrir það þó
ný lög komi við sálmana.
Af þeim lögum, sem voru í hinni
fyrri kirkjusöngsbók, en ekki hafa
verið tekin upp í þessa nýju, se eg
einna mest eftir laginu: „Jeg heyrði
Jesú himneskt orð“ og laginu: „Svo
blítt er hirðishjartað æ,“ sem er
gullfallegt, og á vel við flesta þá sálma,
sein það hefir verið notað við í hinni
fyrri kirkjusöngsbók; en þó ekki hvað
sízt við sálminn nr. 611. Helst hefði
eg kosið, að þessi Jög bæði hefðu
verið í nýju bókinni. Sömuleiðis
heíði eg kosið, að lagið „í dag er
glatt í döprum björtuin“ eftir Björn
Kristjánsson hefði verið líka í bók-
inni. En þó að eitt og eitt lag finn-
ist, sem rnaður saknar í þessari bók,
þá er það ekkert á móti þeim mörgu
fögru, nýju lögum, sem hún hefir
að geyma; svo er líka hægt að nota
þau lög, sem að menn sakna úr hinni,
því flestar kirkjur og líkl. allir organ-
istar eiga til bæði bók Jónasar
og viðbætir séra St. Thorarensens
og Bj. Kristjánssonar,
Mörg lög hefir séra Bjarni sett í
aðra tóntegund, en þau voru í, í Jón-
asar bók, og er slíkt alstaðar til bóta,
og sumstaðar til stórmikilla bóta t.
d. á laginu: „In dulci jubilo", sem
lækkrð hefir verið um heilan tón;
eins má segja um fleiri lög t. a. m.
„Konung Davíð sem kendi“, „Mín
huggun og von“ og íjöldamörg fleiri,
sem áður voru, ýmist of iág eða há;
beint þvingandi að syngja langa sálma
undir þeim. í einstaka lagi hefir
séra Bjarni breytt röddum, einkanl.
Alt og Tenor t. d. í lögunum „Sjá
Ijós er þar yfir, sem lagður var nár.“
„Ó hversu sæll er hópur sá“ o.
fl. og er slíkt til bóta, því bæði finst
mér lögin verði fallegri við það, og
um leið auðlærðari.
Bókin er yfirhöfuð vel úr garði
gerð, að öllu leyti frá hálfu séra
Bjarna, og á hann sannarlega skilið
þakklæti frá löndum sínum fyrir
verkið.
Sjálfsagt finst mér, að allar kirkj-
ur kaupi eitt eintak af bókinni; og
meira að segja ætti að gera þeim
það að skyldu, til þess að bókin nái
tilgangi sínum nfl. að verða nútíðar og
framtíðar bók fyrir kirkjusönginn.
Sömuleiðis ætti að gera öllum kirkju-
organistum að skyldu, að spila og láta
syDgja hvert lag, sem fyrir kemur í
kirkjusöngsbókinni, og sem prestur-
inn óskar eftir að sé sungið; því það
er aumt til þess að vita, að prest-
urinn nær því aldrei skuli mega taka
til sálmana sjálfur, vegna þess að
annaðhvort organistinn kann ekki að
spila lögin, eða söngfólkið getur ekki
sungið þau, af því að lögin hafa ekki
verið því keud.
En því miður á þetta sér stað
alt of víða, bæði hér og annarstaðar.
Organistum, öllum, sem launaðir
eru, ætti beint að gera að skyldu, að
æfa söngflokk til að syngja í kirkj
um; en þó ekki hvað sízt þeim, sem
eru organistar í sjávarplássum; því
bæði eiga þeir hægara með að fá fólk
til að koma saman til æfinga og svo
eru þeir líka vanai. bezt launaðir.
Hvergi þar, sem eg hefi verið við
kirkju í sjávarplássi, hefi eg heyrt
jafngóðan söng, eins ogi Eyrarbakka-
og Stokkseyrarkirkjum, þegar þeir
bræðurnir Jón og ísólfur Pálssynir
voru þar organistar. Þeir höfðu æfð-
an söngflokk, og auðsjáanlega höfðu
hug á að leysa starf sitt vel af hendi;
og fylgdust með og tóku það nýjasta
til æfingar sem út kom af sálmalög-
um, og má þar með teija hátíðasöDg
séra Bjarna, sem þeir létu syngja í
sínum kirkjum, áður en í dómkirkj-
unni.
Það má telja enn tvo kosti við
bók séra Bjarna, sem ekki eru áður
taldir, og þeir eru hin fróðlega skýr-
ing, sem hann hefir samið og er aft-
ast í bókinni yfir höfunda og upp-
runa laganna; og síðast. en þó eigi
sízt, hinn ágæti formáli, sem er fremst-
ur í bókinni; og sem skýrt og skor-
inorl tekur fram, hvernig kirkjusöng-
urinn eigi að vera; og eg vil benda
öllum organistum á að lesa hann ræki-
lega, því þá munu þeir sjá hverra
umbóta þessi mesti söngfræðingur og
tónfræðingur landsins álítur við þurfa
til þess að kirkjusöngurinn (sem er
helmingurinn af guðsþjónustugerðinni)
fullnægi kröfum tímans.
Vestmannaeyjum í marz, 1904.
Jón Ag. Kristjánsson.
Vegna rúmleysis hefir grein þessi beðið
um stund. Ritstj.