Fjallkonan - 20.03.1909, Blaðsíða 2

38
FJAlXtONAN
Böðvari Jónssyni pósti vill hún
og veita 100 kr. ellistyrk.
Meiri hluti nefndarinnar leggur til
að felt sé burtu ákvæðið um það, að
rikissjóður fái 3/s af sekium fyrir ó-
löglegar fiskiveiðar.
Þessum lánbeiðnum vill nefndin
sinna:
al Sláturfélagi Suðurlands má lána
úr viðlagasjóði 45000 kr. gegn jafn-
miklu stofnfé (hlutafé) og ábyrgð
sýsluneíndanna i V. Skaítafells, Rang-
árvalla, Árness, Kjósar, Borgarfjarð-
ar og Mýra sýslum, og 41/*0/# vöxtum
og afborgun á 15 árum.
b) Öðrum sláturíélögum má lána
úr viðlagásjóði 25,000 kr. gegn ábyrgð
hlutaðeigandi sýslunefnda og öðrum
kjörum hinum sömu.
c) Ullarverksmiðjunni á Akureyri
má lána úr viðlagasjóði alt að 50,000
kr. með ábyigð bæjarstjómar og sýslu-
nefnda Eyfirðinga gegn ^j^lo vöxt-
um og afborgunarlaust 5 ár hin
næstu.
d) Handa Heilsuhœlisfélaginu má
ábyrgjast 150 þús. kr. lántöku til að
koma upp heilsuhæli á Vífilsstöðum
yfir 50 sjúklinga.
e) Fljótshlíðarhreppi má veita úr
viðlagssjóði 5 þús kr. lán gegn ábyrgð
sýslunefndar Rangæinga með 4V20/o
vöxtum og 15 ára afborgun.
f) Alt að 6000 kr. má lána úr
viðlágasjóði kirkjusjóði ísiands, ef á
þarf að halda til að hlaupa undir
bagga til að endurreisa 2 kirkjur i
Árnessýslu, er fuku í vetur.
g) Til umbótar á bryggjunni á
Blönduósi má veita sýslunefnd Aust-
ur-Húnavatnssýslu alt að 8000 kr.
lán úr viðlagasjóði.
h) í stað 30,000 kr. kornforða-
búrslánsheimildarinnar í síðustu fjár-
lögum komi heimild fyrir alt að
10,000 kr. láni hvort, ár hin næstu.
hngsályktunartillögur.
18. Að skora á landsstjórnina að
leggja fyrir næsta alþingi frumvarp
til iaga um aðskilnað ríkis og kirkju.
Flutningsm. Jón Jónsson á Hvanná.
19. Að skora á landsstjórnina,
að hlutast tii um það, að póstaf-
greiðsla verði sett í Vík og að póst-
ferðum verði fjölgað um helming
milli Odda og Víkur á þeim tíma árs,
er póstvagn gengur vikulega rnilli
Reykjavíkur og Ægissiðu. Flutnings-
maður Gunnar Ólafsson.
20. Að skora á stjórnina að
semja reglugerðir fyrir unglingaskóla
og setja ákveðin skilyrði fyrir styrk-
veitingu til þeirra úr landssjóði. —
Frá gagnfræðaskólanefndinni.
Níð um kónginn
kallar blaðið Reykjavík það, að nafn
konungs var nefut í sambandi við
Heiniastjórnarflokkinn íslenzka í grein-
inui „BeklageJse" hér i blaðinu fyrir
skömmu. Fjallkonan hafði grun um
það áður, að engin sérleg sæmd væri
að því að vera talinn til „Ileima-
stjórnarflokksins‘‘, og þess vegna tók
hún það skýrt fram, að enginn bæri
konungi það á brýn að hann væri í
honum. En svo ofstækisfulla óvild
ber hún ekki til flokksins — og von-
ar að svo fari aldrei — að hún telji
það níð um mann, að vera nefndur
í sömu grein og flokkurinn!
Þeir sem nokkuð eru kunnugir
gáfnafari ritstjóra Reykjavíkur, Jón-
asar Guðlaugssonar, og gætni(!) hans
Og mannleysunnar með heigulshjartað,
sem felur sig að aftanverðu við Jón-
as og ræður því mest, hvað hann
ritar, — þeir Játa sér ekki bregða
þótt þeir sjái annað eins og þetta i
Reykjavikinni. En svona litið hefir
aldrei verið gert úr Heimastjórnar-
flokknum fyr.
Innræti ritstjórnarinnar leynir sér
ekki í greininni, sem blaðið flytur
út af þessu. Fyrst og fremst sleppir
hún einu orði úr þeim kafla Fjall•
konu greinarinnar, sem tekin er upp
i blaðið, til þess að gefa þeim orðum
annau svip. Fyrir þess konar óvönd-
un er ekki hætt við að ritstjórnin
fari að roðna.
En þar með er ekki nóg. Blaðið
fer þar að auki með hrein og bein
ósannindi, annaðhvort af ásettu ráði
eða aulaskap. — Hvort skyldi vera
líklegra?
Reykjavík kallar FjalJkonuna leka-
byttu ísafoldar, segir að Björn Jóns-
son eigi hana og láti hana flytja
niðgrein um konung vorn, og hagar
orðum svo, sem alJir fiumvarpsand-
stæðingar eigi sök á þvi sem Fjall-
konan segir.
Þetta vita allir að eru tilhæfulaus
ósannindi altsaman, og það veit rit-
stjórn Reykjavíkur líka. f’ess
vegna er i rauninni óþarft að leið-
rétta það, auk þess sem það er ógeðs-
leat að róta nokkurn hlut upp í ó-
sannindahaug þess blaðs. En af því
„Dönum má segja alt“ — og
dönskum fslendingum — og af því
að telja má alveg víst að Reykjavík-
ur feðurnir Jeggi kapp á að halda
þessum ósannindum á lofti við þá og
sumir þeirra máske trúi þeim, þá
sendi ritstjóri Fjallkonunnar Reykjavík
yfirlýsingu þá, sem hér fer á eftir,
til birtingar í næsta blaði, og mun
það bráðum sjást, hvort ritstjórn
hennar virðir sannleikann svo mikils
að hún veiti yfirlýsingunni rúm þar.
Yflrlýsing.
í greininni „Afrek frumvarpsfénda"
í 13. töJublaði Reykjavikur þ. á. er
það sagt berum orðum, að hr. Björn
Jónsson ritstjóri ísafoldar láti Fjall-
konuna flytja níðgrein um konung
vorn og er þar átt. við greinina „Be-
klagelse" i 8. tölubl. Fjallk. þ. á.
Það er ennfremur sagt í fyrnefndri
Reykjavíkurgrein, að hr. B. J. eigi
Fjallkonuna, og síðar i greininni er
komist svo að orði, sem allir írum-
varpsandstæðingar eigi sök á þvi, sem
sagt er í greininni „Beklagelse".
Út af þessu finn eg mér skylt að
lýsa því yfir, að hvorki ritstjóri ísa-
íoldar, hr. Björn Jónsson, né nokkur
annar hefir nokkurntíma haft afskifti
af ritstjórn Fjallkonunnar síðan hún
kom í mínar hendur. Hann hefir
engan staf skrifað sjálfur í blaðið og
ekki látið neinn annan skrifa í það
svo að mér sé kunnugt. Blaðið er
mín eign og einginn maður úr rlokki
fi umvaipsandstæðinga hefir skift sér
af því, hvað eg hefi ritað í það; og
um greinina „Beklagelse" er það að
segja, að um hana vissi enginn ann-
ar en eg og prentararnir, sem prent
uðu hana, fyr en hún kom út í blað
inu.
Sannleikans vegna skora eg á yð
ur, hr. ritstjóri, að birta þessa^yfir-
lýsingu í næsta tölublaði Reykjavík-
ur.
fað skal tekið fram, að eg rita
þessa yfirlýsingu, án þess að nokkur
maðurhafi farið fram á það við mig,
til þess að koma i veg fyrir að sak-
lausir menn gjaldi þess, þótt einhverj
um þyki umrædd grein mín í Fjali-
konunni hafa að geyma ómakleg um-
mæli i gaið konungs. Og Jegg eg
við drengskap minn, að yfiilýsingin
sé sannleikanum samkvæm.
Hafnarfirði 16. marz 1909.
Jón Jónasson
ritstj. Fjallk.
Til ritstjóra Reykjavikur, hr.
Jónasar GuðJaugssouar.
Fleiri blöð eu Reykjavíkin hafa
tekið upp þykkjuna fyrir konung vorn
út af fyrnefndri grein í Fjallkonunni
(Beklagelse), en ekkert þeirra, sem
enn hefir borist oss, mist fyiir það
stjórn á skapsmunum sínum, eins og
Reykjavíkin.
Fjallkonan ætlar sér ekki i þetta
sinn að ræða meira um málið. Hún
er búin að hrinda ósannindunum,
sem út af þessu hafa verið spunnin.
Eftir það er engum vorkunn að dæma
um, hvort hún hafi gert sig seka
um ósærnilegt athæfi eða ekki. Hún
gekk að því vísu fyrir fram, að grein-
in mundi hJjóta misjafna dóma. —
Þegar ekki er hugsað um neitt
annað en að segja sannfæringu
sína, hver sem á í hlut, þa er hætt
við að þau orð vilji falla, sem koma
mörgum illa. Og oft er þá gengið
lengra en venjan telur leyfilegt. En
sá, sem viJl reynast sannfæringu
sinni trúr, lætur það ekki á sig fá.
Næstu sporin hvort að öðru,
Svo þakklátur er jeg honum Thor-
hrandur Káruss í Dallur fyrir grein
haDS Næsta sporið (Fjallk. xxv. 49),
að jeg geri honum það til geðs, að
láta nafnið hans standa óbeygt, svo
allir geti séð, hvernig slík ritvenja
muni taka sig út. Grein hans sýnir
hvert ættarnafna stefnan leiðir. Hún
leiðirlengraoger hættulegri en formæl-
endum hennar dettur í hug. Hér ligg-
ur frumreglu („princips") spursmál fyrir
oss: Hvort eigum vér að gjöra: varð-
veita þjóðerni vort eða lofa því að
fara norður og niðuri SjáJfsagt að
varðveita það munu hér um bil allir
svara. En þeir eru til, sem ekki
hafa gjört sér ljóst, hvers við þarf
til að varðveita það : að taka þarf
sér fasta frumreglu og fylgja henni
trúlega. Hún þarf að vera sú: að
halda dauðahaldi í hvert einasta rétt-
rnœlt þjóðareinkenni vort. Og réttmætt
er það, ef það kemur ekki í bága
við menningar- og siðgæðilegan þjóð-
þroska. Dví smærri þjóð sem vér
erum, þess meiri varúðar þurfum vór,
að gefa engan fangstað á oss í þessu
efni. í5að er vissulega réttmætt, ja
heiJagt þjóðerniseinkenni, 2—3000 áia
gamall arfur frá forfeðrum hins ger-
manska þjóðflokks, að synir og dœtur
kenna sig við feður sína. Og óefað
rounu allir mentuðustu útlendingar
ætlast til þess af oss, að vér geym
um ve) þenna helga aif, sem hamingj-
an hefir nú trúað oss einum fyrir1).
Hinir miður mentuðu meðaJ útlend-
inga kunna auðvitað ekki að meta
þessa óbrotnu venju og kunna ekki
við hana. En væri oss sæmdarauki
að brjóta frumreglu vora til að þókn-
ast þeim mönnum? Og stæði þjóð-
erni vort þá jafnrétt eftir? Sumum
sýnist það; og þeii hinir sömu mæla
með þvi, að stiga þetta eina spor,
lengra vilja þeir ekki fara. En að-
gætandi er, að þá er frumreglu-varn-
argarðurinn er einu sinni brotinn, þá
gerir minst til þó þeir, sem stiga
fyrsta sporið i uppgjafaráttina, fari
ekki lengra: aðrir fara fram fyrir þá,
enn aðrir þvi lengra og svo koll af
kolli, það er hægt að hugsa sér gang-
inn i því, t. d. Tökum upp ættarnöfn.
Gjörum mannanöfn óbeygjanleg. —
Ö.J eiginnófn, — öll nafnorð. —
Gjörum öll nafnorð kynlaus. — SJepp-
um þ og ð. Berum ll lint fram, o.
s. frv., o. s. frv. Og hver þessi til-
laga fyrir sig byggist á ástæðu, sem
er ein fyrir þær allar, nfl. sú, að
útlenSingar kunni letur við það, að
vér tökum upp þá og þá breytingu,
„lengra skuluin við ekki fara“, segja
tillögumennirnnir, hver um sig. En
hin verður raunin á, að áfram verð-
ur haldið svo lengi sem vér höfum
nokkurt þjóðerniseinkenni eftir, sem
einhverjir á meðal vor ímynda sér
að útlendingar kunni ekki við. — fví
vorir raenn verða það, en ekki ment-
aðir útlendingar, sem leiða oss út á
þessa braut, spor eftir spor, að hinu
eina takmarki, sem til er i þeirri att
Það takinark er ekki glæsilegt. Það
heitir þjóðernislegt sjálfsmorð.
Ekki er ég dulinn þess, að allur
mannheimur er á leiðinni til að veiða
svo að segja, að einu heimili. En
það á langt í land. TiJ þess útheimt-
ist miklu hærra þroskastig, enn nokk-
ur þjóð hefir enn þá náð £ær verða
að halda áfram að þroskast. En það
mun affarasælast, að hver þeirra fyrir
sig þroskast á grundvelli síns eigin
þjóðernis, læri hver af annari hvað
eina, sem gott og gagnlegt er, en api
ekki hver eftir annari misjafnlega til-
orðnar og misvel viðeigandi venjur,
án tillits til þess, hvort þær hjálpa
til að göfga manneðlið, eða að eins
til að ala upp í því hégómaskapitm.
Hinn einstaki unglingur, sem á að
verða nýtur mannfélagsmeðlimur,
verður að þroskast á grundvelli síns
einstaklingseðlis og þeirra hæfileika,
sem í því liggja. Með því móti getur
hann á sinum tíma orðið sjálfum sér
og öðrum að gagni. ?að hefir reynsl-
an sýnt jafnvel á mörgum, sem lítið
þótti til koma í fyrstu. Svo er því
lika varið með þjóðirnar, og það einn-
ig hinar smáu. Með því, að þrosk-
ast á grundvelli þjóðernis síns, geta
þær á sinum tíma orðið færar um
að vinna það hlutverk í heimsfélaginu,
sem hver hefir ef náttúru bezta hæfi-
leika til. En ef þær kasta frá sér
ijPersónuleg kenningariiöfn tíðkuðu forn-
menn, svo sem Hróltur kraki, Grímur
kamban o. fl. Bn þau voru ekki arfgeng
og rugluðu því ekki ættax-tölur. Til slíks
mætti grípa i kaupstöðum ef þurfa þætti.
Það mundi neegja