Fjallkonan - 22.05.1909, Side 1

FJALl
Landlð vort skal aldrel okað
undir nýjan hlokk.
I0NAB
ei úr spori aftur þokað
ef að fram það gekk.
XXVI. árg.
Hafnarflröi 22. maí 1909.
Nr. 18.
I
Afgreiðsla og innheimta
FJALLKONUNNAR
er hjá
Ólafi kaupm. Böðvarssyni.
Reykjavíkurweg. Talsími 6.
Auglýsingar, sem eiga
að koma í blaðið, sendist til
hans eða í Prentsmiðju Hafnar-
fjarðar.
Fjárlögin 1910 og 1911.
Tekjur landssjóðs næst.a fjárhags
tímabil, árin 1910 og 1911, eru á-
ætlaðar í fjárlögunum nýju 2,930,530
kr., bæði árin samtals. Skortir því
eigi nema 69,970 kr. á að þær nái
3 miljónum króna.
En gjöldin verða á sama tíma, eft
ir áætlun fjárlaganna, 2,994,440 kr.
33 aura, eðá næstum fullai 3 millj.
Mismunurinn eða tekjuhallinn verð-
ur þá 63.910 kr. 33 aurar.
í frumvarpi því, er stjórnin (gamla)
lagði fyrir þingið, var tekjuhailinn á-
ætlaður hátt á upp í 3 5 0 þús. kr.
Alþingi hefir lagað það þannig í
hendi sinni, að hallinn hefir minkað
um nær 300 þús. kr. Nú er eftir
að vita, hvernig áætlanir þingsins
reynast.
Skattar og toliar eru stærstu
tekjugreinir landsins. Þessar eru
tekjur landssjóðs af þeim og öðrum
föstum gjöldum (samkvæmt 2. gr.
fjárl.), bæði árin samtals:
Ábúðar- og lausafj.skattur 100 þús. kr.
Húsaskattur . . . . 24 — —
Tekjuskattur .... 46-------
Aukjatekjur .... 100-------
Erfðafjárskattur . . . 6 — —
Vitagjald....................40-------
Leyfisbréfagjöld . . . 10 — —
Útflutningsgjald . . . 240 -------
Áfengistollur .... 560 — —
Tóbakstollur .... 360 — —
Kaffi- og sykurtollur . 700 — —
Annað aðflutningsgjald . 50 — —
Leyfisbréfagjöld og árgjöld
af verzlun og veiting á-
fengra drykkja . . 25-------
Pósttekjur..................160 — —
Símatekjur..................155-------
Tekjur af íslandsbanka 26 — —
Óvissar tekjur . . . 36 — —
í>á eru tekjur af fasteignum lands-
sjóðs 45,330 kr.; af viðlagasjóðnum
118 þús. og ýmislegar innborganir
og endurgjöld 9,200.
Síðast er talið, það er ríkissjóður
greiðir: 60 þús. krónur á ári.
Af útgjöldunum er fyrst að
telja rúmlega 105 þús. kr. i vexti og
afborgun af láni úr ríkissjóði Dan-
merkur.
Þá fara 100 þús. kr. til útgjalda
við hina æðstu stjórn landsins.
Alþingi og endurskoðun landsreikn
inganna kostar 61,600 kr.
Dómgæzla og lögreglustjórn
217,930 kr.
Útgjöld við iæknaskipunina verður
298,050 kr. f*ar af eru föst lækna-
laun 150,400 kr. Nýr útgjaldaliður
bætist þar við siðara árið: 10 þús,
kr. reksturskostnaður við heilsuhæiið.
Útgjöld við póststjórnina verða
204,400 kr.
Til vegabófa veitast 246,300 kr,
Af því fé verður varið til Borgar-
fjarðaibrautar 30 þús., Húnvetninga-
brautai 4,500, Reykjadalsbrautar 10
þús., Fagradalsbrautar 6000, Holta-
vegar 5000, Grímsnesbrautar 10 þús.
— í>á fá þessir þjóðvegir styrk
sem hér er talið: Mosfellssveitar-
vegur og Stykkishólmsvegur 6000
kr. á ári hvor, Holtavöiðuheiðarveg-
ur (brýr á hann) 16 þús. síðara árið,
Lagarfljótsbrúarvegur 4000 f. á.,
Skaftái hraunsvegur 6000 á ári, brú
á Laxá í Hornafirði 10,000 f. á., veg
ur frá Ljárskógum til Svínadals í
Dalasýslu 1000 kr. f. á., til viðgerð-
ar og framhalds þjoðveginum úr
Hrútafjarðarbotni í Gilsfjarðarbotn
3000 kr. f. á. — Ennfremur er veitt
til Hvammstanga-kaupstaðarvegar
5000 f. á., til akvegar frá Dalvík inn
Svaifaðardal (gegn 4000 kr. annars
staðar frá) 2000 kr. f. á., til Breið-
dalsvegar 2000 f. á., til sýsluvegar
frá Hafnarfirði til Keflavíkur 7,500
kr. á ári, til vegagerðar í Fljótshlíð
2000 kr. f. á., til brúar á Sandá í
Þistilíirði 10,000 f. á. — Garðari
Gíslasyni eru veittar 4000 kr. f. á.
til þess að halda uppi reglubundnum
mótorvagnsferðum á 'akvegunum út
frá Reykjavík, sérstaklega flutninga
brautinni austur, og skal það fé end
urborgast, sé þeim skilmálum eigi
fullnægt, sem ákveðnir verða í samn-
ingi, er stjórnarráðið gerir um íerð-
irnar.
Til gufuskipaferða eru veittar 60
þús. kr. á ári, og til gufu- og mótor-
bátaferða 39 þús. kr.
Næst, koma símarnir. Þeir hirða
256,300 kr. alls, bæði áiin (en tekj
urnar af þeim 155 þús). Far af fer
til nýrra símalagninga: til Siglufjarð-
artalsíma 25 þús. og til þess að
strengja talsíma milli Reykjavíkur og
Norðtungu, og Akureyrar og Valla
41 þús., hvortveggja fyrra arið.
Til vita er veitt 82,227 kr. alls. Þar
af fer til eftirlits 1200 kr. á. ári. Tii
að reisa nýja vita: á Rifstanga 25 þús.
síðara árið, á Dyrhólaey 25 þús. f.
á., og til þess að setja sjálfhreyfandi
vitaljósker á Langanesi 3500 kr. f. a.
Kirkju- og kenslumal kosta landið
samtals 502,040 kr. bæði árin. Dar
af í þarfir andlegu stéttarinnar 92,200
kr. (46,100 á ári). Föstu skólarnir
fá Þetta, hver fyrir sig, á ári:
Prestaskólinn . . . 12,310 kr.
læknaskólinn .... 9.650 —
lagaskólinn................12,510 —
mentaskólinn, almenni . 33,370 —
gagnfræðaskólinn á Akure. 12,500 —
kennaraskólinn . . . 12,200 —
stýrimannaskólinn . . 5,600 —
Aðrir skólar eiga að fá í þetta
sinn: kvennaskóli Reykjavíkur 8800
og 6800; Blönduóskvennaskóli 3500
á ári; barnaskólar 24 þús. á ári,
farskólar 15 þús.; ungiingaskólar ut-
an kaupstaða 5000; unglingaskóli
á ísafirði 2500; til að byggja barna-
skóla utan kaupstaða (alt að V3 kostn-
aðar) 20 þús.; til framhaldskenslu
handa kennurum 2500; Flensborgar-
skóli fær 7000 kr. á ári og 500 kr.
til húsabóta f. á.; lýðhaskólinn á
Hvítarbakka 2100; Ingibjöig Guð-
brandsdóttir leikfimiskennari fær 480
kr. á ári fyrir að veita ókeypis til
sögn stúlkum í leikfimi.
Til vísinda og bókmenta eru veitt-
ar 145,320 kr. bæði árin. Dar af
hirða söfnin þetta, hvort árið:
Landsbókasafnið . . 15,760 kr.
Landsskjalasaínið . . 4,250 —
Forngripasafnið . . 4,600 —
Náttúrugripasafnið . 800 —
Auk þess fær Forngripasafnið 1000
kr. f. á. til þess að kaupa skápa og
húsgögn. — Safnhúsið þarf 3600 kr.
á ári. Til kaupstaðabókasafna eru
ætlaðar 2000 kr. á ári; til sýslubóka-
safna 1500 kr. Bókasafnið á ísa
firði fær 2000 kr., og safnið a Akur
eyri 1000 kr. f. árið bæði.
í þessum kafla fjarlaganna (tii
vísinda og bókmenta) eru taldar ýms
ar smærri fjárveitingar, sem sumar
eru stundum nefndar bit.lingar. Hér
skai talið sumt af þeim, og helzt
það sein i.ýtt. er:
Til þess að rita og gefa út ítarlegt
rit um þjóðiéttarstöðu landsíns eru
veitt alt að 2500 kr. f. á.; Lárus
Bjarnason kennari fær 500 kr. f. á.
til þess að stunda nám við kennara-
háskólaun í Kaupmannahöfn ; Sigfús
Blöndal caud. mag. til þess að vinna
að íslenzk danskri orðabók 300 kr. á
ári; Brynjólfur Jónsson (frá Minna-
núpi) til undiibúnings fornleifaskrár
400 á ári. í>a kemur þessi skálda-
styrkur: tii Einars Hjörleifssonar og
og Þorsteins Erlingssonar 1200 kr.
hvors; til síra Valdimars Briems og
Guðmundar Magnússonar 800 hvors;
til Guðmundar Guðmundssonar og
Guðmuudar Giiðjónssonar 400 hvors
(hvort arið tiJ þeirra ailra). Sigfús
Einarsson fær 1200 kr. a ari til efling-
ar og utbreiðslu sönglistar, Bogi Mel-
steð 1000 kr. f. á. til að semja sögu
íslands; Jóu Ólafsson alt að 1500
kr. a ari til að semja orðabók, ís-
lenzka; Jón Ófeigsson 1000 kr. til
að gera þýzk-íslenzka orðabók; Jón
Aðal-safnaðarfundur
fyrir Garðasókn verður haldinn í
Garðakirkju annan hvítasunnudag
eftir messu, og hetst kl. 2. Þar verð-
ur kosinn einn maður í sóknarnefnd
og rædd þau kirkjuleg mál, er upp
kunna að verða borin.
Hafnarfirði 16. maí 1909.
Fyrir hönd sóknarnefndarinnar :
Jón Jónasson.
sagnfræðingur Jónsson 1000 kr. til
að rannsaka og rita um sögu íslands;
Sighvatur Gr. Borgfirðingur 200 kr.
f. á. til þess að kynna sér skjöl á
söfnum í Reykjavík; Ágúst Bjarna-
son mag. art. 600 kr. á ári til þess
að gefa út heimspekilega fyrirlestra;
800 kr. eru veittar f. á. til þess að
gafa út lagasafn handa alþýðu; Bjarni
Sæmundsson skólakennari fær 600 kr.
til fiskirannsókna; dr. Helgi Péturss
2000 og 1000 kr. til jarðfræðisrann-
sókna; Guðm. G. Bárðarson 1000 kr.
f. á. til utanfarar til jarðfræðisnáms,
kand. fil. Ólafur Þorsteinsson 500 kr.
á ári til þess að ljúka námi við fjöl-
listaskóJaun í Kaupmannahöfn; Helgi
Jónsson 1500 kr. á ári til mýra- og
grasfræðisrannsókna; Einar Jónsson
myndasmiður 1200 kr. á ári.
j?á eru veittar samtals 439,520 kr.
til verklegra fyrirtækja. Þar eru
efstii á blaði bænda-'kólarnir, Hóla-
skóli með 25,300 kr. f. a. og 6,800
s. á. og 11 vanneyrarskóli með 52,600
kr. f. á. og 6,600 s. á.; Torfi í Ólafs-
dal fær 1500 kr. á ári til verklegrar
búnaðai kenslu; Eiðaskólinn 21,500
kr. og 1500 kr. (Af þessu fé skólanna
gengur til húsabygginga: á Hólum
18,500 kr., á Hvanneyri 46,000 og
á Eiðum 20,000 kr.); Jónína Sigurð-
ardóttir til matreiðsluskóiahalds 1000
kr. á ári. Búnaðarfélög fá 22,000
kr. á ári; Búnaðarfélag íslands 54,000
á áii, auk 4000 kr. f. á. til nánari
undirbúningsrannsókna og mælinga
viðvíkjandi áveitu úr Þjórsá og Hvítá
á Skeið og Flóa; Ungmennafélag ís-
lands fær 1000 kr. á ári; iðnskóli í
Reykjavík 5000 á ári; samskonar
skóli á Akureyri 1000 kr.; kvöld-
skóli iðnaðarmanna á ísafirði 600 kr.,
og á Seyðisfirði 300 kr. á ári; verzl-
unarskólinn í Reykjavík 5000 kr.;
viðskiftaraðunautar erlendis alt að
12,000 kr. á ári; Iðnaðarmannafé-
lagið i Reykjavík til iðnsýningar 1911
20C0 kr. Styrkur til ábúandans á
Tviskerjum á Breiðamerkursandi til
þess að halda við bygð á sandinum
og veita ferðamönnum húsaskjól,
beina og fylgd 300 kr. á ári. Styrkur
tii Hólasóknarmanna til kirkjugarðs-
byggingar úr steinsteypu 500 kr.
f. á. Til lendingarsjóðs í Bolungarvík