Heimskringla - 03.05.1888, Blaðsíða 2

„Heiœstrinila,”
An
Icelandic Newspaper.
PUBLISHBD
every Thursday, at
Thk Heimskkinoi.a Norse Publishing
House
AT
35 Lombard 8t.......'. Winnipeg, Man.
Frimann B. Anderson & Co.
Printers & Publishers.
Subscription (post.age prepaid)
One year...................... $2,00
6 months.......................... 1,25
3 months............................ 15
Payable in advance.
—>—
Sample copies mailed fkee to any
address, on application.
Kemur ,ít (að forfallalausu)á hverj-
mn Ömmtudegi.
ákrifstofa og prentsmiðja:
35 Lombard St........Winnipeg, Man.
BlaSi'S kostar : einn árgangur $2,00;
hálfur árgangur $1.25; og um 3 mánivSi
75 cents. Borgist fyrirfram.
í Oðruin dálki blaðsins er Jiess
^retið, að fylkisstjórnin hafi ekki
gefið Ný-íslendinguni sjerstakt kjðr-
dæmi eins o<r Jieir f>ó æsktu eptir
svo alvarlega.
t>að var nainnast að húast við
að öðruvísi færi í petta skipti. En
tilrauniu er saint ekki árangiirslaus
Hún gerir pað að verkum, að f>eg-
ar næst verður gerð breyting á
kjiirhjeruðuin porir stjórnin vart
aiinað, hver stjórriflokkurinn, sem
pá verður í viilduin, en verða við
bón peirra. Nú sem stendur segir
stjórnin að nýlendan sje of fánienn
til pess að vera sjerstakt kjördæmi.
Hún setti sjer fyrir að skipta kjör-
dæmunum pannig, að sem jafnast
yrði fólkstalið f Ollum, og lilaut
pví að sníða pau án beins tillits til
vilja vina simia og fylgisinauna.
Samkvæint rneftal fólksfjölda í kjör-
dæmunum, að Winnipeg-bæ frá-
dregnum, er Nýja ísland, eða rjett
ara sagt County of Gimli, nógu
fólksmargt pann dag í dag, til að
vera sjerstakt kjördæmi, en stjórn-
in lítur ekki á [>að sein nú er. Við
kjördæmaskiptin fór hún eptir fólks-
töluskýrslunum frá 188ö, og pá
voru ekki 1200 manns í Nýja ís-
landi. Þess vegna er ekki til neins
að benda lieiiui á að í nýlendunrii
sje nú 2000 inanns eða meira. Hún
hlýðir góðfúslega á pað sem inaður
ber frain, en segir svo: Nei, par
eru ekki iieiiia 1100—1200. Og
hún befur tölurnar á inanntalsskýrsl-
unum til að sanna pað.
Því hefur verið halilið fram ocr
o
pað að rjettu, að par sem nú sje
í fylkinu 0-1000 íslendinga, pá
eigi peir heimting á að liafa úr sín-
um flokki að minnsta kosti einn
fulltrúa á fylkispingi. En [>að er
ekki nóg, [>ó fjöldi peirra í fylkinu
sje svo og svomikill. Það sem ríð
ur af bagganmnin í svona ii'.álum,
er afl pjóðllokksins í einhverju einu
hjeraði, á einhverju einu svæði, en
pað afl hafa fsleiuliugar ekki nógu
niikið eim. Þeir eru dreifðir út
um allt fylkið og út fyrir pað, í
’VVinnipeg, í Argyle, Brandon,
Álptavatnsnýlendunni, Selkirk og
víðar. Þessi dreifing, pó hún að
sumu leyti sje góð og nauðsynleg,
er í pess.u tilliti skaðleg. Meðan
svona gengur/ að peir eru í pessum
smáhópum umfylkið, geta peir ekki
notið rjettar síus í Jiessu tilliti. At-
kvæði peirra í hverju einu kjördæm-
inu vega heldur lítið á nióti öllum hjer
lendu atkvæðunum. í peim kjör-
dæmiiniim sein peir eru fjölmenn-
astir—utan Nýja íslands—gcta peir
með samheldui ráðið úrslitum at-
kvæða I tillti til pess hvers flokks-
maður keinst að, en geta ekki fyrst
lengi frameptir komið íslendingi að,
hvernig sem peir reyna. Ög á með
an íslendingur kemst ekki á fylkis-
ping verður málum íslendinga ekki
gefin gaumur eins og skyldi.
En er pað nú ekki nieð fram
skuld Ný-íslendinga sjálfra, að peir
fengu ekki að senda íslenzkan full-
trúa á riæsta fylkispingV Það er
engin efi á, að jafnframt og stjórn-
in hafði í huga fólksfjöldann yfir
höfuð 1 hverju einu kjördæmi, hafði
hún ekki síður I huganum atkvæða-
fjöldann, ,er fram kom í hverju einu
peirra við kosningaruar í fyrra. At-
kvæðafjöldinn, og á hverja hliðina
ineginhlutinn fellur, er vitanlega
eitt aðalspursmálið pegar verið er
að sníða ný kjördæmi. Þegar nú
stjórnin hefur litið á tölu atkvæð-
anna, er greidd voru að Gimli í
fyrra vetur, sællar miniiingar, pá
má geta nærri hvernig henni hefur
litist á að sjá ein 40 atkvæði koma
fram. Sú tölumergð gat ómögu-
lega uppörfað hana til að verða við
bón iiýlendiiiiianiia. Við [>essu gátu
menii hæglega gert, ef |> iir h ifðu
viljið. t>að voru pá mikið tteiri at-
kvæðisbærir menn í iiýlejidunui en
pessir 40og voru samt fa-rii en peir
gátu verið, pó allir liefðu komið
fram og kysið. Það er lítill eii á að
Ný-íslendingar liafa verið allt of
tregir að ganga eptir borgarabrjef-
um sínum—-og pað liafa nú íslend-
ingar verið víðar, í Winnipeg ekki
síður en annars staðar—, og pess
vegna ekki átt atkvæðisrjett, |>ó ií
ára tímabilið, er iiieiin verða að búa
í laudinu áðuren peir fá liorgara-
brjef, hu.fi vorið liðið fyrir löngu.
Skyldi nú pað vera ástæðan uieð
frain, pá ætru Ný-íslendingar að
vakna og taka til starfa í pessu til-
liti. Það er ekkert unnið, en iniklu
tapað með pví að draga að taka borg-
arabrjef. A ineðan pau eru ekki
fengin, geta tiieiin ekkert sagt í sín-
uin eigin sveitarmálum, auk heldur
í peiin sein stærri eru, pó menn sanit
sein áður megi gjalda jafnmikið í
sveitarsjóð eins og peir, sem segja
hverjir skuli stjórna, og hvernig
skuli stjórna.
Ný-íslendingar purfa nii að
búa svo um hnútana, að peir eigi
vísan aðganginn, pegar næst verður
breytt kjördæmum, og [>að gera
peir bezt með pví að ganga öruggt
að vígmn við næstu kosningar og
sýna pá að peir eigi fleiri atkv. en
komu fram í fyrra. Þaðeru nú liðiu
14 ár síðan íslendingar komu fyrst til
Manitoba, og pess vegna tírni kom
itin til að peir ættu sinn eigin full-
trúa á pingi. Og pað er áreiðan-
legt, að íslendingar í Manitoba líta
allir til Ný-íslendinga sem sjálf-
sagðra að senda frá sjer hinn fyrsta
íslenzkan pinginanii í Ciinada.
F i* egni i*
úr liinuin íslenzku nýleiidum.
SAYBEVtLLE, NEW JEKSEV,
24. ajiríl 1888.
/
Veturinn er nú liðinn og hjá
okkur íslendingum hefur hann ver-
ið tíðindalaus. Okkur liefur liðið
sæmilega eptir pví sem við var að
búast, pegar litið er á að hinir
fyrstu komu hingað í ágúst og peir
síðustu í september mánuði, og flest-
ir allslausir að kalla. t>ó eru fáir
skuldugir eptir veturinn, svo við
stöndum nú betur að vígi að byrj-
uðu sumri.
Vinna er nú byrjuð, en pó eru
húsabyggingar ekki enn byrjaðar
sökuin frosts og rigninga. Það
sem af er apríl hefur tíðin verið
umhleypingasöm. Túneru farin að
grænka, en engi enn pá gróðurlaus
og grá, pví tíðin hefur verið kölil.
Á pví furðar okkur mjög, pegar
við athugum fregnir, er vjer feng-
um heim til íslands. Skyldi kuld-
inn af íslandi hafaflutt sig með okk-
ur hingað? Ef svo er, megurn við
segja eins og Eiríkur Hákonarson
sagði eptir Jómsvíkingaorustu:
l4Flest strá vilja nú stinga oss Norð-
tnenn”.—Nú fyrir 4—4 dögum er
skipt utn veður, hlýtt um ilaga og
frostlítið uin nætur.
Óvíst or hvað lengi við verðurn
hjer. t>að eru fáir, sem kunna rjett
vel við sig, pó hvorki bresti fæði
eða klæði, pá finnst samt hverjum
einum eins og eitthvað prengi að,
en pað veldur tjóni að hafa tvískipt-
an huga.—I pessu frjálsa landi, sern
kallað er, höfum við orðið varir við
okur peirra, sem yfir ráða. Eitt t.
d. er pað, að lausamenn í flokki okk-
ar voru pvingaðir til að kaupa fæði
fyrir 50 eents uih daginn, pegar á
leið sumarið, að öðrum kosti fengu
peir ekki vinnu.
Enn pá hjárir stúkaii f-itinid,
pó nokkrir hafi farið úr henni í vet-
ur. Og víst er ,[>að, að hún hefur
áhrif á töluvert fleiri en pá, sem í
henni statida. Ilúsbóndi okkar, Mr.
Fisher, hefur verið okkur stúku-
mönniim hlynntur, hefur lánað okk-
ur gott hús með liita og Ijósi til
fundídialds m. fl., án pess að taka
nokkuð fyrir. Fyrir pað kunnuin
við lionutit pakkir.
H. li.
GIMÍ.I, 25. april 1888.
Iljeðan er nú fátt að frjetta.
pvf pegar eitthvað l>er til tfðinda.
er [>að lielzt á vetrum, en með vor-
in.i fairist einhver kyrðarblær vtír
allt; er |>að mestvegna pess, að pá
fer allt að jj af fólki |> ví, sem vetr-
arsetu hefur í iiýlendunni, f burtu
til að leita eptir viiuiu í bæjunum.
út á járnbrautum eða út á landi í
öðruin hjeriiðiun, par sem bætidur
eru pess iiiegntigir að lialila iiienn
til vinnu.
Reynilar mun verða í sumar í
mesta lagi viðleitm höfð í pessari
bygð með að rækta ýmsar kornteg-
undir, garðávexti, gras o. s. frv.,
inun búnaðarfjelagið kouia slíku til
leiðar eptir megni.
Um næstliðin inánaðamót skipt-
ist kvenufjelagið í tvö fjelög sök-
um pess að konum var óniögulegt
að sækja fuudi á einn stað úr allri
bygðinni; ekki er mjer kunmigt að
pau hafi framkvæmt neitt sjerstakt
sfðan skiptin fóru fram.
Næstliðin siinnudag var fyrst
enibættað í húsi pví er söfiiuðurinn
hefur verið að koma sjer upp hjer
á Giinli, en ekki er pað nærri full-
gjört enn.
Sama dag voru gefiu í hjóna-
band, af sjera M. Skaptasyni, Jó-
hann Sigurðsson og Sigríður Hann-
esdóttir; fjöldi fólks viðstaddur.
Fyrir skömmu fóru nokkrir
menn að leita eptir landi hjer vest-
ur af Gimli, par sem skoðað var í
haust, liefi jeg heyrt að tveir af
peiin hafi ánafnað sjer land, annar,
herra Sveinn Sölvason lækuir, hinn
bezti og nýtasti maður, og Stefán
nokkur norðan úr Árnesbygð. Þótt
fleiri hatí ekki enn áuafnað sjer par
land, pá er víst að hugir margra
stefna pangað, pegar peir hafa kring-
umstæður til. Þangað, sem pessir
tveir tóku sjer land, eru 0 míliir,
við endaiin á brautinni, sem höggv-
in var í vetur og sem nú er lokið
við.
Sveitarstjórnin hefur látið prenta
aukalagasafu sveitarinnará íslenzku,
purfa meiin nú ekki að kvarta uin
að peim sje gjört örðugt fyrir með
að vita hvernin aukalÖgin eru, eða
kynnast stjórnarmálum sfnum, par
pau kosta að eins 10 cents; enda
hygg jeg inönnum geðjist vel pessi
athöfn stjórnarinnar.
Fjelagsileildin 4IEiningin” hafði
ákveðið að halda fund á sumardag-
inn fyrsta, en pað fórst fyrir, pvl
að eins fáir menn koinu.
G. Thonsteimson.
CALGARY, ALBEKTA, 28. apríl 1888.
Með fáum línuin af 11. f. m.
til ^Heimskringlu” gat jeg pess, að
pá væri hj«r öndvegis tíð og vinna
að byrja. En rjett eptir aðáminnst-
ar línur voru skrifaðar gekk aptur
í kulda og smá hríðarhret, sem hjeld-
ust öðruhverju til byrjun p. m. Þá
stilltist tíð ajitur, en pó var ekki
til muna unnið að vorvinnu fyrr en
5. p. m. Síðan hefur mátt heita all
cfóð tíð til vorvinnu. Gróður sást
pó ekki til muna fyrr en ejitir pann
15.; um pann 20. mátti heita kom-
inn góður gróður og jörð pá orðin
algræn til að sjá. 20. gerði fyrst
regn með nokkrum prumum, ífjar-
lægð að heyra. Að kveldi sama
dags gerði allskarjia krajialiríð, sem
birti pó upp saina kvöldið; voru
pá fallnir náiægt 2 puml. af snjó.
Hinn 21. (í gær) var aptur blíða,
tók pá snjóinn að mestu leyti. í
nótt er leið var dálítíð frost, sem
miiii [>ó ekki hafa linekkt gróðri til
iiiitná, pví fölið hlffði honuni tals-
vert. í dao- er mesta blíðviðri og-
snjórinn að hverfa.
Hjer ineð læt jeg fylgja útdrátt
úr veðurtöflu yfir janúar, febrúar
og marz mánuði p. á., sem tekin er
eptir veðurskýrslum veðurfræðings
sainbandsstjórnarinnarí Calgary:
janúar, meðal frost 16 st. fyrir neðnn zero
febrúar----- ---- 23 - ---- ofan -—-
marz-------------16 - ----- ----------
Ó. G.
Hvernig stendur á því, að svo fáir
Íslondiiiiíar lijor í Wiiinipeg, láta börn
sín g.-Higa á skóia, par som paii pó geta
fongið kennslii alvog kostnaðarlau t, ut
an fáar ódýrar liækur, sem er alls ekki
tilliiiimiilogt.
Er pati orsökin, or inargir segja, að
keniislan á skóliuium gangi svo seint, og
sjo svo ófullkomin, ati börnin geti lireint
okkert gagn haft af heuni og lieri því
lítið annað on, ósitii og illt orðbragti af
lijerlendu börinumni. Þetta muu nú
kannske ekki vera alveg tilliœfnlui.st,
einkuiu það síðara. En pað or ekki á
skólanum vS böruin láta verst, lieldur
utan skóla, eins og dagleg reynsla lief-
aýnt og saimað.
HvatS því fvrra viSvíkur, með kennsl-
mia á skóiuiiiini, þá flnnst mjer það vera
uæsta ervitt fyrir nemanda að geta tekið
fljótum frainförum, því fyrst er að byrja
á hinu einfalda, óákveðna, og hinu ein-
staka, en enda á liitm margbrotna, á-
kvarðaða og almenna.
Unglingar, sem byrja að ganga á
skóla án þess að þekkja hið ajlra minnsta
til hjerlendra siða og ináske skilja lítið
sem ekkert í málinu, verða fyrst um ó-
ákveðinn tíma aS læra allar reglur, sitfi
og háttsemi skólans áður en þeir geta
verulega byrjað á bóknáminu, og er
því engiu von til að þeir í fyrstu geti
náð mikluin eða fljótum frainförum.
En allt þetta fyr ámiunsta mun þó
ekki beinlínis hindra börnin frá að ganga
á skólana, heldur er það með fram eiu-
hvorskonar kjarkleysi, fyrir sumum atf
ininnsta kosti. l>au óttast, atí þnr som
þau konii alveg óupplýst á skólann—
hvort sem hann er hjer í Winnipeg eða
á öðrum stöðum í Ameríku- á meðal
svo ninrgra lijerlendra lairna, þá verði
þait sökum fáfrtcKinnar liöfð að að-
hlægi, og mun þaK okki vera alveg or-
sakalaust. Það er enginn efi að margir
ameríkanskir strákar eru svo ósvífnir
að þeir níðast á þessum vesalingum með
ósæmilegum smánaryrðum, já, og má-
ske liafi þjóðerni þeirra fyrir keyri áþau.
Unglingar þeir, sem ekki þola þessar
ofsóknir, og vilja ekki taka þútt í ó-
siðsemi þessara pilta, missa allan kjark
og áhuga á nániinu og fá því hin mestu
leiðindi á öllum bókiðnum og allri
menntiin og framförum.
Hvernig mundi nú fara ef vel mennt-
aður íslendingur væri skólakennari?
Jeg held það færi að inörguleyti mikið
betur, ef hann hefði bæði kjark og
lipurð til að laga sig eptir gáfnafari og
eðiisfari skólabarna sinnn.
Börnin mundu læra að bera virð-
ingu fyrir honum, engu síður en þó
hann væri enskur, og fleiri íslenzk börn
og unglingar mundu hafa meiri áhuga
á skólagönugnni en nú á sjer stað, til
að afla sjer þekkingar, og vísinda-
legrar menntunar.
Unglingar nýkomnir frá (,ga mla
landinu”, mundu síður ónýta sjer hinn
kalda vetrartíma, eins og opt á sjer stað
hjer Winnipeg þar sem svo er atvinnu-
laust á vetrum og því ekki hika sjer við
að ganga á skólann, þar sem kennarinn
væri islenzkur. Þeir ættu þá von á, að
það sem þeir ekki gætu skilið á enska
tungu, mundi þeim verða sagt á íslenzku
án þess hin skólabörnin gerðu gys u'S
þeim.
Þotta yki þeim inetnað og frain-
faralöngun til liins æðra og fullkomnara,
og þau mundu komast eins fijótt, ef
ekki fljótar áfram og börn á hinmn
skólunum.
Mig hefur o]>t furðað á því að jafn
margir íslendingar sem hingað eru
komnir vestur fyrir 10—12 árum, og
hafa lengst af verið hjer í Winnipeg,
skuli aldrei hafa reynt til að komast
í þá stöðu að verða skólakennari. Og
nú þar sem eru?ll alþýðuskólar lijer i
bænum og íslendingar um eða yíir 2000
fyndist mjer vera mikið heppilegt, að
á einum skólanum kenndi íslendingur.
Börnin mundu þá líka síður breyta svo
nöfnum sínum að ekki yrði hægt að vita
hvert þau væru ensk eða íslenzk,
þegar nöfn þoirra kæmu út í skýrsftnum,
og það yrði engin ósómi fyrir barnið
nje þjóð vora. Jeg ofast alls okki um
að margir af þeim íslendingum, S’in
eru búnir að vera hjer svo lengi, sjeU
svo vel að sjer, að þeir væru færir um
að halda skóla, og sú atvinna er engu
síður arðborandi on mörg önnur, er
þeir hafa liaft, og hafa onn. Nokkrir,
helzt, af þeiin óæðri, sogja að það s]e
til einskis að lial'a íslendinga tyrir
skólakennara, þoir kuuni okki enskuna,
og kenni hana því svo hra'ðiloga vit-
laust. En það er alveg röng hugmynd.
Það er margur íslendingur, soin búinn
or að vera lijor lengi, og liofur notið
menntnnar, sem talar málið mikið hreiniia
og betur, en inargir hjerlondir að jei5
ekki tnli um lestur og skript, því niargir
hjerlendir eru svo vel að sjor, að þeir
kunna ekki að rita sitt eigið nafn. JeS
gæti því bezt trúað því, að þeir landar,
sem inest eru á nióti keniislii velmennt-
aös íslendings, yrtSu fegnastir að fá til-
sögn hjá liomitn á skólamuii.
Þoir monn, er segja að ísleiidingar
hati haft annað að gera síðan þ,‘ir
komu hingað vestur, en að setjast að
bóknámi, geta að vissu leyti liaft rjett
að mæla. Eu þeir gá ekki að þvl
gagni og þeim sóma, sem þeir gera>
ekki oinungis sjálfum sjer, lieldur heilu
þjóðiiini, sem .uennta sig til þess að
geta sjeð sjor þess betur borgið, °g
eflt og glætt menutunarneistanu í hjört-
um hinna frjálslyndii íslandssoua.
Jeg óska þess vegna að einliver
vildi íhuga þetta mál, og fara atí hug»»
til barnaskólanna hjer í Wiunipeg, og
að foreldrar og a)Lr sem 1 örn eigai
glœddu meir verklega og vísindalega*
lega framfaralöngun barna sinna heldur
en hefur veriö hingað til, ekki ein-
ungis hjer í Winnipeg, heldur allstaðar
út í frá. Gætið þess, atS þið eru að upP"
ala menn, sem eiga aS kunna að stjórna
sjer sjálfir, en ekki láta stjórnast »1
öðrum.
r. g.
MYKJULYKTIN FRÁ
NÝJA ÍSI.ANDL
Það or búið a.x leggja marga dóma a
Nýja ísland og þá misjafna eins og auð-
vitað er, því þessi nýlenda hefur sína
kosti og ókosti, okkí síður en aðrir hlut-
ar þessa lands. Um næst undanfarin ar
hafa margir álitiK Nýja ísland aftal h-iim
kynni fátæktar og framfaraleysis og verð-
ur ekki sagt aö það sje með öllu lnel11
laust, en hver er orsökin? Mun það
vera landinu að kenna eða íbúum þess?
Iívorugt eingöngu, heldur sýnist það
vera fleira, sem miðar til þess aðTnennt-
un og framfarir hafa verið þar á mjög
lágu stigi allt að þessu. Það má nærri
geta hve mikill hnekkir það liefur verið
fyrir nýlenduna, þegar margir af íiiúum
hennar fluttu þaSan fyrir nokkrum árum
Framtíðin hefur þá að líkinduin ekki
verið glœsileg í augum þeiria fáu sem
eptir voru. Svo komu nokkrir heim
aptur fjelausir og yfir höfuð ver staddir
en áður. Af þessu sjest að burtflutning-
urinn hefur haft hin skaðlegustu áhrif a
kringunistæður nýlendunnar í heild
sinni. Þá var það eitt, að liún fjekk
þann orðróm að þar væri ekki lifandi,
eða því nær, og mun sá hugsunarháttur
enn vera drottnandi hjá allmörgum.
Nokkrir voru þó svo sanngjarnir að telja
flskiaflann góðan kost, og þess vegn»
þótti bezt eiga við að hrúga fátækling"
uiium þangað. Fiskurinn var fullgóð
fæða fyrir þá og það var gott að koma
þeim þannig út í horn, svo þeir væru ekki
að þvælast fyrir í Winnipeg, eða til byrði
fyrir hinar aðrar nýlendur íslendinga.
Jeg var heyrnarvottur að því, livaða
álit margir af íslendingum í Winnipeg
höfðu á Nýja íslandi, þegar innflytjend-
ur komu að heiman síðastliðið suinar.
Sem náttúrlegt var fóru þeir að spvrja
landa sína, sem kunnugir voru, hvert
þeim væri hentast að flytja. Svarið f(,r
þá allt eptir því, hvernig spyrjandi var
staddur í fjármunalegu tilliti. Ef hann
var vel staddur og líklegur til að veröa