Heimskringla - 31.01.1889, Page 2

„Heimsirintla,”
An
Icelandic Newspaper.
Pubmshed
eveiy 'i tiursday, by
ThE IIeIMSKRINGIíA Printing Co.
AT
35 Lombard St.......Winnipeg, Man.
Subscription (postage prepaid)
One year...........................$2,00
6 montlis.......................... 1,25
3 months............................. 75
Payable in advance.
Sample copies mailed free to any
address, on application.
Kemur dt (að forfallalausu) á hverj-
um fimmtudegi.
Skrifstofa og prentsmiðja:
35 Lombard St........Winnipeg, Man.
BlaðiN kostar : einn árgangur $2,00;
hálfur árgangur $1.25 ; og um 3 máuirhi
75Jcents. Borgist fyrirfram.
Cpslýsingar um verð á auglýsingnm
í „Heimskringlu” fá menn á skrifstofu
blaðsins, en hún er opin á hverjum virk
um degi frá kl. 9 f. m. til hádegis og frá
kl. 1,30 til (i e. m.
w Undireins og einhverkaupandi blaðs-
ins skiptir um bústað er hann beðinn að
sendii liina Irreyttu utanáskript á skrif-
stofu blaðsins og tilgreina um leið fyrr-
wrandi utanáskript.
Utan á öll brjef til blaðsins skyldi
skrifa: The Heimnkringla Printmg Co.,
35 Lombard Street, Winnipeg, Man
Utan á brjef til blaðsins máog
skrifa í ntafl strætisins:
O. Box 305.
<1,75
Kaupendur blaðsins geri svo vel að at-
huga, að peir sem borga 3. árgang blaðs-
ins að fullu JyrirSl. marz naetk., fá ár-
ganginn fyrir $1,75.
BÆNASKRAlN NÝJA.
Hvað á sft f>agmælska og það
pukur að f>ýða? Vjer erum nauð-
beygðir til að kalla pað pukur, þvi
oss hefur ekki verið sagt frá því af
neinutn hlutaðeiganda, og það
skildi lukka til, ef að allir hlutað-
eigendur vissu, hvað verið er að
gera. Bað er pví merkilegra að ís-
lendingafjelagið skuli vera starfandi,
pegar allflestir hjeldu að það væri
fast-sofandr á svæfli andvaraleysis-
ins, á milli föður sins og meðhjálp-
arans, eða með öðrum orðum, á milli
þeirra tnanna, sem eins og ufaðir-
inn” og usonurinn” hafa einir tveir
haft vald á f>ví nú á annað ár.
petta sem vjer tölum um er
bænarská" til sambandsatjórnarinnar
í Ottawa, frá íslendingum í Mani—
toba eða Winnipeg. Bætrarskráin
er f>ess efnið, að biðja si vti. na ð
leggja fram $5000 til að kosta 2
fulltrúa hjeðan ftr Manitoba—frá
íslendingafjelaginu!—til Evrópu—
Englands og Norðurlanda—í þeim
tilgangi, að stofna [>ar nefndir og
fjeliUj til að safna J>ar fje handa fá-
tækuni íslendingutn heima, svo peir
geti flutt vestur utn haf—til Canada
—frá harðindunutn, harðstjórninni
o<r dauðanum.
andi hafi íslendingafjelagið orðið
ásátt um að boða til allsherjarfundar
í Winnipeg; og pessi fundur á ný-
lega að hafa verið haldinn og eru
allar ákvarðanir hans settar í bæn-
arskrána. Þar er stjórninni skýrt
frá, að fundurinn ætli einnig að
skora á fylkisstjórnina og öll járn-
brauta- og landverzlunarfjelög hjer
í norðvesturlandinu að styrkja ís-
lendingafjelagið til að koma fyrir-
ætlunum sínum fram, pessu vestur-
flutningsmáli viðvíkjandi. uMikils
pótti peim viðþurfa!”
Þetta er nú höfuðinntakið úr
bænarskránni. Og er pað að mestu
leyti samkvæint fui.'darsampyktun-
um, eins og pær eru birtar í uLög-
bergi” 12. september síðastl. Það
setn mestu ntunar er pað, að í f>æn-
arskránni virðist enginn vafi leika á
um ástandið á ísiandi, en pað er að
sjá að J>að hafi vakað fyrir fundin-
um að nauðsynlegt væri að raitn-
saka pað, J>egar gengið er út frá
f>ví sem fttndurinn sampykti, pví
skeð gæti nú, að minna mætti
duga en lileypa öllum heitninum í
uppnám, út af ástæðumun og kriitg-
umstæðunuin á íslaudi.
Það er búið inargt og mikið að
segja um bágindin, og pað er ólík-
legt að pað sje miklu hægt við að
bæta á meðan hagurinn breytistekki
neitt. En J>að mætti segja eitt-
hvað um allan peunan gauragang.
sem nú á að fara að <rera út af ís-
O
lendingum. Canada stjórn á að fara
að gera út sendiherra til Bretastjórn-
ar—eða öllu heldur betlipostula til
almennings á Bretlandi og norður-
löndum . Það er annars ekki hæirt
að sjá af bænarskránni nje heldur af
fundarsamþyktunum í uLögbergi”,
hvernig pessir menn eigi að haga
sjer.—£>eir eiga víst að hafa frjáls-
ar hendtir, bara ef að þessir $5000
fást. Þeir eiga að leiða pjóðirnar í
allan sannleika, sýna peim volæði
þessara fáráðs eyjarskeggja, f>essara
heimsskautsbúa, íslendinganna! J>ess-
ir sendiherrar frá Manitoba, eiga
sem sje að innleiða, |>ar sem peir
koma, nýpólitisk trúarbrögð; kenna
peim sem J>eir finna að trúa á eymd
og volæði íslendinga og brjóstgæði
Canadastjórnar. Það væri lagleg
Jirenningartrú! Og J>essi trúarbrögð
eiga J>eir að gróðurretja með pví að
stofna 1( Corntnittiee" og uSocieties"
af líkurn að ráða á Englandi, í Nor-
egi, Svípjóð og Danmörku, og ef
til vill víðar og víðar. Og allar
pessar nefndir og fjelög eiga í drott-
ins nafni að safna fje handa íslend-
Bænarskráin er býsna löng, og
pegnlega er hún orðuð, enda mun
naumast af veita, að fara hægt að
stjórninni, ef duga skal, f>ví ekki
er að vita hvernig hún kynni að
taka í strenginn, ef flanað væri að
henni. h’yrst er rakið ágrip af land-
námssögu íslendinga f Canada—
ekki er samt stjórnarlánið f Nýja
íslandi orðað, sem betur fer—-, [>að
er aðallega skj'rt frá hvað margir
hafi tekið sjer bólfestu hjer í landi,
J>að og f>að árið, og framtekið, að
nú sjeu hjer um 7000 íslendingar,
sem Ifði bjargvænlega og hafi
reynzt nýtir J>egnar. ÞA er og fram
tekið, af livaða ástaeðum að fólk
fv'si af íslamli, og eru pað pessar
alkunnu ástæður: harðindi og harð-
stjórn. Þess er og getið, að að-
kvæðamenn heitna sjái þann kost
beztan að leita hjálpar til útlanda,
til að ráða fram úr vandræðum
þjóðar sinnar. Og úr vandræðun-
um má skilja að ómögulegt sje að
l>æta nenia rneð meiri fjárafla enn
búist er við að Canadastjórn geti
staðið við að veita, og J>ar af leið-
*) Vjer höfum nú fengit! að sjá huna,
af pví vjer nueltumst til pess.
neitað, að þetta sýnist í fljótu
bragði niannúðlegt og nauðsynlegt,
að liðsinna íslendinguin á þennaii
hátt. Eu [>að er líka önnur hlið á
því; þá hlið lít.ur út fyrir að íslenzk
alþý'ða sjái ekki, en vjer efumst
um að íslendingafjelagið í Manitoba
(ætli J>að sje nú teljandi í því
nema 2 meiin?) kæri sig um að sjá
hajia, eða skygnast nokkurn hlut ept-
ir henni.
Setjum nú svo að þessir $5(KK)
fáist, [>á verða kosnir hjer 2 menn-
íslendingar væntanlega—og þeir fá
þessa fáu dollara til þess að skreppa
til Evrópu; nú hrekkur þeim þetta
ekki, ef þeir þurfa nokkuð til muna
að standa við á leiðinni, og þyrftu
þeir þvf að fá nokkra dollara hjá
Manitobastjórninni, svo sem fyrir
vasapeninga. En látuin nú vera, að
[>að fáist ekki, og [>essir 2 menn
eyði ekki nema þessum 5 þúsund-
um, það er nær 20 þúsundum kr.
til þess þá að þjóðin hafi hag af
ráðsmennsku íslendingafjelagsins,
þyrftu þessir sendiherrar að safna
talsverðu fje fram yfir 20 þúsund-
irnar, sem Canadastjórn í það
minnsta hefur kostað upp á þá, eða
óbeinlínis varið til að hjálpa nauð-
stöddu fólki á íslandi. Hvar er nú
minnsta trygging fyrir ávinningi?
Hvar eru heppilegir og duglegir
menn (íslemlingar) hjer í Manitoba
til að leysa annað eins og þetta
samvizkusamlega og vel af hendi?
Yjer þekkjnm þá ekki. Þvínaum-
ast verður þó farið að senda prest-
ana á stað í aniinn eins „listitúr” og
þennan. Þeir liafa annað að gera,
enda er óvfst að samvizkan leyfði
nokkrum presti að leggja út í annað
eins.
En er J>að nú víst, að [>að þurfi
önnur eins umsvif og gert er nú
ráð fyrir, til að bjarga Islending-
um? Er enginn ódýrari aðferð til,
en sú að fleygja $5000 út fyrir ó-
vissar tilraunir? Er það J>jóðinni
til sóiria að láta betla fyrir sig að
þarfalitlu hjá J>jóðuru, sein eru sjálf
sagðar til að hlaupa undir bagga ó-
beðið og bjarga Islendingum, hve-
nær sem nauðsyui krefur?
Hvernig getur íslendingum í
Manitoba komið til hugar, að full-
trúar þeir, er þeir kynuu að senda,
oætu áorkað meiru á Enolandi enn
o o
Eiríkur Magnússon einn. Getur
þeim koinið til hugar að sá niaður,
sem gert hefur sjer svo mikið far
um þjóð sína, að liann hefur ná—
kvæmlega tekið eptir ölluin hreif-
ingum hennar, tekið hlutheild f lífs-
kjöruin hennar með ráðum og dáð;
reynt til með öllu inóti að hefja
heiður hennar og vekja athygli
málsinetandi maiuia á henni, og afl-
að stórfje handa henni í lífsnauðsyn;
getur nokkrum komið til hugar
að hann mundi þegja og iáta af-
skiptalaust fjeleysi landa sinna, ef
hann vissi að líf og sóini þeirra
lægi við? Oss dettur ekki í hug
að trúa því. Og ekki er liægt að
berja því við að lianii sje ókunnugri
ástandinu heiina en íslending-
ar í Manitoba. Væru [>essir menn’
sendir hjeðan tnundu þeir J>urfa að
fá meðmæli málsmetandi inanna fyr-
ir austan haf, ef þeim ætti uokkuð
að verða ágengt, og á Englandi
mundi ekki að tala um momðæli
annara málsmetandi íslendinga en
Eiríks Magnússonar og Guðbrandar
Vigfússonar. A norðurlöndum yrði
líklegast um fleiri að gera, en það-
an er naumast að vænta annarar eius
liðveizlu—þá á lægi eins og frá Eng
lendingum. Það er heldur engin
von.
Skyldi það nú annars ekki verða
umavifaininna og kosta ögn minna
en $5000, að skrifa helstu íslend-
ingum fyrir austan haf og skora á
þá að gangast fyrir fjársainskotum
á þessu fyrirhugaða umferðarsvæði
þessara vesturheimsku beininga-
manna? Oss dettur í hug að svo
mundi verða, og vjer efunist ekki
umaðallir sannir íslendingar mundu
verða vel við áskoruuum í þá átt,
ingum, og auðvitað að biðja og ef slíks væri p,örf og pejr sæju að
vona [>ar tjl öllum aumingjunum er
borgið—þar til þeir eru allir komnir
vestur um haf. Því verður nú ekki
þær væru annað en tómur Uupp-
blástur”. Og árangurinn af þess-
konar aðferð yrði að öllum líkum
fult eins farsæll, eins og J>ó hálaun-
aðir betlipostular væru sendir hjeðan.
En máske mennirnir eigi nú að
gera meira en safna gjilfuin, eða
stofna nefndir og fjelög í J>eini til-
gangi. Máske þeir eigi líka að
semja við uThomson-línuna” uin flutn
ing á löndum og bújieningi þeirra,
eða gera einhver önnur þesskonar
þrekvirki? Sje svo, væri gott að það
yrði meira en ráðagerðin tóin og
flasfull sjálfhælni úr því öllu saman.
Vjer værum ekki svo mjög
mótfallnir J>essari bænarskrá eins og
vjer erum, ef að fjárframlag stjórn-
arinnar ætti að ganga beint til
hinna nauðstöddu, en þar sem fjeð
á að fara þennan krók á sig, í gegn-
um sendimennina, erum vjer alger-
lega á móti henni; því ef að slík að
fefð getur dugað, er auðsjeð að
fólkinu heima liggur ekkert á hjálp.
Og það annað er auðsjeð, að for-
göngumenn þessa fyrirtækis eru
eins víst að slá um sig og útvega
einhverjum kunningjum sinum góða
atvinnu, og vel má nú vera, að sum-
um þyki þeim ekki vera það láandi.
Það sýnist vera vilji fjöldans—
hjer í Winnipeg, að skráin sje send
og látum vjer það alveg hlutlaust.
En bænheyri stjórnin íslendinga í
Manitoba í þetta skipti, álítum vjer
að hún hafi fengið eitthvert hið
mesta óráðsflog, sem nokkur stjórn
getur fengið undir svijiuðum kring-
umstæðuin.
Hjer í Winnipeg einni eru ekki
færri eu 12 fjelög (Societies) hjá
íslendingum, og á meðan J>au ganga
flest á trjefótum, situr hálf-illa á
meðlimum þeirra að stofna fjelög
yfir í Evrópu. Það er líka sannast
sagt, að fjelagið, sem að yfirvarp-
inu er látið gangast fyrir þessari
liuginynd, verðskuldar enga tiltrú,
J>vf það er lítið annað en nafnið eitt
lögbundið. Væri það framkvæmd-
arsamt, starfandi fjelag, væri allt
öðru máli að gegna.
Það er annars næsta ólíklegt. að
sambandsstjórnin sinni þessari bæn-
arskrá, því hana mun reka iniiini
til, að íslendingar hafi áður þegið
dálitla hjálp af hálfu hins opinbera,
sem nauinast hafi orðið að tilætluð-
um notum. Og þess utan er sú hug-
inynd heldur að ryðja sjer til rúms,
að nauðsynlegt sje að takinarka inn-
flutning [>urfamanna, og það er
næsta ólíklegt að íslendinnar verði
undanþegnir, ef einhverjar slíkar
hindranir verða ákvarðaðar.
F r e g n i i*
Úr hinum íslenzku nýlendnm.
Minneota, Minn., 20 janúar 1839.
[Frá frjettaritara l(Heimskringlu”J.
Þá ermn vjer nú komnir svo
langt fram á hið 89. ár nítjándu ald-
arinnar. Það byrjaði með blíð—
viðri og stillingum, og væri betur
að jafngott árferði væri nú á ís-
landi sem hjer; svo hagur landsbúa
rjettist aptur úr þeim dróma, sem
hann hefur verið 5 síðan 1892, sökum
hinna langvarandi harðinda, er svo
að segja látlaust hafa haldist, vetur
og suinar.
Aðfaranótt hins 16. J>. ro.
var hjer kraparigningarveður; um
morguninn herti frost svo að rign-
ingin breyttist í snjó. Síðan hefur
snjóað af og til, svo nú mun að
meðaltali lijer þriggja þuml. snjór á
jörðu.
V» * ,
Hinn 19. þ. m. var hjer f Minneota
haldinu aukafundur! „Verzlunarfje-
lagi íslendinga”.
í morgun kl. 8, var frost. 25 st.
fyrir neðan Zero. í dag er uhiinin-
inn helður og blár”.
ir gutSspjallamaðurinn um Jesúm sjálf-
ann: „Þegar liaim leit hana (ekkjuna)
kenndi hann 5 brjósti um hnna, og par
af lerSandi sagði hann við hann: Grát pú
ekki” m. m. Jeg pykist eigi þurfa að
koma með fleiri sanuanir upp á pað ad
,sjón sje sögu ríkari’, pví án minnar leið-
sagnar mundu pær geta crðið, jafnvel ó-
teljándi, á vegi fess nianns, sem fseri að
leita sannleikans í tjeðu tilliti. Samt
skal jeg enn nefna eitt atriði—en pótt
pað sje ekki kirkjulegt málefni, er pað
fó ein af peim visindagreinum sem
prestlingar læra. Þegar jeg hafði lesið
landafræði H. Kr. Friðrikssonar, sem er
nijög einföld og skiljanleg bók, fannst
mjer eptir allt saman að jeg væri litlu
vitrari um legu og stærð landa og ríkja.
Iútlu síðar keypti jeg korta-bók (Jan
sens Atlas). Þá opnuðust augu mín svo
um laudaskipunina, að mjer mun varla
gleymast um legu meginlandanna meðan
jeg lifi og fæ að halda nokkru minni,
án þess jeg nú eigi nokkur kort. En af
hverju er þessu pannig varif? Af engu
öðru en að „sjón er sögu ríkari” í pessu
tilliti eins og öllu öðru í ríki hinnar að-
dáaulegu náttúru.
Bitt enn. Knginn maður, sem nokk
urt vit hefur, getur ætlast tíl, nð nokkur
kennimaður prjrdiki eins hátt og skil-
mervilega eins og hiuir lýsandi punktar
á hiininhvolfinu, sein tala þegjandi það
tungumál, sem livervetna skiizt heims-
skautanua á inilli. Eða skyhli nokkur
maður geta, með köidu blóði, virt fyrir
sjer hina pögulu himinfestingu, þegar
heiðskirt er, einkum með liliðsjón af pví
sem mönnum hefur gefizt kostur á að
lesa um, svo sem, um snúningskastið á
sólkerfl voru, pá—með augum sálarinn-
:lr—um ótal sólkerti, þá ótal vetrarbraut-
ir í endalausri alvídd o. s. frv. En prátt
fyrir allan pann dýrðarljóma, sem hinn
alvitri skapari hefur útbúið náttúruna
með, til yndis og ámegju aumum og brot-
legum mannskepnum, se,m eru upp 'á
hans náð kornnir i öllum efuum, smáupi
og stórum, skuli pó finnast, jafnvel fjöldi
Úrbrjefi frá Mountain, Dakota, dags.
24. jan. 1889:—
Tiðin hefur verið otr er hin
æskilep-asta. Snjófall ekki teljandi,
að eins grátt f rót, sem maSur segir,
Ofr að jafnaði mjög frostvægt.
/Innan skamms verður hjer leik-
ið hið víðfræga rit u Útileyumrun-
irniv”—öðru nafni Skugganveinn—
ejitir Matthías prest Joekumsson.
Forvígismenn í pólitiskum niál-
um eru nú farnir að hug-sa um
To/cw..iÁ>ý>-kosiiingarnar, er fara fram
4. niarz næstk. Væri vel ef alinenn-
ingur vildi gefa J>ví máli gaum fyrr
en allra seinustu dagana.
SPURNINGAR OG SVÖR.
8PURNING: Jeg byggði kofa ástjórn-
arlandi vorið 1887, en hef ekki skrifað
mig fyrir landinu. Það ár hafði jeg eng-
in afuot þess, pó ljet sveitarstjórnin inig
borga skatt af því. Var það rjett?
Nú hef jeg selt umbætur á landinu, og
fer frá því í vor. Er jeg þá skyldugur
að borga af því fyrir næsti. ár, þar jeg
hef aldrei skrifað mig fyrir landinu?
M.
SVAR: Samkvæmt sveitarstjórnarlög-
unum virðist þaí vera rjett. Það byggir
vitanlegaenginn álandi nema í peim eina
tllgangi að hafa einhver afnot þess, og
ef hann hefur þau engin er það hans eg-
in skuld. í þessu tilfelli er það líka sann-
að að spyrjandi hefur haft not af land-
inu, þar sem hann hefur »elt umbatur d
þn't.
(lSJÓN ER SÖGU RÍKARI”.
(Niðurl.).
Með fáum athugaseindum af fjölda
mörgum, sem finna mætti sama efnis,
hef jeg nú reynt að færa sönnur á fyrir-
sögnina. Jeg hef eigi minnzt á nema
fátt «itt af því sem er fagurt og lei'Sandi.
En þess má vel geta, að augun gera
eins mikið til með hið bágborna. þannig
segir Jesús um hinn samverzka mann:
„Þegar hann leit hinn .lemstraðtt kenndi
hann í brjóst um hann”. Sömuleiðis seg-
4>maruis, sem ekki vill leggja á sigað láta
^af höndpm nitt .einttBta cents virði til
að prýða það hús, sein föður allrar
fegurðar er helgað til lofgjörðar og
þakklætis. Ix-tta pyrfti þó ekki aS vera
há iitgift itf hverjum einum, þar sem
söfnuSur er nokkuð stór. Serkur og
hökull, sem hver almennileg kirkjaætti
að eiga, þyrfti þó ekki aft vera úr mjiig
sterku efni, því ekki seudir hún þjen-
ara sinn í stritvinnu þannig klæddanu,
heldur á skrúðinn einungis að yfirhjúpa
kropj) prestsins í það og það skiptið,
sem hann framfiytur fáein orS 5 kirkj-
unnar eða kristindómsins þarfir. Tölum
eigi að þessu sinni mn handa kirkjunni
sjálfri nema altarisklæði og ljósnstikur
og myndi hið síðarnefnda verða hvað
dýrast. Samt hygg jeg að lainpar og
efni í messuklæði gætu fengist viðunan-
legt, ef hver verkfær karlmaður í söfn-
uðinum legtSi til 30 cents til jafnaðar;
og víst þarf ekki mikiðað dniga af inag-
anum—til pess að nefndri ujiphæð nemi
á lieilu ári. Það er eigi heldur víst, að
kvennþjóðin, ef hún hefði nokkru út að
spila, stætii hjá og horfði á án þess að
ljetta dálítið undir; einkum hygg jeg að;
í hverjum söfnuði findust einhverjar
heiðurskonur, sem tækju að sjer ats búa
klseTSin til, þegar efnið væri komið.
Að vísu dettur mjer í hug, að marg-
ir í Nýja íslandi, og þaTS strax hjer í
Mlkley, kynnu aíS svara upp á framan-
ritað: Það er til iítils að benda okkur
á Arons skrúða, við höfum ekki efni á
i*ð stæhi eptir lionum. Það er líka satt.
Jeg hef og eigi bent á hann t.il að hafa
hann sjálfan til fyrirmyndar, heldur til
að vekja athygli manna á, liverja vei-
þóknun guð haftsi og hefur enn á feg-
urðinni. Það eru og fæstir sem eru höf-
uðjirestnr, þótt Aron væri það. Það er
líka ekki annar eins forkunnar búningur,
sem prestarnir bera, þegar þeir eru vígð-
ir, eins og sá sem biskupinn ber, mefSan
hann vígirþá. Því verður líka uaumast
neitað, að vjer höfum þekkt þá presta,
sem vart hafa verið þess verðugir að bera
fagrann skrúða, því til þess þurfa þeir:
L utan kirkju að vera siðlátir og kurt-
eisir í allri hegðun. 2. í kirkjunni er
mjög gott að þeir geti verið þannig, að
kenning þeirra ((sje kröjitug, hrein og
opinskár” etc. Það er ekki skeminti-
legt að sitja í kirkju, þar sem -sá Jirestur
prjedikar, sem mjög er gjarn á að taka
upp ajitur ejitir sjer, og þá fer máske