Heimskringla - 01.08.1889, Page 3

Viðbúumtil GADDA-VÍR, TVINN-
AÐANN SLJETTAN-VÍR, gadda laus-
lausann, og erum umboðstnenn fyrir
l>i n»<1n;ir yir-gir«iingar.
Við erum tilbúnir að mæta öllum kvöð-
um undireins.
Okkar vír er sá eini í Canada, sem
gerður er með hinum ekta, lfestu
jeödlluiu. Hver sem skoðar vírinn
sannfærist um pað undireins. Okkar
vír er gerður úr hinu bezta ENSKA
BESSEMER-STALI, og vjer ábyrgjumst
hvert pund, er út fer af verkstæðinu.
MASITOBA WIRE COMPAH.
47 liOiubard St. -- Wiiiniprg.
oo Manitoba jarnbrautin.
Hin eina braut er hef ur
VESTIBUIiEO - VAOALESTIR,
8KRAUT — 8VEFNVAONA OG DININO CAUS,
frá Winnipeg suður og austur.
FAR--BBJE F
seltí til allra staða í Canada, innibindandi
British. Columbia, og til allra staða i
Bandaríkjum. Lestir pessararar brautar
eiga aðgang að öllum sameinu-Sum
vagnstöðvum (Union Devots).
Parbrjef fást og til alllra staða eystra
E P T1 R STÓRVÖTNUN UM
»ieN stórum niðursettu verði.
Allur flutningur til staða í Catutdu
merktur „i ábyrgis”, svo menn komist
hjá toil-prasi á ferðinni.
EVKOPU-FARBRJEF SEI.I>
og lierbergi á skipum útvegu'S, frá og
íil Englanas og annara staða í Evrópu.
Alíar beztu „línurnar” úr að velja.
M It I X<« F EKIIAK FA It K K J EF
til statfa við Kyrrahafsströndina fást hve-
nær sem er, og gilda um 6 mánttði.
Frekari upplýsingar gefa umboðsmenn
fjelagsins hvort lieldur vill skriflega eða
munnlega.
H. J. BELOH,
farbrjefa asrent.-285 Main St. Winnipeg
HEUBERT SWINFORD.
aðal-agent.. 457 MaiuSt. Winnipeg.
J. M. GRAHAM. aðal-forstuöumaður.
NORTHERN PACTFIC & MANITOBA
J..RN BRAUTIN.
Lestíigangsskýrsla i irildi síðan 1. apríl
1889.
Dagl. Expr.
nema No.51
s. d. datrl.
l,25e 1,40«)
l,10e l,3'2e
12,47e! l,19e
11.55 f 12,47e
11,24 fl 12,27e
10.56 f! 12,08el
10,17 f 1 l,55f
9,40f:ll,33f
8,55 fjll.OOfl
8,40fll0,50f
6,25 f
4,40e
| j= jExpr. Dgl.
S lNo.54|nma
i datrl. s. d.
4,00e
6,40e
3,40e
l,05f
8,00f
4,20f
járnbr. stöðv.
k. Winuipeg f.
Ptage Junct’n
.. St. N orbert..
.. St. Agathe...
.Silver Pltdns..
... .Morris....
. ...St. Jean....
. ..Letallier... .
f.Westí.ynne k
f. Pembina k.
..Wpg. Junc’t..
..Minneapolis..
...f. St. Paut k...
.... Helena....
... Garrison...
. ..Spokane...
. ..Portland...
.. ..Tacorna ...
e.m.
1 I 9,10f 4,00
9,20f 4,15
9 9,37f;4,38
'24 10,19f|5,36
33 10,45fj6,ll
40 11,05! 6,42
47)11,231' 7,07
I56|ll, 45fÍ7,45
65 12,10e 8,30
12,35e 8,55
8,50e
6,35f
7,05f
4,00e
6,35e
9,55f
7,00 f
6,45 f
66
•e. m. f. m. f. m. e. m. e. m
2,30 8,00 St. Paul 7,30 3.00 7,30
«. m. f. m. f. m. f. m. e. m. e. m.
10,30 7,00 9,30 Chicago 9,00 3,10 8,15
*e. m. e. m. f. m. e. m. e. m. f. m.
6,45 10,15 6,00 Detroit 7,15 10,45 6,10
f. ra. e. m. f. m. e. m.
9,10 9,05 Toronto 9,10 9,05
f. m. e. in. f. m. e. m. e. m.
7,00 7,50 N. York 7,30 8,50 8,50
f. m. e. m. f. in. e. m. e. m,
8,30 3,00 Boston 9,35 10,50 10.50
f. m. e. m. e. m. f. m.
9,00 8,30 Montreal 8,15 8,15
Ath.; Stafirnir f. og k. á undau og
eptir vagnstö-Svaheitunum þýða; fara og
konw. Og stafirnir e og f í töludálkun-
um pýða: eptir miðdag og fyrir miSdag.
Skrautvagnar, stofu og IHning-vagnar
fylgja hverri fólkslest.
J. M. Graham, H.Swinford,
aéaltorstöðumaður. aðalumboðsm.
Wm. WIIITE & Co.,
verzla með allskonar harðvöru, farva,
málaraolítt, steinolíu mjög ódýra, o. fl .o. fl.
Hra. Guðvaröur Jóhannsson, afhend-
ingamaSur í búðinni, 'er ætítS reiðubúinn
að taka á móti löndum sinum.
460 flnin Xt.....M'innipeg.
Private Board,
aðZll r«ms st.
8t. Slefáns8on.
SELUR ÞESSAR NÝ-ÚTKOMNU
SÖGUR:
Hdlismanmsögu, í kápu, á....... 30 cts.
sögu Pdls Skálaholtst biskups, í kápu,
á.............................. 25 cts
“ “ “ í bandi 35 cts.
Sendar kaupendttm kostnaðarlaust um
alla Ameríku.
SKRIFA: P. 0. Bor. 305,
Winnijng, Man.
kinnar íslenzku kirkju sjeu margar or-
sakir, og að kristindóms framsetning
biskupsins sje ein af peim. En á 4. bls. í
ritgerðinni: Trúin og verkin, segir hanrt:
„Þafi hefur verið apturfðr í staðin fyrir
framför. Og apturförin er engu*—taki
menn eptir—öðru að kenna en þeim
merglausa kristindómi, sem fluttur hefur
verið frá prjedikunarstólum íslands”.
Margar prjedikanir Pjeturs biskups hafa
verið fluttarfrá prjedikunarstólum lands-
ins. Sjera Friðrik Bergmann gerir
heldur ettgan greiuarmun á prjedikun-
um dr. Pjeturs og prestalýðsins heima á
íslandi. Á þessu má sjá, hvað sjera
Bergmann dauðlangar til að reyna a5
taka orð sín aptur og kannast ekki við
pau. Jeg hef heyrt suma nefna pað svo:
að pá sje maður kominn í „bobba”, þegar
hann grípur til þess óyndisúrræSis, að
vilja ekki kannast vifS orð sín.
Það datt mjer sízt í hug, a* hinum
heiðraða guðfræðingi gæti misþóknast
það, þó jeg segði, að hann ætlaði at?
framkvæma það mikla og háleita endur-
bótaverk, sem hann talar um að þurfi aS
vinnast, því jeg þóttist flnua, að byrjunin
á því væri komin frá honum, nefnil. rit-
gerð hans: „Trúitt og verkin”, og jeg þyk-
istlika sjá framhaldið frá honumí næstu
blöðum uSam.”, nefnil.: „Skyldur vorar
viiS ísland”. Jeg held líka að fleirum en
mjer haft dotti* í hug, að hann mundi
ekki treysta ö*rum betur en sjálfum sjer
til að framkvæma þetta verk, honum, er
var svo glöggur að finna gallana á guð-
fræði dr. Pjeturs.
Þegar jeg las ritgerð sjera Bergmans:
((Trúin og verkin”, duldist mjer það ekki,
a* hann hefði á mikilli málsnilld
að taka, og datt mjer því í hug, og nefndi
málsnifd Heródesar, og var meining mín
sú, að ekki væri allt undir mikilli mál-
sniid komið, þó ltún sje góð með ö*ru
góðu. En hvort málsnild haus hefur
betri og sigursælli áhrif á tilheyrendur
hans en steingervingsmáliö hefur liaft á
tilhevrendur dr. I’jeturs, þa* á framtíð-
in eptir að sýna. Sjera Bergmann segist
ekki þekkja málsnild Heródesar, en
hann segist þekkja málsnild Guömundar
Einarssonar, og óskar að hún verði ekki
optar viðhöf*, þegar talað er um kristn-
ina. Menn vita það nú vel, a* fyrst mál
dr. Pjeturs kemst hvorgi að fyrir stein-
gervitigunt, þegar talað er um kristnina,
þá mtini ekki íinnnr málsnild brúkleg
þar en sjera Bergmanns.
Hið annað í ritgerð minni var brein
og bein afleiðing af or*um hans og um-
mælum um guðfræöisverk dr. Pjeturs,
ett jeg sagtSi aldrei a* hann hefði sagt
annað en það, sem jeg hafði beinlínis ept-
ir lionum; jeg dró orð hans saman, sem
voru á víð og dreif hjá honum. Hann
hefur eins talað þau fyrir það, þó þau
kæmi framí annaii röðhjámjeren hon-
um. Hann lag*i mjer þann ótæmanlega,
efnisríka texta í hönd, sera jeg lagði út
af, en sem ekki var helmingurinn sagður
af því, sem þörf var á a* segja.
Sjera Berpmann fer möreum orð-
um um hinar 3 helgidaga-postillur, og af
útlistun hans yfir þrer, get. jegvel funditS
a* meistari Jón og herra Helci biskttp fá
a* njóta sannleikans hjá honum; en því
skal jeg hreta vi*, sem hann geagur fram
hjá, en hœgt erað flnna, að meistari Jón
fer helzt til of langt út í þau atriði trúar-
bragðanna, sem eru hátignar- og leyndar-
dómsfull. En það, ats dr. Pjetur hafl
ekki getað beitt sannleikanum svo að
hann yrði skilinn ogmetStekinn eins vei
og hjá hinum fyrnefndu biskupum, því
mótmæli jeg, því reynslan sýnir allt það
gagnstætSa.
Stuttu eptir að helgidagaprjedikanir
dr. Pjeturs komu út, var því spáð af guð-
fræðingi, sem í öllu guðfræðislegu jnun
hafit getað staðið jafnfætis sjera Berg-
mann, að þær ntundu útiýma prjedikun-
um meistara .Tótis, ásamt fl., er hann tal
aði um það. Þessu svaraði dr. Pjetur
aptur á þá leið, að sjet ditti ekki í hug atS
prjedikanir síitar útrýmdu verkum meist-
ara Jóns. En að hann vonatSist eptir að
meun gæti lesið þtvr stimhliða hans, svo
sem til fjölbreytni. En þetta rnpttist þó.
Prjedikanir meistara Jóns hafa nálega
í hverju ltúsi verið lagðar upp á hilluna,
en dr. Pjeturs prjediknnir eru ’aptur á
móti lesnar heima á íslandi í stað ltinna.
8ama er að segja um ltinitr a*rar gnðs-
orðabækureptir dr. Pjeturs, engar bæk-
ur hafa jafnmikið veritS keyptar og lesn-
ar á íslandi eins og gutisorðabækur dr.
Pjeturs, að undanteknum sálmum sjvra
Hallgr. Pjeturssonar.
Þetta er nægsönnun fyrir þvi, aðdr.
Pjetur hefur getats bcitt sannleikanum
svo að hann ltefur verið skilinn og með-
tekinn ekki síðttr en hjá Helga biskupi
og nieistnra Jóni. AtS vísu hefttr dr.
Pjetur ekki reynt að ltræða tilheyrendur
sína á djöflinum, gangandi um kring sem
grenjandi león; ekki heldnr klifar hann á
því, að þeir muni stikna í óumrætSileg-
um lielvítis kvölum í því dýki, sem vellur
af eldi og brennisteinl. Ekki lieldur
fræ*ir hann á því, að hinir útvöldu muni
fá atS horfa á óumræðilegar kvalir þeirra
fordsemdu frá einni eilíftS til annarar.
(">11 þes.si niiklu sálartilþrif vnnta’(í prjedik-
anir hans, en itann er auðugur að lijart-
uretnunt aðvörunar og btvuar ortsuin, sem
*) Leturbravtiugin er unu. Htil'.
eru löguð til að umvenda syndaranum
ogleiða hannað sáiuhjálplegu takmarki,
þeim orðum, er samrýmast svo vel við
alvizkuna, við náisitta, vits miskunsem- ]
ina og kærleikann. Hans prjedíkanir eru |
inuifaldar í hreinit: og einfaldri útiistjm
guðs orðs; þess vc.'im ertt þrer svo vel
lagaðar handa þeim iátæku og fáfrótSu í
auda, sem guðspj'-iin eiga ats botSast.
En þó þau sjeu ekki löguð handa spek-
ingum og vitringuin vorrar aidar, þá
vartSar ekki um þatS; þau hafa aldrei
þeim veriS ætlu*.
Jeg tek sjersta lega til þess, að sá,
er fintiur undrandi sieingervinga fjölda í
Vorhugvekjum og 1 i.enakveri dr. Pjeturs,
hann hefur hlotið itð vigta ogsigta næmt.
Það má mikitS heita, ef prjedikunarverk
sjera Bergmans gæti ekki ortsið hætt, ef
það væri lagt á þvíiikar metaskálar. Og
jeghef verið betSinuað spyrjasjera Berg-
mann atS, hverjir þessir steingervingar
sjeu og ltvar þá sje að finna í guðfræðis-
bókum dr. Pjeturs? Jeggetsagt honum
það með sönnu, að almenningur hefur
alls einga hugmynd um þá.
Jeg sný mjer eun að ((Sani.” og sje
þar, atS sjera Bergmaun segir: a* hin
yngri kynslóð sje farin að fá óbeit á þess-
um steingervingskristindómi, og að svo
margir meðal þjóöar vorrar sjeu að suúa
bakirtu vitS kristindóminum og hníga
unnvörpum fyrir vopnum vantrúarinnar.
Með hverju sannar hinn heiðratsi guö-
frætSingur þetta. Jeg hef leitað að ástæð-
unum fyrir þessu í ((Sam.”, en Snn þær
ekki. AtS vísu heyri jeg hann segja, atS
kirkjur landsins muni tremast, efhaldið
verði áfram að flytja þjóð vorri kvistin-
dóminníþví steingervingsformi, sem nú
virðist vera orðin tizku á ættjörö vorri.
Af þessu rœð jeg ttð hatiti liafi fengitS
fregnir um atS söfnuðirnir væri ’farnir að
vanrækja kirkjur sínar heima á íslandi.
Þó svo Uunni að vera, að kirkjurækni
sje orðin lítil í sumum kiikjusóknum
heima á Islandi, er það engin sönnuu fyr-
ir því, iið. menn sjeu aö ’snúa bakinu við
kristiiidóuisbolSskap dr. Pjeturs. Bækur
hans eru engu síður lesnarí heimahúsum
í þeim kirkjusóknum, þar sem kirUju-
rœkni er minni en þar semhún er meiri.
Kirkjurækinn söfnutiur er ekki lengi að
verða ókirkjurækinn, þegar hann fær
einhvern aumingja ónytjungs prest, sem
hann iiefiir euga ánægju að hlýða á. Og
ókirkjurækinn söfnutíur getur líka orðið
fljóturtilað verða kirkjurækinn, þegar
liann fær góðann prest, sem hann hefur
ánægju að hlý*a á. Þetta sjest bezt á bví.
þar sem 2 kirkjur eru skammt hvor frá
annari og sóknirnar liggja eins samhliða
hvor annari, en mestallur söfnutSurinn
st.reymir þó að annari kirkjunni, en fram
hjá hinni. Þetta hefur þó átt sjer stað á
íslandi.
En nð prestar gerist misjafnir mun
ekki fremur heyra til nútiSSinni en liðnu
tiðinni og mun líka fylgja framtítsinui.
Það geín líka verið fleiri orsakir til ó-
kirkjurækni en að menn sjeu almennt
tits snúa bakinu við kristindóminum.—í
þeirri kirkjusókn, sem jeg var seinast í,
haga*i svotil, að orgel hafði verið keypt
til liirkjunnar, en ekki var nema einn
inaðnr í söfnuðinum, sein var fœr um að
spila á það, en þessi rnaður vildi ekki
gefa ki>st á sjer, til að vera æfinlega til
staðar við guðsþjónustu nema fyrir hæfi-
lega borgan. Kn þó sóknarnefndin
legtsi sig fram um að fá þessa borgun
hjá söfnttðinum gat hún það ekki, svo atS
ekki vantaði eitthvað upp á, sem vel er
skiijanlegt, þar sem fátækt og bágindi
þrengdu að á allar sítsur. Kn svo leiddi þar
af, að forsöngvarinn fann sig ekki skyld-
ugann til a* vera æfinlega til staðar við
messugjörð, fyrst hann fjekk ei fulla
borgun. Það kont þá líka fyrir, að menn
kbnut til kirkju sem langt áttu til henn-
ar, mátto fara svobúnir, af því að söfn-
uður var lítill og (orsöngvarann vantaði,
má og nærri geta, atS þetta dró ekki all-lít-
ið úr kirkjuræaninni. Það var messað
fyrripart sumars, eptir að vegir voru
orðnir vel færir, ltvern sunnudaginn ept-
ir annan, og þá var fleiripartur af fólki
til aitaris; en svo var mjög sjaldan mess-
að aðra tíma. Enganveginn var þatS þó
fvrir það, að söfnutSurinn gæti ekki vel
hlýtt á )>að tal, sem ltann heyrði frá prje-
dikunarstólnum. Kn að þvl er mjer var
frekast kunnugt, voru guðfræðisbækur
dr. I’jeturs lesnar í heimahúsum á ltverju
heimili, og það voru engu sítiur tll guð-
hræddar sálir í þeim húsum, sem fjarst
láu kirkjunni, heldur en þeim sem næst
iienni voru og ojitar gáttt komið til henn-
ar. Viðlíka kirkjulíf og ltjer er lízt
hvgg jeg a* liafi átt sjer stað í nærsveit-
unum.
Að segja, að fólk hafi verits að snúa
bakinu við guðfræðisbókum dr. Pjeturs,
e'Sa að það hafi verið orðið leittá kristin-
dómsboðskap hans áður en það yfirgaf
ættjörðu sína, eru herfilegustu ósannindi.
Vesturfarafólk hefur engar bækitr frek-
arástundað atSliafameö sjer en guðfræð
isbækur dr. Pjeturs, og það getur verið
veilt uts dæma um vantrúar eða trúarlíf
livers eins eptir því, hvað opt iiann sjest
við kirkju.
Það getur verið að kirkjurækni sje
betri hjer en heima, ekki sízt þar, sem
ekki ero nema fá fótmál til kirknauna.
E11 þegar tnenu koma heim frá kirkjuin
lijer í Ameriku og eru búnir atS hlýða á
hina mörgu triíboðendur, sem lijer eru,
hvað heyrizt þá? Þá lieyrizt hálfgert
rifrildi út af trúarbrögðum. Þá heyrist
liálfgert rifrildiút af því, hver trúboðinn
muni hafa rjettast. Þn heyrist háifgert
rifrildi út nf því, hverjum trúboðanum
ltafi sagzt bezt. Þá hevrast þau orð viA-
höfð um guðdómíun, sem mönnunt of-
bíður »ð heyra. Þá heyrist afneitað ölltt
endurlausnarverkinu; þá heyrist jirjedik-
unarverki eins okkar kennimanns sam-
líkt við hringlanda, og að hann leggi í
þvættið, en geti aldrei þvegið upp úr
því. En ekki lieyrizt samt að neittu hafi
verið svo heppinn að finna upp stein
gervingssamlíkinguna neina sjera Berg-
mann, svo hatin einn ltefttr lo-iðurinn af
að ltafa fundið hana upp fyrstur. Allt
þetta andans veður hefur en ekki náð að
blása uppytir fjöll og dali ættjarSar vorr-
ar; en ieg vil segja, a* bættur sje baginn,
þó það hafi strandað viS strendur lands-
ius.
Sjera Bergmann segir, að það sje
hætt vi5 að örðugt kutMii a* vetða að
safna fólki þjóðar vorrar, er flytur til
þessa lands, saman til að hlýSa orði
kristindómsins, ef búið er að gera það
leitt á honnm áður en það kveður ætt-
jörðu sína. Þá treystir hann ekki mikiS
sinum beittu orðum og brennandi anda-
gift, efhann hugsar það hafi ekki meiri
áhrif á tilheyrandurna, en steingervings-
máliS heima á rettjörðu vorri.
En hvaS svo sem þessu líður, þá er
það bót í máli og gleSiríkt til þess aS
hugsa, aS verið er að ala upp nýa kyn-
slóð hjer, sem ekki hefur drukkið sitt
andlega líf af þessum „steingjörringslega,
rugling valdandi, merglausa, apturför
vaidandi kristindómi, sem hin eldri kyn-
slóð hefur drukkið af sitt andlega líf
heima á ættjörSu vorri”*, lteldur þá kyn-
slóð, sem ltefur drukkið sitt andle.a líf
af þeimtæru uppsprettu fræðilindum, er
streyma út frá prjedikunarstóli sjera
Bergmans. Hin eldri kynslóS líður und-
ir lok, en hin nýa sprettur aptnr upp og
breiSirútsínarblóiustrandi greinat. Fram
tíSin leiðir þetta allt í ljós.
Þegar sjera Bergmann fyrir tæpum 3
áruut síðan gerðist prestur landa slnna,
komst hantt að því aS ruglingur var á
skilningi þeirra í trúarefnum. Þennan
ruglanda finnur hann skylt samkvæmt
stöSu sinni ttð birta á prenti, og bann
reynir að lækna liann, með því að útausa
þessu ólieyrilega orðavali, sem áSur er
upptalið, yfir guðfræðisverk dr. Pjeturs.
Jú, eðlilega, því hugmyndaruglingurinn
var því aS kentia, þar haun segir: ((Mjer
ekki uunt að komast að annari niðurstöðu
en þeirri, að allur þessi httgmyndarugl-
ingur væri þeim aðkenntt,sem hafa verið
kennendur þjóðar vorrar nú á seinni
tímum”. (lSínum orðuiu er ltver ráðandi”.
Annað hvort er, aS menn verða að álíta
öll orð sjera Bergmaus um guðfræðis-
bækur dr. Pjeturs óinerk, og halda áfram
aS lesa þær, eins og þeir liafa gert—og
það mun jeg gera—, eða í annan stað
að rnenn verSa að álíta hnnn nterkann
guðfræðing og mikinn uppgöfguuar
snilling vorrar aldar, og liætta þaviðað
lesa þetta „steingjörfingslega, rugling
valdandi, merglausa apturför valdandi”
orS eptir dr. Pjetur.
En ef honum tækist með öllu sínu
orðavaliog uppfindingmn um guðfræðis-
verk dr. Pjetcrs »ð kotna löndum sínum
til að afrækja heyrn og lestnr þessara
bóka, þá tækist honum að sverfa sundur
einn þann kraptmesta ltlekk í þeirri festi,
sem enn heldur saraan trúar- og kristin-
dómslífi landa vorra ltæði ltjer, en þó
einkanlega heima á íslaudi. Þá tækist
honum að höggva sundur þann streng,
að vísu kanske veikþættann, en þó þann
streng, sem akkeri trúarinnar og vonar-
innar er bundið við.
Mjer fannst það og tinnst það enn,
að sjera Betgmann hefði getað framflutt
sitt prjedlkuuarverk óliindrað, þó hann
hefði látió guífrreðisvark dr. Pjeturs af-
skiptalaust. Ef það var saunleikur að
það væri eins steingervingslegt o. s. frv
eius og hann lýsir því, og að landar
hans svo margir, sent voru farnir að snúa
við því bakinu, eins og hann segir, þá
gat hanu verið viss um það, að þeir
miklu yfirburðir, sem ltans orð hefði
framyfir dr. Pjeturs mundi rtjótt ryðja
sjer til rúms og víkja hinti ófullkomn-
ara frá sjer.
(Partar af Indíum eru enn tU, sem engiuu
norðurálfumttður hefur ettn stigið fæti á
ogtryði jeg því ekki, værijeg ekki lijer’.
Og svo bætti hann vlð: (Jeg trúi spá-
dómnttm, jafnvel þótt þeir kæmu frá
heiSingja eða villimanna munni’, og
sagði þeim svo frá, að trjástofnar og ræt-
urrækju á land í Arizona, og aSáeynni
Flores hefði fundizt bátur með tveimur
mönnum í, sem báðir hefðu verið af ó
þekktu kyni.
Sjera Jón hlýddi á allt þetta með
mestu athygli, on Þorbjörn, er allt af
hafsi setið kyrr og þegjandi, sagSi nu of-
ur liægt og stillilega: (lljer til íslands
rekur líka mikið af furutrjám, sem
hljóta að koma yfir ltafið’.
(Líka hingað’ sagði Sir Dove og þó
sjest hjer ekki nema grjót-og torfhýsi’.
(Já, ltjer á vesturlandinu’, sagði Þor-
björn, (en ferðist þú norðuryfir getur þú
sjeS furutrje, sem komið hafa meS
straumi þeim, er kemur að vestan og
fellur að norðurlandinu’.
Það ertt líka til sögur um land ein-
hvers staðar í vestrinu’, sagði prestur,
(er fnudið átti að vera af mönnum ltjeð-
an, en það álít jeg bara liugmynd’.
(Tala þú ekki um þá hluti, er þú ekki
skilur’, sagði Þorbjöru með hárri röddvt,
ogstóð upp. (Hvert barn áíslandi hefur
heyrt sögu Eiríks rauSa, sem fór til
Grænlands og Leifs, er fór til Vínlands
hins góða, og þetta eru engar lygasögur,
eins og sögur um St. Brandas eyna og hin-
ar sjö borgir. Þetta stendur í sögunum
og þær ætti jeg að þekkja betur en þú,
sem aldrei lest þær, og þar að auk er jeg
síðasti afkomandi af ætt Eiríks rauða.
Jeger aS vísu fátækur af gulli og silfri
en jeg hef fengiS meiri arf en þú eða
nokkur annar í þessu landi, því mjer
einum tilheyrir hiS stóra og fagra land,
sein furutrje þau, er Norðlendingar
byggja hús sín af, koma frá, <>g það er
ekki mín skuld, þó jeg hafi enn ekki tek-
ið eignarrjett minn á því’.
Eptir þessa ræðu settist Þorbjörn
niSur. Sjera Jón leit hlægjandi framan í
gest sinn, eins og hann vildi hálfvegis
látaíljósi meðaumkun sína yfir fáfræði
og íinyndun gamla mannsins. En það
var eins og augu Sir Doves lifnuðu allt
íeinu, og upp frá þeim tíma leitaðist
hann við að koinast i meiri kunningsskap
við Þorbjörn.
SjeraJóni fjell þó ekkivel, að hann
opt ogtíðum varð að vera heila daga án
gests síns, en hafði þó ekki neitt á móti
því, þar hann vildi kanna ókuuna stigu,
en prestur sjálfur treystist ekki til aS
ganga með honum. Þorbjörn var því
sjálfkjörinn fylgdarmaður, enda hefSi
ekki verið hægt að fá annan betri, því
hann þekkti, ekki eiugöngu hvern stíg og
hverja klettanöf, heldur einnig gat sagt
hver hafði búiS á iiverjttm búgarði á
þessum og þessum tima (ráómunatíð.
Þeir ferðnSust nú upp itð Snæfells-
jökli og skoðuðu hverja hæð og
sprungu. Einn dag fóru þeir að skoða
Enni, sem er ttár stapi, er stendur í sjó
út og sjest langt til. Þegar fjara var
gengu þeir með fram sjónmn undir háum
hömrum, er ógna ferðamanninum meS
hinni trölislegu hæð sinni og hinura
dimmu og draugalegu hellruut, er opn-
ast hjer og þar í berginu.
Og Þorbjörn gamli sagCi frá huldu-
fólkinu, er átti að vera þar í hverjum
kletti og í hafinu, og frá hinum grænu
dölum, er fundizt hefðu innan um jökl-
ana hingaS og þangaS.
Sir Dove hlnstaði að vísti á þetta, en
þaS var eins og hann væri að hugsa um
allt annaS, og jafnvel sœta tækifæri til
aS tala ekki um þaS. Þar til loksins
einn dag að hann sagöi við Þorbjörn:
(Þú talaðir nýlega um stórt land í vestr-
inu og sagðir þar að auki, að þú værir
síðasti afkomandi þeirrar ættar, er ltefði
fundiö það fyrst. Vitir þú nokkuð um
þetta, þá segðu mjer það!
(Þú trúir mjer ekki frekar en sjera
Jóni’, svaraöi Þoritjörn bistur. (Og þú
getur ekki frekar lesið sögurnar en
hanni’
(Lestu þá sögurnar fyrir mig’, sagð
Sir Dove, (og seg mjer innihald þeirra
Jeg skal dæma þær meS meiri sannsýni
en sjera Jón’.
öll sannarleg mikilmenni hafa vissu-
lega komið verki sínu frant, þó þau hafi
ekki lagt sig fratn um að lýta annara.
Jeg kveð svo sjera Bergmann með
þeim uminælum, að jeg tek vel upp
hans kennimannlegu áminningu til mín,
er hann endar ritgerð sína með, og jeg
vil gjarnan reyna að breyta eptir henni
En þósú breytni mín standi sig ekki bet-
ur fyrir ritdómi hans en guðfræðisverk
dr. Pjeturs, það læt jeg mjer liggja í
ljettu rúmi.
Hinn sami,
Ghiðnatndur Einarsson.
KÓLUMBUS Á ÍSLANDI.
(Lauslega þýtt úr sænsku).
(Já, vissulega trúi jeg því, aðhinum-
megin hafs liggi lönd’, svaraði Sir Dove.
*) Allt þetta orðaval er aS finna í rit-
gerð sjeraBergmanns: ((Trúin og verkin”.
Og nú sagði Þttrbjörn frá Eiríki
rauSa; hvernig hann liefði verið gerður
vlgsekur, og siglt vestur í höf, til að leita
lands þess, er Gunnbjörn og Úlfur Kráks-
son hafði sjeð, þegar hann rak vestur í
haf. Hann sagði frá því, aS Eiríkur og
Bjarni Herjólfsson heföu búið á Græn-
landi, og að Bjarni hefði sjeð nýtt land,
þá hann eitt sinn rak fyrir norðanvindi
og hrakti suður í höf. (En lionum varð
þó ekki auðið að stíga fæti á land þetta
þá’ sagði Þorbjörn, (því Leifur, kallaður
heppni—ættfaðir minn—keypti skip
hans og sigldi suSur í haf, til að leita að
hinu nýja landi, og hann fann það líka!
Það var Itann, er gaf Vínlandi nafn þess’.
Þorbjörn sagði alit þetta meS svo
mikilli þekkingu, að það var eins og
hann kynni söguna utan að unt Eirík
rauða og Þorfinn karlsefni, og hann sagöi
fra landinu sjálfu með svomiklu fjöri og
ákafa, rjett eins og hann hefði sjeS það
sjálfur. (Framh.).