Heimskringla - 08.08.1889, Blaðsíða 2

„Heiistrinila,”
An
Icelandic Newspaper.
eveiy 'I aursday, by
The Heimskhinoi.a Printino Co.
AT
85 Lombard 8t.......Winnipeg, Man.
Subscription (postage prepaid)
One year........................ |2,00
8 months........................ 1,25
8 months.......................... 75
Payable iu advanee.
Sample copies mailed free to anj
address, on applioation.
Kemur út (að forfallalausu)á hverj-
cm ftmmtudegi.
Skrifstofa og prentsmiðja:
85 Lombard St.........Winnipeg, Man.
Blaðið kostar : eiun árgangur $2,00;
hálfur árgangur $1.25; og um 3 mánuhi
75 cents. Borgi-t fyrirfram.
Cpplýsingarum verð á auglýsingum
„Heimskringlu” fá inenn á skrifstofu
•blaðsins, en hún er opin á hverjum virk
um degi (nema laugardögum) frá kl. i)
f. m. til hádegis og frá kl. 1,30 til 6 e. m.
Á laugardögum frá kl. 9 til 12 liádegi.
"Undireins og einhverkaupandi blaðs-
ins skiptir um bústað er liann beðinn að
senda hinn breytiu utanáskript á skrif-
stofu blaðsins og tilgreina um leið fyrr-
terandi utanáskript.
Uað er svo að sjá af Lögb.”,
að vinur vor, hra. Guðlaugur Majrn-
fisson, hafi reiðst oss fyr r greinina
uUin liúnaðarfjelag- í Nýa íslamli”,
er strtð í 20. nr. j>. á Hkr.”.
f>að niá vel vera, ocr er sjálf-
sagt, að öðrum orðum hefði mátt
fara um ýmislegt í þeirri grein en
jrert var omun svo vera utn hvað
eina sem skrifað eða talað er uin.
En hvað sein tiú J>ví liður, þá er
hitt ,’íst, að ti liranjrurmn með [reirri
jrrein var oðður, en ekki illur. Til -
yang-urinn var ekki sá, að skemma
fyrir uýlemlunui eða nýlend .inönn-
um, heldur sá, að benda þeini á ný
an vejr, er yreitt fífæti fvrir fieim
með að ná fullkoinnara stigi í land-
búnaði heldur en f>eir nú standa á.
j ()jr á Jjann veir viljum vjer benda
J>eim enn. Það er sannfæriiifr vor,
að nýlenduinenn hefðu meira íjaf>n
oir meiri ánægju af gððri sveitarsýn-
injru á hverju hausti, heldur en J>eir
máske jrera sjer jrreiu fyrir nú. Að
ininiista kosti eru ekki stór útlát
fólgin í J)ví að biðja stjórnina uui
afjrerandi svar upp á |>.ð, hverthún
vilji stvrkja f>á sýningn eins o<r
hinar aðrar hjeraðssýninfrar.
breyttist útlit hennar ekki alllítið,
auk J>ess sein peir blettir |>á færðu
[>eiiinira á
eiírenduiiuin
vetruin.
ekki litla
Að framfarastratnuur nn, sem
herra G. M. hneykslast á, falli ekki
eins nm Ny-ja íslauderns ojr önnur
hjeruð í fvlkiuu er satt. En pið
höfum vjer heldur ekki lairt ibú.uii-
urn til iasts. Það er peim ofvaxið
að r'iða við. Afske <k ja byjrðarinn
ar, v.mhverlis lifrjrjandi
skóour ojr
nætsliirjr j-
Utan á öll brjef tii blaðsins skyldi
skrifa: Tke Heimekringhi Printmg Co.,
33 Lomöard Street, Winnipeg, Man . eða
í'iTi’. O. Box 305.
V ladimir nitiilisti.
Svo lieitir makalaust skemmti-
lejr skáldsaga, er byrjar í nœnta hl.
Hoimskriniftu”. Aliir atburðir
sðgunnar fara fram í Pjetursborjr á
Rússlandi, í hinnbskrautlegu vetrar
höll keisarans og rjett umhverfis
hana. Sajran er sannnefndur spegill
Jn irnilie/ífe /iússakeisara, J>essa vold-
ugasta harðstjóra Norðurálfu. Þar
crefur inönnum að sjá Nihilista í allri
sinni dýrð—ekki íslen/.ka, heldur
rkht rússiska Nihilista , sem hverl
mannsbarn pekkir af frásögn. Ekki
eimino-is irefst inönnum kostur á að
sjá þá, heldur einuiir aðveraá peirra
kynjalegu funduin fyrirlæstum dyr-
um, sem varðar eru af vöskum vopn-
uðum vinuin peirra. Og par læra
menn betur en 1 nokkuri annari frá-
sögu, hvernig allar stjet.tir á Rúss-
landi eru gegnum-smognar af Jress-
um blóðjn rstu gjöreyðe>idum.
Til J>ess að gefa sem flestum tæki—
faeri að lesa [>essa sögu, höfum vjer á-
sett oss að láta ALTjA At ÝA Á-
SKRIFEXDVK að ttHkr.” fá alt
stm eptir er af þfstmm- árgnngi 6-
keg/iis.
Það er nú eptir af árganginuin
Óútkomin 20 blöð, eða treir firntu-
hhitar hans, að heita má. - Nýir á-
skrifendur fá pess vegna næsta ár-
gang blaðsins fvrir svo gott sem
,2f>, eða lítið meira en helming
verðs.
Egrirfram J>urfa nýir áskrif-
endur ekki nanðegnlega að borga
e.itt eent, að eins verða peir að lofa
að borga fyrri dollarinn fyrir næsta
nýár, og seinni dollarinn fyrir lok
nafstkomandi marzmánaðar. Vita-
skuld verður ekki slegið hendinni á
móti pví, ef einhver nýr áskrifandi
rill borga andvirðið hálft eða allt
fyrirfram.
Þetta eru sannarleg kostaboð.
t‘ Heinmkringla" frá 15. Áfrl7S7
jss!) tit :i/. DESEMBER ISltO
fgrir eina $íí.
Þeir, sem gerast vilja nýir á-
skrifendur, en eru ekki til heimilis
í liæimra, purfa ekkiannað en senda
oss nafn sitt og greinilega utaná-
skrift á póstspjaldi (pað kostar eitt
eent), og taka frain, að peir sjeu ný-
ir áskrifendur. Þeir fá svo blaöið
með næsta pósti, frá byrjun sögunn-
ar.
Útg.
Skrifa: Heimskringla Printing
P. O. Box 305,
Winnipeg, Man.
Coi
Gamall íslenzkur ínálsháttur
segir, að sá sje vinur, er til vannns
segir. Það er líka víst, að pað fást
seint uinbætur á pví sem aflaga fer
1 heiiiiinuin, ef ekki er ftindið að
pví, ef gallarnir eru ekki dregtiir
frain á sjónarsviðið. Og að land-
búnaður í Nýa Islandi sje í ólagi,
að pví er akuryrkju snertir, verður
ekki neitað. Samanbnrðurinn í grein
vorri á J>ví, er inætir auga ferða-
mamis um Nýa ísland og nýlendur
íslendinga á sljettlendinu, er meg-
inlega hygður á sögusögn Ný-ís-
lendinga sjálfra, pegar peir eru
spurðir um frainkvætudir er að jarð-
yrkju lúta. Eu að pannig er ástatt
í nýlendunni var alveg ekki kennt
ódugnaði nýbyggjanna, ekki ynnt 1
pá átt. Það var greinilega framtek-
ið, að ofhleðsla efnalausra inníiytj-
anda 1 bygðina va-ri ein af aðal-á-
stæðunum. Að svo er, er peim ekki
til vanvirðu sein par búa, pvert á
móti til hins mesta heiðurs. Að peir
einir skuli opt og mörgumsinnuni
h ifa bjargað lífi nýkoiniuna, allslaitsra
minna, eins og margra allar hinar
nýlendunrnar—-er að mimista kosti
pykjast vera svo mikið meiri en Ny'a
ísland—til samans, er 1 hæsta máta
hrósvert, og að peir hafi gert pað
getur enginn borið á inóti, er nokk-
uð Jvekkir ti’. Afleiðingarnar af j>ess
um innHiitningsstraumi fátæklinga á
hverju ári verða auðvitað pær, að
draga úr aöi peirra sem fyrir ern,
og sú árlega aflrýriuin eðlilega fæð-
ir af sjer deyfð og áhugaleysi í pví er
snertir akuryrkjutilraunir. Þeir, seni
inn í Vjyggðina flytja, sjá fyrir sjer
svo lítið af frainkvæmdum í jarð-
yrkju, að J>eir atiiuga ekki págrein
búskaparins og láta sjer pví lynda
að e-’gnast eitthvað af kvikfjenaði,
og venjast svo á að treysta á hana
og veiðina í vatninu nærri eingöngu
til framfærslu. Af pessu leiðir svo,
að pegar einstöku inenn koma íein-
hverja nýlenduna á sljettlendinu
verða peir svo hrifnir af pví er fyr-
ir augun ber, að J>eir ásetja sjerað
öytja úr Nýja íslandi, par sem peir
ímynda sjer að samskonar búskap-
ur geti aldrei átt sjer stað. Og svo
verður pað ofan á, að peir tínast
burtu, einn og einn i setin. Með
pvi að tínast pannig á burt áttum
vjer í greininni tlUm búnaðarfjelag
í Nýja íslandi” alls ekki við stór-
strauminn út úr nýlendunni um ár-
ið, pegar nærri lá að hún eyðilegð-
ist, og setn hún eöaust hefði gert,
nema fyrir prek einstöku manna,
er eptir sátu og aldrei ljetu í ljósi
hitin minnsta burtfararhug. Vjer
áttum og eigum við pá, sem nú á
seinni árum, mitt í innöutnings-
straummun pangað, eru að tínast
burtu, einn og einn í senn. Það er
fyrir pennan útstraum, pó hann sje
fyrirferðarlítill, sem parf að byggja,
og pað verður bezt gert með al-
mennum áhuga fyrir jarðyrkjunni.
Það hljóta allir að sjá, að væru all-
ir skóglausu blettirnir umhverfishús
in i allri nýlendunni undir hveiti,
lítt fær vegur á iandi til
andi bvgyðn, gerir jafiiiniklar fram-
farir og jafnmikið ijr ómögulegt,
eins og í peimbygðum, se.n hvorki
hafa skóg eða lorfæran veg til að
takmarka samgöngiir. Aii greiðrar
samgöugu við öll umhverfisliggj-
andi hjeriið, verður aldrei verulegt
fjör eða verulegar framfarir í nokk-
uri einni byggð Nýbvggð innöytj-
a ida er í J>ví efni háð alveg sömu
lögum og er hvert einstakt ríki eða
land i heimi. Það er enginn efi á
pví, Ný íslendingar lesa eins mikið
af blöðum oo- tímaritum og fylgj i í
pvf efui tímanum öidungis eins vel
og menn gera í hverju öðru bygðar-
lagi. En sú pekking, er sá lestur
hefur í fiirmeð sjer, gerir hálftgagn
einungis, keiiuir mönnum að pekkja
að petta og hilt er til, en ekki held-
ur íneir/. V'erklegti franifarirnar
geta vantað eigi að síður, og á með-
an [>ær vanta er pekkingin að hálfu
leyti ónýt. Það sem sagt eru áhrif
in af daglegri umgengni við hjer-
lenda meiin, sem inest og bezt eflu
framfarir íslendinga í [>eirri grein
búnaðarins, er að akuryrkju lýtur.
Það er ekki svo að skilja, að hjer-
leudir ineim sjeu duglegri eða meiri
menn en íslendingar, heldur hitt, að
peir hljótaað kunna jarðyrkjuna svo
langt um betur. Og pó nú svoværi
að íslendingar pyrftu ekkert að læra
af hjerlenduin mOniiuiii, pá veldur
dagleg unigengni við fjöldann fjiiri,
og fjörið leiðir aptur af sjer stærri
verklegri framkvæmdir. Að svo er
háttað í Nýja íslandi að J>esskonar
samgöngur eru óinögulegar er ekki
skuld nýlendumanna, en J>að leiðir
afsjálfu sjer að fyrir samgiiugu leysið
er fjörminna i byggðiuni en annars
væri. Að nokkuð talsvert af fram-
föruiu sje í Ny'ja íslandier vitaskuld
alveg rjett, og á móti J>ví höfuin vjer
aldrei borið. En pær eru ekki eins
rniklar og f>ær gætu verió og ekki
eins niiklar og J>ær hefðu verið,
skógi vaxin eins og bygðin er, og út
víkkuð og ofhlaðin af fátækiingum,
eins og hún hefur verið nú uin nokk-
ur ár, ef hjerlendir inenn hefðu reist
sjer bú uinhverfis hana. Áhrif peirra
hefðu valdið ineira fjöri og meiri
framkvæmdum.
■Að t(Hkr.” fyrirlíti Nýja ísland
veit G. M. bezt sjálfur að er órjett-
lát sakargift. Hann veit vel að J>að
er hvergi til í blaðinu frá upphafi
pess tilveru eitt einasta orð, er gefi
pá skoðun til kynna. ttHkr.” hefur
frá upphafi heidur viljað vera hlynt
nj'lendunni en andvíg henni. Það
hefur verið og er skoðun útg. henn-
ar, að Nýja ísland sje fyllilega eins
góð nýlenda og hver önnur, og að
hún með tímanum geti orðið öldung-
is eins blómleg og eins falleg byggð
og hver hinna. Það er meira að
segja, Nýja ísland getur orðið feg-
urri bygð og svipmeiri en nokkur
hinna, og eins víst skeinmtilegri og
auðsælli en hinar, liggjandi við eins
stórt og arðsamt stöðuvatn, er með
tímanum óueitanlega verður einn
hinn stærsti verzlunarvegur í Mani-
toba, og liggjandi eins og hún er
innati 2 kl.stundaferðarmeð járnbraut
frá aðal-verzlunarstað fylkisins-
Winnipeg. Þetta hvorttveggja eru
miklir kostir, og pó er enn einn 6-
talinn, sem að vissu leyti er ekki
hvað minnst verður, en pað er skóg-
areignin. Það eru allar líkur til pess
að innan skamms veríi peir sem nú.
búa á skóglausum sljettum skyldað-
ir til ineð lögum að ræktaskóg á á-
býlisjörðunum, til pess að auka regn-
fallið, vernda jarðargróða fyrir næt-
urfrosti, draga úr aöi vindanna og
vernda jarðveginn. Hjá peim kostri-
aði komast Ný-íslendingar. Nátt-
úran hefur gróðursett skóg peirra
ou- J>eir J>tirfa ekki annað að gera eu
skilja eptir óhöggvin og ósködduð
skógarbelti umbverfis hús sín
endilöngum vatusbakkanum, til að
brjóta vetrariiæðiuginn er af |>vf
steudur, og til að gera nj'leuduna
eina hiua útlits fegurstu byggð í
fylkinu. Alla |>essa kosti atlmguin
vjer og metum iildungis eins vel og
allur porri inaiiua í nj'lendunni
sjálfri. Oo; af |>\í vjer vildum nj'-
lénduiiiii vel en ekki ilia, vilduni
vjer iienda heuni á |>að sein allaga f -r,
en sem iiiöoulegt er að fari hetur.
Eit að gera |>að er ómiigulegt nema
með pví aðojiinberagalUna, að syna
ástaudiö eins og pað er. Opiiiberun
gallamia skaðar heldur ekki eiti eða
anuað byggðarlag liið miimsta. Eu
Óáuægju nöldur og hljóðskraf ein-
staklinganna uin pað sem ábótavant
pykir, pað skaðar livert eitt bygðar-
lag og steminir stigu fj’rir fjelags-
skap og framförum- og [>að lága ó
ánægjuhljóð berzt furðu lang’ir
leiðir.
Að
spyrn-i a
a Island inun
móti innflutningi í
Hkr.” aldrei gei-a.
Þó pangað flytji á hverju ári menii
sem í fjánnunalegu tilliti eru siiauö-
ir, J>á eru margir peirra óefaðauðng-
ir að pví er snertir dugnað, djarf-
leikogalla maunkosti, og geta pess
vegna með tímanum orðið öflugustu
menu sveitarimiar. Eu tHkr.” vildi
sporna á móti framhaldaudi deyfð í
landbúnaði, sem ekki er rekiim neina
til liálfs á meðati hann nærri eiu
göngu er iunifalin í kvikfjárrækt,
arðsamur atvinnuvegur eins og kvik-
fjárræktin vitanlega er. ttHkr.”
vildi sjá Nj'ja ísland viðurkennt
eina vora lilómlegustu uj'lendu, af
pví hún er sú eína al-islenzka nj'-
lendan í landinn, vildi sjá hana *am
tengda Selkirk og Winnipeg með
stálböndum járnbrautanna, er frem-
ur öllum fiðrmn öflum færa með sjer
fjör og frainkvæmdir. En pangað
fæst ekki járnbraut fyrr en bændur
nýlenilunnar hafa kornmat til að
selja, jafnvel pó vegalengdin frá
Selkirk niður á Vlðirtanga aje ekki
neina rúmar 30 mílur beina leið,
og pó kostnaðarlítið sje að byggja
járnbraut á pví sviði. Kvikfjárrækt-
in ein færir nýlendmnönnum járn-
brautina ekki fyrr en seint, enhveiti-
ræktin færir peim hana nærri und-
ir eins. Og fyrr en tvenskonar veg-
ir á landi sameina Nýja ísland,
Selkirk og Winnipeg akbraut og
járnbraut—kemst nýlendan ekki á
verulegan rekspöl með fratnfarir.
Um [>að eru vitni allar byggðir í
landinu, hvort heldur er í Manitoba-
fylki eða anuars staðar. En pegar
járnbrautin er fengin, pá verður
gott að búa í Nj'-ja íslandi—betra
en í nokkuri hinni njclendunni, vegna
nágrennis við aðal-verzlunarstað
Norðvesturlandsins.
SJERA FRIDRIK BERGMANN
OG DR. P. PJETURSSON.
í slðasta blaði fluttum vjer rit-
gerð gegn ummæluin sjera Frið-
riks J. Bergmanns um guðfræðisstörf
dr. Pjeturs Pjeturssonar, fyrverandi
biskups yfir íslandi. Og oss hafa
borizt íleiri ritgerðir um sauia efni
ásamt J>eirri ósk að pær birtust í
ttHkr.”. En ttpassleg pilsa er bezt”
sagði prestur einti á íslandi forðum,
og í pessu efni á samskonar sögn
ofur vel við. Það má gera ofmikið
af öllu.
Yjer viljuin pví vinsainlega
biðja viðskiptavini vora að hafa oss
afsakaða, pótt vjer ekki prentum
greinar J>eirra um petta efni. Það
er ekki svo að skilja að hver ein
greinin sje svo löng-—engin peirra
líkt pví eins margorð og sú er birt-
ist í síðasta blaði—nje heldur af
pví, að pær sjeu svo illa úr garði
gerðar að pær [>ess vegna stæðist
ekki dagsljósið. Það kemur til af
pví einungis, að út úr slíkum grein-
utn geta sjmnnist óendanlega leið-
inlegar deilur. Svo og meðfram af
peim ásetningi vorum, að hafa setn
allra minnst að mögulegt er af
hreinu og beinu trúarbragðaprefi i
blaðinu.
Þeir mer.n hjer í landi, sem ó-
ánægöireru með ummæli sjera Frið-
riks í pessu uiáli, og peir eru ef-
laust margir, sein dettur petta í iiug:
ttMaðnr, horfðu pjer nær”, mega
líka að væiidum búast við svari í ís-
landsbliiðuuum. Ef peim og með-
Imldsmönnmn fyrveraiuli biskups J>vk
ir hann Imrt Jeikimi, er ekki nema
líklegt að J>au haldi upp hlífiskildi
fj-rir honum. Það fyrir [>að vissa,
lítur ]>esslega út, ef enginn seuir
neitt, að peir með pögninni viður-
keimi |>að allt satt, er sjera Fiiðrik
heftir sagt tim ritstörf dr. Pjeturs.
Og sje nú sxo, ættu menii hjer
engu síður en [>eir heima á Islandi
að vera pakklátir fjrir aðtinningar
vesturheimska dómarans.
ÁbiT „GAMLA iiE.NTS” Á CANADA.
Hinn víðfrægi lögfræðingur og
ræðuskörungnr Benjamín I1”. Butler,
hershöfðingi, flutti nýlega ræðu fyr-
ir háskólastúdeutum í Waterville í
Maine, og sagði |>ar meðal aimars:
lt\ jer heyrum nienii, menn í
peirri stöðu, er stjórnfræðingar ættu
að skipa, tala uni póliti.-ka einingu
Baiidaríkja og Canaila jafn gálaus-
lega og rjettur og sljettur almúga
inaður mundi tala um að set ja rófu
á rakka! verkefni, að vísu töluvert
vandasamt, en J>ó í sjálfu sjer smá-
ræði. En hvernig færi nú petta gá-
leysi, ef pnð yrði ofan á, að rófan
yrði stærri en rakkiimi' Jeg hef pá
skoðun, að petta Ijettúðartal til
iniimkunar Canadaiiiönmiin engu síð
ur en pað er til að smána mikilleik
hins brezka veldis, sje frennir öllu
öðru til iiindrunar pvf, er hver sann-
ur pjóðarvinur Bandarikja, hver
Eiig'.emlingur í tÁnada og jafnvel
öllu Bretaveldi, hlýtur fremur öllu
öðru að J>rá, svo frainarlega sem
málið er öllum ljóst, en pað er ein-
iug hiuna aflmiklu enskutalandi
pjóða á pessu meginlandi. Og sú
eining hljRur að koma, ef lj-ðveldis-
stjórnin svíkur ekki vonir inanna.
Á pessu meginiandi á að viðhald-
ast heimili og fyrirmjnd hins euska
frelsis og hinnar ensku tungu, hvor-
tveggja í auknum og endurbættum
stíl, samkvæmt kröfuin nútíðarinn-
ar, hugviti og framtakssemi Ameríku
manna.
Hið fyrsta sein vjer ættum að
taka til íhugunar, J>egar vjer tölum
svo ljettilega um inntöku C'anada í
rlkjasainbandið, er hin afarmikla
stærð rikisins, sem innibindur 40
hundruðustu hluta allra brezkra land
eigna á hnettinuin. Innan cana-
diskra landainæra er nægilegt pláz
fyrir 3 Indlilnd, og úr sneiðinni sein
pá verður pó eptir er hægðarleikur
að sníða 5 Englönd, Skotlönd og
írlönd. Smn keisaraveldi nútíðar-
innar eru dvergríki í samaburði við
Canadaveldi. Úr J>vi er hægt að
sníða 1) veldi jafnstór og er hið pýzka
keisaraveldi. Innan canadiskra landa
mæra liggja 3,470,392 ferhyrnings-
mílur of landi, en innan landainæra
Bandarlkja (að undanskildum Alas-
ka-skaganuni, sem ókunnugt er enn
hvað er stór) teljast ekki nema
2,970,000 ferhyrningsniilur af landi
Bandaríkin eru pví minni en Cana-
da svo nemur nær ^ milj. ferhyrn-
ingsmilna. Innan canadiskra landa-
mæra liggur fullur helmingur alls
fersks vatns í heiini. Þetta atriði
v'l jeg biðja yður að hafa hugfast,
I>vt jeg endurtek {>að, að innan-
lands vatnavegir, stórfljót og vötn,
cru einhlýtustu undirstöðuöflin til
að uppbyggja stóra og volduga
pjóð.
Almenna hugmyndin, pegar
hugsað er um Canada er, að [>ar sje
íshafskuldi, vegna pess að landið
liggur norðarlega. En pess ber að
gæta, að f hinum mikla vatnslikama,
Hudsonflóa—1000 mílna löngum og
600 mílna breiðum, og sem sker
sig inn í miðju Canada að norðan,
og sem pess vegna, og af nágrenni
sínu við íshafið, er almennt álitinn
að vera pakinn ísi meginhluta árs-
ins—er vatnið 3- 4 stiguin heitara
að meðaltali heldur en í Sujieriorvatn-
inu við suðurströnd pess. Einmitt
par iiggja J>ó ríkin, Michigan, Wis-
consin og Minnesota, austast í vorri