Heimskringla - 02.10.1890, Blaðsíða 2

IIKmSKltlX<»IiA, WIKJÍlPEtí, HAK., 2. OKTOBER IS!M>.
I
kemur út á hverj- AnleelandicNews-
nm fimmtudegi. paper.
Published every
Útgefbnddr: Thursday by
The IIeimskringla Printingifc Publ. Co’y.
Skrifstofa og prentsmiðja:
151 Lombard St.----Winnipeg, Canada.
Ritst jórar: Eggert Johxmnson og Oestur Pdlsson.
Eggert Johannson: Manaoing Director.
Blaðið kostar:
Heill árgangur . . . $2,00
flálfur árgangur ... 1,00
Um 3 mánu'Si ... 0,65
Aðsendum nafnlausum greinum verð-
nr ekki gefinn gaumur, en nöfn höf-
undanna birtir ritstjórnin ekki nema
með samþykki þeirra. En undirskript-
ina verða höfundar greinanna sjálfir að
til taka, ef þeir vilja að nafni sínu sje
leynt. Ritstjórnin er ekki skyldug til
ats endursenda ritgerflir, sem ekki fá rúm
í blaðinu, nje heldur að geyma þœr um
lengri eða skemmri tíma.
|y Undireins ogeinhverkaupandiblaðs
ins skiptir um bústað er hann beðinn að
senda hina breyttu utanáskript á skrif-
stofu blaðsins og tilgreina um leið fyrr-
verandi utanáskript.
Utanáskript til blaðsins er:
The Heimskringla Prin t ingd: PuldixhingCo.
P. 0. Box 305
Winnipeg. Canada.
IV. ÁR. NR. 40. TÖLUBL. 196.
Winnipeg, 2. oktberó 1890.
L EIÐ RJ ET TIN G .
í greininni „Vegur uin Nýja
ísland” í seinasta blaði hefur orðið
prentvilla $2000 fyrir $3000 (dags-
verkagjafir nýlendubúa við vega-
gjörðina reiknaðar í peningum).
HVERJIR. EIGA AD SKRIFA
—í—
B L OÐIN ?
Já, hverjir eiga að skrifa í
blöðin ?
Ritstjórarnir náttúrlega fyrst
og fremst, um pað eru allir á eitt
mál sáttir.
En svo, hverjir fleiri?
Um pað eru menn ekki al-
■niennt á eitt sáttir.
Sumir menn segja: ((E>að er
ekki til neins, að aðrir sjeu að
skrifa í blöðin en þeir, sem hafa pá
menntun, sem nauðsynleg er, til
pess að búningurinn á'blaðinu í
heild sinni að því er efni, orðfæri
og útlistun mála snertir, verði allur
samsvarandi, eða með öðrum orðum,
aðrar aðsendar greinir eiga ekki
að takast í blöðin en J>ær, sem eru
svo úr garði gerðar, að ritstjórarnir
gætu sjálfir verið pekktir fyrir, að
hafa ritað pær; annars yrði blöðin
flekkótt eða skjöldótt Öins og kind
eða kálfur”.
Aptur segja aðrir: uBlöðin
eiga að leggja aðaláherzluna á að
vera svo fjölbreytt sem verða má og
gefa almenningi svoopt og svo mik-
ið færi á, sem auðið er, að láta í
Ijósi skoðanir sínar í blöðunum, til
pess að liann finni par hinar ýmsu
skoðanir um mál sfn skýrðar og
ræddar af sem flestum mönnum frá
ýmsum hliðum. Ef búningur á ein-
hverjum slíkum greinum, sem rit-
stjórnum berast, er ekki pannig
iagaður, að hann sje boðlegur í
blöðunum, en greinarnar að öðri
leyti lýsa einhverja hliðá máli, sem
almerining að einhverju leyti varðar,
Þá er pað skylda ritstjóranna að laga
slíkt eða koma sjer saman við
greinar-höfundinn um pær breyt-
ingar, sem kynnu að pykja nauð-
synlegar”.
Vjer skulum strax taka pað
fram, að vjer föllumst á hina síðari
skoðunina, enda er pað öllum les-
endum ((Heimskringlu” kunnugt,
pví vjer ætlum sjerstakan hluta af
blaðinu, ((Raddir frá almenningi”,
eimnitt til pessa.
Ástæður vorar til pess eru bæði
pær, sein að ofan eru teknar fram,
o - svo ro’rl.rnr fleiri.
Fyrst er nú pað, að hvað sam-
vizkusamur sem einhver ritstjóri er
og hvað vel aem hann reynir til að
setja sig inn í mál manna, pá
verða pó ætíð eptir ýms efni, sem
honum verða ekki eins vel kunn og
einstökum stjettum eða einstökum
mönnum meðal almennings, af pví
að hanti vantar færi á, af einhverj-
um ástæðum, að afla sjer peirrar
pekkingar, sem par til heyrir. Sá,
sem hefur skóinn á fætinum, finnur
ætíð bezt hvar hann kreppir.
Að pessu leytinu er pað hollast
fyrir blaðið, að sem flestir riti í pað.
En par næst er pað líka hollast
fyrir almenning sjálfan að reyna til
að rita í blöðni, ekki einungis til
pess að finna par skoðanir sínar og
hugsanir, heldur og vegna menntun-
ar og menningar sín sjálfs. E>að er
opt talað um, hvað mikið sje varið í
að kunna að lesa og skrifa, en að pví er
skriptina snertir, pá er pvl að eins
gagn að kunna hana, að maður
neyti hennar til pess að láta í Ijósi
hugsanir sínar og skrifi eitthvað.
Annars verður sú kunnátta ekkert
annað en fjársjóður, sem fólginn er
1 jörðu. En öll kunnátta á að vera
fjársjóður, sem ber ávöxt fyrir lffið.
Ekkert metSal er ef til vill betra til
að skýra og glæða pá pekkingu og
pær gáfur, sem maður hefur, held-
ur en einmitt að rita greinir um pau
efni, sem honum eru kunn. Við pað
menntast andi mannsins, hugsunin
skerpist og lærir smátt og smátt að
búa sjer til orðfæris-búning. L>að
verðaofboðfáirsmiðir i fyrstasinni og
pað er ekki við pví að búast að mað-
ur, pó greindur sje, verði fimur eða
heppinn í að skýra hugsanir sínar
fyrir öðrum í fyrsta sinni sem hann
sezt niður til að rita. En ef hann
f hvert skipti vandar sig, pá er eng-
inn efi á, að honuin fer fljótt fram.
Og engin ánægja er meiri til á pess-
ari jörð en að komasínum innstu og
næmustu hugsunum í pann búning,
að maður geti verið ánægður með
hann, pegar maður er búinn að velta
honum fyrir sjer og skoða hann á
allar lundir. L>að, sem mest af
öllu á að forðast, er hroðvirknin.
Maður á ætíð að vanda sig sem bezt
maður getur.
L>að er eitt með öðru algeng
hjátrú hjá íslenzkum alpýðumönn-
um og ekki síður hjá alpýðumönn-
um af öðrum pjóðernum, að engir
sjeu færir um að rita neitt, sem
koma eigi fram fyr!r almennitig og
birtast á prenti, nerna ((lærðir” menn
og með Jærðir” menn eiga menn
við skólagengna menn, einkum pá,
sem gengið hafa gegnum latinu-
skóla. L>etta er hjátrú, sem parf að
vinna bug á. L>að er margur sá
stúdentinn, sem ekki er fær um að
skrifa grein um algengt efni, svo að
polanlega megi kalla, og pað er
líka margur maður, sem aldrei hefur
gengið á latínuskóla og ef til vill
aldrei komið á nokkurn skóla, og
sem skrifar pó betur fyrir sig heldur
en margur ((lærður” maður, sem
kallaður er vel ritfær. Náttúran er
svoopt náminu ríkari. L>að er auk
pess viljinn og polgæðið, sem svo
mikið er undir komið,eins í pessu sem
öðru. En engan mann, sem einu sinni
fer að reyna til aðrita niðurhugsanir
sínar, mun nokkurn tíma iðra pess;
fyrir slfkum mönnum opnast svo að
segja nýrog ópekktur heimur, skoð-
ananna og hugleiðinganna heim-
ur, sem áður hefur verið peim hul-
inn poku, og sá heimur er fullur
huggunar og einkennilega unaðsam-
legrar nautnar.
Vitaskuld erpað, að margir menn
eru svo bundnir við daglegt strit
og enda daglegar áhyggur, að peir
hafa sara-lítinn tíma afgangs til að
rita um pan efni, sem peim liggur
ríkast á hjarta. L>eir menn verða
optast nær fegnir að hvíla sig pær
stundir, sem peir hafa afgangs störf-
um. En pegar vel er að gætt, mun
pó í raun og veru svo, einnig um j
flesta pá menn, að peir gœtu tekið
sier stund og stund til slíkra starfa, I
ef viljinn væn góður.
En undantekningar eru hjer
til, pví að 'til eru lífskjör svo
pungbær og sumt lífsstritið svo erf-
itt, að andinn frýs einhvernveginn
innan í likamanum og er orðinn
löngu kaldur og löngu stirður áður
en hjartað hættir að slá.
Hvað sem nú pessu líður, pá er
pað óefanlegur sannleikur, að liinir
svo kölluðu ((ólærðu” menn gera
allt of lítið af pví að rita, bæði
vegna sjálfra sfn og annara. Vjer
höfum opt átt samræður við alpýðu
menn, sem höfðu svo einkennilega
og svo skýra skoðun á högum sín-
um og kjörum, að oss pótti yndi að.
Vjer erum pess fullvissir, að víða er
til slfkt gull grafið í jörðu, en peir,
sem slikar gullæðar eiga,—eða pó
pað sjeu ekki nema silfur- eða kop-
aræðar—pað er líka gjaldgeng vara
—eiga að grafa sitt gull eða annan
málm sinn fram úr fylgsnunum.
Það er skylda peirra, ekki einungis
gagnvart sjálfum peim, heldur einn-
ig vegna fjelagsins, sem peir eru f.
L>egar pess vegna peim orðrómi
hefur verið fleygt—af hverjum og í
hverju skyni vitum vjer ekki og
hirðum ekki um að vita—, að
((Heimskringla” væri nú og ætti
framvegis að vera lokuð fyrir öll-
um almenningi og að par fengju nú
engir að skrifa nema ritstjórarnir
sjálfir, pá er sú fregn ekki að eins j
alveg gripin úr lausu lopti, heldur
með öllu gagnstœð sannleikanum.
((Heimskringla” stendur öllum opin
að rita í og liún tekur tveim hönd-
um öllum góðum greinum frá alpýðu-
mönnum. Vjer segjum ((góðum”
af pví að vjer viljum láta blað vort
vera verulega gott, en góðar köll- ’
um vjer allar pær greinir, sem að
einhverju leyti skýra eða lýsa eitt-
hvert almenningsmál og eru nokk-
urn veginn úr garði gerðar að pvf
er búninginn snertir. En um bún-
inginn er pað að segja, að ritstjórar
((Heimskringlu” álíta pað skyldu
sína, að reyna til að lagfæra allt
pað, ‘sem aflaga kynni að pykja fara
í peim greinuui, sem efnisins vegna
pætti vert að birta í blaðinu, og
sem ekki eru ver úr garði gerðar en
svo, að hægt er að laga pær, án
pess að umstevpa peim alveg frá
rótum. Um stórbreytingar allar á
greinum viljutn vjer seinja við höf-
undana sjálfa og pá utanbæjarmenn,
sem -senda oss greinar, viljum vjer
biðja, að gefa einhverjum kunninga
sínum hjer í bænum umboð til að
semja við oss um breytingar, ef
peir annars vilja taka nokkrum
breytingum á greinum sínum. Hitt
tnun oss varla pörf á, að taka fram,
að vjer viljum helzt engar breyting-
ar gera og gerum engar breytingar
að ópörfu. Brey+ingar, ef slíkra
verður pörf, verða að eins gerðar
vegnahöfundanna sjálfra og blaðsins,
en ekki af neinum leik eða hót-
fyndni.
En eins verðum vjer að biðja alla
pá, sem senda oss greinir, að gæta,
að hafa eigi ópverra skammir eða
persónulega illkvitni í greinum sín-
um, eða með öðrum orðum, greinar-
höfundar verða að haldasjer við mál-
efnin en ekki mennina. Reynd-
ar skal pað hjer tekið fram, eins og
líka áður hefur verið gert í blaðinu,
að ritstjórnin ber enga ábyrgð á
skoðunum peim, sem birtastí ((Radd-
ir frá almenningi”; par geta og
hafa birzt skoðanir, sem eru alveg
gagnstæðar skoðuimm ritstjórnarinn-
ar. En skammir megaekki vera par,
pví pó ritstjórnin sýni fullt frjáls-
lyndi við skoðan r, pá getur liún |
ekki veitt ópverranmn neitt húsa-
skjól, hvort sem beitt er við hana
bænutn, vináttu eða ógnunum. Hún
verður að halda uppi heiðri blaðs- |
ins. Það er hennar skylda, að gæta
pess, ag ekki verði hægt að segja |
ineð sanni, að ((Heiinskringla” sje
skrílblað. Hún verður að gera allt,
sem í hennar valdi stendur, til pess,
að blaðið vinni sjer virðingu allra
góðra manna.
BLINDUR ER HVER
f
SJÁLFS SlN SÖK.
í næst seinasta blaði af ((Lýð”
sáluga stendur svo látandi grein:
((R i t d ó m u r etfa hrakdóinur Gests
Pálssonar um leikinn „Helga magra” (í
ísafold) hefur það sjer til ágætis, atS
hann skilur ekki eptir hið verra; að
öðru leyti er dómur hans svo ósanngjarn
og fávislegur, sem mest má verða. Gest-
ur hefur áður sagt og sannað, að hvorki
þekkir hann fornsögur nje virðir, en nú
dæmir hann, eða rjettara að segja, rotar
liaun rjett sem horfir hvert atriði í ieik
þessum svo sem allt sje ónýtt og vitlaust,
andlaust, öfugt og. fjærri öllu fornaldar-
lífi. Hann veit allt miklu betur. Þórun
hyrna á ekki að hafa haft hvílu nema á
þiijum uppi og vera á sjóklæðum (skinn-
stakki?). Knerrir gátu ekki (lijá Gesti)
verið drekar eða haft drekahöfuð, svo
vísan er þá röng hjá Hornklofa:
„Knerrir komu austan
kapps of lystir
meðginandahöfðum
ok gröfnum tíglum”.
Þau Heigi eiga ekki að hafa kunn-
at! Credo (trúarjátninguna) og Paternost-
er (fatflr-vor) ! Sú kunnátta hefur pá
ekki verið lögskiputt hverjum manni er
skírður var. Menn kunnu þáekki,mein-
ar G., alS lúta og því síður ati þeyta
lúður! Jeg vildi jeg væri eins viss um
aS Gestur kunni ati signa sig á íslenzku,
eins og jeg er viss um að Helgi magri
með sinni ((blöndnu trú” kunni að gera
þats á latínu. Hitt hvertveggja kann
Gestur eflaust betur: Helgi magri hefur
kunnað að lúta konungum og liefðar-
frúm, en ekki hefur hann kunnafl ats
hnegja sig fyrir pútum eða beygja sig
fyrir niútum. Og lúður hetír Helgi
kunnað að þeyta og látitt opt þeyta, en
þegar G. blæs, sækir hann vindinn sjálfsagt
dýpra. Yms orð tilfærir G. úrleiknumsem
rö ng, en jeg sje ekki betur en öll þau
orðsjerjetf. Hann vill ekki að forn-
menn tali líkt og sögurnar láta þá hafa
taiað, ogheimtar andríki. Viðogvið
ereins og Gestur liafi ætlað að villast á
rjettari leið, en því fer miður. G. er og
verðurGestur b 1 i n d i með bjálka í
báðum augum, og allur hans ritdómur
er eintóin glitábreifta (G. ritar smellið)
gegnum ofln heimsku og liroka. Það
lakastaer samt að dómur þessi er undir-
niðri i 11 g j ar n—svo illgjarn, að pað er
ólíkt Gesti, sem í raun og veru er meinlaus
niaður; mjer liggur við að segja að eluhver
Axla-Björn hafi hrætt hann eða keypt
til að gjöra þessa glópsku. Sje þessi
mælir liinn siðasti, sem Gestur mælir
öðrum út á íslandi, þá er heldur vei
skilið ((við garðana í Gröf”, enda mætti
svo fara, ef hann kemur til Aineríku, að
honum verði þar að ganga til „Lögberg-
is” oghann fái sjálfur dóin að heyra, fái
ajitur sama mæli sjer mældan, troðinn,
skekinn og fleytifullann”.
En vesalings ((Lýður” lifði ekki
lengi eptir pennan mnnnbita. Með
næsta blaðinu sálaðist hann eins og
krakkavella, sem aldrei hefur fennið
í askinn sinn nema illt og lítið alla
sína stuttu lifstíð og gleypir svo í
hungrinu eitthvað óheilnæmt, sem
pað bíður bana af. Faðirinn purfti
náttúrlega að lialda ræðu eptirbarn-
ið sitt; eu ekki var hún löng lík—
ræðan, bara fjórtán prentaðar línur.
Textann liafði faðirinn valið sjer sinn
gamla og sigursæla aðdrátla-texta:
((Nú er lítið í vösum mínum piltar,
o. s. frv”.
En sleppum nú pessu. Það er
bezt að snúasjer að greininni sjálfri,
pessari ofanrituðu.
Húu satinar ofboð ápreifanlega
gömlu varúðarregluna: ((Gerðu
aldrei neitt í bræði”. Hún sýnir
pað, að sá sem fer að rita í bræði,
ber ekki skyn á að greina rjettar
rökserndir frá röngum, lemur svo
kríngum sig með bæxlunum, að
hans eigið vit fer í felur, og hreyt
ir úr sjer fúkyrðum, svo ógeðsleg—
um og sóðaleguni, að pað er eins
og haun gangi, andlega talað, ineð
buxurnar á hælunum frain fyrir al-
menning.
L>að er sök sjer, að búa til Ije -
legt leikrit, og pað er mannlegt, að
reiðast, pegar bent er á, hvað óum-
ræðilega sje lítið varið í leikritið.
En hitt er allsendis ófyrirgefanlegt
manni, sem einhverrar dálítiilar
menntunar hefur notið, hvað pá held-
ur pjóðskáldi, að setjast niður og
skrifa aðra eins grein og pessa,
par sem engin röksemd erfram færð,
sem nokkurt minnsta lið sje í og
par sem hrúgað er saman svo við-
bjóðslegum persónulegum getsök-
um og skömmum, að hvert einasta
skríisblað í viðri veröld mundi hugsa
sig tvisvar um, áður en pað tæki
slíka ritsmíð. Svona framkoma hef-
ur pau ein áhrif á alla pá, sem eitt-
hvað skynbragð bera á rithátt, að
málstaður Matthíasar verður hálfu
verri eptir en áður. E>að Hggur svo
nærri, að láta sjer detta í hug
gainla málsháttinn: ((Sannleikan-
um verðum hver sárreiðastur”.
Úr pví að jeg annars er farinn
að svara Matihiasi, skal jeg leyfa
mjer að láta í ljósi álit mitt um
hans dramatiska skáldskap yfir höf-
uð. L>að er einn aðalgalli á honum
öllum, stærsti gallinn, sem getur
verið, pví höf. sannar alltaf að
nann er ekki dramatiskt skáld.
((Útilegumennirnir” eru skástir; par
er töluvert af æskufjöri og lagleg-
um kvæðum, sein lætur margan les-
anda gleyma dramatisku göllunum.
((Vesturfararnir” eru langtum verri;
par eru samræðurnar að mörgu leyti
svo óeðlilegar, dramatiski hnútur-
inn er alveg rangur frá heilbrigðri
skynsemi skoðað og leikritið í heild
sinni svo ofur fátæklegt að skáldskap.
Eti þó er ((Helgi magri” langvestur.
Jeg veit, að menn munu nú spyrja:
((Hvað er pað pá í skáldeðli Matth-
íasar, sein neitar honum um að vera
dramatiskt skáld?” Ja, pað er nú
fyrst og fremst pað, að skáldgáfa
Matthíasar er eingöngu lyrisk eða
ljóðaskáldgáfa. Það er margt lýr-
iskt skáld, ágætt lýrískt skáld, sem
aldrei getur búið til gott leikrit eða
góðaskáldsögu. Og meira að segja,
flest lýrisk skáld geta pað ekki. Og
alven á sama liátt eru leikrita- eða
O
söguskáld sfatdnast góð í ljóða-
skáldskap. Það lætur flestum skáld-
um bezt að leggja að eins eina grein
skáldskapar fyrir sig, einkum og
helzt ef peir skara fram úr í henni.
Þessi alinenna regla kemur nú líka
heim á Matthíasi. Auk pess er
margt pað sjerstaklegt í skáldgáfu
Matthíasar og í eðlisfari hans, sem
gerir liami óliæfan til að búa til
gott leikrit. L>að einkennilegasta
við ljóðakveðskap Matthíasar er til-
finningin, en í leikritum ríður ákaf-
lega mikið áað gæta pess, að tilfinn-
irig skáldsins sjálfs beri ekki aðal-
hugsunina í leikritina eða lyndisein-
kunnir liinna einstöku persóna ofur-
liða. Og annað hitt: Af ölium
gáfumönnum á íslandi mun Matth-
íasi einna erfiðast að binda sig við
rjetta eða ((logiska” liugsun. Anda-
giptin er mikil; pað er nærri pví
eitthvað spámannlegt við sum kjarn-
yrðin og snillyrðin í ljóðum Matth-
íasar; pau koma yfir hann eins og
leij>tur, en hugsunaraflið er opt svo
lítið, að hann getur ekki bent skarji-
lega á pað, sem leiptrin sýna og
skýra, eða búið tii úr peiin fylkingu,
sem komi fögur og Ijóinaiuli fram á
völlinn og beri stimpil fullmyndaðs
iistaverks. En rjett hugsun og
htigsunarafl er eitt af lielztu skilyrð-
ununi fyrir góðu leikriti. Og að
endingu enn eitt. Lífsskoðun Matth-
íasar er ofboð dreifð og ofboð reyk-
ul. Það er reyndat eitt stöðugt í
henni, mannelskan. Matthías er
bæði heitt og innilegt mannelskiinn-
ar skáhl. Iíann vill leggja sína fá-
tæku líknarhönd yfir a-H'fc aumt, sem
fyrir augun ber á lífsleiðinni. En
hann gætir ekki að, af hverju bölið
og raunirnar renni eða hvernig verði
ráðiu bót á peiin. Hann fyllist ekki
rjettlætis-reiði við pá, sein bölinu
valda eða bendir á ráð til að ráða
bót á prautunum. Hann veit sjálf-
sagt, að allt mannkynið skiptist í
tvö einföld verkfæri, sleggju og
steðja, og að öld eptir öld er sleggj
an að lemja steðjann í veraldar-
smiðjunni. En hann lítur ekki við
sleggjuniii; hann horfir bara alltaf á
steðjann og auinkast yfir hann, án
pess að láta sjer detta í hug, að
allt pett.v er f raun og veru sleggj
iinui að kenna, og án pess að reyna
til að prífa í hana eða hvetja nieun
með hersöiigiun til að breyta rás
hennar. En án pess að h ifa fasta
og skýra lífsskoðuig sem hyggf
skarplega að rökum tilverunnar og
lífskjörunum, er ómögulegt að búa
til gott leikrit. Gott leikrit út-
heimtir, að höfundurinn taki fyrir
tilveruna eða einhver atriði úrhenni,
leiði allt með skáldlegri list, skýr—
um samræðum og skarpri hugsun
að eðlilegum leikslokum, og láti svo
shia sjerstöku skoðun áefiiinu leggja
sína blæju yfir allt leikritið, svo pað
fái persónulegan sannleiks krapt og
persónulegan heildar-stimpil.
Nei, Matthías er ekki leikrita-
skáld og getur eptir eðli sínu ekki
verið pað. Hann er bara lýriskt
skáld, með beztu lýrisku skáldum
íslands, ef til vill bezta erfiljóða-
skáldið, serr nokkurn tíma hefur
verið uppi á íslandi; en pessi hin síð-
ustu árin bera ljóð hans augljósan
vott pess, að honuin er farið að fara
aptur, enda er pað engin furða, um
skáld, sem komið er um sextugt.
E>að eru ekki mörg af skáldnnum í
heiminum, sem halda fullum skáld-
krapti til elli-ára, einkum ef pau
núeiga við erfið ytri lífskjör að búa.
í sumum ljóðum Matthiasar frá síð-
ustu árunum er orðaleikurinn kom-
inn í stað andagiptar og eptirgerðar-
tilfinningin í stað hinnar náttúrlegu.
En pað er ekki um pað að tala.
Matthías heldur sinum sóma fullum
fyrir pví. Hann fer á knje eins og
Þór og aðrir fyrir ellinni.
Svo er nú bezt að jeg rari fáein-
um orðum um pessi fáu atriði, sem
grein Matthíasar nefi.ir í pví skyni
að sýna, að ritdómur minn sje
rangur. Það er einkennilegt, að
Matthíasnefnir ekki eitteinasta af að-
alatriðunum, sem jeg færði til móti
leikriti hans. Haun tekur einungis
fyrir smáatriðin og ekki nema of-
boð fá af peim. Þó pessi fáu smá-
atriði, sem Matthías talar um, væru
röng í ritdómi mínum, pá stæði
hann í heild sinni í fullu gildi fyrir
pví. En svo er nú ekki einu sinni
svo vel, að Matthías geti fært
minnstu rök fyrir, að jeg hafi rangt
fyrir rnjer í pessum fáu smáatriðum.
Matthías kemur með pá setningu
seni formála, að jeg ((hafi bæði sagt
og sannað” að jeg hvorki pekki nje
virði forusögur vorar. Það væri
gaman að vita hvar og hvenoer jeg
hef sagt^ pað eða sjnnað. Jeg hef
að pví er jeg man, aldrei minnst
verulega á fornsögurnar nema í fyr-
irlestri mínum Um menntunará-
stamíið á íslandi”. Þar hef jeg að
eins minnsc á pær til pess, að reyna
til að sanna, að pær væru ekki
heppilegar sem ((hin eina menntun-
arlind fyrir alpýðu”, hversu marga
kosti sem pær að öðru leyti hefðu
til að bera. Er petta pað sama sem.
að kunna ekki að ((virða” fornsög-
urnar? Jeg hef inestu ánægju af
enn í dao að lesa foriisöourn-
o o
ar, pær helztu og beztu, en jeg
reyni til að skoða pær ineð skyn-
seminni, en hef enga hjáltrú á peim.
—Seinast í ritdóinunum uin ((He)ga
magra” sjálfan, hef jeg sagt, að
suiriar af peiin væru svo itiikil meist-
araverk, að pað muiidi tæplega
borgasig fyrir nútíninskáld að velja
úr peim yrkisefni. Er petta að bera
ekki virðingu fyrir fornsögunum eða
kunna að meta pær?
Jeg hef aldrei sagt, að Þórunn
liyrna ætti að vera í skinnstakk, en
pó væri sjálfsagt nær heilbrigðri
skynsemi að láta hana vera svo búna
á sjó heldur en í slnuin mestu
skrautklæðum.
I>að er ekki til neins fyrir Matthí-
as að vera svo ógnarglaður yfir vísu
Ilornklofa. L>að er nefnilega sá
gallinn á, að Matthías hefur ekki
skilið vlsuna. ((Knerrir” par pýða
ekkert annað en skip alinennt, al-
veg ótiltekið með hvaða gerð eða
skijialagi, enda er sú merkingin al-
gengust á l(knör” I forna skáldamál-
inu eins og Svb. Egilsson tekur frain
í ((Lexicon poeticum”. Að höf.
vlsunnar hefur brúkað ((knör” en
ekki ((dreki” kemur auðsjáanlega til
af ljóðstafasetningunni (A’herrir
Aomu austan Æapps o. s. frv.). Ann-
ars voru knerrir kaupskip en ekki
herskip. Og að drekar hafi haft al-
veg sjerstakl skipalag sjest bezt af
frásögn Heimskringlu um Svoldar-
orustii; par standa peir konungar
l)ana og Svla og Eiríkur jarl og
horfa á skipaflota Ólafs Tryggva-
sonar og pekkja drekana frá öðruin
sk'pnm, jafnvel pó niður sjeu tekin
drek diöfuðin. Þessi ((Hornklofa
sjieki Maltíasa.rer pess vegna I raurs