Heimskringla - 06.05.1891, Side 2

HKIOMKRINULA, WlNWlJPlMii MAS.. «. XAl l*«l.
íí
»
)
kHiniir lít á hverj-
-rjm niiði ikudeiri.
An Icelandic News-
paper.
Published e v e r y
U ednesday by
Útukkknduii :
Töe H kimskrisoi.a Priuting&Publ. Co’y.
prentsmiðja:
- VVinuipeg Oanada.
Skrifstof.i na
leimimrd St. - -
Hlaðið kii-ta’-:
Heill árgangnr.............. f2,00
Hálfur áigangur.............. 1,00
Um :| mánuWi.............. 0,65
Sferifstnfa ng prentsmiCja:
151 ieimtmril St..... .Winnipeg, Man.
HTU wlirein* osr einhverkaupandi blaös-
tris -kiptir nni bústað er hann beðinn at!
senda hinn hreyttu utanáskript á skrif-
i>t..fii tilaðsins og tilgreina um leið iyrr-
6.rnurH nt ináskript.
l'pplýsingarum verð á auglýsingum
S „Heimskringlu” fá menn á afgreiðslu-
stofn nlaðsius.
RITSTJORI (Editor):
Gentur Pdlsson.
Hann er að hitta á skrifstofu blaðs-
in8 hvern virkan dag kl. 10—12 f. h.
BU8INES3 MANAGER:
Þorstemn Þórnrinsson.
Hann er að hitta á afgreiðslustofu
blaðsins hvern virkan dag kl. 9 til hádeg-
is og frá kl. 1—6 e. m.
Utanáskript til blaðsins er:
Phe Beimskringla Printing&PublishingCo.
P. 0. Box 305
Winnipeg.Canada.
V. ÁR. NR. 19.
TÖLUBL. 227.
Winnifeg, 6. april 1891.
MANITOBA-
ÞTNGIÐ.
Þingið kom saman í ár í febrúar
einn dag og kaus forseta, í stað Hon.
Winrams, sem var andaður fyrir
skömmu; og varð fyrir kosningunni
Jackson pingmaður. Var svo þingi
frestað fram yfir bandaþingskosn-
jngarnar, til 10. marz. I>á kom
þingið saman á ný og fiá var fyrst
tekið til eiginlegra pingstarfa.
t>að var talsvert skarð ( fiingið
f>egar pað kotn saman, fiví að sæti
priggja fiingmanna voru auð: Win-
rams, forsetans sem verið hafði og
var nýlátinn; og svo þeirra Hon. Jos.
Martins og Isaae Campbells, erbáð-
ir höfðu afsalað sjer pingmennsku I
febrúar, til pess að bjóða sig fram
við kosningarnar ti! bawlafiingsins.
Kigi höfðu kosningar verið boðaðar
á ný í neinu af pessum prem kjör-
dæmum; en er f>ing var sett í febrú-
ar, spurði franski uMartah” (A. F.
Martin) stjórnina, hvernig á pví
stæði, að eigi væri til nýrra kosn-
inga boðað í pessum prein kjör-
dærnum, og skoraði á hana að gera
pað tafarlaust og að skýra frá, hve
nær kosninganna mætti vænta.—
Fyrir stjórnarinnar hönd svaraði
Hon. Greenway, forsætisráðherrann,
og kvað pað hafa verið skilning og
samkomulag beggja flokka á pingi
í fyrra, er nýju kosningalögin voru
sampykkt, að aldrei skvldi kosið
eptir eldri kjörskrám en ársgömlum.
Nú stæði svo á, að í tveim kjör-
dæmunum væru kjörskrár eldri, og
yrði pv( eigi boðað til kosninga par
að sinni, fvr en nýjar kjörskrár
væru samdar. En eigi sagði hann
neitt um pað ákveðið, hvenær pað
mundi verða. í priðja kjördæminu
(Portage la Prairie) væri kjörskrá
til, og mundi par verða ubráðlega”
kosið.
Auðsjeð pótti að stjóruin mundi
pó vilja draga pessa kosningu par
til eptir bandapings-kosningarnar,
til að halda kjördæminu auðu Iianda
Hon. Jos. Martin, löggæzluráðherra,
ef hann næði eigi kosningu til
bandapiiigs. Sú varð og raunin á, I
að svo lór. I’auð Martin sig pá |
pví, að Manitoba liði gtórtjón við
verndartollana; að pingið aðhylltist,
ótakmarkað tollfrelsi milli Canada
og Bandarikjanna, en áliti engan
samning urn pað mál viðunandi
nema svo væri fyrirsjeð, að Banda-
rikin gætu engin áhrif haft á við-
skipta skilyrði vor við aðrar pjóðir;
og loks var lýst yfir pví, að pingið
áliti eigi, að slikir samningar við
Bandaríkin pyrftu að koma neitt í
bága við drottinhollustu vora við
Knglands-drottningu, enda væri
pað eigi ósk pingsins. Þessi pings-
ályktun var sampykkt í einuhljóði.
Með henni greiddu jatkvæði allir
stjórnarsinnar og tveir af mótstöðu-
flokknum; annar peirra Mr. Gillers,
er var forsprakki pess ílokks par til
í byrjun pingsins, er hann sagði
pvi af sjer, en Roblin var kjörinn
forsprakki. Hinir mótstöðumenn
fylkisstjórnarinnar vildu eigi greiða
atkvæði í móti, og gengu pví út á
meðan atkvæði voru greidd, svo að
peir pyrftu ekki að greiða atkvæði.
Af lagasmiði pingsins ber sjálf-
sagt fyrst og fremst að geta fjár-
laganna. Merkilegasta atriðið í
peim (auk peirra atriða, sem standa
í sjálfsögðu afleiðingar-sambandi við
sjerstök lagaboð, ersíðar mun get-
ið) er $25000 veiting petta ár til
eflingar innflutninga fólks til fylkis-
ins. Þessi fjárveiting var yeitt
með svo mikilli samhljóðun beggja
flokka, að forsprakki mótstöðuflokks
stjórnarinnar lýsti yfir pví, að pótt
stjórnin hefði farið fram á helmingi
hærri upphæð ($50,000), pá hefði
hann og hans fiokkur með ánægju
greitt atkvæði fyrir pví.
I>á má nefna lög um breyting á
betrunarhúsi fyr r unglinga og lög um
breyting á vitlausra-spitala löggjöf-
inni. Svo er mál með vexti, að á-
hugi mikill reis upp I fylkinu ný-
lega fyrir pví að koma upp stofnun
tll siðbetrunar unglingum innan
fulls lögaldurs,, sem sekir yrðu um
glæpi. Eru sKkar stofnanir í öllum
fylkjunum hinum eldri, og stór-
kviðir (Gratul Juries) pessa fylkis
höfðu allir með pví mælt, og báðir
flokkarnir á pingi verið ásáttir um
að koma slíkri stofnun á fót. En
er htn hefir nú staðið nærri heilt ár,
með reisulegu húsi og nauðsynleg-
um embættismönnum, pá er sú raun
á orðin, að einn drengur að eins hef-
ur verið sendur á stofnunina (Wm.
Mulligan frá Winnipeg, ( október (
haust). En par sem árlegur kostn-
aður við stofnunina er á priðja pús
und dollars, að ótöldum vöxtum af
andvirði lands og húsa, pá pótti
stjórninni sem vert mundi að reyna
að nota stofnunina á annan hátt að
sinni; og virtist pað auðvelt, par
sem megin allrar byggingarinnar var
ónotað, og embættismenn og pjón-
ar höfðu lítið starf við að gæta eins
drengs.
Hins vegar var orðið svo húsnæð-
islaust á vitlausra-spttala fyikisins í
Selkirk, að fjölua vitfirringa og geð-
veikra manna verður að geyma, opt
í meir en missiri, í fangelsum fylk-
isins, og fara peir pá á mis við alln
aðhlynningu pá, er bæta mætti sjúk-
leik peirra. En batnaðarvon fyrir
slika menn pykir sannreynd pví
meiri sem peir komast fyrr undir
læknisumsjá á spitala. Auk pessa
hefir orðið að synja miirgum um
viðtöku alveg fyrir rúmleysis sakir.
Stjórnin kom pví með frumvarp um
að nota betrunarhús unglinga (í
Brandon) að miklu leyti fyrir vit-
lausra-spítala fyrst um sinn. Mót-
stöðumennirnir vildu heldur verja
$2000 til að byggja ný hús til við-
lega tekizt ákvæðin, að nokkrir
blettir í fylkinu urðu í tveim sveit-
arfjelögum. L>ó var hitt verra, er
sumir urðu peir staðir, er eigi urðu
í neinu sveitarfjelagi, og varð par
eins konar griðastaður skuldaprjóta,
pv( að peir heyrðu að lögum eigi
til umdæmi lögreglupjóns neinna
sveitar, og urðu par pví hvorki
framkvæmdar að sinni kyrrsetningar
nje lögtaksgerðir. Allt petta var
nú lagað með nýju lögunum.
í>á voru og lög sampykkt enn,
er herða nokkuð meira en áður að
vínsölu og vínveitingum.
Lög um kosningar til fylkispings
voru og gefin. Eru pað sömu lög-
in sem í fyrra, en pó svo, að öll
eldri lagaákvæði, sem enn voru í
gildi í ýmsum lagaboðum eru dreg-
in saman við pau í eina heild (cow-
solidated) eða bálk. Jafnframt var
ofurlítil breyting gjör á samningi
kjörskráa, sem mætti megnri mót-
spyrnu hjá blaðinu P'ree Press og
sumum af mótstöðuflokki stjórnar-
innar á pingi, en pó eigi öllum, pví
sumir peirra greiddu I pví mál' at
kvæði með stjórninni. Breytingin
var fólgin í ákvæðunum um samn-
ingu kjörskránna. Samkvæmt á-
kvæðunum frá í fyrra átti kjörskrá-
in að semjast svo, að kjörstjóri mátti
engan á kjörskrá setja, nema pann
kjósanda, er sjálfur kom og krafðist
pess formlega eða ljet mann aieð
löglegu umboði sínu krefjast pess
fyrir sig. Vitaskuld var öllum með
pessu gert jafnt undir höfði og kjör-
stjóra gert ómögulegt að hafa nokk
ur áhrif á kjörskrána í hag peim
flokki, er hann fylgdi, sem jafnan
mundi vera sá flokkurinn, sem að
völdum sat, par sem stjórnin skipar
kjörstjórana. Aptur var sá hængur
á sýnilega, að hirðuleysi porrakjós
enda um að gæta pannig formlega
rjettar síns er jafnan svo mikið, að
auðvitað er, að ekki hefði helming-
ur peirra manna, sem að lögum
voru til pess bærir, nokkurn tíma á
kjörskrá komizt. Hefði pannig úr-
slitin við atkvæðagreiðslu orðið í
höndum (kannske lítils) minna hlut-a
—í stað pessa var nú ákveðið, að
kjörstjórar mættu semja kjörskrá
pannig, að peir settu á skrána nilfn
peirra manna, er peir pættust vita
til að á henni ætti að standa, hvort
heldur samkvæmt siðustu kjörskrá
eða öðrum skýrslum eða gögnum, er
peim væru kunn. Sfðan skyldi
prenta skránaog leggja fram til sýn-
is og leiðrjetta síðan samkvæmtkær-
um peim er fram kæmu,—Þetta
pótti andstæðingum stjórnarinnar
háskalegt; sögðu, að kjörstjórar
stjórnarinnar gætu tekið sína flokks
menn að eins á kjörskrá, en fellt
hinz úr, og væri pá allt undir ár
vekni kjósenda komið, að rjetta hluta
sim með kærum; en við pvf mætti
búast að hirðuleysi peirra yrði par
tiltölulega eins mikið, eins og ef
peir ættn sjálfir að öllu leyti að
komast á skrána.
ingin til C. P. R. fjelagsins $150,
000, til að leggja brautargrein til
kolanámauna i Souris. Auðvitað
hefði sú braut orðið lögð hvort sem
var styrklaust innan fárra ára. En
hjer er hvert árið dýrt, sem dregst,
og svo hefði pá járnbrautarfjelagið
verið einvalt um að halda flutnings-
kaupi á kolurn svo háu sem pað
vildi, og námu-fjelagið einvalt um
að taka svo hátt verð, sem pað gat
ýtrast fengið fyrir kolin. Fyrir
styrkveitinguna vann stjórnin pað
á, að járnbrautar-fjelagið skuldbatt
sig til að flytja kol fyrir ákveðið
hæsta verð næstu 10 ár, og náma-
fjelagið skuldbatt sig til að selja
kolin við ákveðnu verði (í hæsta lagi)
jafnlangan tfma. Með pessu inóti
munu kol pegar í haust verða lijer
í bæ $3.50 ódýrri tonnið, en áður,
og að sama skapi hvervetna í fylk-
inn. Telja menn petta $200,000
gróða árlega fyrir fylkið.
Þinginu var slitið; 9. apríl.
lDfil
[Vjer minnnm lesend ir „(Ieiins-
kringlu” á, að undir „Raddir frá almenn-
ingi” er það ekki ritstjórn blaðsins, sem
talar. Hver matSnr getur fengið færi á
að láta par í Ijósi skoðanir sínar, þótt
þær sjeu alveg gagnstæðar skoðunum
ritstjórnarinnar, en menn verða að rita
sœrailega og forðast persónulegar skamm-
ir; auk þess verða menn af rita um
eitthvert það efni, sem almenning að
einhverj uleytivarðar].
SVAR
TIL
sjera Hatsteins Pjeturssonar.
I.
Í13. nr. Lögbergs 8. apríl p. á. lýsir
herraprestur Hafsteinn Pjetursson ferða-
sögu sinni um Nýja ísland í langri, langri
grein. Þatí er rjett eins og lengdin hefði
átt að bæta upp iunihaldið—því gegnum
aila greinina er einlægt verið að liafa
aptur og aptur upp hið sama, sem ein-
mitt vjrðist benda á, afi ekki hafl verit!
fjölskipað af ástæðum eða sönnunum
lijá höfundinum.
aratriði, reyndu hvorki þá nje síðan ,að
lirekja þessar ástæður”. Ja, nú segi jeg,
að sjera Hafsteinn hafi skrifað þettaó-
viijandi eða í ógáti, þvi þetta er “kki satt.
Þessar mótbárnr, er sjera Hafsteinn hafði
fram að bera, og sem voru hinar sömu
nortíur við íslendingafljót og á Gimli,
þœr voru hraktar strax af mjer nyrfra og
á Gimli af liverjum á fætur öðrum, en
ekki reyndi Hafst. prestur að lirekjaþann
sem svaraði lionum, heidur braut hann
i pp á einliverju nýju, þar til það var tek-
ið og hrakið fyrir lionum aptur; það var
annars rjett eins og Hafst.. prest langaði
til at( vjer hrektum allar hans trúarskoð-
anir eina af annari. Og tíl sönnunar
minu máli skirskota jeg til hr. Gests Páls-
sonar, sem bæði tók þátt í umræðunum
og heyrði á ræður munna.
.Jeg vil annars nú þegar í upphafi
pessara fáu orðalýsayfir því, að mjerfjell
mikið vel að eiga tal vifl Hafstein prest.
HanD kom fram við mig eins og lir. Árni
Friðriksson, sem stilltur oggóður dreng-
ur, án alls ofsa ogfrekju; en heldur þótti
mjer hann færa frain litlar röksemdir
fyrir skoðunum siuum. Að minnsta kosti
sannfær ðu þær livorki mig nje þí, sem
heyrðu á persónulegt tal okkar, en má
vera það hafi átt aí! bíða síns tíma.
frain á ný til kosningar á fylkis-1 hótar spítalanum í Selkirk. Frurn-
pingið í sínu gamla kjördæmi í J' arp stjórnarinnar varÖ að lögum.
Portage la Prairie og var endurkos-
inn par.
Kitt af pví fyrsta, sem piugið
gerði, var að sampykkja í einu
Lög samdi pingið og til að bæta
úr ágalla peim, sem orðið bafði á
löggjöfinni í fyrra um takniörk
sveitarfjelaga (Municipalities). í
hljóði pingsályktun til að lýsa yfir i lögunum í fyrra hafði svo óhöndug-
Þau lög, er mesta athygli hafa
vakið, eru lögin, sem staðfestu
samning stjórnarinnar við Hudson
Bay járnbrautar-fjelagið og fjár-
reitinguna til peirrar brautar. Með
peim er fjelaginu veittur styrknr að
upphæð $1,500,000, með peím skil-
yrðum: 1.) að fjelagið leggi ó-
slitna járnbraut frá Winnipeg til
einhverrar hafnar við Hudson Bay;
2) að 100 mílur verði fullgervar
af brautinni 31. desbr. 1891; 3) að
brautin verði al-lögð og stöðug um-
feró á komin á henni að 5 árum
liðnum frá 1. maí 1892; 4) að lán
pað er fylkið á nú hjá fjelaginu,
ásamt vöxtum og vaxta-vöxtum,
dragist frá styrknum; 5) að ekkert
af styrkniim verði útborgað fyrr en
öll brautin er fullger, og pví að
eins að öll pessi skilyrði hafi upp
fyllt verið.
Grein herra Ilafst. er svo lönjr, að það
má æra þann, sem eittlivað hefur að gera,
að svara henni orði til orðs, og ef aðal-
punktar lians eru teknir, þá virðistmjer,
að margur láti sjer það uægja, að svo
komnu. Hann segir: aS jeg neiti fyrir
dæminga lerdi’m'm m: mikið rjett; jeg
neita endalausri fyrirdæming, jeg neita
því sem stendur í Augsborgarjðtningunni,
2. grein, a« upprunaspillingin dæmi seka
og steypi í eíiíf/i glötun öllum þeim, er
ekki endurfæðast fyrir skírn og heiiagnn
anda; jegneita þeirri setningn Augsb,-
játn. 9. gr.: Vjer fyrirdæmnm endur-
skírendur, sem hafna liarnaskírn og full-
yriía, að börnin verði hólpinn án skírn-
ar”. Jeg neita þvi sem kennt er í 17.gr.,
að enginn endi muni veríta á liegningu
hinna vondu.
En þar sem Hafsteinn prestur segir,
að hugsanir mínar um þetta efni liafi ver-
iö svo grunnar, einhliða og óijósar, liví
gat hann þá ekki sannfært. mig um að
svo væri, blessaður presturinn? Hann
segir, að ástæð jr mínar hafi verið svo fá-
ar, gamlar og alfiekktar. Hví lirakti
hann þær þá ekki, þótt livaðeptir annað
væri skorað áhann aðgera það? Úr því
þær voru svo gamlar og alþekktar, þáátti
liann semlærður prestur at! kunna þeSssir
mótbárur móti þeim, sem klerkarnir hafa
verið að læra hver fram af öðrum í 15
til 16 hundruð ár. Hann segir, að jeg—
til atS hrekja fyrirdæmingarkenninguna
—hafi viðhaft mörg ósönnut? sunduriaus
gífuryrði; en hví tók hann mig þá ekki
á einhverju þessu gífuryrði og rak það
aptur tvöfalt íháls mjer nfSur; en ein-
liverra orsaka vegna ijet liann það vera.
Svo segist Hafsteinn prestur eptir
Hafst. prestur segir, að jeg hafi játað
að vera ekki lútherskur prestur. En eins
og jeg að framan lief tekið fram, þá neit-
aði jeg þassum atriðum Augsb.-játning-
arinnar, þar sem eilífri, endalausri fyrir-
dæmingu er slegið fastri,glötun ungbarn-
anna óskírku og þvi, að enainn endi
muni verða á hegningu liinna vondu. Og
svo frainarloga, sem það at! játa þetta
sein hellagan sannleika, lieyrði tii þess að
vera lútherskur, þá væri jeg ekki iúlersk-
ur; en jeg held þeir verði nú harla .fúir,
sem vilji undir þaðskrifa. Svosegir liann
seinna, aö jeg hafi verið að viila fyrir
söfnuðunum. Ja, villi hann nú ekki
meira fyrir sínuui eigin söfnuðum, livað
skoKanir hans sjálfs sneitir. Þegar suð-
ur kom, þá sýndi jeg og las upp brjef frá
Lútlier, þar scm liann lætur i ljósi, at!
liann trúi ekki eilifri fyrirdæmingu. Enn
frenuir lýsti jeg því ytír, afl jeg mundi
fylgja kveri sjera Ileiga að öðru en því,
þar sem talafler um eilífa fyrirdæmingu;
jeg mundi ekki kennahana, en ef for-
eldrarnir vildu, þá gætu þeirkennt börn-
um sínum það sjálfir; jeg bara spyrði
ekki út úr því. Jeg sagði, að okkur varð
aði ekkert tim liva'S Ilafst. prestur kali-
aði okkur; við gætum kallað okkur lúth
erska ef við vildum, liva'S sem liann
segði. Eða þekkir Hafst. presiur ekki
reformeraða Lutlierana o: endurbættir
Lútlierstrúarmenn, sem einmitt neita ei-
lífri fyrirdæmingu. Kalla þeir sig ekki
lúterska þótt þeir bæti orðinu reformer-
að við. Eða ætlar hann virkilega að
byggja alla sína kristilegu trú á kenn-
ingunni um eiliftvíti; jeg vililióska að
liann gerði það ekki, því þá væri liún
sannarlega á sandi byggð.
Það er annars skrítilegt lijá Hafst.
prestl, að það er ekki spurt um sannunir
eða sannleika, heldur gengur iillt út.áað
tala um eitt nafn, eins og í nafninu iúth-
erskur sje sáiuhjálpin fólgin. Hann er
að reyna að liræða fólk með því, aö þeir
sjeu nú ekki lengur lútlierskir og hljóti
því að fara uorður og niður—bæti jegnú
við. En jeg vil spyrja, heyrir hann þá
ekki andvörji íslenzku þjóðarinnar eptir
eudurbót á trúarjátningu manna, lieyrir
liunn ekki snillinginn sjera Mattias,
hvernig hann kallar á þjóðina sjer til liðs.
Ilefurhonuni verið alveg ókunnngt um
Gunnlaugsen gamla, einhvern inesta
speking Norðurlanda? Veit iiann ekki
af því, afi allir okkar yngri og inenntuð
ustu menn eru frá fyrirdæmingunni falln
ir; veit hann ekki af því, að allur þorri
menntaðra manna í öllum heimi álíta
kenningu þessa hindurvitni; en jeg yeit
raunar, að þegar trottið er upp í bæði
eyrun, þá getur maður ekki heyrt, þót
liátt sje kallað.
Svo kemur citt ódrengilegt bragö af
llafst. presti, þegar liann vantar sannanir
þá fer hann að koma með getgátur. Hann
segir, a5 jeg liali verið leidilur til þessa.
Jeg gæti allt að einu getií mjer til, að
hann hefði verið leiddur nauðugur í þessa
ferð áhendur okkur. Þá þykir mjer nú
vera farið að liarðna um, þegar ekki er
liægt, að styðja mál sitt meö öðru en því,
a« geta upp á einhverju út í loptiS og
sannarlega er þvi ináli illa farið, sem
ekki hefur annað við að stySjast, og jeg
iýsi því lijer ineð yfir, að Hafst. prestur
hefur engan liinn minnsta rjett til þessa;
það er engin, alls engin liæfa í áburði
þessum; og jeg hlýt aS skoða lir. Hafst.
prest minni mann eptir en áður, því jeg
hef ekki veriS leiddur af neinum manni
eða neinu öðru en sannfæringu minni og
samvizku.
Máli þessu er að minni hyggju þann-
ig vari*, aS ef við Ný-íslendingar erum
látnireinir um okkar hitu, þá látum við
aðra í næði og friði, en eigi að fara að
berja inn í okkur annara sannfæringu,
uin hinum menntaða heimi, og sem ýms-
ir trúarflokkar með milljónum nianna
hafa kastað burtu t. d. Unitarar, Univer-
salistar, Spiritualistar o. fl., sem hver um
sig eiu margfalt mannfleiri en öll hin ía-
lenzka þjóð, þá ætti þaSekki að kveikja
liaturs- eða heiptareld ámilli okkar; við
ættum að geta unnið saman fyrir því.
HvaS Hafstein ]irest sjálfan snertl’V
þá höfum visfrá æsku veriSpersónuiegir
vinir og vona jeg að það geti haldizt, þótt
við sjeum ekki bundnir á einn og sam»
klafa í skoðunum okkar.
Hnausum. 21. apríi 1891.
Magnús J. Skaptason.
.Sl'O
sem
eigi að fara að leggja höpt á samvizku-
frelsi okkar, þá má búast við að okkur
sárui. Við viljum gjarnan taka bróður-
ræðu mína við íslendingafljót, „hafa fært j leguni liöndum satnan við aðra landa vora
fram ástæfturnar fyrír því ntt þetta trúar-
atriði sje alveg óhrekjandi og forvígis-
Mikla atbygli vakti Ojs fjárveit-' menn þeirra manua, sein neita þessu trú-
hjer vestra, og þótt jeg neiti þessari kenn-
ingu, sem allir þessir mótpartar vorir
hljóta attjáta að úr gildi er gengin í öli-
II.
X verdur á svinnum
ósvinnum”.
* Sjera Hafsteiun Pjetursson hefur í
Lögbergi 8. april þ. á. sýnt, at! liann er
ailvel fær í þeirri íþrótt. að fljetta sam-
an sögulegum sannindum og all svœsnuin
ósannindum, út af þvi sem hann nefnir
„Sundrungin í Nýja íslandi”, en vel að
merkja lætur hann þess ógetið, aðsiindr-
Jng þessi kemur fyrst npp, þegar liann
er kominn í nýlenduna.
Þaret! liöfnndur „Sundrungariniiar
í Nýja-íslandi ” sýnir mjer þann heiður,
að nafngreina mig optar en af!ra og
öörum fremur, þá má ekki minna vera
en jeg sjái það við prestinn, með þv>
að leiðrjetta ýmsar missagnir, sem að
vonum hafa siæðst inn í jafn-langt og
flókið sundrungarmál.
Ritverk þetta er að því sem öðru
einkennilegt, að það ber þat! met! sjer,
að höfundurinn liafi veriff í efa um,
hvort liann ætti nú að segja þetta eða
iiitt,, og niðurstaðan hefur orði* að segj»
það og það ekki nema að hálfu leytk
Hann iæðir sínum eigin dómum innan
um frásagnir, til þess peir þekkist ekki
frá hinum sönnu frjetta- e*a sögulegu
viðburdum. Því bregður svo ljóst fyr'
ir í grein þessari, að skoðnn höfundar-
ins á skilningsþroska almennings er sú:
að almenningi sje flest fullboölegt; hann
geri sjer gott af því, eins og það kemur
fyrir; hann hafi hvorki vit nje viija til að
íhuga ritgerðir, í þeim skilningi, að
greina satt fra ósönnu.
Jeg skal nú ieyfa mjer, að farayfir
efni þessarar greinar nokkuð nákvæm-
ar.
„Þess var og getið, að það ættí
að fá söfnuði Nýja íslands til að ganga
úr lútersku kirkjunni og kirkjufjelagi
v°ru”, segir sjera Hafsteinn. Þessi um-
mœli hans veit jeg ekki betur en að
sjeu ósannindi; jeg veit ekki til, að sam-
tök hafi verið gerð, til að ganga úr
kirkjufjel. nje lútersku kírkjunni, en af
því, að presturinn þykist hafa það eptir
öðrum, þá mun hann ætla að velta því
yfir á frjettabera fjelagsins, en við næsttf
setningu er honum ómögulegt, a* við
hafa sömu aðferð, því þar fuliyrðir
hann, að það sje vitanlegt, að í Nýja í«'
landi hafi um langan t;ma verið unnið >
kyrrþey móti kirkjufjel., og jafnframt
að leiðandi menn hafi verið að grafa
fæturna undan evangeliskri-lúterskri-trú.
Að svo miklu leyti sem jeg þekki til eru
þetfa ósannindi, og af því á* hann bein-
ir ölln þessu súndrungarfjasi sínu að
mjer í enda langloku sinnar, þá, að svo
miklu leyti sem mjer kemur við, lýsi jeg
hann fyrir þessi ummæli sín ósanninda-
mann.
Hann kallar það óvit af sjera Magn
úsi, að ráðast í að opinbera sannleika;
sannleika, sem allir eða flestir hleypi'
d. mnlausir menntaMr menn,— og þar á
meðal prestarnir,—viðurkenna með sjálf'
um sjer, þótt þeir vilji ekki taka á sig
þá fyrirnöfn að berjast fyrir honum, lík-
lega af því, að þeir álíta almenning ekki
nógu þroskaðan fyrir þann sannleika,
og ef þetta seinasta er rjett þá hefur
sjera Magnús ef til vili, örðið sá óviti,
að koma fram hreinskilnislega.
Þar sem sjera Ilafsteinn segir, að
sjera Magnús liafi mjög lítið hugsa* um
þetta trúaratriði (eilífa fordæming) í sam-
bandi vi* aðra liöfuðlærdóma kristin-
dómsins, þá er að sjá sem hsnn álíti ei-
lífa fordæmingu, endalausar helvítis kval-
ir, eitt af a*al-undirstöðu-atriðum krist-
indómsins, og ef svo er, þá er jeg hrædd-
ur um að hann fari að hallast;hin mennt-
aða nítjánda öld fer smámsaman að
liafna tiiuwm heiðinglegu atriðum, sem
kristin trúarbrögð eru blönduð; þeir
prestar, sem svo eru lyntir, geta að vísu
tafl* fyrir því, en «kki fyrirbyggt það.
Fyrst sjera Hafsteinn lieldur því
fram, að eilíf fordæming standi í nánu
sambandi vi* höfuðlærdóma kristinnar
trúar, þá vil jeg spyrja: Missa þá krist-
in trúarbrögð trúarlbgt og siðferðislegt
gildi sitt þegar eiiif fordæming er burtu
tekin? Er þessi endalausa helvítiskenn-