Heimskringla - 11.08.1894, Síða 1

NR, 32.
VIII. ÁR. WINNIPEG, MAN., 11. ÁGÚST 1894.
Lars Krúse.
Eftir H. Dkacamann.
[Eftir “Þjóðviljanum.”]
Hann var knálegur maður, kyr f lund,
og karlmenni’ í sjón og raun;
þú átt fáa sem hann, mín fósturjörd,
en fleiri sem blása i kaun.
Hinir fá lof fyrir háa trú,
sem hefir hjá prestum gildi,
en trúin hans Krúsa veri þau verk,
sem vann hann og eftir skildi.
Og settu’ ekki upp hattinn, séra minn,
þótt siginn sé kappinn í gröf, —
hann galt sinn skatt i hann Skagasjó
í skuld fyrir marga gjöf.
Minn vinur og hetja sof nú sœtt
á sandbalans hörðu dýnu,
og Gýmir kveði þér gamanljóð
með gamla laginu sínu 3
Þá dreymir þig síður dagsins klið
um dáðlitla vanaþjóð,
þar "Náð” og “itáð” eru mörg sem mý,
en merginn skortir og blóð.
Þar eins er fátt um forustumenn
Og frjóu túnin á Skaga,
en drottinn á nóg af feitu fé
með fullan og drembinn maga;
Þar maðurinn hefir sitt meðalverð
og meira þýðir ei grandið,
og fólkið er alt eins fallega jafnt
og flatt eins og blessað landið.
Og frelsið er sett f fuglabúr,
og flónið skín eins og sólin,
og dvergar komast í dœmisess
og dulur í hœsta stóiinn.
Hvað varðar um það? hvað varðar hann
þó vildum vér allir drafna, [Lars
hann sem lagði fram lif og blóð
að láta menn ekki kafna ?
Hann kaerði sig lítt um kyrkjulög,
og kreddu þá lét sér gilda,
að hjálpa eins fúsleg hafri og sauð
ef heimtadi hvers manns skylda.
Hann lamdi brimið og tók sitt tak
í TyTkjann alt eins og kristinn,
og þegar það tókst ei. þuldi hann bæn
og þar við endaði listin.
En lik hins dána hafði hann heim,
svo hér kæmist ait til skila,
og sjáifur hann horfði á söng og gröft —
og svo gekk hann heim að spila.
Nú sefur hann Krúse kyrt og rótt
hjá kumpánum sínum völdu,
hin stinnasta hönd og sterkasta sál,
sem stríddi við Rán hina köldu.
Svo sígur hún á hin seiga Hel
unz sundur er iífsins þráður;
nú sefur hann Krúse kyrt og rótt,
en Kólgan vakir sem áður.
En skyldi’ hún Rán honum gefa grið ?
þau greindi svo lengi á,
hann lét hana missa svo marga bráð. —
Hvað murrar frá djúpinu blá?
í vetrarhriðum um napra nótt,
er náirnir biunda í ró,
þá vaknar hann Lars við voðahljóð
og veinin frá Skagasjó.
Lá verður í kistunni karli þröngt
og karar- ei hæ.gur -blundur,
uÞp! liann vill út J og eér lyptir upp lík,
og lokið og gröfin í sundur !
i’að er komið við lokur og kona hans sér
hvar kemur hann hsegur og stinnur,
og hettuna bindur um höfuð sem fyr —
til hræðslu hún alis ekki finnur.
Hún átti hans von og þvi sér hún hans
i saerokið halörninn starir : [svip ;
hún heyrir til fullhugans: “Hafið alt til,
og hrindum út ! Verum nú snarir !”
Því sálin hans vekur upp Hjaðningaher
á hrjóstugri Skagverjaslóð,
SVO dálítið lyptist hin lággerða storð
og lifnar hin kjarklausa þjóð.
Matth. Joch.
frettir.
kóreu-stríðið.
Merkar fréttir gerðust engar i fyrri
viku, nema áframhaldandi orustur milli
Kínverja og Japaníta á Kóreu-skaga og
umhverfis hann á sjó úti. Hafa ýmsir
unnið í orustunum, en til þessa hefir
Japanítum í heild sinni gengið betur.
Japanítar hafa sökkt fjölda af lier-
manna-förum Kínverja og hafa við það
tækifæri komið fram sem ósviknir bar-
barar, siðlausir og miskunnarlausir.
Eftir að menn hafa ’ í hrönnum gefist
upp og beðið sér griða, hafa þeir verið
höggnir og skotnir eins og væru þeir
hiuidar, en ekki menn. Hvað lengi
þeir fá að leika þanijig, er óvist, en löng-
un hafa ýms stórveldi Norðurálfu til að
binda enda á gauraganginn áður eu
langt líður. Þykir það álitlegust uppá-
stunga, að einhvers konar stórvelda-
nefnd taki við taumhaldinu á Kóreu
jafnframt konunginum, er þar ríkir, en
sem bæði Japanítur og Kínverjar vilja
beygja undir sitt ok. Ef til vill mundu
Japanítar ganga að slíku boði, ef fram
kæmi, því stjórnarbót á Kóreu er hið
eina áhugamál. Er nú ástæðatilþess,því
að eins og Kóreu-stjórnin er nú, er liún
óðum að leiða lýðinn til algerðs stjórn-
leysis. Að því styðja Kínverjar, því í
stjórnleysis-ástandi mundi þeim auð-
velt að ná skaganum undir sig, að þeir
ætla. Japanitax aftur á móti ætla, að
Rússar yrðu þar fljótari til og undir
eins handsterkari. Hvoruga þessi þjóð
vilja Japanítar láta ná valdi á skagan-
um, þvi um leið væri eyðilögð öll þeirra
miklu verzlunarviðskifti við skaga-bú-
ana, auk þess sem hergarðar óvin-
veittra þjóða yrðu þá helzt til nærri
þeirra eigin landamærum. Af þessu
leiðir, að Japanítar leggja alla stund á
að útvega skagalýðnum stjórnarbætur
og hafa aldrei gergið eins hart fram i
því eins og síðasu. vor, þegar innbyrðis
óeirðirnar hófus \ skaganum og kon-
ungssinnar mátv. minna enjuppreistar-
mennirnir. Þegar Kínverjar þá létu á
sér skilja, að þeii skyldu hertaka skag-
ann og þannig binda enda á óeirðirnar,
fóru Japanítar einnig af stað og afréðu
að blóðsúthellingalaust skyldu Kínverj-
ar ekki framkvæma áform sitt. Þetta
var eiginlega upphaf deilunnar, sem
jókst til þess húu breyttist í stríð það,
sem nú er hafið
Það er ekki, ndauka-Iöngun, sem
knýr Mongólann til að ásælast skagann
heldur sú löngun, að geta gert hag-
kvæman samning við Rússa. Það get-
ur hann því að eins, að hann nái skag-
anum á sitt vald og selt svo Rússum
aftur, eða nokkurn liluta lians. Löng-
un Rússa að ná skaganum aftur, er
sprottin af brýnni þörf. Innan fárra
ára verður Siberíu-járnbrautin mikla
slarkfær, ef ekki óslitin, þá samt á milli
skipgengra vatna. Undir eins og svo
er komið verður stærsta flotastöð Rússa
við Kyrraliafið. Höfnin við brautar-
endann, Vladiwotoch, er ágætis fiota-
stöð, en sá er gallinn, að hún er vafin
isböndum 3—4 mánuðí úr hverju ári.
Við Kóreuskagann er önnur ágætis
höfn, Port Lazareff, sem hefir þann
kost, að hana leggur aldrei. í þessa
höfn þurfa því Rússar að ná, ef kostur
er, og mundu Kínverjum góðu gjalda,
ef þeir útveguðu þeim hana, ásamt
landspildu til að leggja járnbraut eftir,
norðvestan frá Vladivaztoch.
Ef látnir einir um hituna, er óséð
hvorir betur mega, Kínverjar eða Jap-
anítar. Kínverjar eru að vísu nær 400
millíónir á móti 40 millíónum Japaníta.
En hinir síðartöldu aftur á móti hafa
nútíðar vopnabúning og haga sér sam-
kvæmt reglum Evrópu-þjóða að flestu
leyti. En Kínverjar eru of stoltir til
að læra og breyta til, fyr en seint og
síðarmeir, og er afleiðingin sú, að þeirra
hermenn draga út á vígvöllinn með
boga og örvar og annan slíkan miðalda-
búning, til að mæta langskeytum og
margskeytum nútíðarinnar. Þó eru nú
Kinverjar, ekki síður en Japanitar, að
reyna að kaupa nútiðarvopni Evrópu
og Ameríku.
Pullman-striðið er á enda, að þvi
leyti, að á fundi í A. It. U. félaginu um
helgina var, var samþykkt að hætta
vinnustríðinu i Chicago, og að Pullman
þjónar skyldu sjálfir útkljá sitt þrætu-
roál—félagið tæki engan þátt í því.
Vinnustríð heldur nú áfram á tveimur
brautum einungis í Chicago. Þessu
boði A. R. U. félagsins skyldi fullnægt
á mánudagsmorguninn G. þ. m.
í Chicago er að sögn að komast á
laggirnar félag með 85 millíóna höfuð-
stól, sem ætlar ser að smíða samskonar
vagna og Pullman gerir. Er hugmynd-
in að gefa þar atvinnu öllum verkmönn
um Pullmans, sem ekki eiga aftur-
kvæmt á sína fornu vinnustöð.
Sú fregn gaus upp um daginn, að
skip Wellmans norðurfara, “Rögnvald-
ur jarl”, væri farið í ísnum í grend víð
Spitzbergen, en skömmu síðar kom önn-
ur fregn, er sagði það ósatt. — Annar
norðurfari, Jackson nokkur frá Eng-
landi, er nú nýkominn af stað norður
fráNoregi. Hann ætlar að leggja á ís-
mn nokkru austar en Wellman, frá
Franzis Josephs-landi. Þar hverfur
skip hans “Windwand” aftur, og á að
vitja hans þar sumarið 189(5. Útbúnað-
ur lmns cr sagður mjög líkur og Well-
mans, almennir bátar og sleðar og eru
sumir bátarnir svo gerðir, að þá má
nota sem ísasleða.
Gufuskipið “Miowrera”, eign Cana-
da-Ástralíu-línunnar, strandaði í fyrri
viku við strendur Noregs. Þetta skip
strandaði í liaust er leið við Havai-eyj-
arnar ; var fært til Skotlands til aðgerð-
ar, kom frá verkstæðinu nú og fór
skemtiferð til Noregs áður en það legði
af stað vestur á Kj'rrahafið aftur. Það
sýnist vera óhappa skip.
Málið gegn forsetamorðingjanum á
Frakklandi er útkljáð og er hann dæmd
ur til aftöku. Er svo ákveðið, að öxin
gangi milli bols og höfuðs á honum 14.
þ. m.
Stórþings-kosningar í Noregi byrja
13. þ. m., en verða ekki afstaðnar fyrr
en 12. Október.
Blaðið "National Zeitung”, í Berlín,
flutti nýlega ritgerð um Bandaríkin,
þar sem það segir, að Ensk-þýzki flokk-
urinn sé óðum að tapa bolmagninu íyrir
írum, ítölum og öðrum kaþólskum
mönnum, og segir að afleiðingin verði,
að lýðveldið klofni í 8 smá lýðveldi : 1
á Kyrrahafsströndinni, 2. á Atlants-
hafsströndinni og vestur um norðurrík-
in, og 3. við Mexico-flóa, og innibindi
öll eða flest suður og suðvestur ríkin.
Fyrra fðstudag urðu æsingar mikl-
ar í Quebec af völdum kaþólsks
skríls, sem réðst á baptista trúboða
meðan á guðsþjónustu stóð. Skrillinn
braut gluggaog hurðir hússins, sem
guðsþjónustan fór fram í, með stein-
kasti, og þegar lögregluliðið kom til
sögunnar, flyktist skrillinn til trúboða-
stöðva ensku kyrkjunnar og þaðan til
Salvation Army-byggingarinnar. A
báðum þessum stöðum gerðu þeir tölu-
verðar skemdir, og eigi hættu þeir spill-
verkunum fyrr en lögregluliðið neyddi
þá til þess.
ISLANDSFRÉTTIR.
Ef[ir ÞjóþólíT.
Reykjavik, 7. Júlí.
Prcatastefna (synodus) var haldin
hér að vanda 4. þ. m. og voru þar sam-
ankomnir auk stiptsyfirvalda (byskups
og amtmanns) 4 prófastar og 18 aðrir
andlegrarstéttar menn.... Fátt gerð-
ist þar sérlega frásagnarvert i þetta
skifti. Þó voru nokkur smámál rædd
og má helzt geta þess, að fundurinn
lýsti því yfir, að hann áliti æskilegt, að
prestar í hverju prófastsdæmi hittust
að máli einu sinni eða tvisvar á ári til
að ræða um andleg málefni. Uppá.
stunga frá séra Brynjólfi Jónssyni á
Ólafsvöllum um, að selja skyldi kyrkju-
eignir og setja presta á föst laun úr
landssjóði fekk engan byr.
Bímaflarfelar/ suðuramtsins. Aðal-
fundur í því var haldinn í f jTra dag.
Forseti (H. Kr. F.) skýrði frá efnahag
félagsins. Sjóður þess um næstl. ára-
mót 28 650 kr.
Maður drvkkaði í Markarfljóti 25. f.
m., Sæmundur. sonur merkisbóndans
Jóns Sigurðssonrr í Syðstu-Mörk undir
Eyjafjöllum, mannvænlegur piltur um
tvitugt.
13. Júli.
Skiptapi. 4. þ. m. fórst skip f lend-
íngu úr fiskiróðri frá Akri í Staðarsveit
Varð einum manninum bjargað, en
fjórir drukknuðu : formaðurinn Magn-
ús Helgason bóndi á Akri. Gísli Guð-
mundsson bóndi í Gerðakoki (hálfbróðir
s’éra Guðlaugs á Ballará), Kristján og
Bjarni Vigfússynir frá Akri, ókvæntir.
Útskrifaður úr latinuskólanum í þ.
m. Jón Runólfsjon (frá Holti á Síðu)
með 1. eink. (9g st.).
Veitt prestakall: Glaumbær í Skaga-
firði séra Hallgrími Thorlacius á Ríp
samkvæmt kosning safnaðannau.
20. Júlí
Uáskílapról. Heimspekispróf tóku
þessir stúdentar frá 4.—15. f. m.: Jón
Hermannsson og Magnús Arnbjarnar-
son með ágætiseinkuíin. Sigurður Magn
ússon, Jón Þorkelsson, Friðrik Frið-
riksson og Kristjánsson Sigarðsson all-
ir með 1. eink.
Skólakennaraprófi hafa lokið Bjarni
Sæmundsson (höfuðgr. dÝrafræði) með
1. eink.
Próf i lögum tóku: Steingrímur
Jónsson með 1. eink. og Gisli ísleifsson
með 2. eink.
Fullnaðarprófi í læknisfræði lauk
Kristján Riis með 2. eink.
Fj-rrihlutalæknisprófs tók Þórður
Guðjohnsen með 1. eink.
Emhœttisveíting. Húnavatnssýsla
er veitt cand. jur. Jóhannesi Jóhannes-
syni assistent í íslenzku stjótnardeild-
inni.
Ddinn er 12. h. m. merkismaður-
inn Gunnar Halldórsson í Skálavík, áð-
ur þingmaður ísfirðinga; hafði þjáðzt
mjög lengi af eins konar lungnaveiki.
Hann var jafnan mikils virtur í héraði
hinn vandaðasti maður á allan hátt,
stiltur og gætinn. en þó drjúgur fram-
fara- og áhugamuður og kom vel fram á
þingi sem annarsstaðar.
Hermann þjóðverji
sýnir uppfundning sina í New York.
A hitatimanum hefir aldrei komið
saman jafnmikill mannfjöldi í einu,
eins og þegar töframaðurinn Hermann
kom fram í Metropolitan Opera-húsinu
á þriðjudaginn var á samkomu, sem
stofnuð var af blaðinu New York “Her-
ald” til inntekta fátækum, (að gefa fá-
tækum ís að kostnaðarlausu i hitanum).
Hermann þessi hætti þar lífi sínu á til-
komumikinn hátt. Hann hafði lofvð
því, að hann skyldi standa fyrir skot-
um úr 6 kúluriflum. Það voru hinir
skothörðu Sþringfield riflar, sem skjóta
átti með, og skotfærin voru þau, sem
höfð eru í stríði, og var það að allra á-
liti hið sama og að ganga út i opin dauð
ann, að. standa fyrir skotum þessum
eins og hann gjörði, og það því fremur,
sem hann skilaði kúlunum aftur með
marki því, sem á þær hafði sett verið
rétt áður, en þeim var skotið á hann.
Hann greip þær á lofti og lagði þæJ svo
á disk og sýndi áhorfendunum, sem
verið höfðu milli vonar og ótta og ekki
búizt við öðru, en að sjá hann liggja
dauðann, þegar þúðurblossanum og
reyknum létti af.
Þegar hvellurinn af skotunum
heyrðist, liðu þrjár frúr í ómegin, enda
var það sjón að sjá manninn Istanda
þarna berbrjóstaðann, með útbreiddan
faðminn móti blýkúlunum, sem átti að
láta dj-nja á hann í fárra feta fjarlægð.
En fyrir hjálp góðra manna og aðhjúkr-
un leið ómeginið af frúnum, og töfra-
maðurinn Hermann setti upp eitthvert
afkáralegt púkabros, en þá kemur frú
Hermanns sjálf i loftinu og flej-gir sér í
fangið á manni sínum og vefur örmum
sánum um háls honum og rekur að hon-
um rembingskoss, til þess að vita
fyrir víst, hvort það sé hann lifandi, en
ekki dauður. Hún skildi ekki, hvernig,
það gat verið, að hann væri lifandi.
En töframaðurinn tók þessu öllu ró-
lega og sagði til hennar, til hermann-
anna, sem skotið höfðu á hann, og stóðu
sneyptir og héldu að þeir hefðu ekki
hitt hann, og til áhorfendanna, sem
ekki skildi neitt í ’.öllu þessu, til þeirra
allra segir hann brosandi: “Þér eruð
öll búin að sjá það, er það ekki nóg”.
Prófessor Hermann skýrði ná-
kvæmlega frá því, hvernig alt ætti
fram að fara áður en tilraunin var
gjörð. Mennirnir, sem skjóta áttu
voru valdir úr stórskotaliði Banda-
rikja með leyfi foringjans Major Gen-
eral Howards og Captain Cotton.
Alls voru þeir 0, sem skutu á hann
í einu. Þeir höfðu hina vanalegu
hermannarifla og skotfæri þau, sem
vanalega eru brúkuð, og, þegar pró-
fessorinn gaf merki fylktu þeir sér
upp á leiksviðið gagnvart honum.
Foringi hermannanna lagði fram
skotin. Hafði nefnd manna verið
kosin til þess að skoða þau.
En svo að menn gætu gengið úr
skugga um, að hér væru engin brögð
í tafli, lét foringi skotmannanna skot-
in á disk einn, gekk með diskinn
fram til áhorfendanna og býður hverj-
um, sem vill að skoða, svo að enginn
þyrfti að efa það, að skotfæri þau,
sem nota ætti. væru þau, er enginn
maður mundi standa fyrir, sá, er
ætlaði sér líf.
Töframaðurinn bauð og hverjum,
sem vildi, að skoða skotfærin. Þau
voru alveg eins og vanalegt er blý-
kúlan að framan og púðrið að aftan
í skotbauknum. Og svo fer foring-
inn með þau aftur til manna sinna.
Prófessor Hermann hafði ekki snert
þau, og var þess vandlega gætt, að
hann kæmi ekki nærri þeim. Hnnn
var óvanalega alvörugefinu. Kona
hans frú Hermann var óróleg mjög,
var hún lijá General Howard, sem
var þar ásamt nokkrum vinum
sinum, hafði liann nýlega kvatt próf.
Hermann og var hálf kvíðafullur
hvernig fara mundi.
Nokkrar kúlurnar höfðu verið
•
merktar af áhorfendunum, svo að
eigi væri hægt, að skifta um þær,
því menn höfðu áhuga mikinn á þvi,
að ekki væru nein brögð i tafli. Og
regar flokksforinginn skipaði mönn-
um sínum frammi fj-rir prófessornum,
t)á var eins og skjálfti færi um kvenn-
fólkið, hjörtun börðust ótt og títt,
þær veifuðu blævængjunum í ákafa
og var ekki frítt um að margar yrðu
fölvar á brá og óstj-rkar í taugum,
en allir biðu fullir eftirvæntingar, og
steinþögn var yfir hinum mikla mann-
grúa, svo að Iiej-ra mátti saumnál
detta, þegar foringinn hrópaði hárri
röddu til hermannanna: “búist við
skoðun.”
Þá gengur Hermann fram að þeim,
er næstur er, tekur riffil hans og
kíkir í gegnum hlaupið, er hermað-
urinn hafði lyft skeftinu frá hlaup-
inu. Þannig skoðaði hann hvern
riffilinn á eftir öðrum, og skilaði
honum að því búnu aftur, en meðan
það gerðist, varðveitti foringinn skotin.
Var prófessorinn að gæta að því,
hvort ekki væru önnur skot í byss-
unum, en þau hin vanalegu. En er
þessu var lokið gekk hann aftur á
leiksviðið, en hermennirnir tóku við
skotum sinum, sem vandlega var
búið að athuga. Gengu þeir síðan
fram tveir og tveir, lögðust tveir
hinir fremstu flatir niður, _ tveir þeir
næstu krupu á kné fjcrir aftan þá,
en tveir hinir seinustu stóðu fyrir
aftan hina.
- “Hlaðið” skipar foringinn og í þvi
smeltu þeir byssunum opnum. settu
f þær skotin og smeltu þeim svo
aftur.
Það var dauðaþögn í húsinu, blæ-
vængir kvennfólksins voru grafkj-rrir,
það var steinkj rð. Professor Hermann
stóð þarna fölur frammi fyrir byssu-
kjöptunum á miðju leiksviðinu. *Ein
eða tvær frúr stóðust ekki mátið og
stukku upp úr sætum sínum og höfðu
sig burtu í snatri. Fáir trúðu því, að
prófessorinn mundi gera tilraun þessa,
ef hann væri ekki viss um að hafa eng-
an skaða af því, en enginn skyldi í þuí
ag enginn vissi hvernig hann gæti farið
að koma því svo fyrir, að kúlurnar
gerði honum ekki mein. Menn hálf-
bjuggust við því, [að sjá hann veltast
um í blóði sínu örendann, að fáum
augnablikum liðnum.
Það mátti sjá bros hér og þar í
salnum, en það var eins og eyrun rétt-
ust upp, tej-gðust út til þess að hej-ra
hvellinn af skotunum, og það var eins
og mennn bitu á jaxl og nístu saman
tönnum í þeim tilgangi, að láta þetta
nú ekki fá á sig, hvað sem verða kjrnui.
Áður en mínúta var liðin, stað-
næmdist próf. Hermann þar, sem hann
átti að stauda, þrjátíu fet frammi fjrrir
byssukjöptunum. Hann spj-rndi fótum
fast til jarðar, breiddi út faðminn, eins
og hann ætlaði að vera viss um, að
grípa allar kúlurnar, og beið þess, að
skotin skj-Ilu á sér.
••Búnir”, sagði foringinu, og á
sömu svipstundu féllu riflarnir allir i
sigti og mlðuðu á manninn. Steinhljóð
og Cdauðakj-rð í salnum. “Skjótið”,
kallaði foringinn og i sömu andránni
blossaði fram úr 6 bj-ssukjöftunum, en
hvellurinn hejrrðist sem einn væri, en
handleggirnir á Hermanni sáust hrej-f-
ast í púðurrejrknum, eins og væri hann
að grípa kúlurnar, og þegar gengur
hann hvatlega að borði einu á miðju
leiksviðinu og leggur þar á kúlurnar 6,
sem skotið hafði veriö á hann. Að þvi
búnu kemur konan fljúgandi í fangið á
honum, sem áður var sagt, og alt er
búið.
Þetta var einhver fjölmennassa sam
komaí New York um sumartíma og
voru sæti öll seld löngu áður, en bjrja
skyldi, svo voru menn forvitnir að sjá
töfra þessa. En allir fóru jafnnærri út
aftur og enginn skildi í því, hvernig
hann gat gert þetta.
Regngerð.
Fjrrir hér um bil tveimur árum var
á stjórnarinnar kostnað gerð tilraun til
regngerðar í Texas. Yisindamenn, sem
báru skyn á undir hvaða skilyTðum
vatnsgufan í loftinu þéttist af náttúr-
unnar völdum, og undir hvaða skilvrð
um hægt er að þétta liana með verkleg-
um til raunum, voru mjög á móti því
að ej'ða almenningsfé í þá heimsku.
’ Regnið, sem hægt væri að framleiða á
verklegan hátt, mundi ékki nægja fyrir
gufukétilinn, sem brúkaðir væri til að
framleiða það með’,sagði próf. Alexand-
er Mcfarlane viðháskólan í Texas í grein
sem prentuð er í Gasa, Leipzig.No.VIII,
þar sem hann jafnar regngerðarmönn-
um við töfralækna amerikönsku Indi-
ánanna.
Próf. Macfarlane skýrir stuttlega
frá því, hvernig regn myndist, á þessa
leið:
“Við hvert tiltekið hitastig, getur
loftið lialdið i sér takmörkuðu vatns-
gufumagni á hvern teningsþml. Sömu-
leiðis útheimtist og fyrir tiltekið vatns-
gufumagj- á hvern tefiingsþumlung vist
hitastig, það er kallað metting (Satu-
ration) loftsins. E£ hitinn fellur ofan-
fj'rir hið tiltekna stig, fer vatnsgufan
að þéttast og verður að dögg, þoku,
móðu eða regni. alt eftir þvi, hve loftið
hefir kólnað mikið. Með hvaða móti er
nú hægt að kæla part af andrúmsloft-
inu? Það er hægt að gera það með þvi,
að blanda það köldu lofti, sem tekur frá
því nokkuð af uppruna hita þess, með
þvi, að láta það gefa frá sér sumt af
hita sinum út í loftið, og með því að
beitaþess eigin hita til að þenjaþað j-fir
stærra rúm. Astand vatnsgufunnar,
þegar hún þéttist, er komið undir
mergð dustagnanna i hverjum tenings-
þumlungi loftsins. Ef þessar agnir eru
margar sezt lítil dögg á hverja þeirra,
og við það fram kemur þoka eða móða,
ef agnirnar eru fáar, sézt meiri vatnts-
gufa á hverja þeirra og við það fram-
kemur regn. Þessi uppgötvun var ger
af John Aitken, sem og hélt því fram,
að þessar örfinu iagnir værusaltkendar
og .nj-nduðust við uppgufun sjávarin s.
“Að gera regn eða þétta vatnsgufuna
í lokuðu íláti, er mjög auðvelt, en það
verður alt annað uppi á teningnum,
þegar á að fara að þétta vatnsgufu í
loftinu í stórum stíl. Ef hiti loftsins
er meiri en þarf til að halda því vatns-
magni, sem í loftinu er í gufuliki, þá
verður að kæla það niður fjr-ir það
hitastig, sem nauðsj-nlegt er til þess,
að viðhalda vatni í þesskonar ástandi;
en um leið og vatnsgufan þéttist, losn-
ar hinn fólgni hiti hennar. og gerir
þannig framleiðslu regnsins örðuga.
Aðalspurningin er, hvernig eigi að los-
ast við þennan fólgna hita vatnsguf-
unnar. Sumir regnfræðiugar virðast
hafa haft þá hugmynd, að ekki þyrfti
annað en ávarpa náttúruna og svo
mundi alt ganga af sjálfu sér. Þetta
er nú samt ekki tilfellið. Til þess að
tilraunin gæti heppnast, væri nauðsjm-
legt að hafa gnægð af þessu smágerva
dusti, svo að þétting vatnsgufunnar
gæti orðið stanzlaus og fljót, undir eins
og hiti loftsins hefir fallið niður fyrir
mettistig (saturatiou point) þess (lofts-
ins), og enn heppilegra væri að hafa
dust af efni eins og matarsalt, sem
hefir tilhneigingu til að draga í sig vatn
og flýtti þannig fyrir framleiðslu þess.
Látum okkur taka til dæmis ten.
ingsmílu af samskonar lofti og Djrren-
forth gerði tilraun sína á 25. Nóv. 1892.
Skýrslur veðurfræðisstöðvanna í San
Antonio sýna, að kl. 8 e. h. var hit-
inn 72 gr. F. og mettistig loftsins 61gr.
Til þess að kæla eina teningsmílu af
þess konar lofti ofan að mettistigi,
þj-rfti að losa hitamagn sem mundi
nægja til að láta 88.000 tons af köldu
vatni sjóða, og til þess að minka hit-
ann enn um Ugr. F., þjTfti að losa
jafnmikið hitamagn, og með þvi væri
hægt að búast við 20,000 tons af regn-
vatni, eða hér um bil 1.4 pundsáferh.
fetið, sama sem 0,27 þumlungs regn.
Hið fólgna hitamagn, sem þj-rfti
nauðsjnlega að útrýma til þess að
framleiða svona mikið regn, væri nægi-
legt til að hita 400,000 tons af vatni
frá frostmarki til suðumarks, og á
(Niðurlag á 4. bls.)
VEITT
HÆSTU VERDLAUN A HEIMSSÝNINGUNNI
•S^SSL-
IÐBEZT TILBÚNA.
Oblönduð vinberja Cream of Tartar
Powder. Ekkert álún, ammonia eða
nnur óholl efni.
40 ára reynzlu.