Heimskringla - 14.05.1896, Blaðsíða 1

Heimskringla.
m fií UO0I0'10<1 u8a\
l)b 5 —-— . ■ ■ ■ • ■ ■ - ■ ■ - ■ .- —
AR. • WINNIPEG, MAN., 14 MAl. 1896. NR. 20.
T upper - Macdonald.
Dominion-kosningasoknin hafin
I WINNIPEG 8. MAI.
T000 manns troða sér inn í Brydon Rink til að lilýða á
“Tlie Cumberland War Horse.,?
lFiÍHituaaginn'7. þ. m. var mikið um
'fiýrðir hér í bænum. Conservative-
'flokkurinn var sem sé að búa sig undir
að taka móti Sir Charles Tupper stjórn-
arformanni Canada og hinum nýkjörna
'innanríkisstjóra Hon. Hugh J. Mac-
donald, þingmannsefni fyrirþennan bæ,
sem vagntanlegir voru að austan með
sé-rstakri lest kl. 8 um kvöldið. Bæjarm.
sýndust undantekningarlítið álita skyldu
sína að fagna þessum gestum sínum
með allri upphugsanlegri viðhöfn. Veð-
»r var hið ákjósanlegasta. Götur og
gangstéttir voru þurrar,' en ryklausai,
með því iítið eitt ihafði rignt um morg-
uninn.
Hér um bil kl. 6 um kvöldið tók
fólkið að streyma uppíhaldslaust úr öll-
um pörtum ibæjarins, í áttinatil C.P.R.
járnbrautarstöðvanna og jafnvel þó enn
væri nógur tími, sýndist 'hver einstakl-
ingur vera að keppast við að ná þangað
fyrstur. Tveir beztu hordleikara-flokk-
ar bæjarins voru fengnir til að spila við
þetta tækifæri, og með þá í broddi
f.vlkingar var hafin skrúðganga frá
byggingu þeirri á aðalstrætinu, skamt
fyrir norðan City Hail, er eonserva-
tive-flokkurinn hefir leigt fyrir aðal-
samkomusal sinn fram yfir kosning.
arnar. Voru þar þá komin saman
margar þúsundir manna og mesti fjöldi
besta og vagna, sem alt var prýbt með
fánum og alskonar blómaskrauti. Kl.
V.30 lagði svo þess, tilkomu mikla f.ylk-
ing af stað til járnbrautarstöðvanna,.og
á leiðinni bættist fólkið við i þúsunda-
tali, en bornleikaraflokkarnir spiluðu
hin indælustu lög og fyltu loftið með
sætum sönghreim, er bergmálaði frá
einni stórbyggíugunni til annarar, en
mannfjöldinn gekk eftir ldóðfallinu sem
í leiðslu væri, þar til loksalt staðnæmd-;
ist á járnbrautarstöðvunum . Var þar;
saman kominn svo mikill fjöldi manna!
að slíks eru ef til vill engin dæmi í sögu
Winnipeg-bæjar; og segja innlend blöð
að þar hafi verið saman komin 20 þús-
undir manna. Kl. 8 kom hin eftir
vænta lest og stöðvaðist á vanalegum
stað. Tók þá fólkið að æpa “húrra”
fyrir gestunum tilvonandi, og innan
stundar sáu þeir sem næstir stóðu Sir
Charles Tupper og Hon. Hugh J.. Mac-
donald koma út úr prívat vagni þeim,
er þeir ferðuðust í, og varð þá mann-
grúinn sem ósjálfráður. Menn, konur
og börn veifuðuhðttum, klútum og öðru
sem fyrir hendi var, æptu fagnaðaróp
og syndust því nær allir vilja taka ein-
hvern þátt í þessari miklu viðhöfn.
HughJohn Macdonald og Sir Charles
tóku ofan hattana oghneigðu sig djúft
fyrir mannfjöldanum seni æpti og veif-
aði án afláts. Að þvi búnu var rutt til
rúms fyrir heiðursgestunum og innan
fárra mínúta sátu þeir í skrautbúinni
kerru sem dregin var af 4 drifhvítum
hestum. Var nú lagt af stað suður
Aðal-strætið í áttina til Manitoba hótels-
ins, hvar mönnum átti að gefast tæki-
færi á að heilsa gestunum persónulega.
Pyrst af öilum voru um lOOmenn á reið-
hjólum (bicycles) allavega prýddum, og
var það hin fríðasta sjón. Þar næst kom
hornleikaraflokkur, þá þrjár skraut-
búnar kerrur sem nokkrir helztu menn
bæjarins sátu í, þá Sir Charles og H. J.
Macdonald, umkringdir af 12 ríðandi
mönnum sem heiöursverði, þar á eftir
kom ótölulegur grúi manna ríðandi og
keyrandi og þarnæst annarhornleikara-
flokkur; en þúsundir manna fylgdu á
eftir og til beggja hliða var ein óslitin
breiða.yfir alt strætið húsa mi'lli en á
báðar blíðar teigðu sig menn og konur
úr úr hverjum gfugga veifandi flöggum
og klútum. En þó gleði fólksins væri
mikii þá háru þó fyrir mann hér.og þar,
þessi mjóilöngu, vandræðalegu andlit,
sem einkenna svo mjög liberals um þess-
ar mumdir og var auðséð að þeim þótti
nóg um braskið, þó þeir fyrir forvitnis-
sakir hefðu Slæðst inn i hópinn, og gátu
glöggskygnir menn lesið útúr þeitn al-
gert vonieyei um flokk sinn við kom-
andi koeningar. Þannig hélt mann-
grúinn áfram, þó seint gengi, þar til
þeir fyrstu náðu að Manitoba hótellinu,
var þá að ejá ti’l feaka sem alt strætið
iðaði af mönnum og hestum svo laugt
sem augar eygði.—Hvernig Sir Charles
og Hugh J. Macdonald komustígegn-
um mannþrönginh inn í hótellið er oss
lítt skiljanlegt, en fáum raínútum síðar
sáust þeir standa við glugga uppi á
fyrsta 'sal og veifa höttum sínutn til
fólksins sem svaraði með stórkost-
legu fagnaðarópi. Tóku menn nú að
streyma upp hinn breiða stiga hótelis
ins og inn í skrautlegan sal þar sem
allir höfðu tækifæri til að taka i herid-
ina á hinu aldraða inikílmermi Sir
\
Cnarles Tupper og framtíðarhetju þjóð-
arinnar Hon. Hugh John Macdonald.
Það hafði verið auglýst aðSir Cbar-
les Tupper flytti sína fyrstn pólitiskti
ræðu í þe“sari sókn í Brydon Uink á
föstudagskvöldið og það voru inargir
sem vildu heyra þá t tftðu. Má til dæm-
is geta þess, að þó nokkttr stórblöðin í
austurfylkjunum höfðu beðið um ræðu
hans orðrótta með telegraph, til að birta
í blöðunum á laugardrtgsmorguninrt.
Ræður áttn aö byrjtt kl. 8 um kvöldið,
en litlu eftir kl. (i fór fólk að streymaað
skálanum og beið við innganginn !til
þess opnaðar voru dyrnar litlu eftir kl.
7. Kl, 7J var senj næ?t livort einasta
fæti upptekið, en alt af hílt straumur-
inn áfram og kl. 8 var ekki að-oins hús-
'ið sjálft fult, eins og menn gátu þéttast
staðið í því, heldur einnig var stór
manngarður úti fyrir hverjum glugga,
eom allir voru opnir, því hitinn var lítt
þölandi inni.
Laust fyrir kl. 8 braust Sir Charles
Tupper einhvernveginn gegn um mann-
garðinn og upp á ræðupnllinn og laust
þá upp fagnaðarópi, er hélztóslitið 3—4
mínútur. Hötturn og klútum var veif-
að og hver orgaði -sem betur gat, og
hornleikaraflokkurinn þeytti lúðrana,
en með köflum heyrðist naumast óm-
ur hornannn fyrir glymjandanum og
köllunum.
Hra. J. H. Brotík var fundarstjóri.
og á mínútunni til 8 stóð hann á fætur
og flutti stutta ræðu, bað menn að hafa
svo litlar hreyfingar sem unt væri, svo
að allir gætu lieyrt tæðttmanninn, er
alla mundi langa til, þar sem AVinnipeg
nú væri sýnduy sá lreiðúr, er óvíst væri
að menn ættu kost á aftur um mörg ó-
koinin ár, að kosningasóknin fyrir alt
ríkiðværi hafin í Winnipeg. Fyfst kall-
aði ltann á hra. J. S. Aiklns til að flytja
áskorun til Hugh J. Macdonalds um að
gefa kost á sér sem þingmannsefni Win-
nipegmp,nna, Var það gert, en fyrst
færði hra, Atkíns Mrs. Macdonald
blótnvörid mikinn og var því tilviki
fagnað irteð lófaklappi og allskortar
fagnaðarlátuin. Undir áskorunina voru
rituð nöfn nærri 2)00 kjósenda.
Þegar Hon. Hugh J. Macdonald
stóð á fætur til |að svara, risu allir úr
sætutn sínum og liófst þá faguaðaróp
og glymjandi eius og áður, þegar Sir
Cltarles gekk inn. Mr. Macdonald tal-
aði fttlla ).fukkustund, þakkaði hin
fögru orð, sem fylgdu áskorunirini og
kvaðst með þakklæti þiggja hin góðu
bóð og loforð kjósendanna í Wirtnipeg.
Þá tnituist hann næst á ástæðurnar til
þess, að liauu sagfi af t-ér ! ingmensk-
unni eftir að liafa set:' á þromur þing-
um, Heilsa sín hefðibilað og kringum-
stæðurnar ekkileyft sér að sitja í Otta-
wa og hugsa um þingstörf eins og þing
maður þyrfti að hugsa um þau. Hann
kvaðst óbræddur bera það undir alla,
bæði fylgismenn og andstæðinga, hvort
ltann ltefði ekki komið vel fram og gert
alt sem þingmaður getur gert þanntíma
sem bann sat á þingi. En heldur en að
hætta við það, en hyrja á að hauga í
Ktöðunni og hugsa ekkert uin skyldu
sína, hefði hann álitið heppilegra og
heiðarlegra að hætta alveg og gefa öðr-
um tækifæri. Þegar hann sagði af.sér,
hélt hann að hluttaka sín í opinberum
málum væriá enda, en það hefði ekki
orðið til lengdar. Nýr þáttur hefði ver-
ið hafinn og Sir Charles Tupper hefði
komið fram á sviðið. Þegar hann hefði
beðið sig að koma í ráðaneyti með sér
og sagt, að með því að koma styrkti
hann sig, þá kvaðst hannekki hafa get-
að skorast undan því. Hann hefði ekki;
getað gleymt því að hann ætti nú að
rétta hjálparhönd þeim sama, sem svo
drengilega hefði hjálpað föður sínum til
að sameina hin tvístrudu fylki Cauadaí
eina heild. A þeim tíma hefði Sir Char
les gert meira til að hjálpa föður sínum,
on nokkur annar maður mundi hafa
gert. Þessu gat hann ekki gleymt.
Annað sem hefði knúð sig til að ganga
í lið með honum var það, að hann vissi
um fyrirætlanir Sir Charles að gera
eitthvað fyrir vesturlandið. Það væri
fyrir hendi að byggja járnbraut norður
að Hudsonflóa og það væri margt fleira
fyrir hendi, þar á meðal aðgerð á Rauð-
á urn St. Andrews strengi. Þetta alt,
að hann mundi eftir hvað Sir Charles
hafði gert fyrir föður sinn og að hann
visst um fyrirætlanir hans liér vestra.—
þetta altknúðj liann til aö gangaí ráðr-
neyti Sir Chaties. Hann væri búinn aö
vinna sinn embættiseid og liingað kom-
iun til að ganga svo vel fram setn sór
væri unt í kosningabaráttunni. Svo
fór hann allmörgum orðum um skóla-
málið og hólt því fratn. að hvor flokkur
inn sem ofan á yrði í sókninhi mundi
Mr. Greeuway gera þá úrlausn, sctn
lilutaðeigendui' gerðu sig ásána nteð.
að tninsta kosti skyldi ltann (Macdon-
ald) gera sitt til að Mr. Greenway yrði
gefið það tækifæri. En ltins vegav, ef
Greenway rengi.n ekki til þoss, hl.vtu
utíi:)Óí; 1 ig að koina, on að svo tniklu
leyti ssm ltann gad: ráðið skyldtt þau
verða -vo aðgetig'l,';., cr fraiiiast mætti
verða. Að tlvja á riáðir Lauriers i
þessu máli vwri að stökkva úr steikara
pönnunnt t eldinn. Hér liefði Laurier
verið óákveðiun, eu í Quebec væri ltann
ákveðinr, í því að rétta hlut kaþólíka
i Manivoba eins og nokkur gæti verið.
Hann ráðgerði nú, ef hann (Lauvier)
næði völdum.að skipa nefnd til að ranu-
saka þetta mál. Og þegar athugað væri
að Sir Oliver Mowat, sem þrisvar sinn-
um heíöi unnið í Ontariofylkiskosning-
unum, af því honn fylgdi sérstaka
skóla fyrirkomulaginu, ætti að vera for-
maður þeirrar nefndar, þá væri auð-
sætt nú þegar hvernig það nefndarálit
yrði. Þá talaði hann og um viðskifta-
og tollmál og kvaðst fylgja stefnu con-
servatíva flokksins í því efni. Hann
kvaðst einnig hlyntur því að á kæmist
sérstakt viðskifta samband við hið
brezka veldi, er hafa mundi ómetanleg
áhrif til góðs á Canadariki í heild sinni.
Að lokinni ræðu Macdonalds stóð
Geo. F. Galt á fætur og flutti laugt á-
varp tilSir Charles Tuppers frá conser-
vative-félögunum í Manitoba og vestur-
landinu í heild sinni. Var það eins og
öll slík ávörp eru, hrós eitt um þann
sem ávarpið er f ært.
ÞegarSir Charles stóð á fætur til
að flytja sína fyrstu ræðu í þessari sókn
var lionum fagnað með ópi og lófaklappi
og hornamúsik, er um stund gerði hon-
um ómögulegt að byrja, Þegar loksins
þögn var fengin, hóf hann ræðu sína á
þessa leið :
“ Frúr og herrar : Eg beiðist leyfis
til að láta í ljósi þakklæti fyrir kveðj-
una, sem oss hefir verið færð í þessu
gullna hiiði hins mikla vesturlands Ca-
nada. Mér til ánægju liefir mér nokkr-
um sinnum áður gefist kostur á að heim-
sækja menn í þessum héruðum ríkisins,
en ég verð að játa, að ég var engan veg-
in viðbúinn jafn stórmannlegum fögn-
uði og þeim, sem mér og yðar heiðraða
meðborgara, Hon. Hugb John Macdon-
ald var auðsýndur í gærkveldi. Frá þvi
fyrst ég gaf mig við opinberum störfum
og síðan eru nú innan fárra daga liðin
41 ár, frá því fyrst ég var kosinn á lög-
gjafarþing, hefi ég oft verið heiðraður
með fagnaðarsamkomum, og hefi séð á
marga fagnaðarhátíð stórra flokka af á-
kafamiklum kjósendum. En ég man
ekki eftir neinum föguuði eins alúðleg-
um og eins stórfeldum, eius og þeim er
mér var heilsað með í gærkveldi.”
Vegna rúmleysis i Hkr. er ómögu-
legt að taka nema kafla úr raéðu Sir
Charles, eins og gefur að skilja þegar
þess er gætt, að hann var að tala frá kl.
9.15 til kl. 11.30. En eftir ofanrituð
þakkarorð fyrir ávarpið fór hann nokk
urn vegin umsvifalaust út í þau mál
sem fyrir hendi liggja í þessari sókn.
Hann sagði það satt að hann hefði trú á
vesturlandi Canada og þess vegna með
fram væri hann nú ltér til að senda héð-
att sina fyrstu ræðu í þessari sókn, sem
ætti að úrskurða hver flokkurinn slryldi
t'áða t'íki i næstu 5 ár, að hann svo oft á
þingi hefði sagt, að velferð Canada væri
undir því koinin, að unnið væri að
framförum og gengi vesturlandsins. I
þessari sókn hefðu eonservativar sina
stjórn til samanburðar við stjórn ‘liber-
ala,' við óstjórn þeirra i 5 ár, frá 1873
til 1878. Tímabil það væri auðugt af
mÍBnismerkjum um hæfileikaskort til
að stjórna og dugleysi til að framkvæma
nokkuð hinu sameinaða riki til gagns.
Aftur á móti gætu conservativar bent á
framkvæmdir sinar um þvert og endi-
langt ííkið. Þeir gætu bent á, að þ«ir
hefðu sameinað hin vanburða fylki í eina
afarmikla heild, og ekki fylkin sem þá
voru til eingöngu, heldur hefðu þeir
einnig tekið þetta viðáttumikla vestur-
land inn í sambandið, sem Dufferin lá-
varður, eftir að íerðast um það, hefði
sagt nógu víðlent og nógu kostamikið
til að framfleyta 40 miljónum manna.
Ekki einungis hefðu conservativar get-
að sameinað þessi fylki öll, heldur bund-
ið þau bræðrabandi með járnbandinu
mikla yfir þvert meginlandið — Cana-
dian Pacific járnbrautinni. — Þegar
Bandarikjamenn fullgerðu járnbrautina
frá Omaha til San Francisco, dáðist
heimurinn að framtakssemi þeirra og
dugnaði, en þeir voru þó 40 milj. En 5
milj. Canadamanna fullgerðu meira
þrekvirki en þetta á styttri tíma. Tal-
aði bann þá um nokkra stund um það-
fyrirtæki, fyrirtæki sem öllum ofbauð,
cr Sir Charles flutti uppástungu sína
fyrir þinginu, um að selja sérstöku fé-
lagi alt verkið í liendur. Sýndi hann
fram á hvernig “liberalar” unnu að því
verki á meðan þeir sátu við stýrið og
hvernig Edward Blake tætti sundur
samninginn, er Sir Charles vildi fá gerð-
an við félagið ; hvernig hann stofnaði
til funda í Montreal, Toronto, Hamilton
og London, Ont., í þinghlé um jólin
(1880) til að æsa almenning gegn þessu
brjálæðisfyrirtæki Sir Charles. Svo
sýndi Iiann að lyktum fram á afleiðing.
arnar af því, að þessi ægilegi samning-
ur hans við félagið var staðfestur.
Þá talaði hann um stund um toll-
verndarstefnu flokksins og sýndi fram á
hvernig og hvers vegna hún varð til. Á
árunura 1867 til 1873 gekk alt vel þótt
tollurinn væri lágur, en sú velliðan var
því að þakka eða kenna, að iðnaður í
Bandaríkjunum var þá enn ekki búinn
að ná sér til fulls eftir rothoggið, sem
iniiauríIcisstriðiCVgrciddi honum.en gerði
það samt nokkru áður en út var runnið
kjörtímabil ‘iiberar-stjórnarinnar. 1875
og næstu árin kom það í Ijós að Banda-
rikjamenn og verkstæðiseigendur brúk-
uðu Canada sem markað fyrir afgangs
vöruslatta sína. Sýndi það að þörf var
á vörn, a.ð peningamagn alt drógst til
Bandaríkjanna fyrir verkstæðisvarning
og þá af reynslunni bvorvetna auðsætt,
að þangað sem peningarnir fara, þang-
%ð fer fólkið smátt og smátt líka. Þeg-
ar Sir Richard Cartwriglit var ófáanleg-
ur til að láta að vilja fólksins, er bað
hann um lið, tóku conservativar sig til
og viðtóku takmarkaða tollverndar-
stefnu, þá sömu sem enn er í gildi, og
þeirri stefnn var svo vel tekið 1878, að
conservativar sópuðu öllu fyrir sér i
kosningunum, sópuðu “liberölum” þá
eins greinilega úr völdum, eins og “lib-
eralar” höfðu sópað conservativum út
1873. Þessari stefnu sagði Sir Charles
það að þakka, að conservativar hefðu
getað afkastað jafn miklu og raun væri
á orðin að þeir hefðu gert. Að þessi
stefna væri ríkinu fyrir beztu sæist á
þvi, að alþýða hefði endurkosið sama
flokk þrisvar sinnum síðan hún var við-
tekin og á því einnig ltve vel Canadaiíki
hefði staðið mitt í harðærisflóðinu, sem
um siðastl. nokkur ár hefði veltst um
lönd öll. Þá mintist hantt á skulda-
aukning og hvernig því fé hefði verið
vartð, bar saman tekjuliallann hjá báð-
um stjórnflokkunum, mintist á niður-
færslu tolla á seinni árum og sýndi hvað
þeir þýddu, og einnig það, að þrátt fyr-
ir algerða vöntun verndartolls hjá “lib-
erölum,” var tollurinn semsvaraði 83.95
á mann hvern hjá þeim, en á síðastl. ári
(1895) var hann $3.52 á mann hvern.
Næst bar bann fram nýmæli það,
sem honum er sérlega ant um að tekið
sé til alvarlegrar ihugunar, en það er
to'leining hins hrezka veldis. Hann
kvaöst ekki vita af nokkru setn jafn-
sfóvkostlegum framförum gæti valdið i
Canada, sérstaklega á hinura víðlendu
sléttum vesturlandsius, eins og sérstak-
ir verzlunar og tollsamningar við hið
brezka veldi. Ttlfærði hann þá brot úr
ræðu eftir Salisbury stjórnarformann á
Englamli, ev sýndi að hartn (Salisbury)
viðurkendi, að það mætti tneð tollum
útiloka Breta frá öllum iöndum, sem
ekki vtðurkendu hinn brezka fána, og
að ltann þess vegna væri hlyntur til-
Framhald á 2. bls.
5ir Charíes Tupper, Bart.,
Stjórnaríonnaður Canada.
Hon. Hugh John Macdonald,
K;iðhcn*a innanríkismála.
#