Heimskringla - 09.01.1902, Qupperneq 2

HEIMSKRINGLA 9. JANÚAR 1902.
Heimskringla.
PUBLJSHKD BY
The Heimskringla News 4 Publishing Co.
Verð blaðsins i CanadaogBandar. 81.50
nm árið (fyrir fram borgað). Sent til
íslands (fyrir fram borgað af kaupend
um blaðsins hér) $1.00,
Peningar sendist í P. 0. Money Order
Registered Letter nða Express Mouey
Order. Banka&yísanir á aðra banka en í
Winnipeg að eins teknar með afföllum.
K. L. Baldwingon,
Editor & Manager.
Office ; 219 McDermot Street.
1* 0. BOX I5Í83.
Mentun Galiciumanna
í Manitoba.
Allfjölmenn nefnd mentamanna
úr Winnipeg höfðu fund með fylkis-
stjórninni á flmtudaginn var til þess
að ræða um nauðsyn á því að stofn-
setja skóla í öllum bygðum Galleiu-
manna hér í fylkinu svo fljótt sem
unt er, og sjá til þess að kenslan
fari fram á ensku svo að hörnin
lærðu málið eins og aðrir borgarar
landsins. í nefnd þessari voru með-
al annars Dr. Bryee, Wm. Whyte,
prof Hart, Principal Patrick, Dr.
Sparling, Dr. Keid, Thos. Gilroy,
Rev. Jos. Hogg, J. A. M. Aikíns,
Rev, C. W, Gordon, R. J. Whitla,
Rev. A. Andrews, Dr. Wilson, Rev.
Wigall, E. L. Drewry, Mayor
Arbuthnot, Rev. W. M. Armstrong,
E. Taylor, Rev. E. J, Chagwin, G. J.
Blewitt, W. E. W.Seller og fleiri.
Nefndarmenn voru allir einhuga um
að framtíð þessa fólks hér í landi
væri komin undir því að uppvax-
andi kynslóðin ætti sama aðgang að
mentastofnunum ríkisins eins og
aðrir borgarar, annars kæmi afiur-
för í Canadaþjóðina, svo að framför
yrði ðrðug eða lítt möguleg. Það
var tekið fram að um 15,000 Gal-
iciumanna væru nú komnar hér inn
í fylkið og að heppilegasta aðferðin
til þess að fá þá til að samlaga sig
hériendu fólki og þjóðháttum, væri
að veita ungdóminum alla þá ment-
un sem hann væri móttækilegur fyr-
ir, og að stjórninni bæri að hafa
iramkvæmdir í þessu máli.
Mr Roblín svaraði fyrir hönd
stjórnarinnar. Hann kvað stj'irn
sína hafa athugað mál þetta grand-
gæfilega ura langan tíma og frá öll-
um hliðum. Ekkert mál hefði vak
ið henni eins mikillar áhyggju og
framtíðarmentun fylkisbúa. Hann
kvað það hafa verið vilja sinn og
ráðgjafa sinna að stofna alþýðuskóla
I öllum bygðum þessa fólks, en efna-
hagur fylkisins, sena sttórnin hefði
yflrráð yflr leyfði það ekki, og á
stæðan væri sú að Ottawastjórnin
neitaði að bo. ga fyikinu þá vexti af
skólasjóðnum sem því bæri með
réttu. Málið væri þannig vaxið að
þegar Manitota fékk fylkisréttindi,
þá var viss hluti af þjóðlandeigninni
settur til ,síðu fyrir mentastofnanir
fylkisins, og þessi lönd voru undir
stjórn'ríkísins. Nú væri búið að
selja af þessum löndum sem næst
hálfa mill. ekrur, og sjóðurinn væri
nú orðinn 2| mill. doll. Þessi upp-
hæð væri í höndum Dominionstjórn-
stjórnarinnar, sem væri vergi sjóðs-
ins, samkvæmt lðgum. Verð þess
ara skólalanda að leggjast í sjóð og
.3% rentur af þeim sjóði að verjast
áil nota fyrir alþýðuskólana í fylkinu.
En svo samdi Ottawastjórnin
lög um afborganir á andvirði þess-
ara skólalanda, þannig að kaupend-
ur borga þau á 10 árum í jöfnum ár-
legum afborgunum. En Dominionstj.
in setur kaupendum 6% rentur af
ógojdnum afborgunum, svo að þegar
-eitt skólaland er selt fyrir $1,000
þá fær stjórnin $100 borgaða út í
hönd og af þvf fær fylkið $3.00, en á
$900 eftirstöðvunum’tekur stjórnin í
rentu $54 árlega. Þessar rentur
ættu að ganga í fylkissjóðinn til nota
fyrir alþýðuskólana, en í stað þess að
.Dominionstjórnin greiði fylkinu
þetta fé, þá leggur hfin það við aðal-
3jóðinn og borðar fylkinu að eins 3%
af þeirri upphæð. Svo að í stað
þess að fá $54 þá fær það eð eins
$1.50. Á þenna þátt hefir Dominion-
stjórnin dregið ranglega frá fylkinu
um tvö hundruð þfisundir
I
d o 11 a r s, og af þessari ástæðu væri
stjórn sinni algerlega ómöguiegt að
að sýna Galiciumönnum það rétt-
læti í skólalegutiliiti sem þeir þó
ættu fulla heimtingu á að njóta.1
Regla stjórnarinnar væri að veita
hverjum skóla 65 cents á dag fyrir
200 kenslu daga á ári, eða als $130
á ári. En með sívaxandi skólum í
fylkinu þá -væri gersamlega ómögu-
legt að halda þessu áfram án þess að
leggja beina skatta á fólkið, nema
með því móti að Ottawastjórnin
fengist til þess að borga fylkinu það
sem hún heflr ranglega frá því
dregið og fæst ekki til að gefa
upp. Mr. Roblin kvaðst hafa staðið
í bréfaskriftum við Mr. Laurier, um
þetta mál í marga mánuði, og hefði
Laurier viðurkent rétt fylkisins, en
samt fengist stjórn hans ekki til að
greiða féð. En fremur hafði Ottawa
stjórnin verið beðin að leggia $25
þös. á ári til þess að halda uppi
kenslu meðai Galiciumanna, en því
hefði verið neitað. Mr. Roblin bað
nefndina að vinna að því að fylkið
fengi að njóta réttar síns í þessu
skólasjóðsmáli. Því að strax og
hann fengi peningana til þess, þá
skyldi hann sjá til þess að skólar
yrðu tafarlaust stofnsettir hvar sem
þeirra væri þörf innan takmarka
fylkisins.
Eftir að hafa heyrt skýringu
Mr. Roblins á þessu máli, þá ákvað
nefndin að gerast félag til þess að
vinna að því að fá Dominjonstjórnina
til þess að borga það fé sem hún nfi
ranglega heldur til ómetanlegs
skaða fyrir uppfræðslumál uppvax-
andi kynslóðarinnar. Þetta nýja fé-
lag heldur fyrsta fund sinn í City
Hall þann 16. þ. m.
Nicaragua-skipaleiðin.
Það vandamál hvílír á Banda-
ríkjastjórninni að ákveða hverja leið
hfin kýs að láta skip sín fara gegn-
um meginland Ameríku Erakkar
hafa lengi verið að berjast við að
grafa skurð gegnum Panama eyðið,
en það verk heflr reynzt bæði taf-
samara og kostnaðarsamara heldur
en ætlað var í fyrstu. Félagið er
gjaldþrota og er nfi ant um að láta
Bandaríkjastjórnina taka við verk-
inu og fullgera það, en þó með þeim
skilmálum að það fái fir ríkishyrslu
Bandaríkjanna $40 mill. fyrir það,
sem það er bfiið að vinna f sam-
bandi við skurðinn. En svo er önn-
ur leið möguleg í gegnum mjóddina
yttr Nicaragua, og er það talin betri
og heppilegri leið að mörgu leyti.
Nefnd Bandaríkja þingmanna
hefir um nokkurn undanfarinn tíma
haft mál þetta til athugunar og nfi
afhent .skýrslu sína um það til
þingsins. Nefndin mælir með Nic-
aragua leiðinni. Kostnaður við
skurð yftr Panama eyðið er talinn
að verða $253,347,068 um það hann
er fullgerður. Af þeirri upphæð er
áætlað að $109,141,000 verði að
gjaldast til nfiverandi eigenda skurð-
arins fyrir eignir Þeirra í honum og
í sambandi við hann, þar með taldar
$40 mill. fyrir fyrii verk þau sem
þar hafa þegar verið unnin. Nic-
aragua-leiðin er talin að muni
kosta $189,864,062. Sá skurðnr
liggur gegnum hátt land og þess
vegna þurfa þar flóðlokur. En
Panamaskurðurinn er jafnhár flæðar-
eða sjávarmáli. En það er talið
Nicaragua-skurðinum til gildis að
nægilegt. vatnsafl megi fá fir Nicar-
aguavatninu til að vinna varkvélar
og að þar þurfl engar hafnir að
byggja, eins og nauðaynlegt væri að
gera ef Panamaskurðinum væri
haldið áfram. Nicaragua-skurður-
inn mundi verða 183||mílur á lengd,
en Panamaskurðurinn að eins 49
mílur rfimar. Aftur er Nicaragua-
skurðurinn nær Ameriskum höfnum
ogað ýmsu öðru leyti þægilegri en
hinn. Það ar og talíð honurn til
gildis að hann megi byggja á 6 ár-
um, en að það taki 10 ár að fullgera
Panama-skurðinn. ^Síðast er þess
getið í skýrslunni að loftslagið við
Nicaragua sé miklu heilnæmara
heldur en við Panama, og að fyrir
þá sök sé sfi leið miklu fýsilegri.
Það er og sagt að stjórnin hafl þegar
samþykt að nota þessa leið og að
hfin hafi lokið bindandi samningum
við Nicaragua lýðveldið um það.
Skurðurinn á|að liggja frá Gray-
town að austan til Breto að ve»tan—
á Kyrrahafsströndinni. Bandaríkja-
stjórnin á að hafa öll yfirráð á 6
mílna breiðu svæði milli hafanna,
eða 3 mílur á hvern veg frá skurð-
ínum. Þar verður dómgæzla og
lögregla öll í höndum Bandamanna
og þeir mega ráða yflr landinu eins
og það væri einn og óaðgreinanlegur
hluti at sjálfum Bandaríkjunum.
Þessar upplýsingar voru fyrst gerð-
ar kunnar 1 ræðu sem Zelaper, Nic-
aragua ferseti, hélt við þirigsetDÍngu
í ríki sínu núna um nýárið,
Það er hvortveggja að Banda-
ríkjaþjóðin er auðug, enda ræðst
hfin hér í stórvirki, sem Þó er jafn
nauðsynlegt eins og það er umfangs-
mikið, þar sem kostnaðurinn er tal-
inn að verða alt að 200 mill. doll.
En þægilegur verður þessi skurður
fyrir Bandamenn þegar þeir eru
bönir að koma á fót þessum þúsund
mill. doll. herskipaflota, sem ritari
Long vill láta þjóðina ráðast í að
byggja.
Týndi sonurinn.
Öll segl hnigu’ fir skautum og skfitan
var fest,
Því skipið var komið að landi
Og móðir ein eftir aðkomu-gest
Beið eirin á hafroknum sandi.
Við syninum tók hfin þar, tígin og
fríð,
En tómlát—og fitnorðan-kaldinn
Blés hrukkur á kápu-drög sæblá og
síð
Og svalaði’ í mjallhvíta faldinn.
Hún ríktf sem drotning frá dimmblá-
um geim
Hvers djfip miðs til öræfa-jarða.
Og réð yfir fjalldals og hájökla-heim
Og hundraði blikandi fjarða.
Víð soninn hfin minntist, en henni
varð harmt:
Hvort hafði’ ’ann átt samlag með
þrælum ?
Því drotningar-hjarta er viðkvæmt
og varmt,
Þó varirnar fljóti’ ekki’ í gælum.
Og nfi var hann heim kominn, hok-
inn og smár,
Með hrakning og útivist langa
í göngumanns-klæðum, með hálf-
gránað hár
Og h'ukkur um sólbrendan vanga.
Hvoit hafði það varskift hann, von
anna land,
Og varð honum ógagn að hlutnum?
Hfin leit engar gullkistur settar á
sand,
Er sonurinn sté upp fir skutnum.
“Eg sendi þig, mögur, að æfa þittafl
Um urðir og standberg hjá tröllum;
En þú hefir hopað við hraun eða skafl
Og hrapað um skriður í fjöllum.
“Eg sendi þig, drengur, í drangana
þá,
Þar dvergarnir gullhögu búa;
En þeirgátu’ um steindyrnar hlanp-
ið þér hjá
Og. harðlæst, svo frá varztu snúa.
“Til ljúflinga sendi’ eg þig, sonur-
inn minn,
Sem söngur og dansvakan lætur;
Þá námu þig hugstola’ í hamrana inn
Þær hævesku álfakóngs-dætur“.
-----í dverga-stein komst ég — það
kemst sá er vill
Ég kannað hef raums clal í fjöllum.
En Þeir leggja’ á gullið sitt álög svo
ill,
Menn ærast at langdvöl hjá tröllum.
0g dátt er í álfheim, en yndi þar fest
Eg ei gat um dag eða nætur.
Að gleyma þér, móðir, þess báðu
mig bezt
Þær brosfögru huldukóngs dætur.
I fitlöndum vann eg ei fremd eða
föng,
Né fjárhlut, er vænn sé til þrifa—.
Eitt kvæði ég kvað þar, einn söng ég
þar söng
Eitt síðkveld, er þó á að lifa.
Stephan. G. Stephansson.
Úr Simnanfara,
/
Mentamál Islendingaí
Winnipeg.
Kæri herra ritstj.
Ég þori varla að leggja út í að
skrifa um þetta slóra fratnfaramál,
óg væri máské betra að biðja þig að
skíra ekki þetta fátæka barn svona
tignarlegu nafni. Ég hefl með
mestu athygli fylgst með öllu, sem
ég hefl heyrt og séð síðan því var
hreyft i Winnipeg í haust, og séra
Friðrik flutti þangað. öllum rödd-
um ber saman um að þörfln sé mikil
á því að vekja áhuga fólksins fyrir
þessu máli og mestu áherslunni er
beint til foreldranna; sem heflr vit-
anlega við góð og gild rök að styðj-
ast. En þessi mentun og menta-
braut, sem um er verið að ræða, er
fyrir ofan barnsaldurinn Það má
heita að hön byrji á sömu takmörk-
um þegar piltar og stfilkur eru svo
vaxin að þau geta unnið sig áfram
sjálf. Og af því skapast hjá hverj-
um einum meira andlegt sjálfstæði,
að mega ráða sér sjálfur. En engir,
eða fáir foreldrar eða aðstandendur
ungmenna hér vestra eru þannig
efnum bönir að geta með afli auðs
svo árum eða tugum ára skiftir,
haldið sonum eða dætrum á hvaða
mentabraut sem þeim hugkvæmint,
eða væri geðfeldast.
Eftir því sem ég fæ bezt séð og
skilið, þegar allar kringumstæður
eru teknar vel til grcina, þá verður
áherzlan öll og málinu sérstaklega
að vera beint til unglinganna sjálfra
Ég segi þetta ekki rétt út í bláinn;
ég hefl sönn, lifandi dæmi fyrir mér,
sem ég skal benda á áður en ég
skilst við þetta mál, sem sýna hvern-
ig ungmenni drifa sig hér áfram af
eigin atorku á braut raenta og menn-
ingar. En. hugur þeirra og stefna
er þá alveg óskift bundin þar við að
öllu leyti,
DagskráJII. segii: séra Friðrik
bað um ráð til að auka aðsókn að
skólanum, og ritstjórinn kyaðst
hafa þau á reiðum höndum. Ég
skal ekkert lasta það ráð eins langt
og það nær; það er partur af innvið-
um—stoð eða stytta í þessa fögru
byggingu, sem verið er að reisa. En
miklu dýpra þarf að rista til þess að
komast fyrir meinsemd sjfikdómsins,
sem heldur ungmennum í Winnipeg
frá æðri skóla mentun. Og til þess
að geta séð hvað mest stendur í vegi,
ogjafnframt að flnna bezta ráðið,
verður maður að fara fit fyrir tak-
mörk Winnipegborgar og þá helzt
suður fyrir landamærin.
Sjfikdómurinn, sem í vegi stend
ur, er, að hugsanalíf og stefna ung-
linganna í Winnipeg erá algerlega
raugri leið og orsakir sem til þess
liggja eru þannig lagaðar, að veru-
lega er hvorki hægt að kenna þeim
—ungmennunum—eða aðstandend-
um þeirra um þær. Það er lífið ut-
anað komandi, sem hrífur piltinn
eða stfilkuna strax þegar þróttar
sjálfstæðis skapast til að ráða sér
sjálft. Og einn allrastæsti þrándur
í götu eru þessi mörgu íélög, sem
ungmennín eru strax dregin í. En
í eðli sínu eru þannig löguð, að þau
eru ekki hálfrar krónu virði til menn
ingar og menta, en taka upp eins
mikinn tíma og mörg og löng eru
kveldin i viku hverri, og eyða dá-
litlu fé. En gróðinn erenginn ann-
ar en sá að hugsun og stefna verður
öll í sundurlausum pörtum, og oft
engin hugsun annað en tómt hringl.
Ungmenni, sem ætla sér að
ganga mentaveginn verða að halda
dauðahaldi í tíraa og peningu, því
öll von um blessuu og framför þessa
bezta og stærsta máls, sem vér höf-
um nfi á prjónum verður að byggj-
ast á eigin atorku og viljakrafti ung-
mennanna.
Hér í Duluth eru fáir íslending-
ingar þegar raiðað er við fjöldann i
Winnipeg, en flest öll ungmenni hér
taka og hafa tekið hærriskóla ment-
un, og nú í haust fóru 2 piltar héðan
til Minneapolis, sem gengnir voru fit
af háskóla hér, til að halda námi sínn
áfram þar. Annar er Leifur sonur
Sigfúsar Magnfissonar prests; hinn
er Sturla sonur Jóhanns Einarsson-
ar, mestu reglu plltar og mannsefni,
eru aldrei óvinnandi þegar bókinni
er slept í skólanum, annaðhvort fyr
ír feður sína eða aðra, til þess að ná
í dollarinn, til að hjálpa námi sínu á-
fram. Það er ein óskift hugsun.
Mér er ekki vel kunnugt hvað mikið
þesflr menn ern styrktir heiman að
en báðir eru feður þeirra aldraðir
menn, sem hafa fleiri börnum að
bjálpa áfrain og sýnist vera ærið nóg
á þeirra baki að halda sómasamlega
sín hfis. Sigffis á tvær fulltíða dæt-
ur, sem nú eru ’skólakennarar og er
mér sagt. að þegar þær gengu á há-
skólann hér hafl þær seinni part dag-
anna unnið hjá innlendum konum og
að öllu leyti unnið fyrir fötum.bóka-
kaupum o. fl. Systurson á ég hér,
sem nfi er á seinasta vetri á háskólan-
um og mun svo helst hafa i hyggju
læknaskólanám. Hann vinnur sér
inn $5 á hverri viku í fatabúð, sem
hann hleypur strax í og hann er hing
að komin, kl. 3 e. m. Þar vinnur
hann langt fram á kveld og hálfa s.-
daga, vaknar kl 5—6 á hverjum
morgni til að lúka við lexíur sínar. í
sumar er leið vann hann á sögunar-
millu fyrir $l,75til$2 ádag. íbfiðinni
flest kvöld og hafði þar 50c. á kveldi.
Tvö þar áður undangengin sumur
vann hann á járnsteypuverkstæði og
hafði “accords“-vinnu að steypa og
náði fast að $3 á dag; alt gert til að
geta mentað sig, engu centi eytt
nema í góð föt og bækur, borgun á
strætisvagn o. fl., sem að náminn
lýtur.
Þaðer gersamlega sama sagan
hér um öll uppvaxandi ungmenni.
Þau hafa að miklu eða mestu leyti
hjálpað sér sjálf, og stúlka ein hér al
in upp hjá bláfátækum foreldrum,
Magnúsi sál. og Málfríði, kvað vera
hámentuð og hafa nfi kennarastöðu á
háskóla. Það sýnist vera aðalstefna
og alt kapp íslenzkra ungmenna hér
að verða ekki minni en hin, vinna
sig sveítta og þreytta til að geta náð
því að verða að miklum manni, göf-
ugri konu.—Hversu mörg eru líka
ekki dæmin íslendinga í Dakota, þeg
ar bókin heflr verið lögð fir hönd-
unum, hafa jarðyrkjufærin eða taum
ar hestanna, sem draga vinnuvélarn-
ar verið óðar komið I hendur nem-
endanna.
Það er enginn efl á að Winni
peg er langt á eftir. - Þar er ungra
manna Liberal Club, sem ég hefl
meiri skömm á en nokkru öðru fé-
lagi, ekki vegna nafnsins, því mér
er alveg sama hvoií stæði Liberal
eða Conservatíve, heldur vegna þess,
að þar eru alin upp pólitisk naut,
bara til að draga plóginn, stökusinn-
um fyrír miður vandaða menn, -sem
hafa hálft bitt mötuneyti fyrir það að
vinna við kosningabrellur. Og þó
þessir unga menn standi þar alt svo
lengiað hár þeirra verði grá, þá nær
stjórnvízka þeirra ekki hálfu hænu-
feti lengra en daginn sem þeim var
skrfifað þar inn, En auðvefdlega
gætu þeir orðið rammir reykinga-
menn og spilafífl.—Good Templar
félögin má ekki lasta. En í sam-
bandi við þetta mál taka þau tvö
kvöld fir viku hverri, gefa ungmenn
inu ekki nokkurn skapaðan hlut til
andlegrar uppbyggingar, og eru
miklu meir, eins og r.fi stendur, sam-
komustaður til að leiða hugi pilta og
stúlkna til léttvægs gjálífis, heldur
en að benda þeim á braut menta og
menningar, sem kostar þrek, stilling
og mikla sjálfsafneitun.
Svo koma taflfélög, leikfélög,
skautafélög, söngfélög, sem ekki
geta geflð nema að eíns forsmekk
þeirrar dýrðar, eða lítið brot af þekk
ing þeirra fögru lista. Allir þessir
endalausu dansar og samkomur, sem
þetta unga fólk er orðið að mörgu
leyti svo háð og fast við bundið, að
allar mögulegar frístundir eru alger-
lega uppteknar, og langt fram yflr
það—þyrftu helzt einlægt að eiga
frí—. 0g margt má segja um sjúk
dóm þenna, sem ég tel raestu orsök
í rangri stefnu ungmenna í Winni
peg, og að minni hyggju aðalmeinið
sem þarf að lækna, eða reyna að
lækna, til þess að vekja upp menta-
lífið og ná aðsókninni á æðri skól
ana.
Um leið og ég vil reyna að ráða
þessa stóru gátu fyrir séra Lriðrik
og alla sem unna málinu, tek ög það
fram að nú horflr málið öðruvísi við
en meðan það var íslenzkt háskóla-
mál. Og af því leiðandi verður hug
mynd mín ekki bundin við eða lok-
að innan neinna sérstakra takmarka.
Ég hálf-skammast mfn fyrir að hafa
alla tíð frá fyrsta verið á móti há
skólamálinu íslenzka, það var svo
göfug, stór og fögur hugmynd, En
það er nóg að bæta því við það sem
áður heflr verið sagt í þessu blaði, að
nafnið íslenzkur var nóg fyrir ungu
kynslóðina, sem varla. fæst til að líta
í íslenzka bók eða blað. Og þó
vitnað sé f Skandinava hér, þá er
það alt öðru máli að gegna. Á bak
við þá stendur stofnþjóð í millíóna
tali sem þeir fá árlega frá sterka
blóðstrauma til að styrkja með þjóð-
líkama þeirra hér í þessu landi, en
vér eigum að eins fáar þfisundir á
bak við oss, og þess vegna styrkur-
inn alt of lítill til að vega upp á mót
því íslei zka, sem hverfur og verður
enskt í orði og anda. Háskólamálið
getur aldrei orðið til eins hágöfugra
nota eins og hugmyndin er stór og
fögur. En eins og málið stendur nú
—að eiga isl. prófessor við góða og
fullkomna mentastofnun, ætti hver
einasti íslendingur að unna hugást-
um.
Til þess að auka aðsókn að skól
anum, verður hugmynd mín þessi: I
Winnipeg skal vera 3 manna nefnd,
prófessorinn sjálfsagður formaður
hennar, hinir, féhirðir og skrifari,
allir þar bfisettir, velþektir menn,
gagnkunnugir og i góðu áliti jafnt
innlendra sem sinnar þjóðar. Ekk-
ert ríður á að þessir menn með próf.
séu lærðir, betra að þeir séu aðlað-
andi, praktískir menn. Svo kýs
þessi nefnd einn mann í hverri nær-
liggjandi íslenzkri bygð, er vinnur í
sama anda og nefndin. Og það sem
gera þarf er þetta fyrst og fremst:
að halda fleiri fundi í þessu máli og
reyna að ná ungmennum á þá fundi,
því ekkert er gagn í að skrifa um
þetta mál þeirra vegua, þeir lesa það
ekki, og reyna að koma þvf inn í
skilning þeirra, að alt sé og verði
að byggjast á þeírra eigin atorku og
vilja. Fara nfi þegar að bfia sig
það bráðasta undir næsta ár, nefndin
að taka nöfn þeirra sem fást, og ekki
nóg með það, nefndin verður að fara
heim í hús þeilra ungmenna, sem
líklegir kynnu að verða, hrinda
þeim á stað. eins og hr. Jóh. Hail-
dórsson segir, og með ráði þeirra er
að standa, reyna að fá þá _ til að
skrifa sig til næsta árs. Svo gerir
þessi nefnd alt sem mögulegt er til
að greiða götu nemendanna, væri
jafnvel bezt að hún tæki strax viku
eð mánaðarlega við hverjum dollar,
sem ungmenni kynnu að geta lagt
fyrir og geymt til næsta skólatíma,
líka að vera með alfið og atorku nem
endunum hjálpsamur að fitvega
vinnu ef hægt er í bænum, en á
sumrin vil ég helzt að allir námspilt-
ar fari út á land og vinni hjá bænd-
um, og þá eiga þessir menn sem
kosnir eru í nýlendunum að vera
þejm sama stoð og styrkur eins og
nefndin er í Winnipeg, og hfin bfiin
áður að aðvaraþá; og sama gildir
aftur á móti um nemendur, er koma
frá nýlendum til námsins í Winni-
peg, að þeir eigi þar traust og ráða-
nauta, sem nefndin er. Hfis þeirra
verður ætíð að standa opið í líkum
stíl og Jóns sál. Sigurðssonar var í
Kaupmannahöfn fyrir ísl. háskóla-
menn og pemendur, geti sótt þangað
góð og heilbrygð ráð og leiðbeining-
ar. Ég vil benda á reglusama ráða-
góða og velþekta menn í Winnipeg,
það er kaupm. A. Friðriksson og
þingm. B. L. Baldwinson, sem báðir
hafa mesta áhuga fyrir framför og
sóma þjóðar sinnar hér í landi og
væru vel fallnir f þessa nefnd.
Það má enginn mísskilja mig
þannig, að ég vilji með þessu móti
draga málið fir höndum kyrkjufé-
lagsins. Það getur haft alla yfir-
stjórn og átt sínar ódauðlegu þakkir
fyrir að koma þessu fagra máli á
stað. Nefndin, sem ég tala um, er
standandi föst hjálpar og aðstoðar-
nefnd, sem gefur nemendunum, sem
sjá svo margar torfætur og Ijón á
veginum, miklu meiri hvöt og styrk
til að leggja á stað. En að leggjaá
stað er alt sem vantar. Og ríður
því á umfram alt að geta nú farið
hyggilegasta og liprasta veginn til
þess að korna rekspölnum á—breyta
gamla stefnulaginu, Það er eng-
inn minsti efl á því, að eftir 4—5 ár
verður hreinasti óþarfi að tala um
nokkra örðugleika, einungis að nfi sé
höfð dálftil þolinmæði og vakandi á-
hugi að láta ekk.i plöntuna deyja, þó
þessi fyrsti vetur verði dálítið kald-
ari en við var búist. Og þegar stefn
aner breytt og viljakraftur ung-
menna vaknaður til þess að standa
öðrum framar að andlegri atgjörvi,
þá þarf ísl. próf. ekki framar að
biðja um ráð til að auka aðsókn nem
endanna. Það voru fyrir 14—15 ár-
um æði oft naprir kulda næðingar
fyrir nýgræðing kyrkjufélagsskapar-
ins. En hvernig stendur það nfi?
Hann heflr svo fastar rætur að eng-
in byljaköst geta framar unnið hon-
um minsta tjón. Og hann heldur
lengst máli voru og þjóðarminning-
unni og heiðrinum uppi í þessu
landi. Eins fer með þetta menta-
mál. Það er sprottið af sömu rót.
Fyrir þvf hafa starfað vorir mestu
andansmenn og að mörgu leyti vorir
beztu menn. Vér erum skyldugir