Heimskringla - 21.08.1902, Blaðsíða 2

HEIMSKJBINGLA 21. AGÚST 1902.
QeimáriDgla.
PuBLWmBD BT
The Beimskringla News i Pnblishing Go.
Verð blaðsjns t CanadaoeBandar. $1.50
um árið (fyrir fram borgað). Sent til
íslands (fyrir fram borgað af kaupend-
um blaðsins hér) $1.00
Peningar sendist i P. O. Money Order
Begistered Letter eða Express Money
Odrer. Bankaávisanir á aðra banka ení
Winnipeg að eins teknar með afföilum.
R. L. Baldwinson,
Kditor & Managor.
Office : 219 McDermot Street.
P. O. BOX
í pessu blaði birtum vér ritdóm
um íslendingadagskvæðin í ár, eftir
S. B. Benedictsson, í Selkirk. Sjálf-
sagt hefði verið réttara að stinga
grein þeirri undir stól, syo lítið beflr
hún sér til ágætis, en úr því að Sig-
fúsi er ant um að auglýsa skoðanir
sínar á máli, hug3un og skáldlegu
gildi kvæðanna, þá hefði verið rangt
af oss að hindra það að almenningi
gæflst kostur á að kynnast skáld-
legri smekkvísi og dðmgreind hðf-
undarins. En rétt virðist samt að
gera nokkrar afnugasemdir við allra
stærstu agnúana á þeim ritdómi.
1. Ekki fáum vér séð hvað það
er í kvæði hra. Steingríms Thoi-
steinsens sem Sigf. finnur svo mikinn
“peningasmekk” að, og forðast hefir
hann að láta þess getið á hverju hann
bygði þenna smekk. Setningin “og
svo er þetta riáttúrlega full gott í
oss Vestur íslendinga” bendir óneit-
anlega á að honum þykir kvæðið ó-
vandáð, kastað fram af handa hófl
og án þe3s að hugur hafi fylgt máli
þjá skáldinu. Þetta virðist vera
mjög ókurteis og óverðskulduð sletta
til hra. ThorsteÍDsens fyrir hið eink-
ar hlýja kvæði hans, hið fyrsta er
oss Vestmönnum heflr verið sent frá
íslandi á þjóðminningardegi vorum
hér, og betur hefði Sigfús hvergi
lyft peuna en að gera það á þann
hátt sem hann nú hefirgeit það.
2. Ekkert finnum vér þungskilið
í kvæði Hjartar Leo, og víst heflr
Sigf. enga sanngjarna ástæðu til
þess að staðhæfa að Leo skilji ekki
sjálfan sig. Leo er í fremsta flokki
ísl. gáfumanna og heflr með þeirri
miklu mentun sem hann hefir aflað
sér af eigin ramleik, Ijóslega sýnt að
hann heíir skarpan og skíran skiln
ing á því sem aðrir tala og rita, og
því er ástæðulaust að halda því
fram að hann sktljí ekki sjálfan sig.
3. Það flnnur Sigfús verlauna-
kvæði Magnúsar Markússonar til
foráttu, að í því séu 3 hortittir og 2
ambögur, en varast hetir hann eins
og heitan eld að segja hvað það er,
sem hann kallar hortitti, eða hvar
þeir séu í þcssu íslandskvæði Mag
núsar.
Vildinúekki Sigsús gera les
endum Heimekringlu þann greiða
að sanna þessa hortittastaðhæflng
sína, geti hann það, þá tekur
Heimski ingla að sér að borga hon
um ?ó.OO í peningum fyrir hvern
hortitt sem hann flnnur f kvæðinu,
eða $15.00 fyrir þá 3 hortitti sem
hann segir vera í þvf. En þiggi
hann ekki skildiugaiia, þá mun al-
menningur reiina gruit í af bvers-
kyns rótum þesst i itdómur er sprott-
inn.
Tökum svo “ambögu” staðhæf-
ing Siglúsai og sjáuin hvað úr lienni
verður. Þær telur hann að vera
orðin “liðnra" og “fjærri”. Um
orðíð “fjærii” er það að segja að það
er fyista stigbeygíng af atviksorð-
inu “ijær,” svo að það er málfræðis
leg og góð íslenzka, tfiðin er: fjær,
fjætri fjærst. Þetta veit liver mr.ð-
ur, sem nokkra þekkingu hetír á ís-
lenzku málí, og læztu Isl. skáld nota
oið þessi iðugiega í Ijóðum sfnum,
eins og hér skai sýnt.
Séra Helgi Ifálfdánarson kvað:
“Úi læg f j æ r r i fósturjörðu.”
Jónas Hallgrfmsson kvað:
“Ein er upp til fjalla
yli húsa fjær.”
Sieingrímur 'I’horsteinsen kvað:
“Svotjær mér á vori nú siturðu
sveinn.”
Enginn hefii Ieyft sér að segja
að þensir menn væru ambögu-
smiðir, enda eru hér engar ambög-
ur, engin öfug eða rangmæli, heldur
málfræðisleg orðmyndun af beztu
tegund.
4. Sama er að segja um oið
ið “liðnra,” það er rétt myndaður
úrfellir af orðinu liðinna og eru slík-
ir úrfellar iðuglega notaðir í ljóðum
vorra beztu íslenzku sk.álda, eins og
nú skal sýnt.
Þorsteinn Erlingsson kvað:
“Þvf brúðrin hans unga þar
blundaði vært.”
Orðið brúðrin er þar vegna rímsins
stytt af oiðinu brúðurin, sem hefði
orðið of langt í framburðinum.
Gestur Pálsson kvað:
“Sonur blíði sízt þig hugði finna
s v a r n r a meðal fjanda minna.”
Og síðar í sama kvæði segir hann:
“Hvernig næ ég fallnra vina
fundi.”
Hvorki Þorsteini né Gesti
heflr enn þá verið brugðið um að
þeir hefðu ambögur í kvæðum sín-
um. Og samkynja úrfella mun
mega flnna í kvæðum nálega allra
íslenzkra stórskálda. Vér teljum
því sýnt að Sigfús fari í þessu am-
bögu áliti sfnu, með svo mikla fjar-
stæðu. að almenningur hljóti að sjá
að hann heflr enga þekkingu á því
máli, sem hann hérheflr tekið í faDg
að ræða um.
5. Aðfinsla Sigfúsar á þeim hend-
ingum í kvæði Magnúsar sem segir.
“Þar sem liósið liðnra daga
lióma slær á feðra bein,”
finst oss vera algerlega óþörf. Það
þarf ekki skarpan skilning til þess
að grfpa það, að skáldið á hér við
ljós sögunnar, sem lýsi upp og slái
ljóma á afreksverk forfeðranna. Án
þessa söguljóss mundum vér vera f
myrkri vanþekkingar um fornald-
irnar og afreksverk mannkynsins á
þeim. Söguijós og reynsluljós eru
algeng, fögur og þýðingarmikil orð í
íslenzku máli. Svo er og orðið
“upplýsing,” það er svo talið að sá
maður sé upplýstur, sem gegnum
sögu og annan bókalestur hefir aflað
sér mikillar kekkingar á fornum og
nýjum viðburðum og fræðum, heflr
gert sig fjölfróðan og haflð sig upp
úr myrkri vanþekkingar, slfkir
menn lýsa jafnan út frá sér og þeirra
Ijós skín til hagsmuna fyrir komandi
kynslóðir; sagnaritarar þjóðanna
teljast með þeim, flokki manna.
Þessar setningar í kvæði Magnúsar
eru því svo langt frá því að veia að
flnslu verðar, að þær eru með því
bezta í kvæðinu, hugsunin sem í
þeim felst er mjög vel sögð, svo að
tæpast mundu aðrir betur geit hafa,
þótt meiri skáíd séu taldir.
Vér sjíum því ekki betur en að
hvert einasta atriði í kvæði Magnús-
ar, sein Sigfús telur aðflnslu vert, sé
algerlega óaðflnnanlegt.
6. Um dóm Sigfúsar um kvæði
hra. Biöndals, og samanburð á þvi
og kvæði Magnúsar, er ekki tíl
gangur þessa blaðs að ræða, en þó
getum vér ekki leitt hjá oss að geta
þess að það mun hafa verið sfðari
helfingur af þriðju vísunni f þvf
kvæði, sein bægði þvf frá möguleik-
anum til þess að geta nlotið verð-
laumn, þvi að auk þess sem þar eru
meinleg braglýti, þá er hugsunin
sem þar liggur tíl grundvallar röng í
tvennum skilningi. Það felst í því
bæði öfgafull ósanngirni og rang-
sleitin getsök. Hendingarnar eiu
svona:
“V é r könnumst aðeins við það eitt,
sem virðing sæmir þinni.
E r sendum ávarp hreint og heitt
þér heim úr fjarlægðinni.”
Osanngirnin felst í því að neita
að kannast við nokkuð nema eitt-
hvað fyrirfram ákveðið. Hversu
gild rök sem eitthvað annað heflr að
styðjast við.
Sjálfsagt er‘ hverri heiðarlegri
persónu jafnan ljúfara að kannast
við kosti en iesti móður sinnar. En
þar fyrir er þið hin mesta rang leitni
að neita að kanDast við bresti henn-
ar og lesti þar, sem þeir eru til stað-
ar og þar sem þeir eru sannaðir með
gildum rökum, og þessi hugsunar-
háttur hefir í raun réttri engar aðrar
afleiðingar en þær að blása að
brestanna kolum, ala þá upp og við-
halda þeim.
Getsökin felst í orðunum “e r
sendujD." Hvaða rétt heflr skáldið
til þess að halda því fram eða gefa i
skyn að engir aðrir sendi hreint og
heitt ávarp heím til ættlandsins en
þeir, sem neita að kannast við ókosti
þess? Dettur manninum 1 hug að
hinn sanngjarnari hluti Vestur-ís-
lendinga teri ekki eins hlýjan hug til
föðurlaDdsins eins og hinir, sem ekki
vilja kannast við nema aðra hlið af
virkileikum þess? Og ef hann ætlar
ekki að halda þessari skoðun fram,
hvers vegna hefir hann þá sagt það
i kvæðinu.
Ólíkt viðíeldnari eru samsvar-
andi hendingar f kvæði Magnúsar,
sem segja:
“Alt sem kæra móður mæðir,
Mein er vort og þungur kross.
Alt sem heillahag þinn glæðir,
Hreinan fögnuð veitir oss.”
Hér lýsirskáldið ynnilega hlýrri
tiiflnning og sonarlegri h 1 u t d e i 1 d
í kjörum móðurinnar en básúnar
ekkert ura það að hann ætli ekki að
kannast við neitt í fari hennar nema
það sem honum gott þykir. Þetta
mun nefndinni hafa þótt betur við-
eigandi heldur en öfgamælin og get-
sökin í hinu kvæðinu.
Svo vildum vér minna Sigfús á
að £>að er fleira en eitt braglýti á
kvæði Hannesar, sem sé í 3. og 4.
línu í fyrstu vísu og í 5. og 6. línu í
þiiðju vísu, sem hyortveggja hefði
þurft að vera breytt til bóta til að
geta heitið braglýtalaust.
Athugandi alt þetta, þá fáum
yér ekki betur séð en að sú eina
staðhæflng i grein Sigfúsar, sem láti
nærri sanni, sé játningin um það að
hann hafl “minst allra vit á að
dæma um skáldskap,” og eins hitt,
að dómnefndin hafl ekki með sann
girni og virðingu fyrir sínurn eigin
vitsmunum getað úrskurðað öðru-
vísi um þessi tvö kvæði en hún gerði,
og það teljum vér víst að verði skoð.
un flestra skynberandi manna.
‘“Vínland” og
verkamenn.
I síðasta blaði gátum vér þess
að “Vfnland” hofði flutt grein um
“auðvald og vinnuvald”. Er f>að
alllöng grein og vel rituð, full af
sanngimi en um leið alvarleg og
algerlega nauðsynleg bending til
verkamanna, sem hver einasti
þeirra ætti að lesa og hugleiða.
Vér tökum hér upp úr ritgerð þoss-
ari 3 kafla. til að sýna að Vfnland
hefir sömu skoðun á afleiðingurium
af oflieldi og hriðjuverkum verk-
fallsmanna eins og Heimskringla
hefir látið í ljós um pað mál.
Blaðið segir:
“Annað það, sem verður málefni
verkamanna mest til tjóns í vork-
falli er það, að þegar menn eru
fengnir til að vinna í þeirra stað,
f>á reyna f>eir, að aftra f>eim frá
vinnunni með ógnunum og valdi,
og verða oft af því upphlaup, sem
valda eignatjóni, meiðslum og víg-
um, og þá getur auðvaldið fengið
lögregluna eða herinn til að kúga
verkamennina til hlýðni. en f aug-
um pjóðarinnar verða þéir sem
stjórnlaus skríll eða uppreistar-
menn, og verðe fáir til að styðja
málofni þeirra og rétta þeim hjálp-
arhönd þegar f það óefni er kom-
ið”...........“Hér mátti altaf
telja það vfst, að f>oir mundu spilla
fyrir sér sjálfir, þvf að f kolanám-
unum vinnur fjöldi útlendra manna,
sem hafa verið hér f lundi lítinn
tíma, og skilja ekki málið né vita
neitt um hérlenda stjóm og félags-
lff, eru flestir þeirra ftalir, Ung-
verjar og Rússar, sem em öldungis
ómentaðir og siðlausir að heita
má, hafa verið kúgaðir og kvaldir
alla æfi, en óhljóð Anarkista og
annara æsingamamifj hljóma ávalt,
i eymm þeirra, svo f>oir læra þnð
eitt, að hata alla stjóm, og vilja
hyorki hlýða guði né mönnum.”
..........“En verkamannalýð-
urinn hefir einriig enn á ný rekið
sig á f>að, að í hópnum eru enn
fjölda margir sem em með öllu ó-
hæfir til að berjast fyrir nokkra
velferðarmáli, þekkingarlausar ó-
hemjur sem öllu spilla, Þetta er
líka það, sem verkamönnum ríður
mest á að sjá. Þeir heyra og sjá
nóg af ókostum auðvaldsins, en
þurfa umfram alt, að sjá f hverju
þeim sjálfum er ábótavant; f>ví með
þvf eina móti geta þeir átt von um
að sigra og njóta röttar sfns, að
|>eir mennist svo að þeir kunni að
breita kröftum sfnum samtaka
gegn kúguuarvaldinu.”
Þannig talar “Vínland” ein-
arðloga og viturlega, fult eins á-
hfifamiklum orðum og beinum
sakargiftum eins og Heimskringla
hefir flutt. En vesalings Lögberg
með sfnum meðfædda tuskuhætti,
hefir enga sjálfstæða skoðun á mál-
inu, bftur f hælinn á Hkr. fyrir
f>að sem hún hefir sagt, án þess [>ó
að geta með rökum hrakið eitt ein-
asta orð af f>ví. En við Vfnlandi
þorir f>að náttúrlega ekki að stjaka,
þó það flytji sömu skoðanir og Hkr.
því að f>au blöð em samfeðm systk-
ini, hafa bæði þegið “benediction”
fsl. páfans, en illa snarast kláfarnir
hjá þeim í þessu máli; þar sem
Vínland kemur fram með djarf-
mannlegri hreinskilni og föður-
legri vandlætingasemi við verka-
mannaflokkinn, sem auðsjáanlega
er sprottin af velvild og umhyggju
fyrir velfarnan hans. Eu Lögb.
þvert á móti vill með lögum synja
verkalýðnum þess réttar að mega
gera verkföll að meðali til að bæta
hag sinn og losa um fátæktar og
þrældóms hlekki þá, sem auðvaldið
of oft fjötrar hann f. Enginn veit
hvemig á þessari stefnu blaðsius
stendur, en “andann granar meira
en augað sér.”
Minni
/
V estnr-Islendinga.
Eftir Þokvald Þokvaldsson.
Háttvirti forseti.
Heiðruðu tilneyrendur !
Þegar maður lítur yfir hið víð-
lenda rfki náttúrurnar, verður mað-
ur hrifin at hinni einstöku regluserni
og hinni vísdómsfullu niðurröðun,
rem þar er ríkjandi. Hér og hvar
rekst m-ður á hlut, sem virðist vera
í ósamræmi, en eftir því sem þekk-
ingin eykst og hugsur.arþrekið
þroskast virðist slíkt ósamræmi
hverfa, og maðu'inn beygir höfuðið
með lotningu og aðdáun fyrir vís-
dómi þeim, sem niðurröðun náttúr-
unnar ber vott um. En þrátt fyrir
það; eftir því sem þekkingin heflr
vaxið, hefir það orðið erfiðara og við
íangsmeira að skifta hlutunum niður
í flokka,sem væru algerlega sérskild
ir, heldur virðist einn flokkur vera í
svo nánu sambandi við annan, að
þeir mynda óslítandi keðju þar sem
hlekkirnir eru líkir, en samtmis-
munandi. Þannig eru jurtirnar, þó
af sömu tegund séu, búnar margvís-
legum og sináum sérkennum. Ö!d-
urnar leika sér við ströndina, taka á
sig óendan'ega margar myndir.
Náttúran virðist steypa samkyns
hluti í líku en ekki algerlega sama
móti.
í hinu mikla ríki mannlegrar
reynslu mætir öldungis það sama
augunum. Það má heita máltæki,
að engir tveir menn séu að öllu leyti
eins, þó grundvailaratriði líkamlegr-
ar og sálarleg>-ar byggingar einstakl
inganna séu þau sömu. En hvað
viðvíkur mörgum smáum einkenn-
um, heflr náttúran samkvæmt ást
sinni á fjölbreytninni aðdftanlega og
varanlega aðskilið þá. Á líkan hátt
8kiftist mannkynið niður, — þjóðir,
sem hafa sín sérstöku einkenní. Orð-
ið íslendingur gefur tii kynna fjöida
af þeim, og orðið Vestur-íslendingur
minnir mann á enn þá önnur ein-
kenni, svo sem frjálslegt útlit, og
eldlegt fjör, eða þá meira fog minna
bjagaða íslenzku. í þessi sérkenni,
hvort heldur þau eru innifalin í
turigumáli, stjórnarfyrirkomulagi,
bókmentum, hugsjónalífl, háttum eða
siðum, halda þjóðirnar dauðahaldi.
Allir eru á eitt sáttir, að það sé sjftlf-
sagt að halda þessum einkennum við
líði meðan maður sé á sinni eigin
ættjörð, en svo segja margir, að þeg-
ar maður sé í fjarlægu landi, þar
sem Þjóðflokkur.manns sé í miklum
minnihluta, sé bara sjálfsagt, ef mað
ur ætli að koma sér áfram, að haga
segluin eftir vindi, eða fljóta með
straurunum. Aðrir halda því fram,
að það virðist eins og náttúran hafi
aldrei ætlast til að neinn Kínavegg-
ur aðskildi þjóðirnar, heldur virðist
hún ætlast til að mennirnir, hvort
hörundslitur þeirra er svartur, eir
rauður eða hvftur, mynduðu bróður-
'egt samfélag, sem inni sameiginlega
að framfaramálum veraldarinnar.
Þessi kenning virðist víða hafa fest
djúpar rætur. Oss flndist það órétt,
ef ameriska þjóðin liti niður á okk-
ur fyrir þjóðerni vort, því það er,
nú orðið, rótgióin sannfæring hveis
sanngjarns manns, að slíkt mann-
greinarálit sæmiekki upplýstri þjóð.
Vér erum stærilfttír yfir að búa f
landi Þar, sem slíknr þjóðarandi
heflr nftð mestum þroska, þar sem
allir menn eru álitnir jafnir, og þar
sem hver þjóðflokknr er metinn eft-
ir því hvað hann eflir kraft þjóð-
heildarinnar. Og þó marga galla
megi enn þft finm*, og sól hins kom-
andi tíma ka3ti geislum sínum að
eins á tindana, hðfutn vér samt á-
stæðu til að trúa, að á komandi ftr-
um uppljómi hún líka sléttur og dali
Vér búum í landi, þar sem ekki eina
heldur allar þjóðir veraldarinnar er
að flnna, og allar vinna fyrii þá
dýrðlegu hugsjón, að gera þetta
land hinn öttugasta formælanda
sannrar siðmenningar í heiminum.
Og lieflr ekki framförin hér í Ame-
ríku sannað að slíkur andi eykur afl
þjóðanna? Þetta er álitin hin fram-
takssamasta þjóð heimsins, sem í af-
reksverkum sínum skari fram úr í
öllu, sem menn hafa lagt hönd á síð
an saga hófst, sem nýr úr augum
sér svefnstýrur liðinna alda, og ekki
einungis færist með tímanum, heldur
hleypur á undan honum. Þjóðlíf
þeirra er eítt stórt haf, myndað af
ám og lækjum úr öllum álfum
heimsins, og hver lækur og hver á
leggur til sinn ferskleik til að sefa
brimið og slétta öldurnar.
Þegar vér Vestur íslendingar lít-
uin á málið frá þessu sjónarmiði,
spyrjum vér okkur sjálfa ósjálfrátt,
hvort vér tökum þann þátt í þjóðlífi
þessa lanðs, sem oss ber. Þegar
vér lítum yfir þetta framtíðarland
blasa stórvirkin við 03s hvervetna.
Framförin er undraverð og landið
heillar oss og bíður oss faðminn.
Eftir því sem vér horfum lengur á
flugið og ferðina fer inann að langa
til að líkjast íbúum þess, sem eru
svona færir upp á veraldlega vísu,
og eftir því sem sú hugmynd nær
meiri festu i huga útlendingsins,
færist enskublærinn yflr svip hans.
Það er engin furða þó hann hugsi
sér að stæla þetta tælandi fjörmikla
ameríska líf, að berast með straumn-
um og máske hverfa sem fyrst í
hina tállegu hringiðu. Því mann-
legri nátíúru er svo varið, að hún dá
ist að og tilbiður styrkleikann og
leitar sér hælis undir hinum rnikla
armlegg hans. Þegar hann einblín
ir þannig að eins á fegurri hlið inn
lenda lifsins flnst honum oft ekkert
til síns fámenna þjóðflokks koma og
iafnvel það sem hann hafði álitið
kosti hans, virðist honum nú orðið
að göllum. En eins og sumt í fari
einstaklingsins lyftir honnm á hærra
stig í mannfélaginuog annað heftir
framför hans, þannig lærir maður
líkaafsögu þjóðanna, að þær hafa
hvorttveggja til að bera. Það er
því fjarstæða ein að troða algerlega
sitt þjóðerni niður í duftið, þó um
stundarsakir skíni það ekki með eins
skærum ljóma eins og maður mundi
óska.
Ekkert er líklegra en þegar
þjóðirnar blandast saman taki þær
upp háttu þáj sem ríkjandi ern hjá
meirihlutanum, en sleppi sfnuin.
En mörgum fáfróðum heflr orðið á
að taka þar slæm misgrip, og það
sérstaklega þeim yngri, sem næmari
eru á alt innlent en þeir eldri. Þeir
gæta ekki að því, að þó þeir vilji
afmá öll sérkenni þjóðtíokkanna,
verða þeir álitnir nppbyggilegir og
nýtír borgarar eftir því hvað þeir
efla styi kleika heildarinnar. Hvar
væri styrkur okkar lands, efallir
þe3s borgarar steyptu sig strax í
sama mótinu? Hér virðist nftttúr-
an heimta sömu fjölbreytni og flnna
iná meðal jurta af sömu tegund í
jurtaríkinu. Styrkleiki þjóðanna er
innifalin í því að hver þjóðflokkur
verndi sína aðalseign, sem lengst, og
leggi hana í sjóð þjóðlífsins. Þú
getur ekki rætt eina þjóð upp með
1 ótum—getur ekki aðskilið hana frá
því umliðna.—án þess að stofna því
bezta sem hún 4 í hættu. Þjóðernis
tilfinningin er ómissandi til þoss að
hún geti upptylt sína köllun, og án
hennar getur hún ekki getið sér orðs
týrs á leiksviði veraldarinnar. Vér
tökum því svo bezt þátt í þjóðlifl
þessa lands, að vér höldum við
gömlu og góðu íalenzku^akkeris-
festarnar, þrátt fyrir það að vér fær-
um okkur í nyt þroska innlendra og
verðum þeim samferða.
Sumir spá Því fyrirokkur að slík
barátta fyrir tilverunni hér á landi
sé vita þýðingarlaus. Þeir segja, að
vér hverfum bráðlega eins og dropi
í sjóinn og gleymskan ein verði
okkar hlutskifti. Svona spádómar
falla eins og hélan á vorblómið. Þeir
varpa nokkurskonar sorgarskugga á
tilveruna, og maður heyrir rödd
hvísla inst í hjarta sínu: “Alt er
hégómi!” En ef það á fyrir oss
Vestur-Islendingum að liggja, að
hverfa eins ogdropi, þá hefðu hinir
stórlátu og frægu íorfeður vorir
hugsað að hafa hann svo myndar-
legan að á reætti sjá að lítið eitt
hækkaði yflrborð sævarins. Saga
þeirra heflr sannað að þar sem þeir
tóku á voru þeir býsna handfastir,
og sigursælir voru þeir hvervetna.
Þegar þeir bygðu norðurhluta Frakk
lands urðu þeir ekki einungis beztu
borgarar þess lands á stuttum tíma,
heldur urðu þeir líka máttarstólpar
þjóðarinnar þegar um stórvirki var
að ræða. Þeírra afkomendur gátu
sigrað England og af þeim er að
nokkru leyti mesta þjóð heimsins
sprottin. Þeir sköruðu þá fram úr
jafnt á friðar- scm hernaðartímum,
og þar sem bygð þeirra var þéttust,
vöknuðu og þroskuðust rnestu vel-
ferðarmál ensku þjóðarinuar.
Það er ekki nema eðlilegt, þó ein-
hver þjóðvínur spyrði: Fylgir sama
löfraattið afkomendum þeirra, sem
búa í þessari álfu? Geta íalending-
ar náð háum borgaralegum sessi í
þessu mikla landi? Eitt er víst, að
ef vér steypum oss algerlega i ann-
ara nióti, náum vér aldrei því tak-
marki. Okkur er prédikað, að vér
séum fáir og smftir. Eflaust er það
fyrnefnda satt, en að prédika það
síðarnefnda ber vott um lítilmensku
og þrekleysi. Það virðir engin þann,
sem enga virðing ber íyrir sjálfum
sér, og engin tekur tillit til þess
þjóðflokks, sem ekkert sjálfstraust
heflr.
Það er hægt að segja, að ættjarð-
arást og þjóðernis tilflnningar séu
hégómi einn, ekki sizt þegar um fá-
mennan flokk er að ræða í fjarlægu
landi. En þrátt fyrir það er föður-
iandsvinurinn virtur og heiðraður
jafnt hjá háum sem lágum, hvar í
veröld sem er. Það er trúin og
traustið á framtíð hans eigin þjóðar,
sem gerir kröfur til þess, að menn
beri trausf fil hans. Hvar sem okk-
ar víðfrægu forfeður fóru, voru
þeir virtir af vinum sem óvinum,
sökum sinna frábæru mannkosta.
Það virðist vera verkefni Vestur-
Islendinga, að halda við heldur en
gleyma frægð þessara manna. Það
er skylda ekki einungis gagnvart
þeim og okkur sjálfum; heldur gagn
vart heiminum, að láta ekki fegurð
sálar og hreysti líkama falla í dá.
Það eru gimsteinar, sem skarta bezt
í kórónu framfaranna, og sem eru
heiminum jafnt dýrmætar á þiosk-
unarskeiði sem fullkomnunarstigi
hans. Og höfum vér ekki fullkomna
sönnun fvrir ágæti arfleyfðar þeirr-
ar er þeir láta oss í té; arfleyfðar
sem heflr staðist prof tímans. Þvf
liafa þeir ekki haldið á lofti hugsjón-
um sínum í þúsund ár? Hafa ekki
þessar fáu þúsondir varið arf okkar
eins og hver einn þeirra væri Her-
kúles. Alt þjóðlíf vo>-t hér virðist
benda áað vér höfum tekist þetta
verkefni f fang. Ettir því sem vér
þekkjum betur kosti og galla ame-
ríska þjóðlífsins, eftir því metum
við okkar eigin þjóð meira og meira.
Þeirsera hugðu að hverfa sem fyrst,
hafa maigir snúið nöfnum sínum
aftur á tungu sækónganna fiægu.
Þeir sem voru að tína niður fslenzk-
unni eru farnir að læra hana aítur
og sá mun timinn koma, að tunga
vor fær þá viðurkenningu hér, að ó-
sómi mun það þykja íyrir mentað-
an íslending að kunna ekki sitt ætt-
jarðarmál.
Fleira mætti telja, er bendir í
sömu áttina, að þrátt fyrir alt sé
þjóðernistilfinning Vestur-íslendinga
miklu sterkari, en, t. d., bræður
vorir hinumegin hafsins gera sér í
hugarhmd. Og þrátt fyrirþað sýnir
saga vor hér, að vér tökum og höf-
um tekið frá þvf fyrsta öflugan þátt
í þjóðlífl þessa lands. Landið okk-
ar mikla laðar að sór með töfrum
sínum huga æskumannsins, bardaga-
skjálfti færist á limi hans, og alt
heimtar að hann skrásetji nafn sitt