Heimskringla - 10.01.1907, Qupperneq 2

Wéttnó.peg, io. jaa. 1907.
HEIllSKklNOLA
—» HEIMSKRINGLA
Published erory Thursday by
The lleimskringla News i'uhlishinv Co.
VerO blaOsiuH 1 Cauada og Handar.
$2.0u om áriö i fyrir fram bor^aö).
fceDt til I^lendb $?.tO (fyrir fiarr
borgac af kaupeudnm blaögiuu hér)$1.50.
B L. BALOWINSON.
Kditor & Manager
Ötfice:
729 Sherbrookf strwi Wiooiffg
F O.BOX IIB. ’PHoneSSIÍ,
Winmipeg, io. jíin.. 1907.
Heilsuhælis félag
nr tnyndji'fi á íslandi i því attgna-
ni6i, a5 srtemmia stigTi fyrir út-
fcPEÍðslu berkla eða lungnataering-
®r sýkinti'ar þar i lattdii. Forstöðu-
nneintv fúlags þessa eru þeir Kle-
fneos Jónsson lattdrrtari (fiormað-
■nr), Björn Jónsson riitstjóri (skrii-
aim) og Siglivatur Bjamason
fcankastjóri (léhirðir). 1 mieðráð-
etn tneð þessa'ri þriggja maimti
srtjómarnefnd eru þeir ÁsgeÍT Sig-
nrðsson ka'upttnaður, Kiríkur Briem
pcestaskólaienttari,
tamUækmir, Guðm. Finttbógason fá
te-krain.H'triía, Guðm. Magniússon
Lrkn-askólaktnmixi, Iljörtur Hjart-
arson tréstm'ður, M. Buttd Iyfs;di,
M-artithias þóröarson ritstjóri og
Oiaáur Ólafsson fríkirkju'priestur.
þ«KSÍr herrar hraía nýskeð semt út
t»m alt ísland svolátandi
“•AVAR'P TIL ÍSLENDINGA frá
HeiIsnhæKsrSélagittu er stofn-
að var tý nóv. 1906.
N,ú vonuttn vcr, að Heilsuhælisfc-
lagið oigttisrt að minsta kosti einn
féilag’a á hverju heim'ili á land'inti,
en þá verða árstekjur þess mn cða
vfir 20 þúsund krómir og þá getu/
það rekið hei'lsuhæK yfir 50 sjúk-
lingia 'án nokkurs styrks úr lands-
sjóði. þá eru og ein'ttig líkur til
þess, að komandii þing mumii vedta
lán úr landsjóði eða lamdsjóðsá-
byrgð f.yrir láni, til Jiess að koma
hælinu upp þegar á næsta ári;
enda göngum vér að því vís-u, að
þingið ttnundi styðja þessa þjóðar-
starfsemi' með ríílegri hlutdeil'd í
byggiregarkostnaði hc-ilsuhælisans.
Loks væntum vér þess, að Heils-
iihælisfélaginu áskotreist gjafur frá
öðrum fiélögum, frá ýmsum stofn-
urrum og einstökum mönnum.
‘•‘Kitts og mönimnn mun vera
kunnugt af blöðurnim, tók kven-
félagá'ð Hringttrrinn i Reykjavik sír
íyrir verkiefni, á fumii 31. októbet
1905, að saftta ié til þess að stvrk-
ja berkfaveika fáitæklittga til að' Í4
íæknishjálp, komast á spítala eða
fá aðra ttauSsynkga hjálp. A
i'Undinum var samþykt að settda
áskorun tnl kvettna rét um land,
urn að taka hönduin satnan við
. „ r . 1 - «- . , , I Hringitttt og stofna sacnskotnar tc-
það, Vt-ikin er orðin • jafnaJ- I . , , , . ,.v
....... p. ... •“ -| lagsskap hvarvtitna ntn lattdiö til
aTI-(j lijálpar fci'tu tinn bcrkl isjúkl-trgnm.
•Eskitegt var taiið, að stoifinað
v*ri felag í hverri sveit, sc«nr hjálp
i sinitmr sveitungum. Fyrirkomu-
lag- þessara íél.riga gæti verið mis-
nmnandi, o'it-ir ástæðurn og óskum
mianna. -Kskitegast væri, að öll
þau fcílög, sem þanttrg kunttra að
koinast á stoftt, stæði að ein-
hverju leyti í sambandi hvert við
arenað og reyndu að vinrea saman
að miaira e>ða minrea ley-ti.
Herklaveikire er orðin hættulbg-
anrtnr sjúkrWimur hér á landi. í
öíSrutn löndnrn ctevr 7. hver m>aður
atf berkl-aveLki, ere 3. hver miaður
þoirra, er deyja á aldrinum iyjéóo
ára. ILér á landi er veikin orðin,
«<Sa veirður inrean skaimns álika
afgeng, ef ekkert er a-ðhajist.
Hinre mikli m.rrendianði og lang-
T’.w-aredn heálsutTttSsir, sem trerkla-
wrrikj-n veldur, b;rkár þióðíélagttrju
Mórtjón.. í Noregri er 'þetita tjóni
m«tið 28 .millí'ónrir kr. á áni : hér
ttrun " “'
gionig, -ttamá rim eirea miIMón á
þar vnð Ijæíjist öll sú óbamiin/gja,
þjáreingiar, > sorg ög sökmrðnr, sem
þessi veiki bakaf muTMirem óg ekki
vcerður mect'fð til penringwviorðs.
Berklavrjikin var áður talin ó-
keknandi, en reú vitum vér, að hún
ffetrer batnað og 'þaö tril Juls, eá
ttjúkKregarreir íá holla vist og rébta
wðhjiikrun í tíma í þar biÍ gwrðum
beLlsuhæhiTn það hefir og komiið í
ijós, að sjiiklingar, serei dvaJið
fcaía í hei’lsuhælum, breiða manrea
be*t út þekkingu á vörrernn gegn
cítibreiðslu veikinrear, til stórg’agns
fyrir land oglýð.
í öðrum löredtim hafa verið stofn
of> allsherjarfiélög til þess að
spornti við' berklavoikireni, og all-
staðar hefir sá fiélagsskapur borið
þwn ávö-ot, a.ð veikin befir stórr
ttire þvérrað.. A Knglandi hefir
mærendauði af vö-ldum berklayeik-
•m'iTar þvierrað iim hc-lrmng á þrjá-
H11 árum.
Véx entm mi -einráðnir i þvi, »S
hefja bará'ttu hér á landi gegn
Serklavwikinni, og skomm á aila
ítttemidirega tiJ iylgis, skorum á alla
menre, unga og gamla, jafn karla
sein konnr, að ganga i Hc-ilsuhælis
íriajrið.
HerkJaveikin er konrin í öll hér-
uð landsires. Hættan yofir vfir öli-
um h'eimilitm landsins. Jx-ss vegna
teijúm vér víst, að hver maður,
hvert h@imiili á tandinu, murei viljá
vmrea að því, að útryTna Jressu
þjóð amwinió Og þess vegna höf-
11711, vér sett árgjald félagsins svo
tógit, að slKr, st-rn eiphver efrei
fnata, geti nnnrið með. Féiagsg'jald-
•Sw 2 kr. á ári. og vér vonum,
að hver og ©inn skrifij sig íyrir svo
tnörgutTi fiélagsgjcildum, serer eini
og ástæðrrr tevfa. í stað van ilegs
•ékrigsgjaids, oins eða fieiri, gcl-r
metttt gnei'tt ævigjald. það i-r iniiist
200 kr.
það er tiigangur Hailsuha-Lisfc-
laigsras., aó herfta för berk lavenkimi-
ær mann írá mtanrei og veita Jneim
hjálp, er veikinra taka, eirekum með
þvi: — 1) að giera siem flestiim
kiinnngt cðli herklasót't kveikjiinn-
ar og háittsemi berklayeákiimar,
hverni'g hrín berst og bvvr rá'ð ertr
t'il að varna því; — 2) að kcíma
r*pj> heilsuhæ-li er veáti berkl'aveiku
fniki holla vist og læknishjálp með
vaegum kjcörurer, eða endurgjalds-
farest, ef þí-ss verður aiiðið og fá-
tækir eágia I hlret.
Heisuhæfi handre 40—30 sjrikKreg-
iwn tnwndá korna allri þjóðÍTOni að
sáórnm notiim, ere kostu wn 120
þúsu nd krcmnr, og ársrétgjöld
nettta milli 30 og 40 þúsund krón-
iim. Kf hver .sjúkliregnr horgtaði
tnieð sér ri’wna eina krónu á dag,
og flesturn mun ha-rri borgiun 11 m
megn, þá vrði bekjuhairinn 16—18
þú'siired kr. á ári.
Félagáð hefir mælst til þcss, að
menn út um alt íslared, er þ«ið hef
ir seret ároarp þetta til, vild'u haia
samtök til J»ss að myreda íélaigs-
deiJdir, er svo séu í sambandi við
aðal stobidiadld fétagsins, og er von
að,, að þá verði fiéla'gshieildin svo
öflug, að vel megi viðhalda berkla-
sýkishæli'n'u af ársti'llögum með-
limanrea, svo ekki |mrfi að lieiita til
fandsjóðs eftir styrk til hælisins.
Sarevtímis þessu er myredað kvcn
télag i Reykjavík, er nefnist Hring
G. Fjörnsson urmn I>að félaff hefir °K scn,<-
rét áskoranir til ísleriikra kvenna
urn að mynda mcð sér fc-Iagsskap
um fiared aft tál þess að vinna að
því, að íá saman fié til. J>ess að
styrkja berkla eða tæriregarsjúka
merere og konur til þc-ss að fiá reareð
synlega lækreishjálp á hinre fiyrir-
hug'aða bcrklasýkishæ Li, þc-gar það
er komið í starfaredi ástand. þessu
fiéliagi stjórna þær Kristíre Jacobs-
son, Anrea Dantelsson, Bríet' Bjarn-
héðinsdót'tir, tngi'björg JrorLáksson
og Margré’t Stiephensen. Avarp
kvenrearena er svo:
sinni dagbók). Og J>að var sam-
róma áHt allra fiindarmanrea, að
ná væri ekki tengrer við uniaredi á-
stand þot'ta, heldrer væri Jraið ein
af ströngrestu lilsniauðsyiijnskyld-
mn þjóðarinniar, að koma sem
fyrst upp slíku sjúkKngahæli.
Vér sjáum ekki betur, en að hér
sé verkefni fyrir Vestur-ísLcndinga,
að teggja fy-rirtæki þessu hjálpar-
höred með fjárframlögum, því það
getur ekki hjá því faríð, að hér sé
mikiil fjöldii fiólks, sem enn á heima
á íslaredi æt't'ingja og vini, scm
ýmist rni þegar ganga með sýki
'þassa eða standa í bráðri hættu
að tiak.a harea' fyr eri' nokkurn var-
ir, svo að siðterðis jafnt og Tnann-
úðarsky-ldian knefst þess af oss
Vestmönnrem, að vér tökum edn-
hviern þátt i þvi, að hlynma aö
þessU' fiyrintæki, sem krnnu skal á-
frarn — ekki með landsjóðss-tyrk —
heJdrer með firjálsrem samskotum
allrar aJiþýðre. það er hæt’t við, a-ð
féLagsmyndanir út uin allar sviai'tir
íslareds verði seinfa'r.ir og að aJl-
laregur tími Hði jrar til máJinre er
komið í þaö horf, að tekjur hælis-
ires firá 'þessum télögum mæti út-
gjöidumim, að vér ekki m-átnim
sjálfare bygg'irigar k os Uiaðiivn, a'ð
það muredi koma sér sérlega vel,
irtækireu, eru: Að talþræðirnÍT séu
þeim gagiislausir. Að það gebi ver-
ið þœgitegit fyrir “busLness" tnenn
að h'aía þá, e» að þeir, bændumir,
hafi þeiirra ekbi reot ofitar ere1 má-
skc eireu sinni eða tvisviar á ári.
heldur em oröiið lrefir í Norður Dak
ota, — og auk Jness verða taJíœrin
Iiér aí nýjustu geirð (“auitom'atic”)
á þaren hátt, að hver notiamdi get-
ur kallað iipp hveirn þarere í sama
kierfi, er hanre óskar, án þess að
Aðrir sogja, a'ð þeir mundu leigja ' m’iðstöð'var hafi þar reokkuð váð
málból, ef þræðir væru lægðir | að gera, og á þaren hábt er sam-
heirei 'tá'l þeirra og miáltóliö sett j baredið beiret og sam't'aliS heimttg-
inre í htís þeirra. Og enn aörir liera
þæð' fýrir, að leiigan sé svo há, að
ckki sé sa'mjöfnuður við teigumála
annara fiélaga í summn öðrum
hlu'tum laredsins.
þcssutn mótbárum svarar lnerra
IlaJl á þenrea hátt:
1) Að félagið hafi fereigi'ð þá
reyreslu síðan það tók til starfa,
að það fiólk. sem erega hugmynd
hafði mri, að það gæti haft reokk-
trr not afi talþræði, hafi koinist að
því, csr 'þcið fékk þræðina heim í
hiis sín, að það hafiði þeárra hag-
kvæm not, ekki einu sinni eða tvis
var á ári, heldur eireu sinni eða
tvisvar á hverjum degi, ag «ö frá
þessu sama fiólki hafi félagdð fereg-
ið kvartanár um,
að nota þræðina
á sunreudögum.
2) Að notkun
að það feregi ekkii
að næturlagi eða
þráðanna sé-kki
að edns t ma og vinnu sparnaður,
að ennhver hjáJp bærist héðan vest 1 og á þann hátt beinn gróðavegur,
an um haí.
Vér beredum ístendingum á
þetta
■efi skc kyrnrei, að J>eir vildu taka
málið til yfirvegunar, og einhvcrj-
ir máske garegast fyrir samskot-
um til þessa fyrirtækis. Vér vilj-
um bereda á, að 15 cerrts firá hver ju
ísten/.ku marensbarni í Vestur-
Leimi mundu gera sjóð er nærni
10 'þús. kr. J>að væri trryndarteg
hjálp, en eregum einum t'ilfinreanteg'
ef aJlir tegðust á erti í f>essu <‘fni.
Tfilefón lélnu
/
Isifiinlinsja í N.
\K
J>að eru því vinsamleg
_ tiilinæl’i
vor til aJlra þeirr^ filaga, , er upp
kunrea að rísa viðsvegiar út um
lared i sörfni ptefreu, og fálag vort,
að þau sendi se-m fyrst. oss undir-
rituðum st'jórnendum Hringsires
tilkynreing utn stofnun félaganrea
og t>eiHÍiregar um 4 hvern hátt
þau hugsa sér helít sambaredinn
hagað miHi félagiaTvha.
Allir ihnreu’sjá, h'vér Kfsréaiuðsyn
er á, að eitthvað verðd gert' al-
meret í þessu efrei. Og nú, þegiar lík
indi erii ti), að hefklaveikrahæli
verð'i komið á fót, þá a-tti slík
hjálp að korha að enn im-iri not-
mn. Vér ístendingar erum svo fá-
menn J)jóð, að vér.megum c-kká við
því, að missa fjölda tnarga eftti-,
■j lega rnenn og kónur á ungum aJdri
í grofina, nétt þegar Jneir eru kom-
reir að Jni, að íara að vinrea sér
og þjcíð sinrei gagn. Kregum yerða'
heJdur ' veákiredin tilfinnarel'Cgri en:
etmnitt koreunum, scm verða fað
stunda sjúkMngána og horfa upp á
þjnreingar |>c-irra.
Vér crmn reís.sar um, að |>að er ‘
ein afi ilistu hjartans óskinn allra
kvenrea, a.ð Hægt væri að bæta úr
þessu böLi c>g hjálpa sem flestum
sjúklingum til liís og heilsu. Vér
vomim þvi íastk'ga, að ailar ís-
tenzkar konur taki þessu máli vel,
[ og vinrei að sMkum fc-lagsskap cfitir
megni, hvvr í sírerei sveft”.
það er hvorttveggja, að hér er
að ræðm u-m eit t hið 'þýðiregar-
mesta mauðsyrejamá!, sein isLen/.ku
þjóðinu varðor, enda hafia ' jæs.si
tvö framangrevndn fc-lög í Roykja.
vík nijög myndartegtt lagt af staö
til JxesS' að Iá tnálefiru þessU borgið a1,niars;
Nýkomin íslandsblöð geta um furec!
mtkinu, sem haldinn var í Reykja-
vík í sambattdj við myndunltailsu-
hælisfclagsáns. Jvar töluðu nokkrir
af leiðandi borgiirumrtn, þar á
mvðal 3 eða 4 la-knar, og bar öll-
mn satnan mn, að þjóðinmi stæði
hnren mesvtá voði aö berklasýkirerei,
sem með hvierju líðaredi ári væri x
itveir og ineir að útbreiða'st þar í
laredi. Kiren lækreirinn kvað það
tnundi nær sarerei, að dagbækur is-
tenzku læknnuna tnundu sýrea,, að á
sl. ári hefiðu þeir orðið -varir við
u'in 250 t il 200 berklasjú klittga i
hver (væntarelega telja þc> nokkrir
lækrear saina sjúklinginn, hvcar i I
Ilerra Jóreas HaH hefir nýk-ga
riitoð grain í Paiireborgar blaðáö í
Norður Dakota um ástand taJ-
þráðafiálagsins, sem ístendin ar í
þoirri 'bygð im nduð'u vorið 1903,
og sem reú hefir verið þar st irí-
aredi í 2 ár. Hr. HaJl tekur fram,
að í fyrstu hafi stiarfsemi fclags
þessa miðað hægt áfiram. J>að
Iagði þræði sma um Kdinborgar
b;v og auk þess 8 m'hir af sv.ita
líreutn. Kn svo er að sjá á ri’tgerð
þessari, að þegar þeár fáu I <• ah" .
scin náðu að ttnta þ/nrea fyrsta
ars 8' tnilrea spojtia, v.oru btinir a.ð
fá áreiðanlegia vissu um gagtt' þaö,
sern taljtt-áða samJvandið yefitti
þeim, og hireir aðrir bændur i hér-
aðireu voru 'búreir að fiá vrtneskju
rem þetta, þá hafi oStárspurrein efitir
notkure þráðænrea aukist, þvi hann
t'ekur fram, að á siðasta ári hafi
fiélagáð baifit 40 mílnr ‘af fullgerðum
talþráðum útri um sveTtiirea, auk
þráða Jnoirra, s*m Mggja um Kdin-
líorgar bæ. Notendur voru som
svarar eiren á hverja -Vj mílu af
lengd þráðanrea, eða rúmtega 50
bændur, <>g notaverðið vwr 5i8.oo
fyrir hvert máltóJ úti mn bygðina.
ere $24 í Iio-n u-ni Kdiirtlrorg', fiyrir
l'air;«m-n'i> <>g aðra “bnsiness”-
irn-rere, ti-in■ árið. Mc-ð þessu- verði
græddá f'élagið á árinti 10 prós.-ret
á h’öfuðs'tóJ féliagAins og haíði j>iss
utren vift árslok c-itt þli.suinl d !l-
ara í sjcáðL Hr. Hall tekur fram,
að byggiregákostn'aður allur bafi
ver ð' frá fioo til 3140 á míluren,
og að alls. hafi félagið kostað utn
?8,<><k) repp á jx-tta kerli, og skuldi
næt $2,000, < n c-igi aftur á móti ó-
reotað byggiregaefrei svo agm skuld-
inni svari. Jín 10 próseret ágcVðinin
aí Iiiti'thaifa fcnn c-r, eáres og gc-furu
að skilja, eftir nð allur kostpaður,
að iiiidaretekmim sjálfum. bygg-
íigarkostnaðinum, er frádreiginn.
Og þó hefir fclagið S 1,000 í sjóði,
sum, sýreilcga heföi gert voxititta
t'iinj>á Jiærrí hefiði. þtim verið skift
upp líka.
Hr. Hall tekur j>að firaiti, að
|>et'ta sri' að erins Mtilfijörleg bvrjun
fc-Lags starfiseroinrear, J>vt að víð-
átta héraðsins gefi |>vt tækifæi'i
ti! mikillar auknrngar irt á við, <>g
sem fyr eða síðar hljcVti að kom-
ast í t'alþráða sanibarecl við Jystta
kierfi félagsins og verða hluti aj
þv'í. Kn svo <er að sjá, að félæ./jð
hafi, síðan það tók til starfvc, att
við örðugteika óg mcrth.Vr'ir að
berjast, því hr. Hal! segir meði'l
“ Aðal hindrnniin í vegi íyrir
hraðri framför virðist eiga rót að
rekja til j>ess, aft bændaflokkurinn
yfirleit't virðist ekki skilja ást.ind-
ift”. Sumir ewi aft vísu fúsir ti!
jx'.ss, aft hrintla fyr.irtæki þessu á-
íram, <>g geraþaft. Kn ef reábúar
j>eirra eru 'afski'f’talati.sir og ætla
öðrum anreaðbvort að vínrea alt
verkáð eða þá að 'það sé ógert, |>á
geta hireir fiáu litlu áorkað. það
er i þessu otrei, seni í hvcrju öðru,
að teiðin til sigurs liggur aðaJtega
í hjartárete'rtí samhvgð <>g sa*n-
V'fllttU.
Aftal astH'fturnar. s<m Ixenihir
færa nióti því, að taka þátt i fyr-
! heJdur komi það ofit fyrir, að lil
mamia wrfti freteað vift notkun
jx-irra með því að geta kaJlaö
læk/ttish'jálp á svipstundu, þogar
arenars yrfti ekki náð til lækna,
miiTa með löngu <>g, erfiðu fc-rða-
1 laigi og nrikillri tím'aieyiðslu.
3) Að leiga þráðanna sé of há,
K-lur hatin lítáJfijörtega mótbáru,
þar sein þessi sjilfseign Jjeirra
komj í veg íyrir, að okurfiélög geti
hafit umráð þráðamva og sett enn
hærra reotaigj;<jí<l. Kin<a aðfc'xðin t;l
að fyrrast okurgjald sé sú, að
þræðirnár séu eá’gn og undir um-
s-jcvn óháðra lélagæ. Háren heldur
ftg því fram, að not te'ráfta-nna séu
bceredum eren mcsf til hagsinuna en
“'lnisrness” mönnum. og Ix-r hon
utn í J>ví saman við alla þá, sein
uin þotta tnáJ hafiu rýtað af þckk
ingu bygðri á reyuslu, Hann held
ur þvi þcss vegnia firaim, að beend
ur og “'bnsáreess" tnenn ættu að
teg’g'ja samære í að by-ggja 'taJ.j>rcefti
og tcJur Jxið mini'di Jmðimi ti'l
hins im-Kta hagn'iiftar verft;i. J>að
hofir verið talið, að árleg not tal
jtt'áftar séu. hverju lu-im Ji aft ja!n
aði $5<> vi'rifti um árið, og í inj
mörgtim tílferl! uin nnikTu meira]
Hagfræðingar hafiu halcMft þv
íni'tn, aft nretkun allra .'ta.þráða
Bandaríkjumim auðg'i þjóft n,i ár
tega Uiii hartuær $300,000,000. Sé
reré-sá rcákreingnr u röknm bygóni'
að hvcjrt ljesnniJi h cfi árlega Sf,o
bagnað afi reotkun talþráða, þá
•a-tti fólki ekki að vaixa í augum
;ið borga frá $12 til $18 fyrir ]>ann
haigniað. Icretla er n-ú notkun taJ
þráða mjög að fjerasit í vöoat
Baredarikjureum hvervéVna á síð-
ustn árum. Fólk hcfir komist aft
þvfi, áö það er t-kki að ein« tfitna-
spamaður við notkun þráðan.reá
heldur •einnág auk'nár aitvánnu og
vier/.lunar mögniteikar. Sem <læm
jiessa iná nefná atvik, s@m kom
fyrir í Roehester, N.S., í reóv.mán-
uði. 1886, þegar íbúur jxss ba-jar,
alMr i saineireingu, sögðu upp not
ujn á telefión þrá'ðuin BcJI féJ., a
þvi það baíði hækkað árlegl nota-
gjaJd fram úr öllu hófi J>á var
j>ar- í Ixa-num matvöruver/.lun e>in,
sctn, meftan htin Ivaiffti not 'þráð
atina, hafifti gert tnikla verzjun vift
bændur í nærligg;and'i bjniðuin, tr
höfiðu .puntað vörur sínar með tete
fóre. lín jxeg-ar mosni liættu að nota
þræðirea, þá varð vcr/.hin jxssi að
fa sér T'agt) og hestapar og .vinnu-
mann til ,að keyra dagtega niilli
Jicssara viðskifitavina <>g taka l.já
þeún pantanir. Jx-tta kostafti ver/.l
ureitta vfir S600 á ári, auk vaxt
árereá afi J>vi innsta ftufé, sem lá
bestuúum <>g vagréinum. Ahreað
dæ-ní i er það,- áð áftur en tafiþræðfi-
kolnu til Mountain, N. Dak., þá
varð aft senda tnaniv kcvrandi alla
leið til Caválter, uin 15 mílur veg-
ítr, i hvert skiíti, sem á lækreir
þnríti að halda ]»ar, efta annað
brýnt eríndi gerfti s/ndingu reauft-
Rvntoga. Nú sparast það óinak <>g
tínva'töf síðan tnenn feivgu fi.-lcfón
saihihaml vift landsbvgftina utn-
lvvé-rfis. Jfiaft ef fcregán full reynsla
fytir því, að hvert það bygðarlag,
sem eitt siivn fær tétefón samband,
vill ekki missa 'Jxtð, <>g satna er að
segja yfirteitt ii'in eánstök heimili:
að ]>ar sem tjölskyídan befiir fieregið
reyi\sln fyrir hagniaðánuiii, sem tal-
jxráða samf.atniinu cr samfara, j>ar
vill liúre ógjarnian þnrfia að fiara á
mis við þati hluniviredi, jafnvel ineð
því verfti, sctti “IiMtopendettt" fé-
lögire í Baredarikjiinum setja fyrir
árteg ðfinot jx'irra.
þess síftur ictti j>að að vcra fira-
gangssök fvrir fólk í Mareiitaba, að
nota slíka jvræfti und-ir þjóftengnar-
íy+irkom 11 lagin 11, |>ar sem ekki cr
ætlast til rrriánttH vaix’ta af iftn-
stæfttrfcnii, <>g 'þ«r sem iiinstæftn-
fiéft fiæít • fynir 4 próseirt ártegá
vö'Vt'ii, <>g þar sem, |>ess retan,
byggingar kostreaftuninre verðtir
lægri á hverja mílu hér í Mamtoba
Tojlþráðiakerfi J>’áð, sem Roblin
stjórreire hiafir ge.rt ráðstaíaireir til
aift by.rjað vcrði að 'byggja hér á
reæsta vori ætti að verfta 'önroþá
fiuJlkomreara en kerfi landa vorra í
Norftðr Diakota og notagjaldið Ljr
mrikhi lægra, ai Jx-im ástæftum,
sram þcgecr hafia vcrift tiekrear íram.
Og þar setn kerfi þe-irra suimaii-
íTiiarenia heíir Jxvgar rcyiiist eins arð-
barandá og herra Hall skýrir frá,
og efitir fyrstu reynslu Tnann>a á
því þar, náð þaim vánsældum, sem
það nú héfir, þá ættu þjóðeigna-
kcrfi í þcssu fylki ckki sriftur aö
verða íbúum þess /ikj<V;a,nteg og
arðsöm.
Ekki eins og þessi
tollheimtumaður!’
Kítirfiararedi grt-in' tr fiekin úr
Fjallkonunná, dags. 6. ctes. síðastl.
Hún sýnir oss Vcstmenn 'áteregd-
ar í þokurerei". Ritstj. FjaJlkonu.nn-
gr hcfir svo tengi dvaliö hcr vest-
an hafs og er svo gagnkurenu'gur
mörenum og ináJefnum hér vestra,
að engnren efi gc-tur á því leikið, aft
áKt' háns vcrftur af ísk-ny.ku þjóð-
inni tckift ems gifit tins og hvers
anrears niarens, scm um oss ræftir,-
“KKKI KINS OG þKSSl TOLL-
HKIMTUMADVK! "
Nýtt Kirkjuhlað flytur e-itirfiar-
andi ágrip afi fyrirtestri, scm einn
af preevtum hires vestur-ístenzka
kirkju félags, séra Björn B: Jóns-
son, hclt á síftasta þiregi fiélagsins:
“Séra Björn talar utn “istenzka
óbi'lgirrei". Hún ke-mur fram í póli-
tisku iHdeilunum hér hoiina. Ræðu
maður segir, aft Vestur-tstereding-
ar hafi t.-kift aJhnikltnn st'akka-
skifitiiin síftari árfin, óbiJ'girnriu s-
ten/ka huíi orftift aft lúta i lægra
haltli fvrir nýrri anij."rik.anskri
nvi-titvLng. Afcirt ekkj jafre uppstökk-
ir reú. fylgja eigi jafittt i blindni, og
!"’ift‘tf>garniir ern aft vrr.fta U'n-
hurftiarl-yi’d iri. Skoftareamunur laið
:r nú ekki rét i hatur og iMdeálur.
þetta haía jxiir lært í skólunum
ves-tra yregri tncnreirnir.
“Mcð jxst'ta fyrir augunnin er
t'k'ker’t að hnoy.xiast á því, þótt
til séu Jx-ir menre, siein fiarnár eru i
alvörú að spyrja, hvort eági væri
það hollast fyrir oss (Vestur-
Isteredtnga.) og afikotrvenjdur vora,
að vér algerlega segðum skilið
v-fið íslared og öll áhrifi þaðare?”
í blöftum og tnnarfitum berast
vcstren “frækorn rélfúðar, sundur-
lyndás og m mnhaturs”, og svo
bætjist við, hvað krisfiindóm.sóvil<1 -
in víða skín rét úr iblöftunum
heima. “Kr það ekki beirelínis
skyfda vor, að' forfta bcirreum vor-
um frá slikuin áhrifum, og beina
þefim á brautir reýrrar og fogurri
ii>erereit»gar, se'm váð 'Jxeim Jxrosir
hér í laredi og býður þeim faðTn-
iren ? ”
Raðuin. yill |»ó eigi “að svo-
lomreu máli” , svaru því játandi:
‘Vér megrem ekki eren httgsa til
að sh'fca öllu sambandi vfið ís-
lared. . Vér crrem • )>ví sjálfir enn
ekki, V'axiiirir”.
Klfiir J»essre upphafi ex alt orfta-
laigið í groin séra Jóns. Alvcg er
víst óhætt að fullyrða, að í engu
kirkju og trrémá'larfifii í baimi hafi
svápuð gneán birat, reé heldur heffti
svá'puð gnein g e t a ð birat, reetna
í kirkjumálariiti Vc.stur-lslcredirega
S'atnejináregunreL. Mcrgurinn ináls-
ins þar aren-ars, að ritstj. Hcáms
kriniglu, hr. B. I,. Baldwinson, hafi
eregan rétt til þess, að ræða utn
anreiað ains og þetta, af því hann
sé ckká krisfcinn maður!
Ritstj. Hkr. svaraði afitur með
aiar-harðorðri grein mieð fiyrir-
sögreinni : “J»að lekur úr hoiiuin
aía". Meftal anrears biregður bann
þar séra Jóni um, að hann sé bil
aður á geðsmummi, að hann hafi
V'iljað spilla fiyrir tnannskafta-sani
skotureum, aft' bann bcri ekkri skyn
á sorg þeirra, setn fyrir ájstvána
inássi hafi orðrið, því æð haren hafi
aldrieá niaitt barn eigreast.
þó kastar t<»lá'uniuin [xigar Lög-
berg kcmur fiil sögumvar, íer að
taka þátt í þessmn umræftum.
J>ar rckur hvx-r svivirftiregargreáttin
að'ra um H. T,. Baldwinson ritstj.
Kn einreia ni'agremest er það, sem
Sigifiús nokkttr Bencdiktsson ritar
þar. llaren hcfir um mörg ár rritað
í HcimskringJu hánar svæsreustu
sk;immir um Lögbcrg og v.eistur-
isknzku prestanu. Nú cr harere orft-
inre stórreiftur ritstj. Hkr., atf þvi
aö blaftift bafði fari'ð nokkuð hörð-
um orðum unt ljóðabók etfcir banre,
bók scm ekki gæti komift tál nokk
urra rreála aö bjófta hér 4 landi
vcgrea þess, hve ruddaskapuriren er
takmarkaJous, auk J»ess sicm húre
er að laregmestu leyti fiurðu-leiðin-
legrer teirburður. Jxessi maður tek-
ur nú upp þykkjurea fyrir séra J.
Ite í I.ögbergi, fyJMr fjölda marga
dáJka atf máli um B.D.Jte og kveð-
ur sér hl'jóðs rrv'.-ft þessu snyrtilega
erindi;
fíares cr sáJ atf klátni kýld,
kroppuriren scm á gandi,
aJinn upp á sjavarsáld
softinni i hlaredi.
Réfct á eftir er það fiekið fram
fii'f ftrckará áréttingar, að maður-
irere, scm hér sé áitfi viðJ sé reefredur
,Ite L. Baldvinssore, en aft fiaðerui
hans sé mjög vafasaint, og að síld
in, scm Lann hafi verið alinre upp
á, hafi verift soðin í s t æ k 11
hiundi!
Vér hyggjuin ekki þörtf á aft
skýra reákvatnar frá þessari rit-
gyrö. iíún ex <>ii iroxkuð svipnft
upphafinu. ,
þaiui yag er j»á hárbtaö umræcV
unutn í hel/itii blöðiim Vesfiur-ís
íciid'iiiiga, séxstakLega þcitn l)Jöð-
um, seret stainda kiTkjufcJagánu
næsfi. Og svo þykir pnesfiireum þar
von, að irfann vdlji íorð'ast “fræ
korn úlf'úftar, sundurlyndis og
mannhuit'urs", sem berist í blöð-
utn og timarritum héðan afi landi,
þar stem mcreii séu J>ar vcstra orðn
ir svo mikhi u 1 nl»urftarlymlari og
sk<iftíinami 1 mir valdi þar ckki hatri
<>g illdeálum!
í ganiaUá bók, sem teáðtogar
vestiúr-islemka kirkjuCélagsins hala
iniklar niætnr á, er til saga rnn
■mann, sem þakkaði gufti fyrir, að'
h'aiMi væri c-kki eires og aðrir trumre
og ekká ei-ns og þessi toHheámtii
maöur. Séra B.IteJ. licfir fiekist á-
gættega aft rifija þá- sögu upi» fiyrir
lesemluni síreurei.
Iin 6tiL-iteanfcga a nokkuð antiare
veg en baren -ærenák-ga ætlast til.
N. K'bl. flyttir Jxfita íyrirlcstrar-
ágrii'p athuigasemdalaust. Vér ef-
umst Um, :tð blaftið hefiftá gcrt
»»ð, cfi riitstjórurémn hcfiðí viexið
kunréu,gt um það, sem verið hefiir
ið gcrast i snmar i blaftamensk-
unnii incð Vcstur-íslendiingum.
Sami póstuTÍniv, setn (lufiti háng-
ið tál l.inds, í Arainatum, þessa
hörftti ááninnángu vcstan aö og
xssa vflrlýsingu úm það,hvý mit'u
betri Vcsfiur-ísk'iidingar s:'-u, en
vér hér hei-ma, flutfii jafnfr.imt
mákijð aí ísVenzkum blöðuin, þar á
mcftal flztu <>g öíl’ugustu blöðin,
Samieiiréi iigu na, Heiinskrireglu <>g
Lögberg.
J>aH»háía í suinar íariö fram um-
a-ftur, sem ekki cr cVfróftlcgt ..ft
t'liuga í sambaredi vfft áininniugu
svra B.B.J., sem cr flutt af s\ o
niiklu andtogu valdi.
þa'r umræður h'ófust ítveð þeim
hæfit'i, aft séra Jón Bjarreason skor
ifti i niánaðarri'ti kirkjufélagsins,
Saineiniingunni, á íslenzka kirkju
og kristindómsvinri vestan hafs, að
kjota sarnan fié til jx-ss að koma
U'PP liúsi handa lieirei atrúboðsmönu
m hér í Rcykjavík. Ritstj. Hkr.
mælti inóti jtessum sainskotum 1
blaði sínii, tjáði sig aredvígan
hcámatrúb fðsst'efn 11 n n i.
Jfc'im mó'ttuæl'nn svaraði J.lte. i
Saiti. þíMi mótma'li byrja á crind-.
isheJm'irégretim í Úlfiarsrímum:

■ ^
I?reg'inai bað (»ig orð fiiJ htueii'gja
illur þræH J>ú máittetr þegja.
Skiðagongimi ætti að vcra við-
haJhið "af lstendiregum vcsfian hais.
það hefir leregi vakað fyrir tnér,
»ð fjefija máls á því, hvort ekk>
tuundi mögu Iegt, að tá saim. :i
nokkra íslend'irega tiJ að t;da
skíðatfélag, sem gongist fyrrir því,
að tctlija löndum voruin hér veslra
skíðáigöngur. það ér íorn íþrótt
bæfti Norðmanna óg í'slcudinga,
J»ófifii í fiyrrri daga og þykir enttj
eiiis <>g er, skemtiteg íþrótt, utn
leiö og það gefitir verið tnjög gagn.
k-g't, i-irekanlega J>ar sem er yfip
sk-ttur að fara. því saffla er hve
sttjórinn er djúpur, maður á skíð
mn getur aldrvi sokkið' mjög djúpt
Kf .eánhverjir atf okkar ttngu, upp,-
v a.vatKÍi ]»iítinn hefiðu gaman aí
að' sinua Jx-ssu, þá geri þeir syo
vel að heámsækja mig þaren 11 eða
12. J>. m., cftár hád., — eða ein
l.vcrja ;iftra daga. Eg skal með á-
nægju gera það' sem mér er unt
'til aft kotna Jxssu máli 4 fram-
fiæri, jx'im að kostreaöarlausu, setu
vildu taka þáifct í skíðafclagsskap.
Auðvitaft verður hver og eiren að
koiupa sín skífti, eu það ættri ekki
að vc.ra aeiiitim um mcgre.
Bvo aft crediugu óska ég aft fá
■vft sjá svo *m eirea tylft af tingl-
ingiun áftur enn srejórinn hverfitir
fyrir vorsól'innri.
Rivcr I’ark, 5. jan. 1906.
N. OTTKNSON.
I.íf'sius hjól oft hi'ttir sfiein,
hjarfiau'S gnauftar laredniyrðángur;
ótal reynast manrea meire,
margur í teyni broddur stywgur.
R. J. Davíðssou.