Heimskringla - 24.01.1907, Blaðsíða 2

Winroipeg, 24. jan. 1907.
hkimskkingla
— HEIMSKRINGLA —
Published every Thursday by
Tbr Heim.'krio^lii News i l'ulilishios Co.
V«rö blaösins 1 Canada og Bandar.
SS.OU um áriö i fjrrir fram borgaö).
tent td Jt-hcdb $2.t0 ifynr fiflm
borgnC af kaui>eudum blaöaius> hér)|1.50.
B. L. BALDVVINSON,
Editor & Manairer
Oífice:
729 Sherbrooke Street, Winnipeg
P O.UOX 11«. ’Phone 35 1 2,
WinM'ipeg, 24. jan. 1907.
íslendin«»ar
nú og til forna
fjepar vi-6 tslendring'ar hiigsum
iMm þjóSflokk vorn frá fyrstu land-
aa&mstíS íslands, og íy igjum svo
-jíög'unnii fram á vora daga, þá fer
aom eSfilegt er, margt aS verSa
aS aithuga, e>Sa nneS öSrum
«r6um, þá. íáum viS efni til um-
fhngsuöar.
þ«S mun þá Hggja fyrst fyrir,
wS yfirvega fornöldina, landnáms-
tfðina og víkinga tímatiliS, og sjá
ivaSst stefnu, aS mestu og beztu anum
íslemlinga höfSu í þá daga,
framfara og eflingar föSurlandi
og gæba svo aS hvort þaS er
nokkuS svipaS þeirri stiefnu, sem
lsVendingar nú haia fyrir sama
■MÍAofní.
JwiS fyrs-tia, sam ungir uppvax-
amli menn gerSu á 'þeim dötgrnn,
<*trax og þerir voru búniir aS ná
iþmkn þroska, aS 'þeir treystust til
«S tnseta þvi, sem aS höndiun
fceri, var aS fara utan; eða með
rifSrum orSuni, sigla til annara
Aandia. Og trilgangiir'inn var, aS
*fla sér fjár og frægSar, og þekk-
aigar. En straix og þeir höföu náS
J»ví takmarki, fórti þerir heim til
•htbjarftar .sinti'ar aftur og atiSg-
hana, bæSi meft þeim tjar-
■Himmi, sem þuir höfSu aflaft. og
**eS þekkingu þeirri, sem þeim
kaíSi aukist í utanföriuni. Oft og j
atörgum
Angtmi boSin góS boS hji
*m höföingjum, konungttm < g iöri-
nti ) svo sem mægftir viS þ i, og
*iargt? konar tnpphefS og fratni,
wesni þeir alls ekki gátu vonasl cí
I þaS vera seiuuiiilt'igt. Kn hvar er öll
velmiegun okkar -Vestur-ískudinga,
j sam svo mikiS er látiS af á meðal
; vor, ef viS gætuin ekki rébt hjalp-
j arhönd í þannig löguSum kring-
j umstæöum ? þí-rir íslendingar, scin
j aft undí.nförnu hafa kri'taft sir
' mentunar ubanlands, haifa fiestir
j sótt Lana til Danmerkur, oítast
i t’il KaupmannaliaSnar; en tiú vit-
um við, aS Danir hafa aldrci lagt
j sig í líma fyrir ísland eSa íslend-
inga, svo þaS er næsta ólíklegt,
aS þeir hafi reynt til aS láta þá
komast á undan sér í mentuninni,
fremur en öðru. Hvernig væri nú
aS breyta til meS þetta ? þannig,
aS þsir tskndingar beima á Króni,
sem vildu nema eitthvaS, er til
gagns mættri verSa föSurlandimu,
lei'tuSu hingaS til þessa lands, til
aS sjá og læra, l.vernig bér er unn-
i5, og læra þaS nýjasta, sem Ame-
erika hefir að bjóða í menniugar-
átitina. I.amlar þeirra hér ættu að
kriSbeéna þeim, í erinu og öllu, svo
ekki þyrttu þeir aS fara með skuild
ir á bakimu herim, eins og befir átt
sér staS meö mienn, siein til K auj>-
mannahafnar hafa fariS. Ekki er
álíkkgt, aS sumum af ekiri nt-
flutninga agentum hafi hugsast
þaS, þegar }>erir voru aö vmuia aS
útfluitning frá tslandi, aS fólk þaö,
er þair voru þá £jS fiytja til Ame-
ríku frá Isiandi, muiHfi með tím-
gefca gert föSurlandi sínu
Ég er aS mörgu kyti samdóma
hinum heiðraSa greinarhöf. Rnginn
minsti vafi er á því, að isknzkir
txvnd'asynir gætu mikiö og margt
lært hér í landi, sem oröiS gæfci
tslandi fcil hlessunar og framfar'a í
framtíSinni; og ég er höf. fyllikiga
sammála í því, aÖ það bezta, sem
merira gagn, frá Canada og B*anda- Ískndiíigiar gætu gert, til eflingar
ríkjiMi'U'm, hieldur en þaS hefSi gert verkkgum framförum og menn-
heföi þaö alt af dvalið hieima á ingu, er aS seudai efnikga syni
Islandd, og mun þaö heldur engum sina fcii lærdóms hjá þeim þjóðum,
vafa 'bundiS, aS svo sé, aS eins ef sem lengst eru komnar ’áfram í
viljinm er meö. öskandi vœri, aö þeirri greán. Reynslan er iþegar far-
við Vestur-iskndingar ga-tum orð- in aö sýna þeim þetta. þiegar þvir
ið bil þess, aS hjálpa Austur-ls- fengu herim ti'l sín mennina, sem
lemiingwm til fulikomms aSskíln- tóku sér þaS fyrir liemfur, aS kera
aSar frá Dönum. Mundi ekki Lepp ht'miaSar visiimii i Noragi (ég á viS
ifegríj fyrir tsland, aö vera í þá búnaSar ráSananfcana Sig. Sig-
bandalagi viS Canada, ef þaÖ á urðsson, GuSjón Gtiömunrlsson o.
annað IxjrS væri fáanlegt, heldur fl.), þá fór fyrst aS Hfna yfir land-
en aS vera undir stjórn Dana ? búnaSinum á ís'andii. þieár vorn
Og tmrndu ekki Iinetar nreta meira menniirnir, sem fyrst vökfcu bærnl-
beenarskná frá okknr Vestmr-tsl. ur fcil félagsskapar og samvmnu,
sem ierum þeirra þegnar, heldur t. d. m©Ö stofmm mjólkurbúamna
en mágsemd vdS Dani, ef við allir og kynbótabúanua. Nú, á fyrstu
legöumst á eitfc ? þar sem ég tala j árum þessa félagsskapar, §á ís-
um Iwindalag, maina ég ekki, að j kndingar fyrir smjör, sem þeir
ís.Iand æfcfci: aS neinu leyfci aö vera 1 flytja úfc úr iandiuu, svo tugum
_ urnlrir Canada, heldur algerkga j þúsunda króna skiftir, sem ekki
sritMium voríí' þ6 IsTenT-1 sjálfetotlt ríki- Vafalaust væri það j var þekfc verziunarvara áötir, og
•Sin góö hoS hjá crlend- ’ mikJu ,>e,tta fyrir Islami, aö hafa sama er aS ssgja uin fénað írá
verzhmar viSskifti víiS Canada, en j kynbóbaibáumtm. FénaSur frá þeritn
nokkurt annaS land, fc. d. þtgar | selst fimin tril sex sinnum meira
jámbrauit er komin fná Winnipeg j en ahneufc gerisfc. Gera má ráð
norSur að Hudsons flóa; þá mun j fyrir, að þefcfca sé aS eins byrjun í
aS 'beilja sér þaS tril gild':s, en
reyna ekki aS feta i fótspor þeirra
tinLkihiiiL-nna, sem voru forfeöur
haus ?
Ég vona, aS ef einhverj r Jæ'rra,
sem ksa þessar linur, vild.i tuka
til máls, að jieiir gteri það með enn
þá betri hugmyndtim, heldttr en ég
hefi veiriS fær um að koma ineö,
en ekki með hártogunum eSa úfc-
úrsnúiningum, sean mér finsfc stuncl
um hætta viS í ísknzku blööunum
hjá okkur.
MeÖ því að vinna saman sem
einn maSur, sem okkur ber aö
gera, þá gefcum viS ;n:klti fc l k'ð-
ar korniS, en meö sundurl ndi og
innbyröis barátfcu lifclu eða engit,
og einmifct var j>aö innbyröis
sund'itrlyndiö, sem fyrst fór með
tsland. Ef þeir heföu a'la tíö stað-
iö eins vei saman og þeir gerSu á
alþingi áriS 1023, þá mundu málin
sfcanda vel bjá þjóöinni nú.
River P-ark, 8. jan. 1907.
N. OTTENSON.
_ á íslandi. En slík boð voru þeii ! míTa foröaot þaöan fcil tslands á j búnuKÖarfnmiföninum, setn eykst
wéáanVegir bil að þiggja, gáfcu e-kki 4 döKlim hraSskreySum skijt- effcir þvi, sem aS mennirmr fjöiga,
•ngiMS sér meiri fjarstæðu e-i þá, ! "!?*• íslelKHnK,ar R®fc« *** hingaö sem fyrir þrim gangast, og eftir
«6 yfirgeía íöSurlamliÖ fvrir fu*t ivorur SWlar sÍá,fir' «u a«al- því, sem ahneimingur skilur þau
yfirgefa
«g alt.
__V r h“?fcáf,',)n1 íh \ i sein þedr hafa aö bjóða, og fengiö j aSra atvinnugrein sem er. Fvrst
1 .°e». f? ’ ^ ' j _. j lia-rra verö fyrir Jxer hér, heh'ur er aS fá menn. sem jx'kkingu hafa
kga fiskur, ulþ fiður, æSai'dúiui, j Vietur og sér, að {>an JeiSa til vvt-
og yfir þaö lieíla t&kio ailar vörur 1 gengnri. Alvcg eins ;r meS hverja
..—.............. fyrir jxe
ua-j-IL’ICI uvu li«'i I UKK.lir ar bvi „ , - 1 , r -v
- . , . .. , f • r eii þetr hafa fengið eða
«5 ufa afct siika meim fyrir for 1
faöur, sam fyrst og fremst létu
sár ekkri i augum vaxa, aS ferðast
fr-adn og aftur yfir At'lantsha'fiS og
dnffli fslands og Noregs á ojinum
skxptmi, án nokkurs leiSarvísis,
■eenai hmiLntunglanna, og sriSan
Jtafna öllum kostaboSum hjá er-
•ienduin hriifSingjum. þeir vildu
fceídiir kjósa, aS rySja sér braufc
ajálfir, eu Iáta aSra gera þaö fyrir
«ÍT 1 i
E« hvernig standa sakir nú á
dögtmi ? Nú hafa menn og konur
flufct í stórbópum af íslandi til
An*aríku ; og ekki nóg meS þaö,
híridur haía nokkrir fariö hoim aft-
»r, san umboösmienn hinivar can-
atitsku stjórnar, til aS reync.' að fá
■cnnjiá fleiri til aS yfirgefa okkar
éóriksfáa ættland. Yitankga hafa
þair monn vorið' vel launaSir, og
arilir tnunu játa, aS þeir memi, er
*S fólksflutningumim hafa unniS
ta feng'ö i til að gangast fyrir hvx-ða mál-
frá Dönum. jretfca cr samiband fyr-1 efnri sem er. Ég te-1 mjög vafasamt
ir sig, og þaS er einmitt verzlui'. r • hvorfc fskndingar gætu lært hetri
sani'fc'andriS, sem nú á dögum cr .iö 1 búnaöarv-isindri hér en í Noregi eða
al gróSaspursmál og kajipsspurs- j Danmörku. Datvir cru vriSurkcmlir,
mál allra hoimsins þjcVSa. ' sein fvrirmyndarþjóS í búnaSi.
Svo ég snúi aftnr aS því, .sc;a tg j En jxvð •sr margt annaS. sem
minfcist á'Sur á í grein þ?ssari, ur.t ! mæfctri læra bér, og scin Lcpjvikgra
að styrkja tskndinga til fr.iJiimr.i, j væri fyrir fsletidringa aö hera hár
|>á ætla ég aS taka þaö fram, að j eti víSast awmarstaSar, t. d. verzl-
ég tneina ekki, aö st\Tkja ]>a til
aS læra tii prcsts, sýslumaiin'i eða
læknis, heldur til &S auka jickk-
in;ru }>eirra í
þaS er tvent, sem mælir mjög
tnioS því, aö ískndingar læru irem-
ur hingaS 11 aö læra jiessar fræÖi-
greinar, he.dur en annað : bæðri
þaö, að bér er hægt að læra þaö
nýjasta og fnllkomnasta í þessum
grainum, hvað aöferörir sr.erfcir, —
jafnvel frekar en í gömlu löndun-
um, og hér gata menn lærfc og
un/iuiS sér inn paroinga hvortfcvogg a
í sen.11, sem óvíSa er hægt ainnar-
sbaðar.
En til þcss aS laggjandi væri úfc
t fyrir íslerozka l>ændur, aö senda
syni sroa, svo unga sem með jiarf,
og svo larogt . úfc í heiminn sem
hinga'ö, fcil aS læra, þá þyrífcu þeir
aS hafa vissu fyrrir því, aS bér
væri tekriS á mótri þeim, og }>aim
kiöbeirot erins og meS þyrfti, koma
J>eim fyrir bér hjá áreiSan'fegum
einstökum möroroum eSa filögum
til lærdóms, og hafa eftrirlit meS
þeim að öllu kyitri. Hr. Otfcenson
teínr líklegt, aS Vestur-ísfendrinigar
mundu fúsir fcil, að taka á mótri
lönd'iim síntim og kiSberiroa þerim í
svona löguSum fcilfellum, og ég ef-
ast ekki um, aS þaS yrSi gert af
MiörguTii. En þaiö er ekki nóg. fs-
kndirogar nnindu ekki Jx>ra, aö
semfa syni sína hingaS í jvsirri von
einmi, aS einhver jir landar
bér mundu taka þá aS sér fcil að
fciSbeiroa j>erim ; væri jvaS hcldmr
ekki láandri. Tril j>ess, aS jncrir hiefðu
fcryggiiign fyrir j>ví, að 'þshn vœri
óhaefct aS servda unga syroi síroa
hingað, og erinnig til j>ess, aS jaeir
hofðu tryggingu fyrir }>vi, aS lær-
dómurinn yrSi }>eim aS nofcum.,
jiyTftri aS vera hiér félag eöa vissir
nafngreindir troenn', setn hcfStt
jxitta siérsbakl'ega meS höndum.
Væri svo, þá væri fcryggingin feng.
in, og þá ætfcu kk-ndingar sem
fyrst að fara aS dæmi forkSranna
og senda syni sína ufcan, jwim tril
frægðar og frama og föSurlandiin'u
til bkssnn-ar og framfara.
A. J, J.
/
Askorun til Vostur-
/
IslendinfjH
búroaSi og öðritm
tmarfræðá, rafmagnsfræöi o. fl. og
ýmsar handiSnir, svo sem vatnv
leiSslu, hitun-í.rkiöslu, o.ll. í ná-
roálægrri framtriö liggttr fyrir, aS
vcrkkgtun framförntn. ]>aS er oifct rafmagn verði notaö á íslarodi,
stcM't afcriSi í verkkgum framíör- bæSi til ljósa, og jafrovel fcil hifcun-
um, sem ísleudingar þyrftu aö j ar, og eif til vill til aö kroýja áiram
læra, og það cr rafmagnsfTæSri. i vinmuvélar, og það ekki aS crins í
Hvergi cr líklega hægt aS fram-! bæjuin og kaupstööum, heldttr
kiða raiurnvagn eins og a ÍsLatHli, j víðsviegf.r út um landiö. Næstuni
J>egar buiö er aö setja niöur vélar ! illsfcaöar á íslandi er aflið (foss-
og vrira. ‘arnir) reiönbúiö til að fcaka til
Nú er aögæfcandi, aö 4 troeSan r starfa og kroýja áfram vélar hvíld-
menn eru aö læra þetfca aitsaan.'in 1 arlaust daga og nætur, án nokk-
hér, þá fá þeir kaup, og JxiS gott j tirs tilkostnaö'ar. Aö erins vaiitur,
Íslandi haíu veriS aS vinna- kaup; en Jxiir verSa að vitnta sjálf- ið maronsvitnö
og manushörodin
•þess j komi og setji roiö'Ur vélarroar, tril
Jx-ssi gullroáina Islands
ckki fengiir óuotuö. Eg á- j
troegi segja liiö' satna, s.-m J<>sef j aö læra h-ér, hvaða verkkga iön lít, aS J>aS væri mjög bepjxkgt og ’
fyrtr sjálfa sig, en minna hugsað ! ir, anroars eru |»air cVnýtrir
um j>aö, þo Jxrir geröu fciSurlandi , vegroa væri ekki til rocirts, aS senda ' |>ess aö
»imt fc'jóti. En ég vona, að um þa ; hirogaS til Canada ískndring’a, fcil < sfcandii c
megi segja hiö sama, s.-m Jósefjaö læra hér, hvaða verkkga iön lít, aS |
Mftgfti n-m bræ-öur síroa foröum ; j sem væri, roema þá sem vildtt j hyggikgt,
“þw ætlnSuS aS gcra tnér illt, en i viitroa.
ffuS sroerri því til góös”; því viö ! sky.lda
Vestur-ískndiiigar getum cronþá
»rðið bræSmm okkar. og sysíruin
keritna til u;>j>bvggingar.
það er ein þjóð til, sem vriS æbt-
»tii aö hafa okkur til fyrirtnyndar,
®g þaS eru Japanar. /Fyrir triltölu-
Kn svo ætfci þaö aS vera
vor, sem bér crum fyrir,
að taka á móti þaim mönnum og
leriiöbeina þerim eiros vel og viS
mögukiga ga-tum <)g okkur væri
mögulegt, cnda varla lIí á því, aö
þaö yrði gert.
ískndingar vestarohals hafa ald-
ð tsknd'irogair kæmti
hingaS lii! þe*s að læra r.S virona j
viö rafmagn, vatnsk-iöslu og hit- j
unarleri'Öslu. VatnskiSsla i strætri í
og hús er enti <>Jiekt á íslandi, eSa
na-.stuin 'því, og sömukiSis aö bita'
upj> hús meS öSru en ofmnn. Ik/.t j
væri fyrir ísk, aö læra að hifca uj>p 1
hií's meS rafmagni.
Kro eif ískndringar vilclu sonda
kga fáiim árutn síðan bar Iitiö á j r-ei kátiö sig vanfca til aS rótta
þeirri þjoö. E11 hverniig fcírti þedr 1 hjálpa'rhönd, þegar þess hefir þurft j syroi siroa hirogacó tii aö læra J;etta,
að roa memt'Uii siroroi <>g þekkingu ? J haima fyrir. Kn hveroær hefirjj>á þyrffcu jxjir að seroda þá sent
yngsfca, t. d. 14 ára gamla ; j>ví
Moö því, aS þeir hafa sarot mciin
henman aS frá sér, txcði til NorS-
urálfuuroar og Aincríku, til aS læra
og höifSu þá þar svo árum skiíti.
lin þcgar þcir voru orðroir full-
««na í þvi, sem þeim var ætlaS
c-S læra, þá fóru þeir allir Shvriin
aftur, og flufct'u menfciin sína og
■nr.m-tiimgu, sem j>eir höföu lærfc í
•wHöndutn, hi :m í æfctland sifcfc, og
arökifcu meö j>vrí þjcóð síroa til mienn-
ingar og framfiara.
Er þessi aSferS Japaroa (sem
-ekkri þarf aS lýsa, hve hfessuroarrík
ábrtf hefir boriS) ekki Kkari ;.S-
ferS þairri, sem tsfeticKngar brúk-
j betra tækifæri boöist fyrir okkur,
til aS rébta hai'majþjóðinnri hjálj>-
arliönd, ef mögufegt er, h.-lchir en
nú í frelsisbaráttu henuar, scin
liggur í því, aS £á algerSan að-
skilroaö frá Dönuin, sem auSvrita'S
er eins sanngjörw krafa, af hendi
ískndiinga, eins og nokkur hlufcur
gefcur veriS. En nú vita vel Ikstrir,
aS oft er örðugt aö roá néfctri srin-
mn fyrrir J>ann, sem minni mátitar
er, bvc-rsu réfcfc mál sem hanro hef-
ir aö sækja. Sutnuin mun virSast,
aS viS íminum
korniS í }>essu
þrerot cr, sem mælifc meS þvri, —
fyrst þaS : að eríitfc mun vera, aS!
komasfc að sem læringur í þc-ssuin J
Iræftigreiinuin, nctna ungiir, og svo
er ;.ft af lx:zt aö' læra hvaö Síin er j
urogur, og í þriöja lagi standast
unglringar bctur viö aö vinroa fyrir
HfciS kaup, ero fulloröniir meinn. — j
Unglingar, stam byrja nngir að
læra [x-ssar afc vri 11 n ugreiroa r lrér,
murou stracx fá svo mrikiö kaup, aö
}>erir gotri borgacö faeöi sifcfc, og efbir
litlro fá til vegar j íá ár íá [>erir vcl borgaSa vironro
máli, en engritni sína viS , J>essar atvinrougr'eánar ;
vercóur ágætror af erogu, og ef við , svo aS ekki væri ólíklegt, aÖ efnif
nSu fyr ,á dögum, heldur en þrirri, | látum okkur alt í augiitn vaixa j lagiir itH*nn gætu eftrir nokkur ár
seln v’iSgengst nu meÖal okkar ? j hvernig getum viS þá máklast af, j haft t-aisv. peroiroga aflögu eftrir
Mærgir murou segja, að íslarod hafi 1 tö vera ai Inetjum eða niikilmenn- 1 veru sína hér, ti-1 aS svtja sig niS-
ekki efni á, aS kosta menn tril lær- im komnir ? Mun það ekkri van- j ur iriieð lueiina, sem sjécKstæSir
dóms í öSrum lörodum, og mun 1 viröa mann &f göfugum ættutn, ! trocnti i haiHlíön sirvui.
f roæst síöasta hlaSi Ilenns
kriinglu • (10. jan.) er hirt ávarp
frá ýmsnm merkutn mönmim og
konuin Reyk'javíkur, scm myrodað
h aía fóla.g í Reykjavík í Jnoim til
gangi, aS stofna hailsuhæli handa
herklavcrikuin, og er Jxir s<ýrot fram
á, hvie mrikil og margbreytfc hcctta
sfcafi af þessu criitraSa áitumeini
þjóSiarinroar.
]x-£ar vér nú afchugum jnetta
miikla maht íslcnzku þýriöarhin.tr,
og tilgang og takmark þerirra
maroroa, ssttx hcfja harátturoa á
mótá þvri, þá ætfci þaS sannarktga
»5 veröa til þess, aS glæða bróö-
urkœrloikia íslenzka þjóSflokksins
hér megm hafsins t-i-I liræSra siroroa
austaro haritsins. j>cssu máH rnímt
ti'l sönroutiiar vril ég bemla á fcvö
dætroi tir minni sverit, scm sýna
ljósloga, hv-e j>essi voðakga vdki
heggiir stór skc'irð í íslenzka þjóS-
flokkinii' maS hvc-rju ári.
Fyrir hér um bil 4 árum clóFrið-
rik SrigtirSssoro, frá Ristará i Möör
uvalIascVkn, á sjúkrahúsintt á Ak-
ureyTÍ. Ilann útskrifaöist ungttr af
gaigrofræSa.sk<)lanuin á. MöSruvöll-
j um tncS bczta vifcniisbiiröi, scm
skóHnn g?fur, og stundaöi þvinæst
roám viS latíiiiisdólaiin í R&ykja-
vík, og eiroroig jar var h.11111 skarp-
astur na’stuiin }>ví allra roáms-
tnanroa. En þar sýktrist hatin af
berklavaikinui, og var flnttnr tril
Akurtcyrf.r. Og sagði hanti svo
sjálfur firá, aS J>aS IxfSi kostaS 16
kr. aö flytja si.g fram á skiprið, er
lá )>ar á hÖLitiniiij en þaS hcföi
verift srinrir seinust'U j>oroingár. A
sjú'krahú'.si'nu á Akureyri lá
haii'U m. ira cn ár, og tók úfc mikl-
ar kvf.Iir, og J>cgar hann dó, va.r
búriS að taka af hoiiU'in mrikiö af
útLimu.iitiin.
I>að -cr sannarkga sorg'kg myltd,
sem Jx-tta dæini sýurir, aö vifca til
Jx-.ss, aö ískin'zka þjóSin sé svo fá-
tæk, að eiga ekki hoiilsuhæH harodí.
b.irklav'jiku fólki. í)g hún iroá sann
arkga ekki við því, aS týroa jxuiro-
ig töluroni. ()g þar sem FriSrik kiö
útti hún aftir aö sjá stórgáftiöum
maroroi og 'cfnrikguni ét bezta skoiSi,
sem líklognr var ti! þess, aS hofja
frwlsis og fraitisóknar haráfctu
frjálsrar og vakancli kynslóöar á
Jslarodi, til viöreisnar fyrrir vort
fátæka lancl og lýS. Ero ]>að beíir
of oft veriö hlutskifti þjóöar vorr-
ar, aö mrissa síroar ágætustu hetj-
ur 4 unga aldri, seln bcritt hafa
öVluroi sírouin dýrmætu krött'Uin í
Jtarfir Jx-ss liiLtlaga máfefnis, aö
vrimiia lattdi sími og ]>jóð sanroar-
legt gagn.
Vvturinn 1905 tók SigurSur Jóro-
asson, bórodi á liakka í Yxroadal,
burklavx:riki, og var flrotfciir á sjúkr-
ahúsiS á Akureyri, og lá hann þar
|>arogaS fcil tnn vorið, aS hatui var
flrottur beim til sín. En nokkru þar
á c-ítrir dó koroa bans úr lurogna-
bólgu, lÍT'á 8 börtvunt, hverju öðru
ytvgra, en bami var alt af fcárvxik-
ur, aroroaShvort herinia á Bakka
eða á sjúkrahúsinu.
VoriS 1906, j>egar ég fór að
hciiinan, lá hann á sjúkrahúsinu,
mjög [>ungt halctinn, og eífcir öll-
um ástæöum aS dæma, var mjög
lífcil von um, aö Lann lifSi. Frá
þvri ég fór af Akureyri, hefi ég ekk-
erfc firét't af honum.
Hér er anroaS da-mjÖ. sem sýroir,
hvie þessd veriki er oröin átakarolog
víSa herima. Og cg gœfci biltírot svo
fjö damargt þessu líkt, sem hefir
áfc’t sér staS í EyjafjarSarsýslu
nokkur síSasfcliöin ár, svo ég ekki
tali um aörar sýslur, þar sern
berklaveíkin mutv eoigu siður itI-
geng.
Bakki Í Y x tnaclal var rcttneftit
höfuSból J>erirrar sveitar, og }>að
var því sorgkgra, að sjá hin
miklu og svripl-egu umskiftri, sem
urðu á því hoimvH á jafn stufctum
trima og gérðu þaS aö búsfcaS sorg
ar og svarfcnæfctis.
J)'aS er von mín', j>egar jnefcfca er
athugaS, að Jxiö veröi fcil J>ess, aS
tsleii'clii’ng'ar bérroa megin hafsiros
fcaki hönd-um samati viS bræöur
síroa herima, og kggi fram dálíbi'nn
skierf meS fjársamskotum, fci-1 aS
sfcyrkja þefcfca fyrrirtæki, sem nú er
veriö aö rySja braufc fyrir heim<a ;
og isfeiizka þjóSin, eöa þair, sem
aÖaJfega giarogast fyrir þessu fiyrir-
tæki, 1-eggja krafta sriiva firam í
þarfir þess máfeírois, sem öllum
æfcti f.S vera umbugaS um <aS
styrkja. En þjóðrin lieiina er ekkj
svo vel efnum búin, aS hún gefci
auSveldikga komiS jiessu máH í
gott horf 4 stufcfcuin trima, eiros og
niíMiSsyTv krefst J>ó, nveö frjálsutn
samskotum, eiros og ráS er fyTir
gérfc.
Ef nú Vesbtir-tslcroclingar vrildti
stySja þetta með saniskotum, J>á
æfcfci JxiS ekki aS verSa svo Hfcill
styTkur, þó hver fyrrir sig gæfi eikki
mrikið, eins og rritsti. Ileimskriroglu
benfci svo hagkvæmkga á.
Svo kgg ég frá mér jventvaron nvcS
jneirri hughaihi ósk og voro, aö
bæSi jvetta tækif.cri og önnur því
Hk vierSi til jvc.ss að sýiva, aS Vest-
nr-íislendingar vilji styrkja frærod-
ur s’roa á gamla lamlrimi, og aS
þwir gari þaö, J>egar utn önrour eins
ve’fcrSarm'ál er að ræöa.
I
JkiiS getur ekki knnmvgum dulist,
aS Fjallkonan á h<ér megin híiifsins
sonii og dætur, ssm tekur sárt til
hræðra siroroa og systra, ]>ar sem
bemskn vonir jx-irra og draumar
fyrst braiddu faðminn á móti lífe-
gkðáfini í regtnsölum dýrökgrar
nátitúrn, sainvavroar blæ og Wóm-
um vorsrins og ljósboðum töfrandi
trilveru.
"En af ávöxfcuwum skuluS jxr
jiekkja þa”.
Pálmi Kiroarssoti.
Fyrir tvejtuur viktim flufcti j>atta
blaS áskorun til íslendriroga fréi
tveimur fiélögum í Reykjavík, —
"Hiailsivhælisíéla'ginn”, srm niýlega
er J>ar stofnað, og kvenfélagrirou
"ílrirogurimi”, sem lvafa fciekiS
höndum sainnn fcil aö úfcrýma
herklaVeikimvi af íslandri. AuSvit-
aS cni [x-ssar áskoranir aðalkga
stýlaSar til fcVlks á íslancU, en
bin-s vogar er ckki neina cinengilagt
og maii'miSkgt af Vestur-lskncl-
inginn, aS réfcta hér hýáriparhö-nd í
jiessii mrik'ilsvaröandi tnáli, eirts og
ritstj. j>essa blaðs, B. I,. Baldwin-
soro, benti éi i cinkar lipurri og
gó'öri greoro* scin hann skrifaSi-um
leiS <>g hann birti þessar áskoran-
ir. Avö<xiturinn af ]Krí, hvornig
hanro tók í þafcfca mál, er j>cigar sjá
anlcgur. Nokkrir menn hér, scm
auðsjáianikga bera inii'iikga hlýjan
Inig tril íslaii'ds og bræöra og
systra ];ar, liafia J>egar tckiö aS
sér, aö boi'ba sér fyrir þessu miáli,
og Irirtist lvé-r aS ofan áskorun fréi
erirouni þcrirra til Islencliuga hér,
um aS styrkja Jxfcta nauSsynj 1-
nvál ískrozku þjóSarinnar. Jvessmn
möronum lnefir roú þegar orÖiS ó-
trú'kga mrikiS ágengt í þessu cfni,
jiar sstii þeir eru búroir, év aS eins
févnm dijgum, aS safna á annaS
hunclraS dollara, ciros og gjafalisti
séi 1;r íiveS sér, sem !vér cr prent- j
iSur i hlaSinu.
þaS er tnjög lofsvert og tlrengi-
kgt af V'cstur-Ísl'endiiiiguín, aS
hlaujia iiivd'ir bagga nveS ísknzku
i’jóöínroi fcil aS lvjálpa, þegar um
þau mál cr aS ræöa, sem sroerfca
Jieill heroroar og velferö, eins og hér
í Jxissu máli. Og vonandi er, aö
.illir ísk'iidingar í þcssn landi fcaki
þessuni samskotum vel og fari aö
dæmi 'þeirra heiSursmanroa, sem roú
haifia svo myndarleiga lagt af sfcaö
tneS aS styrkja þafct-a fyrirtæki
niioS gjöfmn. Enginn gefcur reikn-
aS út, hve mikla éivoxti þeir pen-
irogar gefca gsfiS af sér, sein gofnis
eru i þessu aughanviði, J>egar þaS
er fcaliö aö vera eiroroar nvirilión
kr. tap á ári í sjúkdómum og nvann
dauða, sem stafar af burklavedk-
inroi á íslandi, crins og nú er á-
sfcaitt; en sein meö bailsuhæli væri
hægt a'ö útrýma á nokkrum árum,
aS meisfcu kyfci'; fyrir ufcan mann-
úðiiKV. sem í jyví fclst, aS byggja
sérstakan sjvitaJa, til j>ess aö jxritn
líSi eins vel og urot er, sem þegar
cru orSroir sjúkir af þossari veiki,
eða scm kunroa aS sýkjast af hennri
í niálægri framtíö.
Fyrst af öllu Jxirf jveninga til
aö koma heilsrohæMmi tijip, soin á-
ætlaS er aS kostri 120 þús. kr., og
sem ætlast er fcil, aS fáist mest
iroeS samskotU'nY; og svo kemur
v'iöhaldskostnaSur, 30 fcil 40 þús.
kr. á ári, og er ætlast fcil, aið sá
kostroaSur fiáist ha-fti maö 'þvi, er
sjúklingar lieggja meö sér, og meft
ti'llögum frá fálögum, seim ætlast
er til aS veröi stofnroö víös vegar
út um land, og sem árkga borga
sín árs'fcillög.
Mjög væri nú vol vriSeigandi af
okkur Vestur-Í skndingum, sem
bornir crutn og barnfæddir boima,
aS stofiva hjá okktir deildrir í hin-
um ýmsu bygðarlögum okkar, í
líkritvgu viS félagsdeildir jtær, senv
vænfcarologa verSa stofivaöar hver-
vetna í sveriitum éi fslaivdi, en sem
standa i sambandi viS aSaldeilcl
félagsins í Reykjavík, og sem hafa
að oins það markmið, að borga
sín árstriillög, tvl }>ess aS íériagiö
gebi st'C.Sist sín ársútgjöld. Hér í
lívndi er okkror óhæfct aS éiætia, aS
séu 20 JnvsiMvdir fslendinga. Iíf nú
að oins fjóröi hlutri þerirra, eða 5
þúsunxl, vildu vera meðlimir í
Jxmnrig löguðrom deildum, og borg,
uSro aS eius 25 cerots í árstriilag.
þá mundri sú upphæS iveiiia rúin-
lega hálfu fiimfca þúsundi króna, og
væri þaö góður styrkur upp i vrið-
haldskostnaS hælisiros, en hvern
c-instakaro okkar muroaöi okkert roni
25 cenfcsf Og mjög brotalaus gæfci
j>s\ssi ftlagsskaijnir verið. AS eins
Jyyrffci eriron tnanii í hverrri sveit til
aö safroa Jxiiin saman á lista, sem
vildro gerast meSlimir og taka á
mótri Jiessu 25 cts. íirsfciliagi. Hér
í bænrom væri t. d. mjög vcl fcil-
éilliö, aS hafa svona doildir í sam-
Ixaml'i vriS Goodtemjdara íélagiS —
og máske örorour félög — og blöSin.
Templarar gætu tekiö málriS að
sér iunan síns félags, og blöSiti
tneöal jæirra sem utan viS þann
félagssk'ap stand'a, ero vildu loggja
liö ’þossu m-á'Ii.
Vestttr-fslend'ingar nær og fjær,
hugsiS alvarfega um j>eitta mál og
hve mikriS kærleriksverk J>iS vinnriS
troeS því aS styöja í orði og verki
aö því, aö þefcta voSamein ætt-
jarSar ykkar ver&i sem fyrst Iækn-
aö! A. J. J.
GJAFIR
til “HcvIsuhæHs" stofnuroarinroar I
Reykjavík á íslandi.
ASalsteitvn Kristjánsson ... S 5.00
Friðrik K risfc jánsson 2.00
Pálmi Eiroarsson .. .... 1.00
St.oíiáro Ska'gfijcirS ...■.....; 1.00
Skapti B. Brynjólfisson ...... 5.00
Gísli þorgrimsson ............. 1.00
HreriS'c.r Skaífcfeld ....... 2.CX>
Magrtús Jónsson >.j........j.., 1.00
Marino Ilanroesson ............ 2.00
Stefán Björnsson .................1.00
Stefán Pétrorsson ............... 2.00
Mrs. Ragnheiöur Jónsson...: 1.00
Sveiroro Párimason ...■........ 5.00
Jón Július ............ +.x., 1.00
Jón SigurSsson ............. 1.00
GuSni Jóhaimevsson ...1....>... 0.50
Magnús Péturscon ................ 5.00
þorstairon þ. þorsterinssoro.., 3.00
Sigtryggur Jónasson _____________ 5.00
Vrigfús Kjartarosson' ......... 1.00
Jóiv þorstainsson ...... 2.00
Guömundur Magnússon .., 1.00
Ilannes Lindal ................ 2.00
Jón Eggcrtssou ...... .......1... 1.00
Arroi Eggertsson ...............5.00
SrigurSur Vilhjárimsson 2.00
Karl Júlíus 0.50
Sveinn Sverinsson .............. 5.00
Arni Jónsson ....... ............. 1.00
Björn þorvardsson ............. 2.00
Albcrt Jótisson .............. 25.00
Asmnndur Jóhauroesson ...... 5.00
Krristóier Irogaldsson ......... 2.00
Sigsitoinn Sfceíánsson ......... 1.00
Sknli Hansson ..................5.00
H'anroes Pétnrs.son .............. 2.00
Hr. 0. Stepb.ensen' ........... 10.00
Jóhanit þorgeirsson .............. 1.00
Svoin’björn' Holm ................ 5.00
G'slri Goodman .................2.00
Kri.stján Olafssoti ........... 5.00
Mrs, Stafán Pátursson ...... 5.00
Miss I>órunn Arroadóttir...... 5.00
Samtaris ....... 5M0 00
Gjöftim t'iri Jyessa fyrirtækis verö-
nr v-eit't mófctaka á skrifstofn
lÍLÍmskringlii og kvri’ttaS fyrir.
Fi ó ttabréf
Minnieofca, Minn., 14. jan. 1907
Tíöaríar: j>að sem af cr þ' ssunt
vetri, heflr veriS ósHtin öndvegis-
tíS, jörð snjólaros; nú sem stendur
snjógráS á jörSu, svo sleSafæri
méi kallast að sé.
Stórtiöindi: Fyrir fyrirmyndar-
búskap hefir íslenzkur bc>n<H hér í
hygö li'lotáS heiöursverölaun (3.
vieirSIaun {»75.00), úr búnaSarvcrð-
latinasjóöi Jrim Hrills. Bóndi Jx'ssi
ci': Joe Nicholson (Harildór Jósef
Eyjólfsson, Nikuliássonar, Gísla-
soroa, frá Breiöava’Sá í KySaijiring-