Heimskringla - 26.09.1907, Side 2

r
'Witmiptf', 26. rept. 1907
HEIDSKRÍKGLA
HEIMSKRINGLA
Published every Thursdny by
Verft bJaheins 1 CaDada o* Bandar
|2.0U nm áriö (fyrir fram bcrgaC).
Bent tií If-lacds $2X0 (fyrir fram
borgaC&f kaupendum biaösiua hér)$1.50.
B. L. BALDWINSON, .
Editor & Manaper
OfBce:
729 Sherbroflkt Street, WinnipeR
P.O BOX 116. 'Phone 3512,
Vestur-íslenzka
háskólamálið,
það var ekki áíorm Heims-
kring'lu, aið gera háskólarnál kirkju
A'Jiaigsins að umtalseiini að íyrra
t*agöi, þófct hinsvegar það verð-
skuldi að vera rætt opinberlegia og
rærrt sem allra ýtarlegast og írá
sem fiestum hliðum,, og umfram
alt ann-að, rætt án nokkurar hlut-
rirægni eða sérplægni, eða nokkurs
þpss i hrtga, sem miði að öðru en
h-inum skynsamleg'ustu og sann-
gjórnustu úrslitum málsms.
Sarfct að segja höfum vér, eins
og að likindum allur þorri Vestur-
íwlenclinga V'erið að híða .eífcir því,
að lorgangsmenn þessa fyrirtækis
gæíu út einhvern “Prospeotus" eða
lasta og fbrmlega fyrirhugun um
jKftta rruáJ. því oss dylst eigi það,
nð sé miáJið eins inikilvægt, eins
liísnarðsynJegt tv’rir framitíðar vel-
ferð og sóma íslendinga i þessu
landi, erins og oss skylst að kirkju- j
■féJaigið áJíti það vera, þá virðist
oss það bráðnauðsynJegt, að það
sé hafið á svo traustnm grttndvelli
ne»n mest m.á verðír, — að lögð sé
oiður íöst íyrÍThugiin —
1. IJm þörf þessa ísJen/.ka skóla.
2. Um ,íyrirkomulag það, sem á
sk'ólaniim á að vera.
3. Um verksvið það, sem hann á
■aið vinna á.
4. Utn árangurinn, sem ætlast er
til að af hontim verðí fyrir
•fraxm.tiðarsærod og velferð ís-
iendinga i þessu landii.
5. Um kostnað þann, sem bygg-
ing skólans og stofmin hefir í
för með sér.
6. Uin væntanlegan árlegan staris
og viðhalds kostnaö skólans.
7. Um væntanlega töhi og val
kennaranna.
8. Um væntanlegan árlegan nem-
endaijölda, og hvaðatt líklegt
sé að þeir líiist.
9. Um það, í hverju mentunin á
iþessunt fyrirhngaða háskóla
ecfgi að gera nemendttr þá, sem
á hann ganga, nýtari menn
eða Jærðari, eða uppbyggiilegri
sjálftim sér eða þjóðHokki vor-
uni hér, heJdur en ef þeir sættu
námi á einhverjum hérlendiim
báskóJa, eins og þeir hafa gert
á liðnum árum.
io. íím það, undir hveTra yfirráð-
um skólimt eigi að vera.
þesst atriði höhtiit vér verið að
vona að yrðtt skýrð fyrir almenn-
ingi eðit þetm hlufca hans, sem ætl-
att er til aö Jeggi fram byiggingar
og starfsíé skólans, og að svo ljós
gnein og sannJærandi væri leidd að
hverju sérstöku atriði og þeirn öll-
um í heild sinni, að eng'inn efi
þyrfti á því að leika, að þatt væru
vel grinwluð. þetta hefir, að vorri
ftyggjtt ekki ennþá verið gert, og
er það þó eitt af þfcí fyrsta, sem í
framkvæmd er sett, þegar twn slik
stórfyxintæki er að ræða ltjá Juér-
fcridmn mönntim.
Aö vísn er oss kunnugt ttm, að
skólamál þetta hefir verið á dag-
skrá 'Vestiir-Islendinga i nærfclt 20
ár, og að l.eilmikið var ttm það
rætt og ritað fyrir 16 eða 17 árum
og sýndist þá sitt hverjum ttm til-
Aækið. En allar ræðurnar og alt
ritmálið hefir enn ekki orkað því,
að fesfca svo hugsunina um há-
skóla stofnnnina íslen/.ku í httga
iólks vors bér, að I.úm hafi íengið
þar nokkra fastiákveðna eða varan
fcjga mynd, og virðist þó einkar
aeskiJegt og jafnvel óumfiýjanlegt,
að svo g-æti orðið, áður en fólk
-s/ort er krafið þess, að kasta sér
þeirri byrði á herðar aö leggja
íram þá ferikna íjáruppu-aeð, sem að
sjálfsögðu e? nauðsynfcg til þess
að koma á fót og viðhalda einni
svp fttllkominm háskólastofnun, að
hún taki fram þeim, sem nú þegar
eru liér til orönar og komnar á
I fastan fót, með öllum núitíðartækj-
um til fullkomrinnar kenslti í öllttm
algengum háskóla fræðigreimtm.
þvi að öðrum kosti virðist oss
ekki hugsunin geta borið sig. Sé
það ekki tilgangurinn, að skólinn
h«eti úr einhverri þörf eöa fylli ein
hverja vöntun, sem nauðsynlegt sé
að fá. tnfitta, eða eigi hann að
vera eingöngu til málamyndar eða
að nafni t!il, eða það sem er -ertnþá
lakara: til þess að erinangra vorn
unga íslenzka mentalýð frá hér-
lendtt mentalífi, — þá er hugmynd'-
inni um stofuun hans svo ábóta-
vant, að það er hreinasta frá-
!gangssök, að hefja fram.kvæmdir
að svo stöddu.
En svo virðist oss, að þess megi
, með allri sanugirni vænta, að íor-
: gangsmenn þessa máJs hafi ná-
kvæmlega atliugað öll framan-
greind atriði, og “í upphafi endir-
inn skoðað”, eins og skýrum og
skynbærum mönniim er tamt að
gera. Og þess vegna höfiim vér,
eins og allur þorri annara Yestur-
Islenrlinga, lieðið þess mieð eftir-
væntingu, að lögð yrði fratn fyrir
afmenning þjóðar vorrar hér fyrir
vestan skýr og glögg áætlun um
stofnun, tilgang, viiðhald og nota-
gikfi hans, því á.n þess sjáttm vér
ei að hægt sc nteð nokkurri glögg-
skygni eða upplýsandi rökfærslu
að ræða málið eða mynda nokkra
fasta sannfæring á nytsemi þessar-
ar stofnunar. Né heldur sé í mál
tákandi, að hefja samskot roeðal
Vestur-íslendinga til benmtr fyr en
[ aft málið eins og það er formsett,
Ijefir verið lagt undir áliit þeirra
og þeir sannfærðk- um það, að nyt
semin af stofnuninni, þegar hún er
komin á fót. verði virði þess fjár,
sem þeir vcrða beðnir að leggja
fram til hennar,
Nú hefir séra Björn B. Jónsson
ritað um mál þetta í síðasta I,ög-
bergi, dags. 19. þ.ro., og telur blað
ið það vera “einkar gófta grein”.
En því miður fær Herimskringla
ekki skoðað hana á þann veg, af
þvt htin sneiðir algierlega hjá að
upplýsa í nokkru því atriði, sem
um er getið hér að framan-.
(»nenn st’t kemttr oss svo fyrir
sjónir, að hún sé alls ekki rittið i
þeim tilgangi, að mpplýsa málið
að nokkrtt leyti, hie.Idur er aðal-
áhier/.lan lögö á það, að íslending-
ar ættu að fara að dæmi annara
útlendra mentaðra þjóðflokka f því
að koma upp skólanttm, til þess
aft geyma á honum sðgtilega dýr-
gripi og bókmen-talega. En séra
Björn befir í grein sinni nákvæm-
lega varast, aö minnast með eintt
orði á það, að hann ætlist t'il þess,
að íslenek tnnga sé kend á þeim
skóla. Að vísu mæfctri nú ætla, að
gengið væri að því sem algerJega
sjálfsögðu, að nútiðar íslenzka
vier&i kend á íslenzkum báskóla, en
ekkert verður um það dæmt af
.þessari ritgerð séra Björns.
Hins vegar hcfir nú íslenzk al-
þýfta álit hans ttm ísfcnzkunám
hér vestra af ritstjórnargrein þeirri
“Framtíðar-horfnr”, er eftir hann
liggur i “Áramótum” 1907, sem
alls ekki fyr'ir löngu eru komin á
premt. þá grein telur Heimskringla
“einkaT góða”, því að þar er haJd-
iið iram þerim skoðtiniim aftall'ega,
sem þetta blað befir frá upphafi
haldið fram, því sem sé, — eins og
séra Björn tekur fram, — að “eng-
tnt) vafa er það bundið, að fyrir
oss liggttr það eitt, að sarmemast
hérlendri þjóð og rennia saman við
hana, taka upp tungu hennar og
verfta óaftgreinaitJegur partur henn
ar. Hvort oss fíkar það betur eða
verr, þá fer fyrir oss eins og öðr-
um dropum, vér hverfum í sjóinn”.
þeitta er meginþátturinn í bugsun-
inni í grein séra Björn í “Aramót-
um”, og á þessari hugsun byggir
hann, að oss skilst, þá tillögu, að
kirkjufélagið fari að flytja guðs-
þjómistur á ensku, jöfnttm hönd-
um með ísfcnzktinni, til þess að
mdssa ekki ai eða tapa úr söítmft-
um sínum hinni nppvaxamli kyn-
slóð iólks vors hér. Séra Björn tel-
ur það háskalegt framitíðiarvelierð
íslen'dinga hér í landi, að “J'oitast
við að tefja fyrir náttúrlegu lífs-
lögmáli, að útiloka sig frá eða
innriibyrgja sig fyrir micnningar á-
hriftim hins volduga þjóðltfs þessa
lands með Kinamúr ísknzku dýrk-
unar”. Og ennfremur segir hann :
“Stefna vor á ekki að vera aft-
ur á bak, heldur áfram og inn í
hið liérlienda lif. Velferð a'fkomenida
vorra er komin undir því, hve vel
oss tekst aft beána þerim bratit inn
í Hfið í þessu laivdi, — þessu lancli,
sem er ættjörð þeirra og á að vera
þeim jafn dýrmæt og heiilög og
feftru'm vorum var þeirra ættjijrð”
— Hanh vill láta starfsmenn vora
læra verk sitt á sömu vinnustofu,
drekka af sörou mentalindum, mieð
taka satna anda, og telur það
koma í veg fyrir þjóftardramb og
tttngumálaríg. Grein sína í “Ara-
mótum” endar hann með 'því að
segja :
“í himnaríki mun kirkjan naum-
ast verða að því spttrð, hvað mik-
ið' hún hafi á jörðunni að þvi unn-
ift, aft viðhalda sérstökum þjóftern-
um eða kenna tungumál”. V
Alargt annað segir séra Björn
safct og viturl'egt í þessari rit-
stjórnargre.in í “Aramótum”. En
nóg lvefir liér verið tilfært úr henni
til þess að sýna, aft harin er í anda
eindresgið á þeirri skoðttn, aft það
sé bæfti ónanðsynle.gt og óhyggi-
legt, og blátt áfram skaftlieg.t, að
erinainigra uppvaxandi ísJenzku kyn- j
slóöina feá hérlendu þjóðlífi með •
þvi, að binda hana vift nám ís-
fcinzks tungumáls eða bókmenta,
niema þá sem sérfræftigrein fyrir
þá eingöngu, sem stunda háskóla-
nám og æskja að nema þau fræ'ð’i.
í’ upphafi “Áram'óta” greroar-
innar gerir séra Björn grein fyrir
þessari skoftun sinni : Hann fcekur
það þar fram, að í athugun þess,
hvað ten'gi oss vift fortíðina ís-
lenzktt, og hvejar horftir sén á þvi,
aft það haldist, “þá má m'aðnr þó
alls ekki láta tilfinningar tómar
ráða, eitts og oft vill verða, né
mæla það ei-tt, er börn Ijelzt vilja,
heldur rannsaka máilfð bláifct,,á-
fram eins og það horfir við”.
Og honttm virðist það horfa svo
við, að vér sem í.sl'efl'dingar getttm
ekki borið oss saman við aðra
þjóðflokka útlenda hér í landi, af
því —
1. Að vér erum langt um smærri
en nokkrir þeirra — fámennir
og fátækir.
2. Að aðrir þjóðflokkar hafi not-
ið afskifta og aðs-toðar h'eima-
þjóðanna nm langan tíma eftir
að þtir flwttii til þessa lands,
/e.n íslendringar hafi ekki átt
neinu slíku láni að fagna.
3. Að lslendingar komiu hingað
vestur svo seint á tíma — í
vertíðarlok — að hérlenda þjóð
lífift var búið að fá á sig skripu
lag sitt, og jtjóðflokkarnir
mörgu voru áð miklu leyfci
sameittaðir, “þ&gar vér, öríáir
ískndingar, kom'ttm til sög-
tmnar”. Niitíðarhugsun hér-
lends fólks er jjet'ta: “Allir
eifct, — allar þjóðrir, sem í
þasstt landi búa, verðii að einni
þjóð”.
4. Að sm'ámsaman hafi útletidti
þjóðflokkarnir allstaftar í eldri
ríkjunum dregist úr öJlu sam-
bandi yið þjóðina heima, tekið
upp hérlent þjófterni og enska
tungu.
5. Að í skólum hinna ýmsu þjóð-
flokka sitji ensk tunga nú all-
staðar í öndvegi, en g.amla
þjófttungan sé kend sem hver
önnur fræðigrein, “og befir þar
mrv-s’t hygn.Lti komið í ljós, sem
menn hafa hezfc skiiift þaft, að
'tungumáliö er auka atrifti, en
um það eitt að ræða, að nofca
það málið, ,sem að laeztu haldi
kemttr, hvað sem það heifcir”.
þebta eru séra Björns óhreytt
orð, og vér sjáttm ekki betur, en
að þau bendi eindrpgi'ð i þá átt,
að hann vilji láta afkomiendtir is-
fcnzkra vesturíara hér í landi
leggja alúð við það, að samlaftast
sem fyxst hérlendu þjóélífi, þó þeir
lari að dæmi annara þjóðflokka í
/ví, að nema fornþjóðarmáJ sitt,
sern hverja aðra nám'sgrein, en að
óbyggilegt sé, að stíga nokknrt
spor tíl þess að hefta eðlifciga
framþróun frá því g.amla til hins
nýja.
En þessar staðhæfiinigar séxa B.
virða-st oss dálftið hjáróma við
það, sem við kveður hjá homitn í
Lögbergi síðasta. þar eru orðin
; bau hamaskifti í hng.sun miálsins,
j að tindrum sætir. Útnefning hans
! af síðasta kirkjuþingi ti'l þess að
hafa á hendi fjársöfnun fyrir hinn
fyrirhu'gaða ísfenzka háskóla virð-
ist að hafa ollað skjótum skoðana
skiftum á þesstt máli öllu. Má og
vera, aft kirkjuþmgið hafi einmitt
og sérstaklega haft það íyrir attg-
cim við útnefningu bans' til þessa
sfcarfa, að negla hann niftnr við
sitt prógram í þessu máli, gera
það að embætti hans að vinna með
því, án tiillits til þess, hverjar
| skoðanir hann sjálfur beffti á miál-
inu. En jafnframt sk-aJ það fram-
tekift, að þess-i þings útnefning ber
vott um eindregna tiltrú kirkjtifé-
lagsins til séra Björns að halda
skólamáli þessu fram fyrir sína
hönd, þó þingmenn hafi að líkind-
um V'ifcað, að það var gagnstætt
hans eigin skoftun 4 málinu, eins
og “Ára'inóta” greinin bier Ijósan
vofct ttm.
í I.ögberasgrein srinni kveður
séra Björn biha útlendu þjóðflokka
aJIa hafa fundið til þess “að þeir
áittu eitthvað dýrmætt í þjóðernis-
I tegum arfi sínttm, sem hraint ekki
máfcfci glata. Hvert einstakt þjóð-
erni áfcti hókmenfcalega og sögu-
fcga dýrgripi, sem sjálfsaigt var að
geyrna á góðum sbað”. Síðari
hlufct þessarar málsgreinar virðist
oss vera svo óljós, að vart sé skilj
anJegttr. Sé það meimngin, að
bygsgja skólann til þess að geyma
hrina bókmenfca og sögulegu dýr-
gX'ipi þjóðar vorrar þar (á góðtim
sfcað), þá getur orðið álitamál utn
þaö, hvort ekki mætt'i koma upp
gtaymshihúsi fyrir þá nteð talsvert
miinnri tilkostnaði, en mieft því, að
byggja háskóla til þess. þegar
ræ'tt er um bókmentaleg'an og sögu
leigan arf, þá getur tæpast hjá því
farið, að átt sé við bækur þær,
sem til eru á máli þjóðarinnar.
Arfurinn felst í þei-m fróðJeik, sem
þær bækttr geyma, og verðmiæti
eða dýrmæti þ&ss fróðteiks verðttr
að vorri hyggjtt að metast eftir
göfgii þeirra hugsaua og nytsemi
þess fróðleiks, sem mvndar efni
bókatina. Aðrar þjóftir Iát,a sér
lynda, að geyma slikar bæknr,
slíkan sögulegan og bókmentaleg-
an arf í traustum og velumgengn-
um bókhlöðum. Ilann er talinn
þar á góðmn stað, og þar hefir al-
þýðan frjálsastan aðgang að hon-
um og hans mest o.g bezt not, þvi
að aJIir skynbærjr mienn vita með
vissu þaft, að mtnn fá allan aftal-
íróftleik si.nn úr bókum, án tilJits
til þess, hvar þær eru geyrndar.
En þcss dýrmætari, sem fróftlerik-
ttrinn er, þess nattðsynlegra er
þjóðflokknum að e ga sem frjáls-
astan aðgang að honum, og með
sem mrinstum tiilkostnafti. Að bóka
söfntim háskólanna á alþýðan ekki
írían og frjálsan aðgang að fróft-
lerikmim. Hann er þar falinn fyrir
þeirra afnot eingöngu, sem svo eru
setfcir efnalega, að þeir gwfca sfcuml-
að þar nám. Hann verðtir því
þjóðflokknum í heild sinni aft mjöig
misjöfnum og oft sáralitlum not-
um.
Ert sé það hinsvegar meiningin
með “geymsltt sögufcgra dýrgripa
a skólanum”, að þar eigi að kenn-
ast málið og Jrókmienitirnar, þá
kemur til greina athugun þess,
hvort nauðsyn sé 'til að byggja
heilan Jjáskcila í því anignamifti ein-
göngu, og hvort ekk'i séu Mkindii fcil
þess, ,efta jafnvel vissa fyrir, að
takast megi að íá slík fræði kend
við hérfcnda háskóla með talsvert
minni tilkostnaði en að koma upp
sérstakri stofmrn til þess, og að
þatt geti þar orðið eins vel og fttll-
komlega kend, eins og þatt geta
frekast orðið kend á ísfenzkum há-
skóla.
þessi umrædda, óljósa og afar-
tvíræða málsgrerin þarf því að skýr
ast svo tvímælalaust, að mögu-
legit verfti að fá vit út úr hi Huj' I
e5a eins mikið af þvi ög oar cr til.
Bér er annað sýnishorn af þung-
skildu málskrúði, sem æskilegt
væri að £á þýtt : “Öllu hinu góða,
sem hvert þjófterni áfcti úit af fyrir
sig, þurffci að samansaina, hremsa
það og sælda”. Spurnittg sú liggur
hwint við þessu : Hvað er þetfca
'gófta’ í ískttzka þjóðernrinu, sem
svo er seyrt, að natt'ðsyn sé á, að
hreinsa það og sælda ? Hver á að
gera hreinsunina, og hver á að
dæma um það, hve mikla og hvers
kyns hrinsun þetta “góða” í þjóð-
erni voru þurfi, þar til það er á
borð berandi fyrir hérle'ndu þjóð-
tna ?
Spurning séra Björns um það,
hvort skipa eig'i íslending-um þar
á bekk í þessa lands þjóðlífi, sem
mentunarlausu og fyrirJitnu þjóð-
flokkarnir sitji, íáum vér eigi tæfc-
ur séð, en að sé algerfciga úfc í
hött, og allsendis óviftkomandi
máli því ttm stofmin ísfenzks há-
skóla, sem Lann gerir að umtals-
efnri, Enginii hefir svo kimnugt sé
g.ert nokkra tilraun fcil aft jafna ís-
lendingtim við ómenfcuðu og íyrir-
litnu þjóðfiokkana. Miklu fremur
hefir því jafnan verið haldið fram,
að ísJendingar værtt meii allra gáf-
uðustu, mentuðustu og mikilhæf-
ustu þjóðflokkttm, er hiingað flytfcu,
og það álit og þann orðróm hafa
þeir áunuið sér tneð framkomtt
sinni hér í landi í hverjum þeim
verkahring, sem þerir hafa verið
sefctir í.
Meðfæddir hæfikrikar þjóðflokks-
ins, andlegir og líkamtegir, og sú
bailbrigði vifcsmunanna, sein hefir
giert þeitn hægt að tneita 'þeim hæfi-
leikum sjálfum sér til gagns og
sóma og því þjóðféiagi til tvpp-
byggingar, -sem þöir hafa gerst
einn óaðgreinanlegur hlufci af, —
þaft er það gufl, sein þerir haifa
flufcfc með svr liingað vestur, og
þe.ir etga þökk skylda fyrir, að svo
miklu kyfci, sem sá flttfcningur er
þeim sjálfráðttr. Með þesstt er eng-
an veginn meint það, aft landar
vorir Jtér í álfti séu svo góftir eft;i
fullkomnir eins og æskileg.t væri,
eöa að mögulegt er að þeir geti
orftift. En með öllum sínium mVtíð-
argöllum hafa þeir þó híotið jxinn
orðstýr hér vestra, sem að framan
er taJinn, og er það oss öllttm að
sjálfsögftu satinarlegt ánægjutfni.
Álitamál gefcur það verift, I.vort
sct stafthæíing sé rétt gruncluð, aft
þekkingtt og httgsunum erinmar
þjcVSar verfti ekki safnaft saman,
nema á skóla, efta hvorfc skóli er
endikga nattftsyntegur til þess aft
dneifa þerirri þekkingu út á m.«ðal
fólksin.s. þó skal þaft fúslega vift-
urkent, aft alJur þorri ungTHenna
nær ekki þeirri þekkingu nema me’ft
fcriðbieiningti samkynja þerirri, sem
á skólttm er veitt. Til ertt þó þeir
mienn með öllum þjóðum, sem öðl-
ast skólalaust undra mikla og víð-
fcaeka Jíekkingu, af því þeir haía
meftfætfc viljaþrefc sairufara góðum
námshæfileikum og skýrum skiln-
ingi til þess aft ná Jtienni úr bezfcu
bókttm þjóðamta. því það skal
skýrfc fram tekift, aö þekking þjóft-
anna Celsfc í bókttm jxrirra, og þaft-
an veröttr iKmandinn aö £á hana,
hvort sem hann giengttr skólavieg-
inn efta ekki. þaft er og öl'ltim
Ijóst, aft iruargur er sá skfólagieng-
inn maftur — Jærftur maftur — sem
aö engu verttlegtt skarar fram úr
miirgum m'anni ólæröum í bók-
mienfcaJiegti og þekkinig.arliegu tiiriti.
þekkingarmagn mamna og nota-
gildi jxs-s þeim sjálfitrm og öðrttm
tiJ hancla, er aft mestu komift und-
ir því, hve vænJegum eftlishæfiteik-
ttm hver uin sig er gæddttr, og hve
mikla ástundun hve-t tmi sig tegg-
ur á það, að læ.ita þerirri þt'kkingu,
sér og öðrttm til gagns og sóma.
Fúslega skal það játað, að stofn-
ttn skóla, sem svo væri útbúiinn,
að kenslukröftum, aft hann tæki
fram öðrttm skólum þnessa Lands,
væri — érins og séra Björn loemst
að orðri — vegjegfc mrinninigarmeTki
íslenzku landnámi í landi þessn.
Spttrningin verönr því ttm það,
hvorfc Vestiir-lstendiniguin sé að
svo stöddu mögulegt að koma ttpp
slikri stofmin og viðhalda henni.
Máske verður sá liftitr miálsins sift-
ar athugaður í þe.ssu blafti.
------*
L J (") Ð M Æ LI
eftrir Thorsterin Jóhannesson. J’rent
smriðja G. P. Magnússonar, Gimli,
Man., 1907, — ern nýúitkorni'i, »,',0
bls. í smátt Jxroti og innh.'írt í yóða
litkápu. Dágóð mynd ,J höfundin-
um premfcuð á ágætan gljápapp-
ír, er fremst i rrirtónu.
Ljóðin ern í 4. flokkum: x. flokk-
ur er ýmisleg kvæði ort við ýms
tækifæri á tímaJLrilinu frá 1873 til
1905. 2. flokkur er hestavísur, 3*.
flokkur erfiljóð og 4. flokkur brúð-
katipsvísur.
Yfirleritt eru ljóðin aJlvel kveftin,
þó ekki kenni skáldlegra hugsjóna,
sem jafngildi því, er góðu nútíöar-
skáldin yrkja. En öll hata ljóðin á
sér ljtifan sið£erðis og trúarlífcblæ,.
og lýsa .hlýju hugarþeli ekki aft
eins til íslands og íslendinga, held-
ur einnig fcril allra manna — og
dýra. Annars er blærinn á kvæð-
nnum gamaldítgs, yfirlaitt, eitts og
eftirfylgjandi kvæði “Eg horfi yfir
hafið” sýnrir, þó rímið sé gott .
“þ'aö er eitthvaft svo þröngt og
kalt
á þessari strönd viö sæinn.
Nöpur blágrýfcis urft er alt,
setn úr dregur vaxtar blæiitn.
Læfc ég því svífa andans afl
yfir hielþrunginn mararskafl,
þar lýsir og letigiir daginn.
Hiinumiegin á hafsins strönd
byllrir ttpp landift bjarta,
þangað mænir mín þrieyfcta öncí,
þar sé ég blómin skarfca
þau, sem hér áður féllu föl,
forkláruð, laus við miannlifs böl*
vermd af gttðs ástar hjarta”.
J/efcta kvæði er í sálms formiy
k Jætfc í gamla htigsun og gamalt
máJ. Orftán “skarfca” og “forklár-
uð” mnntt tcepast llnnast í núfcíft-
ar ljftðatierð hinna yngri góð-
skálda íslands. Hitgsunrin að vera
vermdttr af hjarta (eitthvers) mtrot
og flestmn finnast, að vart sé í
samræmii við núfcíðar Jnttrsunar-
háfct.
Aftur er vísan um þaft, hvernig
eigi aft taka dauðantim, Jtrungm
heilbrigðu vifci. Htin er svona:
‘‘Dauöatm að forðast er dáft-
teysis rök,
ert clauftami að eJta er höfuðsök,
en dauðamtm taka meft ríkjanclt
ró
er ráðsn'iJli sérhvers, e<n lifa þó”'i|
Máske heíði farið befcttr, að höf.
hefði sagt, “en dattftians Ixiða
með ríkjandi ró”, en um það Jxeír
Herimskringlu ekki að dæma.
“Andvarpift” er og mjög snofcuri
kvæði, og svo er um mörg ljóft i
kverinu, aft þau eru fttllkomlega í-
gildi þeirra miölungskvæfta, senl
árlcga eru giefin út á pnemt.
það’ helzfca, setn spilt getur út-*
sölu bókarinnar er hinn ytri frá-'
gangur, því að undanfcek'inni káp-
unni og myndinini er hann að öllu)
leyfci sá langversti, sem vér höfurW'
séð á nokkurri bók á nokkru rnáli-
þefcta erti aðalgallarnir :
1. Aft prenfcttn er svo dattf á sum—
ttm blaðsíöum, aö málift a.
Jiei.ni er ólesandi, nema fyrii
þá, er hafa skarpa sjón og í>
björtu dagsljósi.
2. Aö pappírinn er svo laus í sér*.
að prcntið drepur í gegn utrt
hann, svo að það, sem prenfc-
að er öðrtt megin, k'emur út
nátega jafnskýrt hinnimegin-
þefc'fca gerir nokkrar blaðsíðui;
í bókinmi nálega ólæsilegar.
3. Arkirnar eru svo illa brotnar,
aft JUs.fc0htrn.ar verfta svo mis-
jafnlega ltáar, að mtuiiar á ann-
an þumlnng sumstaðar.
4. Spássíur svo illa skornar, aft
sumstaðar nær inn í lesmál, ett
á öðrttm stöðum eru jwer svo
breiöar, aft tekur yfir nac
hálfa blaftsíftu.
þatfca er illa farift, því aö frá-
tekmi því óorði, sem slíkt verklag
kemur á prentsmiðjuna, þá hefir
þaft eiinnig þau áhrif, að spilla fyr-
ir úfcsölu bókarinnar. Höfundur
hennar er nú orðinn háaldraður
maður, og heffti þvi verið æskilegt
að sem fi'estir beíðti keypt rit hans
því efni hans eru lítil efta cngin og
honum því þörf á, aft' giata haít
hagnað af útgáfunni, og það von-
ar Heimskringla að Istendingar
geri honum mögtilegt að fá, þrátt
fyrir ytri frágangirvn.
Verkamanna þingið
Tuttugasfca og þriðja allsherjar-
þing verkarnanna í C»nada var
haldáft' í Wrmviipeg í sl. viku. TJn»
200 verkatnatma fulltrúar mætfcu át
jxinginu. þingið var haldift i miáJ-
stofu íylkisjxingsins.
Stjórnar formiaöur Koblin áf
varpafti þingift, og bauð það vel-
komift tiJ Ixæjarins. Kæöa hans
var aft vánda lipttr cxg jirmigiitv
goftviilja til verkamanna hreyfmg-
arinniar. Hann kvað þjóðstofnanir
vorar svo myn'daðar, að hér væri
| engimi aðaJsmanna flokkur til í
landimt, enginn, sem frá fæðingu
væri ákveðinn fcil að hafa yfirráft
í þ'jófturmálum, heldur væri J>org-
urumim gerfc inögulegt, að ná hér