Heimskringla - 29.10.1908, Blaðsíða 2

bls 2
WINNIPEG, 29. OKT. 1908.
HEIMSERINGIX
Heimskringla
Published every Thursday by The
Heimskringla News 4 Fuhlishine Co. Ltd
Verö blaösins í Cauada og Bandar
$2.00 um ériö (fyrir fram borgað).
Sent til íslands $2.L0 (fyrir fram
borgaöaf kaupendum blaösins hér$1.50.)
B. L. BALDWINSON,
Editor & Manager
Oöice:
729 Sherbrooke Street, Winnipeg
P.O.BOX 3083. Talsfmi 3S21,
Kosningarnar.
□□□□□□□□□□□□□□□□□
SAMTAL »»
BÚSKAP

□□□□□□
■1*
nú sjálf-
álreditou
mun ég
Akn®tnnar kosningar fóru fratn á
miániudaginn, varv þann 26. þ.m., í
214 kjördæmum Canada.
1 7 kjörda&mum var kosningum
frestaiö um nokkra daga.
J>a.ö var alnionn skO'Sun hér
vie&tra, að I.aurk-r stjórnin, ef hún
ynnii kosuingarnar, mundi. haía lít-
iun tnieiri hluúa í þingi.nu. En kosn-
ámgarnar sýna, aö hún mund haía
natt eöa yfir 40 fleirtölu í þángdíniu.
Mannitoba hefir í þetta skiíiti J ATI.I :
sýimt, a><5 hún aöhyllist hrekiferöuga : seitjast í
E-ftir OliRA
ismsEig
VI.
KETILI/ : þér fara
sagt aö leiöast þessar
spurningar mínar, em þó
•eun legg.ja íyrir þig mar.gar, Atld
félaigi., í þiedrri von, aö þú kysdr úr
ýmisuin gátum, er v.elta í huga
miér.
ATLI : paö er skylda mín, aö
verta lé'ttur í svörum viö þiig, svo
írieanii, siem fiöng eru til, því fyrst
og fremsit ertu fornviinur minn, fé-
lagi (“Vinum minium vildii ég vera
trúr”, sagði Snorri), og í öðru
lagii ert g.estur minn. því skaltu
h'iklaust sp.yrja mig hvers er þú
vilt.
og r.áövanda stjórn. Fylkishúar
hiafa kosið 8 eöa máske 9 Conser-
vaitava.. Winn'ipeg borg h.efir kosiö
Consiervaitive þingmann með ná-
lega 2,000 fleirtölu atkvæöa, e.öa
nákvæmkga 1982 atkvæðum um-
KETILL •' Fyrsta spurning mín
verður þá viðvíkja.ndi eplaitrjám,
eöli þeirra og heTÖiingu, — ég sé,
að þú hefir eitthvaö af þeiim. —
Hvers kr.efjast þau til þriía ?
Eplatrjá rækt æ'tti að
dálk næst á etfitdr aöal-
lifsuau ðsynjum ibónidans,. því sú
grein, stunduö mieð alúð og ná-
kvaemri umhyggju, er .arðsö'm
mjög. þess eru mörg dætm, aö af
ekru f.áist frá $75—$200 á ári.
1101 'bráðvaixin, skvldi engino maSur
gróöurse’tja., því þau verSa sjaldan
j md'kils virSii. AS eyöa tíma sínum
og vinmu við slík tré, er aS hlut-
falli líkit' oig að alai u.pp gripi a,f
I rusl-kyui', — hvorugt svarar kostn-
aði. — AS ákveSa 'trjáitegundir er
ógierniingur, því þessi tegund vex
vel hér, tn önnur þar. ASal spurs-
máliS er.því, aö valja þær tegund-
ir, sem reynsla er fenigiu fyrir, aö
hetz.t þrífist á umiræddum staö. —
í októter mánuði er hezt aS
planita trjáinum. Meö því móti
stamda þau reiðuhúiin stra.x á vor-
in til aö taka á móti gróðrar-
hreytingum náttúrunnar, og eru
búin aS samlaga sig moldiuni
löngu áöur enm vamaieg vorplönt-
un byrjar. þragar trérn eru gróSur-
feitit, verSur miaður aS gæita þess,
j aS nóg sé rúm á milli þsirra, frá
! 30—40 feit er algengt færi á milli
j þedrra,. Limar þeirra eru víStækar
J o,g sólarljóssins verSa þau aS
njóíta í fullum mæli. Holan, 3sem
! tráö á að setjas't í, veirður aS vera
: svo rúmgóS, að tnaSur guti lagt
j ræiturnar í sem líkast ás'igkomulag
' og þær voru áöur í í jörðu. TréS
veröur að se.tjast sem svarar eiin-
' um þumlungi dýpra, en það var
áSur. í botni holunnar verSur aö
I vera laus mold, fcezit aS kasta niS-
ur í haina dálitlu af frjómold top.ps
ins. Nákvæmkga verSur að fylla
í holuma, þjiipipa moldinni vekfast
samaii', svo alt loft útbyrgist. All-
ár óþarfa limir á trénu skyldu afi-
skornir, tdl þiess aS varna því, aS
Fyrst verSum vi’ð aö velja heintug- of mikill kraftur dragist frá rótun-
frami. Hiéir í horg voru 3 um sókn- j an stað til að plan'ta eipia'tr jánum um. Einnig t'l aS fvrirfcyggja
Caitneron (Literal), sem íékk
a.
Bezt er, aS moldin, sam
of-
þau j rieymslu í vindi. Tvö fyrstu árim
jna
6,705 atkv., Haggart (Conserva- J ®ií?a að setjast i, sé lítið eitt samd- j skyldii miaSur halda top.pnum til
■ti.ve), sem fékk 8,651 a.tkv., og j kietnd kirfrjómold, ^meö nnaJar- j hmJca., með því aS aflimia hæfilaga.
Beztur tími til aS afiima eða af-
Hcustom (Sósíalisti), sem fékk j keudri gTummtnoW. 1 þess háttar
1910 aitkv. Ha,ggart fékk þannig : jairSvegi eru þau kostahezt. þar
fieiiri aitkvæðd em þeir Cameron og
Houstom til samans, og sýnir það
fce/jt, hve Conservartive flokkunnn
er öflugur hér í borginni.
í Mamitohai fylki hafa máö
kosmingu þessir Conserva'tivar :
ALEXANDER HAGGART, k.
C., í Winmápag.
GLEN CAMPBELL í Dauphin.
W. H. SHARPE í I.isgar.
W, STAPLES í MaedoniaW.
ARTKUR MEIGHEN i Portage
la Pradrie.
Dr. W. J. ROCHE í Mare,uetite.
Dr, F. L. SCHAFFNER íSouns
GEO. H. BRADBURY í Selkirk.
j s:m mjö.g er semdiS og þurt, þríf-
1 ast þau lakl:iga, og edinmg á seilu-
|kiem.dum stÖSum HSur þei'm illa.
j S4 jarðvagur, seim er frjósamur
j fyrir hveáti og maís, er vamaileiga
| ákjósánkgiur fyrir eplaitré. Pvn vel
I aS miarkja, að vegur er til alls.
j I/ágkndiS má gera aS heimkymni
! trjáinna meS því að þtyka það,
' ræsi;i þaö fr.a.m , em hákmdið með
j grunnpl'æ'ginigu, setm ég hefi áður
j lýsit fyrir þér. e-ða meS því aS
' fceSja . þaS oinmig varnar vaitminu
ifrá aS remm í hurtu. Einmig er
jþaS aögiæitaindi, að mörg ex sú
j hæö, seim svo er grýtt oig hrjóstug,
! að óilíkfcig er talin, en gæti þó ver-
j ið arövæmfcigt aS^etur eplatrjáa,
j væri rútt m&Sfari'S'. Undirhúningur
j jarSvegsins veröur að vera, eins
| og úg saigði þér áöan, viövíkjandi
j skóigræktinni. Hafi maSur land-
'Proveneher og Brandon eru
þau eimu kjördæmi í Mamitoba,
sem kjósa I/iberals, og jaínvel .
Bramdon er vafasamt, - fH,fton j rý*»i nóg, skyldu eplatre ætið
talinn aö hafa að eins 16 aitkvæði j á þau syið, er yfir bera
utnfram.
í Bri'tdsh Columbáa fóru fram
kosnitiigar í 4 kjördæmum. þar
náðu 3 Conservativar sættim og i
I.iberal. Kosnlnguni' var frestað í
3 kjördcemum þar í fylkinu, em þau
kjördæmi hefðu öll kosiS Conserva
tive þingm'enn, hefðu
þar fariS fram jafnt
staðar.
(ekki á heestu hæSir). Ekki einung-
j is til þie-ss, aS verja þau uppistöSu
i vatins, hieWur og svo til a-S gefa
! þeiiim som hrein'ast og fciezt loft.
í þa.r ©S kalda loftið er þyngra em
j hið 'heiita, kátar þaS láglonÁisins.
þar af sjáum viö, aÖ trjánum er
j batur borgiS á hærra landinu. —
kosmimgar : En hvaS snertir atfstöSm trjánoa
og ammar- j *riió.t áttwm, skal þess gætt, í öll-
kvLsta er seiiimi hluti marzmánaö-
ar og fiyrri partur aipríl. — Hér í
norðurhluita lands hafa þessar teg-
undir reynst happadrýgstar : —
Rtd Astraehan, Bough S weet,
Oldenburgh, Priima'te, Chieinango,
Keswick, Maiidem’s Blush, Shra-
vajssi:©, Twienty Oiimee, Bailey
j Swieet, Westfield, Jonathan, Hub-
' fcardstom, Grimies, BaiWwin, Tal-
miati', King, K. I. Graenáng, Red
j Camada, Northern Spy og Goldem
j Russieit . — Aöalkostir ©pla til
I markaðar eru taldir þeseir : —
l Harka, frjóseimi og fegurS. — Und-
J irsitaöia eplaræktar vefgemgmd er aið-
‘ alkiga sú, aS réttar trjátieguifcliir
séu vald'ar. Einu simmi var gamall
I garSyrkjumaður spurSur aS,
I hvaðia tegundir hiamn mundi plamta
í 'aiitt þúsund trjáa garS. Hapm
svariaöi : “Níu hundruö níutíu og
j níu Baildwitts”. — En þá af hvaSu
| teguind hið eina? — “Haifa mumdi
J ég það aif Baldwims flokknum eiinm-
ig”. — Svar manmsins fceindir til
þcss, iaö honum h.efir reynst sú
• tiegund vel. En edgi þar með sagt.
að sú tegund sé fcezt allra, hieldur
, fcicindir svarið aö því, að miemn
j skyldu æitíð halda trvgö viS það,
j sem vel hefir gefist. þaö eru búm-
i a'öarstofnanir, sem prófa eiga hin-
ar nýju tegundir, bóndiimm hefir
ekki tima til, að gcra eSlisfræSi-
Nova Scotia fylkiö, seitn kaus 18
(aHa) Li'berals vdð síSustu almemn-
ar kosningar, gaf í þetta simn Con-
servaitívum 6 sæti.
New Brunswick fylkið, sem áður
semlu 5 Conservatíva á þiog, kaus
nú aS eiims 3.
| um plássum, þar sern vorfrost eru j Wgar ramnsóknár. Hanm verður aS
Prince Edward Island, sem áöur
haíði 3 Conservaitíva, kaus nú aÖ
eins 2 (af 4).
Ontario fylkiS stemdur nákvæm-
legia eins og það stóS um síðustu
kosnim.gar, eða þó heldur fcetur
rr.eð Laurkr st jórninmá. En. viS því
mumu ílestir hafa búist, að þar
yröu mikil umskHiti, og að Liber-
ar femgju þar miklu færri sæti em
við síöustu kosnimgar.
Conservatívar tniega því heita að eru
hiafa taipaS í Prince Edward Is-
lamdi, New Brunswick og Ontario,
eo grætt í Nova Scotia, Brkish
Coluttn'bia og Manitoba, — lamg-
mest þó í Mamitoiha.
Quefciec stiemdur nákvæmkga nú
eins og fv'rir 4 árum. þá fcmgu
Comservaitívar þar 11 þingmenn af
65, og nú eiinungis 11, eSa máske
14 í mesta lagi.
'Mr. R. L. Bordem, leiStogi Con-
servaitive fiokksins, só'tti um kosn-
imgrn 2 kjördœmum og bar hærri
hlut í fcáÖum.
Tviöir al ráögjöifum Lauriers, Sir
Frederick Bordan og Wm. Tempk-
miíim, urðu undár í kosningunum.
Yfirleitt má sagja, að úrsliit kosn
inganna séu h'im mesta vonbrigðd
fyrir Conservative flokkinn, sem
gert hafSi sé-r vonir um, aS vinma
þess staö htefir að edns aukiö íylgi
sitt í þinginu wm 15 til 20 memn,
og á því emm aS etja við stjórn,
serrb hefir náfcga 40 atkv. yfirbmrSi
í þimigimu, eða máske meira.
þiaS 'hiezta, sem hægt er að voma,
er þaS, að þó sigurinm sé ekki mik-
ill nú, þá gefi hanm þó von um sig-
«ir við wæstu kosnimgiar.
vamia'leg, aö velja þeáim stöSu þar
sem landi hallar m'óit noröri. MaS
þvf ©r trjánum fcetur borgiS frá
skieirmdwm ef ekki eyöileggin*gu.
KETILL : En hver er sú orsök
er þar að liggur ? NcrSurhveliS er
þó ætíö kaikiiara en hið syöra.
ATLI : Já, aldeilis rétt, lamfoiS
mitt. Vegina þess, aÖ norSurkimniu
er kaldari em sú sy&ri, veljwm vér
þá myrSri,, — ekki vegma þess, að
þa.u frjósi þar síöur, þv.ert á móti.
Aðalorsök 'fyrir því vali er, aö
þar þiðma þau seiinna á morgna.na.
MeS því móti brýst hiö imnra lífs-
eSli þeiirra óiþvinigaS út í frjóamig-
ama, því alt lifamdi, er frosiS hefir,
veröur oiö þíðast af sínum eigin
lífsvermikraftii. þegar memn kala
þfeiir þíddir í klaka eða klaka-
vaitmi. þiað er ekki klakinm, sem
þíSir, heldur ,er hamm vörn móti
wtarn aö komandi hita, svo aS
vermdkraiftur líkaitma'n'S 'gati unniS
eimn í ró og mæði. Kuldimm utan
aS eykur hiftanm inm.i fyrir, herðiir
4 míöfló'tita aflinu. Járnsttniöir t.
d., þegar þeir hafa m©S hondum
stórsmíöar, amsa þeir köldu vatni
yfir afleld sinm. VatniS þéttir kol-
im, lokar útgönguholum hitans, og
viS þa-S dregst hitdnm saman og
verður aflmeiri. — Líkt er miaS
tnén í ttkorSurkinnittni. Hin svala
morgumgjóla ver því, aö loftholur
trjánma opmist of ört. Til þess aS
sk’ilja mátitúruinia, verSum vér fyrst
aö fimma o r s ö k, svo afleiSimg
orsaka, — þanmág lærum vér að
skélja lögmá'l lífeins. — Meöfram
st'órvötnum og á þeim stöSum, er
vorfrost er ed aö óttast, skyldi
, . , , . eplaitr jáim' ætíö plamtaö á mióti
algerSam stgmr i þetta smm, em- i þar fe,aml©iða þati verS-
mætastam afrakstur. EplagarSur
(Orchard) mun því (iaS eins arð-
samur, aö maður sé vamdvirkuc
aö vali tr.jánma. Eims eða tvegg.ja
ára 'gömul tré er mamni hezt að
velja til plöntuinar. þess verður
©imiwig vicil aS gæta,, aS trén séu
heálfcinigS, fceinva/xio, m©S sterklag-
um, hneimum' rótum. Kræklwtré,,
' nota tíma simm til arSvæmkgrar
framikdSsl'U. — Meðian aö t'rém eru
wwg og Iit.il, þarfwast þau nákvæma
hiröiingu.. Moldiwni í krinigum þau
og milli þeárra verður að halda
lausri og hreiwwi, láta ei ógneai
vaixa.. Imni á milli trjánna má vel
yrkja jarðepli eða aöra garðá-
vexiti, ©r umönnumar þarfnast. —
fc’rjóihiætÍT, keyptam eöa heimagerS-
an,, verður maður al't af v'ið og
viö að fcera að rótwm trjámna’, að
öörum kosti hætta þam að bera á-
vöixit. það er aögæslu vcrt, að bera
eigi þtess háttar rusl aS trjánum,
semi mýs og rottur gera sér bú-
stað i, því setjist þær að krimgum
tném, gnaiga þær þau Til skemda og
stumdum til algerörar eyöilegiging-
ar. ViS mú-sagwagi á trjánum má
gera meS ýmsu móti, t.d-. aS
hylja sáriS mieö tr.jávaxi. Stund-
wni' d'Ugar aö eiiws mold í sáráiS.
Séu skemdir tr.iklar, s. s. hola
grafim í tréð, er fcezt aö taka sér í
hömd sporjárn og g.era hol-
una réittbyrnda, tegla svo til ei.tt
eöa fledri stykki af nýjum við og
fella í holu-sáriS — (þú, sem sniiö-
ur, voist þafji að betra er a.S hafa
ífellunia í fleiru en eimu lagi) — og
bræöa síSam yfir alt mie*S vaod. —
Eitt er emn, sem vér verSum að
hafa vakandi auga á, það eru orm-
ar og yrmliwpar, er ásækja epla-
trém.. Alt þess háttar illþýSi verS-
wm vér að neka á burt. Nád þess-
háfttar til að þróast inn á milli
trjáli'mamma, ollir þaS ei'nmig
skiemdum, svo miklum, aS þau
fcera ekki ávöxt.
Fyrir vimdaáttum þurfa ávaxta-
tné öll aö hafa skýli af öðrum
skógarviö, svo blómin fjúki ekki
af á vorin'. fc'júki blómin af, fciera
þau ekki éivöxt. Einnig er nauS-
sywlagt, aö bera að trjá.num á
haustin hneima mykju eða mold,
svo frost haldist sem kngst fram
eftir rorinu í rótum þedrra. það
var.nar því, aS jiau fclómstri of
sweimima 4 vori. — það er fögur
sjóm, aS sjá áveixitima glitra inmam
utti laufskrúSiS, þegar kveldsólim
sit;iiar eldrauðum geislum símum'
yfir trjátoppana. Maður getur ©i
varist, aö umdra®t og dást að
þessum almáttka, hulda undra-
kr.afti, almættinu, sem B. G. lýsir
þammig :
“Sólkieirfum þú setur rás,
sieim' og ar í geislunx.
En'gli skaptir andarkrás,
orimi 'bauðst aö vedzlum”.
þessi krafitur heimilar oss öll af-
mafc og frjósemd jarSarininar. Vam-
rækjum vér heimild þá, óvirSum
viér wáttúru höfundiinin og auvirS-
um sjáltfa oss meS lít'il'meiwsku-k'ti
og amlóSah'ætt'i. Vér verSum aö
S'fcaTfa, sbarfa, starfa, svo aS soimn'i
' mremni sjái fótspor vor í sömdum
tímiams. Gáum þess, aö k't'img'jarn-
ir dieyja oftast fyrir örlög frami, em
þ©ir starfsömiu lifa krngur og minm-
img þeirra lifir frá ein.wi kynslóS til
annarar.
KETILL : Hvemig þrífast Tenm-
inigs-ifccr (Strawfcierries) hér hjá
ykkur ? Eru þau arðsöm sem
markaSsvara ? Og hverwig er þakn
plaiwtiaö og hvernig hdrt ?
ATLI : Teimiiwgs-ber eru ekki
aið eins ljúífemgust og heilnœimist
allra berjatiegunda, heldur ©immig
ejn ai arSni'estu verzlunarvörum,
— svo arSsöm, aS þess eru mörg
dæmi, að edn ekra hiefir gefiö af
sér svo hundruSum dollara hefir
skiiét, jaímvel $800, — en vel aS
merkja, að eiims í höndum þeirra,
©r vilja, og kumtit meöíerð þeirra.
Ewnþá sem komið er, höfum vér
ískindinigar lítdS sint jaröýrkju á
hærra sitigi, ©n lef't'ir því, sem vér
kyinwumst batur þjóðháttum þessa
lands, munum vér verð'a jafnokar
ainmara þar seun ammarsstaöar, því
j ískind'imgar eru mámfúsir og verk-
I lægmdr, eftir aö þeir eru bú.nir aÖ
j'satti’sa s'g 4 hlwtutn og atvikwm.
j Ett þaS bremntir vdö þá emn, sem
j hirSmemm Eiríks Hlaöajarls sögSu
I um þá G'Ummlauig Ormstumgu og
I Skáld-Hrafm : 1 ‘ískmdinigar eru
j seiimir a,S muna". þeir eru sedmdr aS
‘ sa,msa' sig, siaimir að taka fa'S’tatr
j stafsiiwr., ©n eftiir að þeir eru farmir
j ;if sbið, eru þeir þoln.ir og þraut-
j seigir.
þö&sum terjum er oftast plamtaö
;í la.wgria/öir. þeirra ákjósankgasti
I staöur er á mót'i suðri, í hreldur
j leirk/fcmdri mold. Eftir að þúið er
aS gróðursc’tja plöniturnar, plægj-
j um viS straix á milli raöamima m©S
; maís pióg og höldttm þeirri að-
i ierS áfram vfir gróörartímamm,,
því gras má ei vaxa inn á milli
! plnrutainna. í kring tvm. plönturwar
j í röSimmi seitjum viS hálm eða hey-
! rusl, heeöi til aö verja ógres'i og til
j að viöhalda kuklasagga í mold-
j inmi. Á haustin þekjuin við fcierja-
| bkititinm allan nt'eS hálmi eða heiy-
rusli, til aS verja plöniturwar frost-
skemdttm yfir vieturtnm.. Smeinma
á vorin, að frostum afstöS'Wtvm,
rökum viS rusliriu sattuan og hrieins
um nákvæmLeiga. — Hvaöa tieig-
umddr .baztar séu, er ó.gerwimgur að
g:fa nokkra ákvörSum um, — þó
get éig nefwt hér fáeimar, sem vel
hafa gefist, og eru þxcr þessar : —
Bicdier Wood, Lovott, Wolverton,
Beverly, Gover.nor Hoard og
Gamdy. þessar teigumdir hafa alktr
allstraSar reymst vel. Yrki tnaÖur
þiessi fcier á s;vma bktti ár eíitir ár,
veröur aö breiSa 'blettimn mieS frjó-
efrnum 4 hverju ári. Va'walega eru
þessar ’fcerjaiplönitur ©i frjófceramdii
kngur ©wn tvö til þrjú ár, mieS því
tímaifcili verða þær aö endurnýj-
ast.
Ömmmr togumd fcerja cr hér, sem
vi'ð wefn'um 'Raspifcerries. þaS er
fcrúska taguwd mjög auSveldkiga
•yrkit, sem virSist að þrífast á öll-
um stöSum, en þó bezt í ríkr;,
seiilukemdri jörð. Á vorin þarf maS-
ur a,S yfirlíta hvern brúska, skera
af alla dauSa an'ga, — bezt aS
skilja 'eftir aS ©ins fimm stönigl|a á
hvierri rót. Losa skal árlega mold-
ina í kriwg um ræturwar og blanda
þar saimjam viö mykju, og verja ill-
gr©si aö vaxa í kring. Á mdlli
brúska hefir rnaður vamal©ga 2 til
3 fet.
Graipieis-fcier höfwm vér eiúinig.
þau eru arðsöm og auÖveldleiga
gró'öursatit. Hver bóndi ætti aö
haía minst tólf grapes-plöiítur. Sú
plamita veröur að hafa í mámunda
við sig eiitthvaö, sem hún getur
klifirað ’eftir, því hún' ©r vafndnigs-
plamitai. Til þess nægja hemmi girS-
inigastólpar, grjó'thrúgur og jatfm-
vel hÚRvegpir. En frjófga verSur
maSur tnold hennar aiLt af viÖ og
viö. Á öSru og þriSja ári frá
P'löm/tun, 'bera þær ávöxt. Svo emd-
ist frjómagm þeirra í hundrað ár,
stumdum femgur. þeigar þær eru
farmar aS reiwna út tágum sínum,
er ■mamimi imman handar aS myndia
nýjar rætur, aö eiimis með því, aö
fcemda tágarnar miður í jörS og
þekja þær moldu.
Goos©berríes er edm tegund, er
vér höfum hiér í görSwm' vorum,.
þau ,eru fyrirhiaifmarlítil em' ávaix'ta-
rík. þa.u vaxa á viSaribrúskum í
smiájgörSum. Er vamiafeigt millibál
þeirra 2—3 fat, Afkvista verSur
maöur brúskamai, svo að sólarljós
og vimdwr hafi gneiSan út og inm-
gamgi miilli grieiwanma'. Bezt er aS
afliima á vieit'rum. 1 Lancash'ire á
Eng'lamdi þrífast þessi ber beitur
en í mokkrum öSrum staö. þar
vierðta þau hartneer 2 þumlumgar
a.S þvemmáili. Orsökin til þess er
súi, aS íbúarniir þar kunma betur
ti'l yrkingar þairra em aörir.
Ýtnisar ©ru fleiri berjate'gumdir,
er v©l gróa' hér, og sem auka vel-
sæld' og 'búsæld bómdams. — ísl©nd-
imgum heifxr mú á seimmi öldum ver-
iS ’gjarmt 'tdá, aö líta svo á garö-
rækt, sam væri hún feikfang tómt.
— Fornsögur vorar bemda til, aö
garSrækt hafi veriS 4 íslamdd í
formöLd, t. d. “GuSrún ósvífurs-
dóititir var oft i laukagarSi sínum'”
— íislemdi'ngar ættu mú að starnda
fctii f'raimrar forfaðrnm sínum! En
er þiaö svo, vinur minn ?
■-------+-----—
Vídalíns - safnið
fær heribergi sér í Forngripasaf'm-
inu (i Reykjavík), xippi 4 etfra lofiti
micmitabúrsin’s, sem 'bráðum kemur
t il aI tniemm; n'gism ota.
Dámamgjöf Jóms konsúls Vídalíns
til lam.d«ins ©r miklu merkari og
vierönTeiiri em lfesta gat. grwttaö.
Ettn er eigii öllu skilað, sem ámaín-
að er landinu í erföaskránmá, frú
Helga, korna Jóns hei'timis sem vair,
varðveitir suma grip'itta, og koma
þ'-ir fyrst hi'ttgaö aö henni láitikuiá.
Alttnem'ttingii var nýiskeö gieílnn
kostur 4 að' sjá munitta, sem
koni'ttir voru. Og kjörgripiruir
dýrustu eru rétt allir úr kirkjum.
T.l þeirra var gefiS — forSum díiga
— og þaiu húsiitt g,e\-md u.----
fc.l/t af kdrkjuskrúöa ískittzkum
er ’hökull'iji'n tir Flugumýrarkjrkju
á fc'orttgripasafninu. Hiamm er mieö
þeiirri gerð (í “rómönskum, stíl”)
að hanm’ er talimm aö vera frá 12.
öld. S4 helgur dóniur hefir þá óetf-
aS komið á hierðar Guömundi
gó'ða., s:m þar var lain.gidvölum. —
þar var Grundar-kafedkurinm
góði úr ætt Lofts ríka, frá 15. öld.
fc'ylgir patíttam emn. Saga kakdks-
ins er sögð í þessu blaöi af dr.
Jón.i þ'orkelssymi (fc^ Kfcl. 1906, nr.
3), og er þar góöum grip aS faigma
h'céimkommuttu., e.n feitt aö haimn
skuli eigd geyimast á hittum grainla
sögustað, allra helzt er þar er nii
ri-in viegfegasta og prýöifeigiasta
kirkji lamdsims hjá Magnúsi bónda.
þá ©ru og í safninu bakstursdós-
irin.ir frá Bessastöðum, som Ökxíur
s t i étamitmaö ur og frú SigríSur
gáfu S'.rn fegkaup þeirra Magmúsar
amitimamms Gíslasonar og firú þór-
uiimiar.
Starsýnt varð mönnum á pré-
dikun irstólinm Guðbramdstta'Ut, er
J óri hieitinm náði í skraioi á Sauð-
árkrók, og hefir settttilega bjargað
úr cldinum. GiiSbramdur þorláks-
son smíöajSi stólinn og gaf Sjávar-
borgarkfrkju. Skar hamn á af mik-
illi li'S't Kris't og guöspjallamiemttiitta
fjóra, tvo til hvorrar handar. —
Sömu skurðmyndir eru á prédik-
unarstól í Laufáskirkju frá alveg
saima tíma.. ÁrtaJið á þessum stóli
Guöibrawdar «r 1594. Yfir Markús-
annynditttti er famgamark moistar-
ams “G.T.”, o^ gleititifc.ga er Mark-
ús sá líkur Guöbramdi, skarpLaitur
og stórniefjaður meö tjúguskeigg.
Mg'star líkur eru þó atf háraiburðin-
um, aö þ&tita sé mieö ráöi gert.
Hittir fjórir eru mieö háriS skrýft
og hrokkið, em Markús 'ber þaö
kemib't og niöur strokiS mieS hof-
miammavikum alveg eims og Guð-
mumdur á myndinni.
Kirkjustjakar tveir fjórarmaðir
voru þar frá BræSraitungu., mestir
og 'fcfeztir stjakar, er tii íslands
haíai komið, stemdur hver þeirra 6
fjórSunga, og munu vera írá fyrri
hlu'ta 17. aldar, er þar voru miest-
ir höifSittgjar.
Erntt má ttefna altarkstöflu, mieð
spor.baiUgslagi. Á er hi'mttaförin,
form og fagur skurSur. Ekki er
taflan stór. En hvaiðatt er húm ? í
dönS'ku skránni er hún sögð keypt
i SkagafirSi.
Auk Grumdarkakiksins voru þar
9 kakdkar og 7 patinur. Eimu kal-
cikurimm stórm'erkifegur aS fornri
gerð frá 15. öld, og ammar tialiinn
mjög verSmdkill, frá Borgarkirkju.
Olíumymdir tvær voru og í gjöf-
imnd. Ömnur þeirra er af Guöbrandi
byskupi úr Bakkakirkju i Öixnadal.
Hin mymdim er eftir frægan damsk-
am málara, Schjött að naftti, og
keypti Jón VíSalín myndima á 1300
kr., af því aÖ hún er íslemzk :
Kvöldvaka f sveit : þorsteiwn í
HHS er aS kveða rímur, eins og
segir frá í upphafinu á ‘‘Mammi og
komu”. Schjött sá kom hingaS til
lanidsims, og er alkunm m'yndin
hams af móSuriiinii, sem faldiar
brúöurinmi ísknzku.
— “Nýtt kirkjuiblað”.
Spurningar og Svör.
1. Eru draugablöS nauSsymkg;
fy.rir k'irk ju og kristindóm ?
2. Er maiuösynkgt fyrir presta, •
aö kastai saur 4 hieiðvdröa
tnenn ?
3. Hvorir eru hættukgri lyrir trú.
og krdstimdóm, ofstækisf'ulHir
bókstafstrúarmiemm eöa Attaxk-
istar ?
SVÖR. — 1. OrSiÖ “drauiga-
fclöS” er svo óljóst og þýSdmg
þess svo óákveöim, aS ákveöiö
svair veröur ekki gefiS viö
spurninguumi. En sé iraeS orð-
imu “draugablöSum” átt vi'5-
fclöð, sem flytja draugasögurr
þá vierður ekki álitið, aS slíkar
söigur styrkf kirkju eSa kristin-
dóm, ©5a aS þær hafi mokkuö
sameiginkgt við kirkjuleg ttnál-
©5ni.
2. það er ekki að eins ómauðsyni-
feigt, 'hieldur ©inttig i hæsta máta.
ósærimliegit af prestum, aö
“kasta saur í heiðvirSa menn”
Btt þess ber aS gæta, aS prest-
ar eru eims og aSrir memtt aÖ:
eðlisfari, — hvorki betri niér
vierrú. þeir eru háöir sömu'
veiikk'iikxnni ©ims og aðrir mreS-
ibrœöur þairra, og breyta þess-
vogma e.ins o<n aðrir memn : —
Sumiir vol, em sunnir illa, cftir
því, sem ©Slisfariö'hýSur þeim..
3. Ofstækisfullir ibókstaifstrúar-
memin tn©ga tieljast blinddr trú-
mienin. þair beita ekki'hugsuuar
©Sa rökledSsluöflum sínum, —
skoða það syttd'samfegt þogar
urn trúnnál er aS rœSa. þeimi
hefir veriö kemt, “aS triia í
blimdnd”, og aS þiað sé að fara-
út fyrir takmiörk trútfræð'inttac,
að bei'ta' rökkiSslu v.iö hama.
Að vorri hyggju veröur ekkí
sagt, aS þe-ssir 'm©mn séu hættu
kigdr trú ag kristindómi, því
aö ©SH trxvarinttar er, aö taka
þar viS, sem skyttsemim nemur
staöar. — Prinsip Anarkista er
amnars eSlis. þaö lýtur ein-
göngu að þjóSÆékugssk Lpu.n, ám:
tillits til kir'istimidóms trúimála,.
°g jv-ss vegma verður ekki
saigrt, aö þeir séu trú eöa krist—
imd'ómi bættufegir. Ritstj.
Ásgrímur málari
ritar í júli, frá Páfaibijörgutti
(Rocca di Papa), hátt uppi í Al-
battafjöllu'm, 3 mílur frá Róm :
“----Mér þykir svo óvemjukga..
væmt um, að fá brétf að h'eimam,
þeigar ég er svona lan.gt úti í
hefmimuttt. Hér er rótt e'ins og ís-
lamd sé týttt.. Hér er enigdnn, sem
þekkir lsland og ekkert scm. ís-
kttzkt er. Ef ég þarf eimhvers ViÖ.
hér, þá verS ág að leita tiil danska
komsúlsiins, og viðurkettna mig*
Dama utn leiS máttúrlega.-------
Mjög væri ég þakklátur fyrir
fclöS, Ég hefi ekki sáð eitt islemizkt
blaö síðam éig fór aS heiman.— Jú,
ég sá þau mieöam é.g v.ar í Kaup-
miamnaliöfn, em ekki síöami.
Hér á í'talíu er alviag guðdóm-
feigit stumdum. SHk skínamdi fegurö:
sem hugsast getur. HimiLniLnm er
svo fclár, seim ég ekki hiefi séð áð-
ur. Ew fijöllin' eru falfegni 'heiiimaj.
Hviergi var himindmn og sjórittij
eims blár og í Caipri og Sornemito.
Afarfró'Sliegt var aS korna í Pom-
peji, «w niýstiárlei^ast fyrir NorÖur-
lattdaibiúa var að koma í Nieapel.
En Róm líkar mér 'beat atf öllu.
þaS er lamg-trierkifegasti og feg-
ursti fciærinm, setn ég hefi komiS í,
og er þaö m©st fyrir stórvirki
fornimamma. þes’sar gömlu rústir
.þairra, sem timiintt hefir veriö a5
naga 2000 ár, líkjast miast kkittutn
og tröUaibyggingum. Og þaö er
ekki edmumgis tímiinm, sem befir
magiaö ,þær„ Menttirnir hafa skemt
þær afarmikiö m©S því aið rífa úr
þeiim og byggjai ammaS verra. þiaÖ
er auSvitaö búiS aS bamua það
wúma.
Mér líður ágæ'tlega. — Nú wmi
sumaritimiamm er lamgt of heitt fyr-
ir mtg í rótti'. Hdtinm á dagdmn
gerðt þó minna til, ef þaÖ væri
ekki þcssi afskapl'egi hjti á kveldin
og móttuwni. — G’köifegt að sjá,
hvað hieitt hiefir veriö heima í sumr-
ar. — Hér í Roccax di Papa er mik-
ið svalara em í Róm, HéSam sér
ntiaiSur bláma’ fyrir ibiorgámmi í reykj-
artnóSu, og hcyrir hinar þumgu
drunur í Piétursktrkju klukkunum.
— “Nýtt Kbl.”.