Heimskringla - 02.02.1911, Síða 2

« WINNIPEG, 2. FEBR líll.
< - i M t* K k < N < • .
Heimskringla
PohUakad evary Tharadejr by The
fcÍBskráfla N«W8 i PabKsbing C#. Ltd
?•»<> bla&sins f Canada o«r tíaodar
|MIam ériö (tjrir fram borcað).
8ent til IbLaadb $2.U> (fyrir fraai
bocvaðaf kaapeodam blabsios hértl.50.)
B. L. BALDWINSON
Bdltor & Manager
Otfioe:
/29 Sberbrook« SVrwt, Wioaipeg
BOX 3083. Talafml Qarry 41 10.
Tveir írægir
íslendingar.
{>aö er tJtW oft, seta niSjar hins
iámeana ættlands vors ná heáms-
frægð, eða er til muna getið í
hesmsblöððnutn. Islenzka þjóðin
fcefir átt hæfa og duglega menn,
en þeirra hefir að eins gætt heéma,
— því Albert Thorwaldsen ag Ní-
eis Finsen — þeir tvcir íslendingar
sem heimsfrægið hafa hlotið, hafa
báðir verið frá oss hrifnir af Dön-
um. Hjá þeim störfuðu þeir, og
jafnframt var annar ættleggur
þeirra danskur. Svo af þeirra
írægð hefir þjóð vor litlra ávajxta
notið. En nú á þessum síðustu
timum virðasb að minsta kosti
»em tvedr al-íslenzkfr rnenn séu að
ná htimsfrægð, — og þá getur
engin önnur þjóð frá oss bekið.
þxessir menn eru Einar Jónsson
myndhöggvari og Hjörtur Thord-
arson, rafmagnsfræðóngur í Chi-
cago, Illinois. Báðir þessir menn
ha£a undanfarið verið umræðu-
<íni stórblaða heimsins, og lofi
miklu lokið á verk þeirra af sér-
fræðingum í hverri grein.
Heimskringla flutti nvverið grein
um Einar Jónsson, þýdda úr Chi-
cago Tribune, sem er aðaiblað
Chicago borgar og eitt af ákrifa-
mestu blöðum í Bandaríkjunum,
sem hæidi honum og verkum hans
mjög m?kið. En nú ha£a New York
beimsbiöðip, World og Ilerald,
.flutt hvort súia greánina um Einar
og birt fjölda mynda af listaverk-
vfíi hans, og dást bæði að list
baas og frumleik. Eánnig hafa
Bosto^ Tim.es og Seattle Post
flutt greinar og myndir af Einíiri
og verium fians.
þ<að er mjög fágætt, að stór-
^ biöðin flytji samtímis hvert sina
greinina ásamt æfisögu af mannd,
iwna stórmikið þykí til hans
koma. Og í þessu tilfelli ijúka öll
hjöð'n upp einum munni um sníld
Einars, og telja hann Jistamann út
í yztu æsar, sem edgj efsta tind
írægðarinnaF í vændum í nánustu
ífamtíð,
Allir vinir Einars Jón-ssonar
hljóta að fagna því, hve rniklu lofi
•Bandaríkjablöðin hlaða á han:r,
því það er ekki frægðin eiltgöngu,
sem hér er um að ræða, heldur
jafnframt miklar líkur, að þetta
verði auður í Ivinars vasa. Auð-
kýfingar Bandaríkjanna kaupa
mikið af listaverkum, og líkurnai
eru miklar, að greinarnar um E'n-
ar bendi huga þeirr.a til hans. —
•Og það yrði Einari til ómetanlegs
hagnaðar, — því þaö er örðitgt að
berjast við hungur og kulda, jafn-
að iðka listagyðjuna, og í þeirri
baráttu hafa margir listamenn fall
ið í valinn áður en þeir fengu að
njóta hæfileika sinna, — og hörmu
legt væri, ef slíkt þyrfti fyrir Ein-
ari Jónssyni að liggja. Að hann
er bláfátækur, vita allir, en list
hans þarfnast mikilla peninga, og
•þtir peningar koma að tins með
því, að verk hans séu kevpt, því
■ekki er landssjóðsstvrkurinn svo
mikill, að mikið verði með honum
gert. En nú er að vorri hyggju
sporið til auðs og frægðar stigið,
með hinu eiuróma lofi, sem stór-
blöð Bandaríkjanna hala á Einar
lilaðið, og það að maklegleikuin.
Jjjóðv.erjar og fleiri þjóðir — og
jíiínvel Danir — hata oröið hrifnir
af verkum Einars. List hans er ó-
tvíræð, þó kringumstæðurnar hafi
verið alTeríiðar. íin nú ætti sá
tími að vera í nánd, að- hann og
þjóðin hans fengjn að njóta ávaxt-
anna af verknm hans og frægðar-
sól hans nái að skína í heiði.
Ilinn íslendingurinn, sem mikið
hefir verið rætt um í Bandiaríkja-
blöðutn og tímaritum, Iljörtur !
Thordarsoa, eða C. H. Thordarson
sem hann að jafnaði er kallaður,— |
er Vestur-íslemdingur, e:i þó bor- !
inn og barnfæddur á gamla Fróni. |
En sex ára gamall fluttist hann
með foreldrum sínum vestur um
haf og settist að í Wisconsin. Var j
hann þar t:'l þess að hann var 18
ára að hann hélt til Chicaigo og
tók að stunda rafurmagns og eðlis
fræði af kappi ; fyrst hjá próíessor
II. W. Richards og seinna hjá Edi-
son félaginu þar í borginni, og
vann og stundaði nám sitt jöfnum
höndum hjá ýmsum öðrum raíur-
magnsfélögum, unz hann stoinaði
sjálfur vcrksmiðju árið 1895.
þegar Thordarson stofnaði verk-
smiðju sína, var hann bláfátækur,
en með óbilandi þreki og hyggind-
um hefir honum tekist að starí-
rækja verksmiðju sína svo vel, að
nú er hún talin ‘high-tension’ raf-
urmagnsstöð.
•Thordarson hefir fundið upp ým-
iskonar vélar og verklæri, sem raf-
urmagnið er driffjöðrin í, og má
hieita, að hver háskóli og mann-
virkjaskóli í Bandaríkjunum beri
einhverjar menjar um uppfynding-
ar hans.
En fvrsta verulega frægðarspor-
ið stc hann nýverið, þegar hann
fann upp á þvi, að nota þráðlaus-
an rafurmaiginsstraum sem suðuofl,
■eða “þráðlausa eldhúsið”, sem
| blöðin svo kalla. þessarar upp-
j fyndingar hans var getið í síðasta
j blaði að nokkru, svo ekki er á-
j stæða til að endurtaka það, sem
j þar er sagt, nema hvað líkurnar
eru miklar, að uppfynding þessi
hafi stórmikla þýðingu í framtíð-
, inni, og verði jafnframt auðsupp-
sipretta fyrir Thordarson.
Blöð og tímarit Bandaríkjanna
! eru mjög íjölorð um þessa upp-
j fynddngu, og lúka á hana eánróma
lofsorði. — Meðal nnnaira tímarita
j sem við höfum séð, má geta um
j Electrical World og Popular Elec-
| tricity Magazine. Bæði eru tímarit
j þessi stórmerk í rafurmagnshedm-
inum, og bæðd lúka þau loísorði á
Tbordarson og uppfynding hans,
og flytur hið síðarnefnda tímaiit
all-ítarlega æfisögu Thordarsonar
og mynd, og er það góð sönnun
þess, hvaða álit timaritið hefir á
Thordarson, því það flytur aldrei
myndir og æfiágrip netna aí merk-
uin mönnum.
það hlýtur að vera gleðicfni
hverjum Islending, hvort heldur
heima á gamla Fróni eða hér
j vestra, þegar samlandar þeirra
hiUÍa hlotið frægð meðal erlendra
þjóSa. Bæði Einar Jónsson og C.
j II. Thordarson hafa hlotið slikt,
j og þess vegna 'ber okknr að heiðra
; þá og óska þeim góðs gengis í
íramtíðinni. Við höfum fulla á-
i stæðu að vtra upp með okkur af
báðum þessum mönnum. J>eir haia
báðir svnt og sannað heim'nam,
j að Islendingar, þó fámennir séu,
geta einnig framleitt listamenn og
hugvitsmenn.
Og sú var tíðin, að íslcndingat
báru af öðrum að vísindum og
j listuin, — og hver petur fullyrt, að
þeir tímar eigi ekki eftir að kom t
aftur ?
Jón Sigurðsson.
| *
Eins og skýrt var frá i síðasta
blaðt, (r nú þegar mynduð 18
manna neChd í Reykjavík, úl þess
að standa fyrir samskotum til
tninnisvarða yfir Jón Sigurðsson.
Nefnd sú er skipuð leiðandi mönn-
um úr öllum flokkum þar, og er
það ljós sönnun þess, að eindrægni
; er í þeirri ákvörðun, að Leiða mál
j þetta til æskilegra úrslita, svo að
allri J.jöð nni megi sætnd í vera.
Svo er að sjá, sem nefndin sé
einráðin í því, að koma upp veg-
legri standmy.id af hintt víðfrægu
þjóðhetju, og að hafa hana full-
gerða svo títnanlega, að hfm geti
orðið afhjúpuð í Reykjavík þann
17. júití næstkomandi. Meðal ann-
; ara í nefnd þessari er þórhalli bisk
up, sem áður ritaði um málið í
kirkjublaði sínu, og hélt því þá
fastleg.a fram, að sjálfsagt væri að
ro'sa myndastyttu, af því þjóðin
j þyrfti að hata mynd Jóns Sigurðs-
: sonar fyrir augum. Enda er hugs-
i un sii í fullu' samræmi við það,
j sem viðgengst um heim allan, að
• standmyndir af merkustu mönnum
þjóðanna séu reistar á opinberum
; stöðum, þar setn þær geti verið
. s jáanlegar og til uppörfunar ung-
mennum komandi kynslóða, að
! k-ta í fótspor hinna látnu mikil-
mentia. Að neiindinni sé það full
alvara, aö hafa myndina fullgerða
fyrir 17. júní, sést af því, að hún
liefir þegar pantað sýnishorn aí
henni frá herra Binari Jónssvni,
mvndhöggvara, sem nú þegar er
orðinn heimsfrægur maður fvrir
list sína. Ætla má, að samskotin
gangi greiðloga þar heima, því að
alþýðan þar er kunnug þeim a£-
reksverkum, sem Tón Sigurðsson
afoastaði í þarfir þjóðar sinnar,—
Nokkru öðru máli er að gegna að
bví er snertir liina uppvaxandi
kvnslóð vora hér vestra. Fæst af
vorum unig-mennum hafa lcsið ís-
landssögu, eða vita nokkuð glögg-
lega um Jón Sigurðsson eða æfi-
starf hans. þess vegna leyfir
Heimskrimda sér hér með að birta
þa:m kafla orðréttan úr hinni á-
g.t tu bók “íslenzk þjóðerni”, sem
lýtur að Jóni Sigurðssyni.
Hann er á þessa leið : —
----En nú vill svo vel tíl, að
einmitt um þetta leyti, sem Fjöln-
istnenn eru búnir að afljúka sínn jstjórnarfarslegu sjálf*
ætlunarverki ; að dreifa. þokunnt s t æ ð i þjóðairinniar, því að það
og áhugaleysinu, að undirbúa jarð- er í raun og veru siðasti þáttur-
veginn og ryðja braut fyrir nýjum I inn i þeirrt esndurreisnar baráttu,
þroska, þá ris upp sá maður, sem
einn í senn íullnægir báðum þess-
um kröfum. sem áður eru taldar,
enda verður hann frá þessu sjáif-
kjörinn leiðtogi þjóðarinnar. þessi
maður er Jón Sigurðsson
(1811-1879).
Ef men:t ættu í fljótu bragði að
tilnefna bann eiginlegleika, scm
iþeir álftu nanðsynlagastan Jg
mest ómissandi beim manni, sem
vill gerast leiðtogi heillar þjóðar,
þá er við því búið, að svarið vrði
nokkuð misjafnt, því sitt sýnist
hverjum í því efni. Sumir mundu
vafalaust taka fjör og áhuga fram
yfir alt annað, aðrir viljaþr.ek og
en:t aðrir sálarþroska og hagsýni.
þessir kost r allir og margir fleivi
að auki voru sameinaðir hjá Jónt
Sigurðssyni. IIjá honum var ell-
fjör og. áhugi sairífara gaetni og
stillingu, eintieittur vilji samfara
pólitískum þroska og hagsýni, og
bnennandi ættjarðarást og fram-
faraþrá samfara djúpri og víð-
tækri þekking-u. J>etta alt hvað
með öðru pterði liann að óviðjafn-
anlegum leiðtoga í sjálfstaeðisbar-
áittunni, og um leið að einhverjum
beim mikilhæfaista tnanni, sem ís-
latid hefir nokkru sinni átt.
Jón Sigurðsson kom til Kaup-
maanahainar haustið 1833, saflw
áriö setn Baldvin. Einarsson and-
aðist. Hann lagði fyrst stund á
málfræöi, en hvarf frá því námi
skötnmu síðar og lór að gefa sig
við sögu Islands og bókmentum.
Sti skoðun befir komið fram, að
Jón muni upprunalega hafa horfiö
að sögunámi ag sögurannsókíi,
ekki svo mjög vegna sögunnar
sjálfrar, heldur til að afla sér sem
mestrar bekkingar á málefniim
landsins til að styðjast \-ið í bar-
áttu sinni. Eg fyrir mitt leyti
iiygg, að héx sé eigi rétt á litíð,og
byggi þá skoðun mína á því, að
sögurannsókn Jóns var aldrei ein-
skorðuð við sérstök mál eða sér-
staka hlið sögunnar, heldur var ó-
háð að ilu Ieyti oe náði jafnt til
beirra atriða, sem ekkert snertu
hans síðari baráttu. þekking hatis
á sögu landsins var óvenjulega víð
tæk og vfirgripsmikil, og þó að
líkindum hvergi cins nákvæm og
djúp eins og cinmitt á því sviðinu,
sem minst snerti ytri hagi lands-
ins, en það var bókmentasagun.
Rannsióknir hans í þeim eímim
l:era þcss ljósan vott, að þær eru
sprottnar ai cinlægri ást á sög-
unni sjáifri. En hitt ætla ég víst,
að hin alkunna, þjóðrækni luins og
brcnnandi áhugi á landsmálum sc
einmítt mcst sprottiö af sögurann-
sókninni, þvi ekkert m.eðal er öfl-
ugra til að vekja ættjarðarást og
þjöðrækni í brjóstum manna, en
þekking á sögtt ættjarðarinnar,
enda er þetta löngu viðurkent af
öllum þjóðum í veröldinni,— nema
íslendingum. En hvað sem þessu
líður, þá er það víst, að Jón Sig-
urðsson tengir aftur að fullu sant-
band þjóðariiinar við fortíðina, og
hann stígur ekki eitt spor í alici
sinni þjóðmálabaráttu án þess að
ráðfæra sig við söguna otr fortíð-
ina, ettda kom það brátt i ljós, að
þar var undirstaðan rétt fundin.
Árið 1839 urðu konungaskifti í
Danmörku og tók við stjórn Kr st
ján VIII. Uaiin var m<:ntaviuiir
tnikill og íslandi velviljaður í ýtus
um greinum. Jón Sigtirðsso t gcitst
fyrir því, að íslendiagar i K.iup-
mannahöfn fluttu konungi hciJia-
óskir og báðu þess um lctö, að
ver/.lunarfrelsi væri aukið, skóía-
og mentamálum kipt í lag, lækn-
um fjölgað, og þó einkanloga, að
þing væri sett í landinu sjálftt.
Konttngur tók vel í þetta og á-
kvað nokkru síðar, að alþing
sem hóíst hér um miðja 18. öld
tneð Ivggcrt ólafssyni og Skúla
fógieta.
Með konungsúrskurðintim 20.maí
1840 um endureisn alþingis var
heitustu og innilegustu ósk íslend-
nga fullnægt, og þótti mörgttm,
sem þeir hefði himinn höndum tek-
ið. það var ekki langt frá því. að
sumir í augnablikskætinni litu svo
á, sem íslendingar helðu hér með
höndlað hið dýra hnoss sjálfsfor-
ræðisins, eða þess ígildi. En hér
var Jón Sigurðsson á annari skoð-
un. Ilann taldi þetta að eins ofur-
lítið skraf í áttina, eins og mjóan
vísir til meiri og betri þrosk?.., og
þó tneð því einu sk.lyrði, að rétt
væri með farið. llann ritaði ræki-
legar greinir um betta mál til að
skýra fyrir mönnum störf þingsins
og ætlunarverk og fvrirkomulag.
Var hann þar að ýmsu lcyti mót-
snúinn skoðunum Fjölnismanna og
þeirra annara., setn þann flokk
fyltu. þeir vildu sníða þingið sem
mest eftir hinu forna alþingi og
láta þaö fjalia um dómsmál engu
síður en löggjafarmál. Einnig vildu
þeir ólmir hafia bað á þingvöllum.
Jón aftur á móti taldi heppilegast
að sníða það cingöngu eftir fu.l-
trúaþingum erlendis, svo það gæti
lagt alt kapp á löfrgjafarmálin, án
þess að vefjast með dómsmálin.
Viðvíkjandi J>ingstaðnum hélt ha:m
því fram, að nauðsyn byði að
halda Jxngið Jxir sem næg hjálpar-
meðul væri fyrir hendi að kynna
sér landsmálin, og sagöi, að þótt
hugur og tilfinning mælri tneð hin-
um forna þingstað, þá mælti skyn-
semi og forsjáhii tneð Reykjavík,
enda væri mönnum í sjálfsvald sett
að gera Reykjavík þ j ó ð 1 e g a og
hvern annan staö á landinu, e:i það
hafði jafnau ve-rið aðal mótbáran,
að hún væri óþjóðleg. A endanum
hafði Jón siit mál fram að mestu
ley-ti, og sýnir J>essi framkoma
hans, að hann lét ekki tilfmning-
arnar glepja scir sjónir í stjórnmál-
unum og hirti ekkert, þótt hann
yrði fyrir ámæli og óvild sumra
vin-a sinna. En rcyndar bjó hér
annað meira undir. Hann var þá
þegar komitm á þá skoðun, a ö
n a u ð s yn b æ r i t i 1 að 1 a n d s
stjórnin þokaðist sent
mestsamanáeinnstað i
1 a n d i n u s j á 1 f u, o g v æ r i
aukinsemmest aðvöld-
u tn. Til þcss þótti honum engínji
staður betur kjörinn en Reykjavík
fyrir ýmsra liluta sakir, cn þó eink
um vogna sambandsins við útlönd.
þessari skoðun hélt hann fram alt
sitt l f með stakri fesrtu og sam-
kva-mni, og var Jxtð einn Jjátturinn
í hinni löngu og ströngu baráttu
iutns.
Árið 1848 urðu enn kouungaskifti
í Danmiirku og tók þá við stjórn
Friðrik VII. Um J>ess,ir mundir
gekk ný frelsisalda yfir Norðurálf-
una. þeguarnir kröfðust hvervetna
rýmkunar á stjórnírelsi og einnig i
Danmörku. þótti konuugi ráðleg-
ast að verða við Jæssari ósk og
hét Dönum stjórnarbót. Var nú
tekið að undirbúa þing til að ráða
þessu máli til lykta, og var gert
ráð fyrir, að á þingdnu skyldu sitja
5 ínenn fyrir íslands hönd, er kon-
tmgtir sjálfur niefndi. Nú þótti Jóni
| Hignrðssyni tími til að hefjast
í handa, og ritaði um vorið “ II u g-
í v ek j u t i 1 Islendinga”. þar
! birti hann fyrir þjóðinni þær grund
! vallarskoðánir, sem öll hin síðari
atjórnarbaráttoi :slcndinga er bygð
j á, og Jjykir mér hlýða, að taka
i fram helztu atriðin í þesstim skoð-
j iinum.
það er nærri því óþarfi að taka
; það fram eftir Jxið, sem áður er
sagt, að skoðanir Jóns Sigurðsson-
skyldi endurreisa. þegar hér var \ ar utn stjórnarstöðu íslands voru
komið, þótti Jóni Sigurðssyni
nauðsyn til bera, að ræða og rita
sem rækilegast um málefni íslands
svo laudsmönnum gæfist kostur á,
að kynnast þeiin til hlítar og
tnynda sér sjálfstæða skoðun. Ilon
um líkaði ekki alls kostar stefna
bygðar á langri og ítarlegri sögu-
rannsókn, enda þóttu þær hver-
vetna mjög nýstárlegar, setn von
var, því enginn haíði íyrri orðið til
að rannsaka þetta mál. Niðurstað-
a:i af rannsókninni var sú, að í
stjórnarsögu Islands væru þrjú að-
Fjölnismanna, þótti þeir byggja of j alatriöi, sem sérstaklega bæri að
inikið í lausu lofti. Fyrir J>ví réðst i taka til grcina. Ilið f y r s t a var
hann í, að gefa út nýtt tímarit,
sem hann kallaði “Ný félags-
r i t" (1844), og hélt því síðan út í
30 ár. J>ar með hefjast afskifti
J>að, er íslendingar gengu á hönd
j Noregskonungi 1262, en áskildu sér
! |>ó um leið í G.amla sáttmála sér-
j stök landsréttindi. A n n a ð aðal-
hans af íslenzkum málum, og kom atriðið var það, er íslendingar við
J>að brátt í ljós, hver garpur hann • erfðahyllinguna í Kópavogi 1662
var. Ættjarðarástin ot> J>jóðernis- j létti leiðast til að afsala sér hinutn
i.-tr:—-- —- — j;—ij- —forn.u 1httdstéttindum. Ilið þriðja
var það, cr konungur með yfirlýs-
ingu sinni afsalaði sér einveldimt
og liét þegttum síntmt stjórnartoót.
þar tneð, segir Jón, hefir þjóð n
tilfmningin er sú undiralda, sem
toer hann áfram. og svipar honum
þar til fyrirrennara sinna, en hann
stendur þeim öllum miklu fratnar
að J>ekkingu og hagsýni. Fyrir því
var það, að honum tókst að leiða aftur fengið í hendttr þatt réttindi,
því nœr öll þau mál til farsælla j sem hún hafði, þegar hún fékk hon-
lykta, sem hann á annað borð I tim einveldið, en þau voru hér ttm
beitti sér fyrir, enda hefir hann I bil þau sömu, sem upphaflega voru
ttnnið íslenzku þjóðinni meita gagn j ákveðin með Gantla sáttmála. Af
en nokkur annar maður. Ilér er j þesstt leiðir það, að stjórnarstaða
eigi unt að lýsa til hlítar alllri | fslends verður að byggjast á á-
hans baráttu í Jtarfir lands og j kvæðunum í Gamla sáttmála, því
þjóðar, því J>að yrði of langt mál, j hann er það einasta áreiðanlega og
en þess vtldi ég freista, að rekja í fullgilda skjal, sem lagt verður til
aðalatriðunum baráttu hans fyrir | grundvallar í J>essu tnáli, etvda hafa
Islendingar haldið £ast við hann í
aðalatriðunum, alt þar til, er J>eir
rituðu undir alsalsbréfiö í Kópa-
vogi. þótt sáttmálinn kunni að
haifci verið rofinn í einstökum at-
riðum i.i hendi konunganaa, þá
breytir J>að ekki málinu minstu vit
und. Samkvæmt Jjessum skilninigi
haía hvorki Danir eða nokkur önn-
ur þjóð minsta vald yfir íslandi
eða nokkurn sneftl ai rétti t'l að
skifta sér af sérmálutn landsins.
íslendingar eiga J>að við konung
sinn tinan aö ákveða stjórnar-
skipunarlög fýrir landið og ráða ís-
len/kum máltim til lykta. Honum
e i n u m sóru Jxsir land og Jægna
af frjálsum v i 1 j a 1262. Ilon-
um e i n u m seldu þeir í hendur
landsréttindi sín við erfðahylling-
tina 1662. Af þessu leiðir, að ríkis-
þing Dana ltefir ekki tninsta vald
til að f jalla um íslen/k mál. þetta
er ómótmælanlega sögulegur
réttur íslendinga og hann verða
J>eir að halda fast við. En hér á
of.jni bætist Jxtð, að íslendingar
haía sérstakt þ j ó ð e r n i og
scrstaka t u n g u og lands-
hœttir allir eru nauða ólíkir því,
setn er í Danmörku ; Jtess vegna er
líka nauðsynlogt fyrir þá að hafa
sérstakt stjórnarfyrirkomulag.
Helztu kröfur Jóns í þá áttina eru
Jxssar : 1. að aiþing fái jafn mikil
réttindi i hintini sérstöku málum
íslands, cins og þing Dana í mál-
um J>eirra ; 2. að landsstjóri sé
settur á íslandi með ábyrgð fyrir
alþingi, en erindreki 1 Kaupmanna-
höfit ; og 3. aö fullkominn fjárskiln
aðtir sé gerður niilli íslattds og
Danmerkur. þessi “Ilugvekja til
ísleiulinga” leiddi til J>ess, að fund-
ir voru haldnir víðsvegar um land-
ið tl að ræða tnálið og bænar-
krár samdar eftir uppástungum
Jó:ts. Arangurinn af þessu va.rð
sá, að konungur hét því með sér-
stökum úrskurði 23. sapt. 1848, að
ckkcrt skyldi verða ákveðið um
stöðu íslands í ríkinu, fyr en ís-
Lend'ngar hefðu látið álit sitt í
ljósi um það mál á þingi sér, sem
þeir a-tti í landinu sjálfu.
(Meira).
Einkennilegir siðir.
í tímaritinu Wide Wcrld stóð
nývertð grein itm lifnaðarháttu og
siði I’apúanna á New Gudnea, eftir
mann , sem kynt liafðl sér J>jóð
ilokk þentiiin all-ítarlega. MeSal
aitnars fer hann um 1 jonabandtð
svofeldum orðum ; —
Giftinigasiðdr Paúanna eru á
margan hátt svipaðir og hjá öör-
um vtllimönnum, að brúöurin
geitgur kaupttm og sölum, og sá
hreppir, sem bezt bý’t'nr. Karl-
mennirnir gifta sig aö jaínaöi 18
ára og þar ttm, un stu kumar 14
ára <>g jaínvcl yngtt. — Ein af kon-
iiiit j>essiim, sent eitt sinn varö á
vegi tnínum, segir greitijihöf., og
sem haföi ungbarn meöierðis, var
tntdir 13 áruni, en iíkt cg aðrir í-
búar lieitu landanna, vru stúlkur
Paptiatuia mjéig bráðþroska. —
þegar ttngan pilt langat til að
f.istna sér konu, heimsækir hanv
[öðttr stúlku J>eirrar, sem hattn
hefir augastað á, og ltggur frattt
fyrir hann öll auðæfi sín, og eitts
hvað hann er viljttgur að láta af
hendi fyrir konuefnið. Faðirinr.
skoðar eignir biðilsins vel og len/i
°g geöjist honum ttm síöir að ei.y.-
um biftilsilts, þá þæfa þeir ennþá
lengur sín á milltim ttm gjald þaö.
er beri aö greiöa fvrtr brúöurina,
og komi þeim að lokum satnan,
þá er föðttrnum afhent gjaldáð, en
biðlinttm konan til fnllrar eignar
og timráða.
Atiðæfi hjá Jtjóðflokiti þessttm
skoðaðir hlutir, sem viö mundttm
kall i minna virði en ekki neitt, og
eftir okkar dómi mundi tnega segja
að engintt ætti neitt. Ilúsmtinir,
! penitigar, föt og veikíæri, og attn-
i að, sem hinn mentaði heimur skoft-
j ar eign, álíta þeir einskisvirði. Kf
| einhvier af íbúunutn á byssuræfi.’,
Jsemannarser mjög sjaldgaít, tr
sá hinn satni skoöaður sem stór-
itöfðingi <>g getur heiintað alt, set.i
lionum sýnist. Annars er bogý
j íirvar og spjót aðallega það, sem
j ibúarnir eiga. — Suniir eiga ]>ó
j heila stranga af margra alda
gömlu klæði, sem þeim hefir hlotu-
Uist við skipstrand fyrir afarlöngu;
! er talið ítiikið í það vartð, að eiga
svolitla pjötlu af þessu klæði, og
þykir feðrunum ckkert eins gott
gjald fyrir dætur sínar edns og
klæSispjatla. Kkl<i nota þetr klæði
þetta til búninga, licldur geyma
það sem dýrmætustu gnsemi, og
stöku sinnum, J>egar stcrviðburðir
gerast, rífa af því ræmur og nota
sem hálsbönd, og bykir j>að ekki
smáræðis fínt. En afrar eignir
eiga þeir sára-fáar, — jafnvel eng-
iit verkfæri til að vrkja tneð jörð-
ina, nema steinflísar, enda er mjóg
litið um jarðrækt hjá beim. T’ó er
dálítið ræktað af sætnro kartöfl-
um og bananas, en ba* með er
líka upptalið. — Öll stritvinna er
l

FRtliMBNN VESTUR CANADA.
VESTt’R-CANADA STŒRSTA FRŒNL'S.
McKENZIE’S
fykik ri>n:
vEHiRiÐ
BKÉFSPJALDFLTT
UR VÐUR STORAN
FRŒ HŒKLING.
Bezta,
hreinasta,
úrvals
frœ.
.Vestriö
VALIÐ FYRIR
LANG BEZT FYRIR
BŒKTBÐ FYRIR
BEZTUE ARANGUR Fyri
Athugið frsekasba okkar 1
NVERRI BtÍÐ.
Biöjiö œtlörnn
McKENZIE FRÆ
Knnpift ekkert annaö. Ef kanpmaðnr
ykkar hoíir þeö ekki sendiö pöatun
yöar boint til
A. E. McKenzie Co. Ltd.
Brandon, Man. Calnnry, Alta.
gerð af konttnum ; tnennirnir fylgja
Jxjim til verka vopnaðir, bæði til
þess, að vernda þær írá Jyví aft
lenda í höndum attnara og eins ttl
að reka eftir þeim.
J>egar ungi tnaöurinn hefir
ið sér konu, er Jtað hans fyrsta
verk, að láta hana byggja skýll
yfir höfuö Jxúm, og lctgir þá að
jafnaði nágrannakonurnur til hjálp
ar. En brátt verður hattn leiður á
einni konu, og tekur sér þá aðra í
viðbót. Sumir, sem eru öðrun*
framar að au&a-fum, eiga 10 kon-
ur og þar yfir. Konan er alge reigtt
tnannsfns, og oft harðlega leiktn p.ý
honum ; en henni dettur ekki f
httg að mögla, þvi henn. hefir ver-
ið innrætt frá fæðingu, að skoða
karlmennina sem æðri verur, og
vera karlmannsins auðsveip;ð
vinnttdýr. Frammi fvrir einumi
kofadyrum sá ég þrjú barefli, nógtt
þttng og sterk til að steindrepa
tneð stæröar víghund. Eg fór að
grenslast eftir, til hvers Jtessi bar-
efli værtt notuö, <>*• vfO*' mer sagtr,
að húsráöandinn ætti þrjár komir,
og liann lemdi sina meö hverúj
harefli. Konurnar mögluöu aldrei-
þó þær værtt húöstrýktar af hinni
tnestu grimd, ef að b—r v»i a
lantdar með sérstöku barefli, en ef
bær væru Iamdar með fcarcfli, sem
önnitr kona hafði verið lam.'n t- ð
áðttr, þá þótti beim str óbætan-
leg svívirðittg svnd, op- var það
talin rin-’ fnllgilda ást.
'iiónaskiluaðari
þess vegna, til að forftast slíkt^
biefir maðitrinn jafnmörg bire r
komtr, sitt á hverja, og því tak<*
þær með góðu.
LEIÐRÉTTTNG.
P.t. San Diego, Cal., 19. jan. ’ll
Ilerra ritstjóri ; —
Fyrir nokkuru síðan las ég í
blaði þínu, í fréttabréfi frá PJ. H.
J'ohnson í Spanish Fork, fyrir-
spttrn um, hvers vegna þið íslenzku
blaðstjórarnir ekki haftð minst á
dattða eins hins mcrkasta íslend-
ings, sem sé próf. Bertel Högna
Gttnnlögssonar í Tacoma, Wash.
£ ftan við það bréf hnýtir þfi
þeirri athugasetnd, að ástæðan sé
sú, að ykkur hafi ekki verið kunn-
ugt ttm nndlát prcóessorsins, fyrri
■en Júð sáuð þess getið í öðriim;
blöðttm ( að heitnan?), og sendir
okkttr hér vestra þá hnútu um
leið, að við höfttm ekki skrifað uffl
lát hnns fremur en annað. (Kæra
þfikk fyrir komplímentina! ).
Eg ætla nú ekki að fara að
mæla mér neina sérstaka bót, né
j öðrtim, sem senda vkkur fréttir a»l
Kyrrahafsströndinnd, við og við.
! þœr gætu sjálfsagt verið meiri og
j ltetur skrifaðar. En ofmikið má
líka gera að öllu, og of mikið kalla
ég það, að skýra frá láti einltvers
manns, enda J>ótt nierkiir sé, áður
cn hann devr. Og tim Gunnlögson
er J>að að segja, að lifandi var
hann fyrir fám dögum og við líka
heilstt og áður, eða svo segir vin-
ur hans Dr. McCreery í Tacoma.
Segir hann Guunlögson býsna ern-
an en:t, þótt hann sé nú yfir sjöt-
ugt. — Skyldir þý, eða herra Ein-
ar II. Johnson ekki trúa þessu,
væri rcvnandi að skriía Gunnlög-
son sjálfum og spvrja hann, hvort
hann sé ekkj dauður. Áritan hans
cr ; 3009 N. 3ist St., Tacoma,
Wash.
Vfrðingarfylst.
Sigurður Magnússo-j.