Heimskringla - 02.02.1911, Síða 3

H«aiMSKElKGE£
WINNIPEG, 2. FEBR. 1911. Bls. ‘J
Ferðapistill.
Um Árborg og fleLra.
Eítir aö járobrautin var íullgtrö
til Árborgar langaöi mig mjög til
að brfcgöa mér þangaö snöggva
íerð. “Og standi þið við, — bann
geröi það’’, sagði Kristján Fjalla-
skáld. Gamli íeröalangurinn, nfl.
ég sjálíur, er nú rétt nýkominn
heim úr íerðalagi til Árborgar, og
ndöur í Geysir-bygð að sjá ólínu
systur mína, og fleiri kuuningja.
þetta er t ljorðu skifti, sem ég
heii ruður td. ð*jja Islands iario,
og haia ætið liðiö iangir timar,—
Ueiri ar — á milii þeirra ierða.
Aila jalna var daiitla íramiör að
að sja, þó ha-gt miðaði iramau ai
árunum, sem margar luligildar á-
stæður liggja trl, oins og eg heli
aður lýzt 1 mmum íerðapistlum,
svo setn almenn íataekt, utiiokan
trá áhriíum umhedinsins, vegleysur
og íramurskarandi örðug lond til
kornræktar, þar sem alt er þakdð
þéttum skóg. Eg heíi aldrei viljað
vera ósamigjarn eða oíharður i
dómum um bygðir þar, og svo er
enn, að ég vildr með sanugirni lita
á hlutina, og segja ifá þvi> sem
íyrir augu og ímyndun bar.
Eins og nu er að byrja nýtt ár
eftir timareikningi vorum, erns er
það áredðanlogt, að nýtt tram-
íaratúnabil er að renna ujvp og
byrja hjá Ný-lslendingum. j>aö cr
aðailega jambrautm, sem hefir
ilutt inn í meuu nýjar vonir, nýja
stefnu, og gerir alberöa breyting á
búskaparlagi ]xir í bygðum. Og
svo hjálpar það til þess, er til
framkvaemdanna lýtur, eins og æf-
inlega í öllum greinum, að tfna-
hagur margra er orðinn þar viö-
unanlega góður, þó engir eða fáir
megi ríkir kallast. þaö er víst
vaknaður almennur áhugi þar
meðra, að höggva skóginn til korö-
viðar, og svo til húsagerðar, því
sögunar og heflinga tnillur eru þar
víða^ og caka svo alvarloga til
landanna og auka kornyrkjuna,
sejn þar hefir livervetna reynst
góð og arðsöm hjá öllum, sem
nokkra bletti eiga yrkta. Og ég
heyrði, að margir hefðu reymt að
plægja og stækka bletti sína drjúg-
um síðastliðiö haust. Ilúsagerð-
inni fleygir fram síöan þeir fóru
að geta unnið viðinn sjálflr ; víða
kotnnar ágætar bvggingar lijá
bændum, og einnig í smíðum, hídf-
gerðar. Til dæmis er íveruhús
Steíáns póstmeistara Guðmunds-
sonar i Áidal óklárað onn að iun-
an, og er það eitt lang-stærta og
verður að allri gerð veglegasta í-
veruhús, sem ég heíi séð, eða vtit
af hjá nokkrum bónda. Stein-
steypu kjallari undir því öllu, og
verður hitað alt frá hitunarvcl
neðan úr kjallara.
í stuttu máli, nýtt iramiara-
tímabil er að byrja þar, og breyt-
ing verður á búskapnum að því
leyti, að minna verður barist og
baslað með gripnrækt.ina, en á-
herzlan lögð á kornræktina. Utxum
íækkar til vinnu, en hestum íjölg-
ar. Og árangurinn veröur sá, að
eftir nokkurra ára strið, elju og
kapp smáhverfur vouleysis og
þreytusvipurinn af hóndanum, en
peningajpyngjan þjngist, og afla
tíð verður eitthvað í buddunni, ef
á þarf að halda. Lönd eða jarð-
vegur er þarna víða ágætur, og
engin óhöpp, sem teljandi sé, hafa
enn komið fyrir þar meö uppskeru
— var mér sagt.
J á, vou er þó blessaða bændurn-
ar langi til að fá til sm járn-
brautirnar. Og réttmætt er að
k.i<lla þær iifæðar landsins og iram-
iaranna, þegiar þetta oíurmagu
fylgir þeim, að geta skapað nýtt
timabii í sógu neilla heraða og
ráðið þenn breytingum, að eikuru-
ar eru rtfnar upp með rotum og
jarðvegdnum veil i sundur og mai-
aður melinu smærra ; og í staðinn
iyrir ömurlegt útsýni ai viltum og
brunnum skógi og íorarsundum,
sem gefur bóndanum engan arð,
er öllu breytt í gulbleikt vaggandd
hveitihai, sem bondinn iiskar upp
úr 20—30 dollara af ekru hverri
árlega, og i sumum tilíellum langt
um meir. J á, mikill er máttur
.jarnbrautanna. Og hátt er hljóðið
i öryggispípu eimreiðarinnar, þeg-
ar huu brunar íramhjá, að það
skuli geta vakið þá upp í víga-
móð, sein sofið hafa í þriöjung
aldar.
En, eius og ég liefl áður spáð,
Nýja-lslamd á alla sína frœgð og
frainför eítir enn, og verður í sög-
unni el/.ta og merkasta ísleazk ný-
len-da í álfu þessari. þar hafa í
kyrð og nœði frumskóganna vaodð
upp og geymst afarsterk öíl, sein
enn eru að miklu leyti hulin sjón-
um almennings. þetta eru að
miestu ðeyddir kraftar, enn sem
komið er, og þegar hugsunarhátt-
urinn og aðrar nærliggjandi ástæð-
ur leysa bcssi öfl úr læöing, þú
verða þær njlendur vorar, setn nú
eru bútiar að itá fullum þroska, og
geta enga aðdáanlega fjörspretti
tekið lengur, uiwlrandi yfir hraöan-
um og Grettistökunum, sem Ný-
íslendingar eiga eítir að sýna og
velta úr vegi, bæði á andlegan og
verklegan hátt. Yngri mennirnir,
sem þar haía alist upp, eru marg-
ir risar að afli og vexti, og þegar
orka þeirra og áhugi snýst að
réttu takmarki, þá verðtir mikið,
sem eftir þá liggur í verklegtim
framkvæmdum.
í andlegum og bókmentaleigum
skilningi, hafa þroskast þar í skóg
arkyrðinni ef til vill fögrustu og
kraftmestu blómknappar, sem til
eru í vortim íáinenna flokki hér, til
aö prýða vorn smáa bókmentalega
krans. — þaöan eru sprotnir þor-
valdssynir, og fleiri fluggáíaðir
menn. þaðan má telja prúðmennið
og gæöamanninn skáldiö J. Magn-
ús Bjarnason, sem nú er búinn að
ekki einasta hylli almennings fyrir
verk sín, heldur einlægri ást og
og hluttekaing. Og þaðan má telja
skarpa og djúpvitra manninn, sem
mestur var skaðinn að missa frá
hálfunnu verki, cins og sutna fleiri,
skáldið og tónfræðinginn Gunn-
stein Eyjólfsson. Og þó undarlegt
megi vdröast, þá er mér þaö kunn-
ugra en máske mörgnm öörum, að
til eru tf.ir hann meistariilega vel
samin skáldrit — í stórum stil —,
sem honum entist ekki alditr til að
geta geflö út á prent. — Og þar
er eitt ágætt sögttskáld enn, ef
hann vildi og gæti gefið sig alvar-
lega viö því ; það er Dr. Jóhannes
Pálsson, sem nú er í Arborg.
þar ltefir vaxið ttpp (hjá Jóni
Austfirðing) skáldið Guttortmur J.
Guttormsson, og er hann, ásamt
skáldinu mínu, honum “þorska-
bit’’, farinn að gera sig svo djarf-
an, að segja í mesta bróðernd við
St. G. Stepliansson og Kristinn
Stefánsson : “Takið þið ykkttr nú
góðan hádegisdúr, vinir mínir, við
skulum kveða fyrr fólkið á með-
an“. Auðvitað verða viðhaínar-
hnykkirnir minni, og heimspekis-
búningurinn ekki nærri eins flókinn
og dýrmætur. — þessar óviðjafn-
anlegu silkislæður hans gamla
Njáls, iem enginn lifandi maður
hefir enn í dag getað reiknað út,
hvað áttu að merkja.
þá er bærinn Árborg. þar verð-
ur fagurt með tíma, ef áíramhald
verður með by.ggingar, því beejar-
stæðið er hátt og slétt. þar eru
fjórar verzlunarbúðir, sem eru svo
stórar, myudarlegar og v.el bygð-
ar, að þær þola samanburð við
góðar búðir hér í beata þarti
borgarinnar Winnipeg, — 12 til 14
feta hútt undir loft á neðra gólfi,
og alhtr tvílyftar, með kjallara að
ég held flestar. það er undramikið
rúm, sem þessir kaupmenn þurfa
fyrir vörur sínar, því næstum alla
skapaða hluti, sem búandinn með
þarf, segjast þeir nauðstTtlega
þurfa að liafa. Og mig undrax það
eiatiig, ef allar ]>essar stóru verzl-
atiir geta þrifist og dafnað, með
öðrmn smáverzlunum, sem eru
hiiigiaö og þangað. Að vísu má
Árborg heita að standa í hjarta-
stað nýlendunnar, því þangað
sækji allar blómlogustu bygðir
Nýja-lslands. I<ot eru þar í bæ við
aðalgötuna $100 og hornlot $160,
25 feta breiö og 115 fet á lcngd.
þar er eitt greiðasölu og gistihús
(Ilotel) býsnastórt og velbygt. En
svo lýst mér á, að .það verði fljótt
alt of lítið til að uppfylla þörf
gestsa, ÍK-gar aösókat vex. Svo er
lyfjabúðin, sem er stór og mjög
la'gleg bvgging tvílvft. þar búa í
báðir bræðurtiir, Dr. T. Pálsson og
hr. A. Pálsson, sent báðir eru gift-
ir menn.
þessum bræðrum var 6g áðttr
blá-ókunnugur, en liitti læknirinn í
búð hr. Á. Fjeldsted, sem verzlar
fyrir hr. Jóliaan Sigurðsson á
Gimli, — og vék mér til tals við
hann. Af því ledddi, að hann bauð
mér heim, og gisti ég hjá þeim
bræðrum síðustu nóttina, sem ég
var þar neðra. þar átti ég yndis-
lega gisting, og þó þeir bræður
hetfðtt átt í mér hvert bein, þá
heföu þeir ekki getað gert medr og
betur til mín. í)g átti langt tal
viö Dr. Pálsson, og ég fann það á
báðum þeitn. bræðrum, að þeir eru
ekki vcl ánægðir, að hafa sett sig
Jxirna niðitr ; og er það mjög illa
farið, því báðir ertt efalaust mjög
góðir og nvtir merin. En nú hafa
þcir, eöa sérsraklega A. Pálsson,
lagt alt að $2,500 í fasteignina
þama, og mjög hæpið, að geta
íengið svo góðan kaupaiwla, sem
svaraði því út, ef álagi. — Rinnig
tnyndi ég álíta það vandræða ólag
fyrir íiu-mi í jafn mannmörigtun
byigiðum, að geta ekkí haldið Dr.
Pálsson þar kyrrum, ungum at-
gervis og hæfileikatnanni og bezta
dreng, og vera svo máske læknis-
lausir eftir. En það er ekki að
dylja, þó margt sé kostum búið
og mjög efnisgott, sem snertir
þessar bygðir, þá er allatíð eitt-
ltvað lágt og lítilsvirði innamtm
og samanvið, þar. eins og annar-
staðar. Mín skoðttn er sú : Að
þogar tttieir cfnismenn taka séi
bólfestu í bæ, sem er að myndast,
til þess eins og að vatxa uþp með
honum, að þá lie’Rt lífið á að halcLa
þeim kt-rrunt, ef hægt væri, því
eftir því, sem bærinn þroskast af
betri efnum, ætti framför hans og
heiðtir að ver'ða varanlegri í aug-
ttm allra réttliugsandi manna.
Eitt atriði vil ég benda á í sam-
bandi við lyfjabúð Dr. Pálssonar,
að meðalasalan ber sig ekki með-
an búðir kauptnannanna þar hafa
‘patent’ meðulin t'l sölu. Ég má
segja, að tvær af verzlunum hafa
geíið söluna inn til læknisins, en
tvær ekki. En þrátt fyrir það, þó
ég af öllu hjarta hati þessi ‘pat-
ent’ meðul, þá samt á meðan
fólki finst nauðsyn að fleyg.ja pen-
ingtvm sínum út fyrir þetta (í
mörguin tilfellum) skaðlega sull,
þá ætti Dr. Pálsson, þarna á Ár-
borg, að hafa einn þann litla hagn-
að, sern af þeirri sölu er. E’innig
ættu kaupmenn þar, að gefa hon-
um eftir pappír og ritföng o. fl.
smávægilogt, seon vanalega er til
sölu í lyfjabúðum. — það verður
máske álitið svo, að ég sletti mér
inn í það, sem mér kemur alls ekki
við. En ég held, þegar alt kemur
heim og sairuut eftir hita og þunga
dagsins, að bezt og ánægjulegast
heföi verið, að hver og eimi hefði
liliðrað til við annan og fromur
rev’iit að stuðla að velgengni ná-
unga síns, on að reyna að troða
af honmn skóinn og bægja honum
burt.
þegar ég fór þessa ferð ofaneftir
hafði ég í hyg’gju, að líta eftir
hvort álitlegt væii að setjast þar
að upp á aktýgjasölu og viðgerð-
ir. En allar búðirnar, held ég, hafi
aktýgjasölu, svo það væri þá ein-
uugis að halla sér að þeim partiu-
um, að gera við það, sem úr lagi
kanu aö fara. Svo hefir hr. And-
rés Reyktial komiö sér upp byjgg-
ingu og ákvarðað að hafa sk<5 og
aktýgjasölu og aðgerðir. En svo
lízt mér á, meðan ekki er meiri
hvedtirækt og pcningalogur kraftur
bænda, að okki sé mikilsvirði, að
setja þar upp aktýgjabúð eitis og
nú steiwlur, á með.tn allar búðir
selja (og lána) út aktýgi. ]>að get-
ur verið lifibrauð fyrir einn, en lít-
ilsvirði fyrir rnarga.
Ekki þykír mér trúlogt, að þessi
járnbraut verði lengd lengra norð-
ur frá Arborg fyrst um sinn. Bæði
er það, að C.P.R. hefir keypt
þarna stóra landspildu, sem það
vill aftur solja út í byggin|galóðir,
og svo er félagið að byggja þar
tnjög vandað stationshús, setn
sýnir, að þe.ir ætla að haía Arborg
fyrir aðalstöð fyrst um snn.
Utn loið og ég lýk við þessar lín-
ur, sem cru máske of margiar og
óþarfar, vil ég geta þess, að eng-
an manu sá ég þar undir áhrifum
vins, og engan dropa af áfengi
nokkurstaðar hreyft eða um hönd
haft, mér vitanlega, — og get ég
þessa sérstaklega sökum jxiirrar
óvinsælu árásar, sem gerð var ný-
laga á ]>á bræður Dr. J. Fálsson
og Asgeir bróður hans.
T.ártts Guðmttndsson.
Góöar stöður.
Geta ungir, framgjarnir menn og
konur fengið á járnbrauta eða
loftskeyta stöðvum.
Síðan 8 kl. stunda lögin gengu i
gildi og síðan loftskeyta fregu-
sending varð útbreidd aá vantax
10 þúsuud telegraphers (Iregn-
serwlla.). Launin til að birja með
eru frá $70 til $90 á mánuði. Vér
störfum undir umsjón telegrapn
yfirmatma og öllum sem verða
fullnuma eru ábyrgðar atvinnu
stöður.
Skrifið eftir öllum upplýsingum
til þeirrar stofnunar sem næst vð-
ur er. NATIONAL TELEGRAF
INSTITUTE, Cincinatti, Ohio,
Phdladelphia, Pa., Memplns, Tenn.,
Columbda, S. C., Davenport, 111.,
Portland, Ore.
Bókalisti.
N. 0TTEN30N S,- River Par. W’p’g.
Ljóömæli Páls Jónssonar í bandi (3) 85
Sama bók (aö eina 2 eiut. (3) 60
Jökulrósir 15
Dalarósir (3) 20
Hamlet (3) 45
TlÐindi Prestaféla«:sins í Uídu forna
Hóiaskifti (2) 15
Grant skipatjóri (g) 40
Börn óveöursins (3) 55
Umhverfis jöröina ó éttatlu döjíum (3) 60
Blindi maöurinn (3) 15
Pjórblaöaöi smárinn (3) 10
Kapitola (t II. Bindum) (3) 1.25
Eggert Ólafsson (B, J.) 15
Jón Ólafssonar Ljóömæli t skrautbaadi (3) 60
Kristinfræöi (2) 45
Kvæöi Hannesar Blöndal (2) 15
Mannkynssaga (P. M.) í.bandi (5) 85
Mestur í hoimi, t b. i5
Prcstkosningin, Leikrit, eftir Þ.E., t b. (8) 30
Ljóöabók M. Markússouar 50
Ritreglur (V. A), í b. 20
Suudrefflur, í b. 15
Veröi ljós 15
Vestan hafs og austan, Prjár sögrur eftir
E. H., tb.
90
25
15
1.50
(8) 45
85
25
25
Vtkingarnir á Háloírandi eftir H. Ibsen
Porlákurjhelgi
Ofurefli, skálds. (E. H.) 1 b.
Ólöf í Ási
Smælingjar, 5 sögur (E. H.), í b-
Skemtisögur eftir S. J. Jóhannesson 1907
Kvæöi eftir sama frá 1905
Ljóöinæli eftir sama. (Meö mynd höfund-
arins) frá 1897 25
Safn ttl sögu og ísl. bókmenta í b., III.
bindi og pað uurn út er komiö
af þvt fjóröa (53c) 9.4
Islendingasaga eftir B, Melsted I. bindi
bandi, ogpaö sern út er komiö af 2, b. (25c) 2.85
Lýsiug Islands eftir P. Thoroddeön 1 b.(16c) 1.90
Fernir fomíslenzkir rtmnaflokkar, er
Pinnur Jónsson *.af út, 1 bandi (5c) 85
Alþingis9taöur hinn fomi eftir Sig. Quö-
mundson, í b. (4c)
Um kristnitökuna áriö 1000, eftir B. M.
Oisen (öc)
Sýslumannaæflr eftir Boga Benediktson
1. og II. b innbundiö (55)
ísleuzkt fornbréfasafn,7. biudi innbund-
iö, 3 h. af 8 b. (t 70)
Biskupasögur, II. b. innbundiö (42c)
LandfræÖissaga íslands eftir I>. Th., 4.
b.'lnnbundiö (55c).
Rithöfunda tal ó íslandi 1400—1882, ef-
tir J. B., í bandi (7c)
Upphaf allsherjarrtkis á íslandi eftir
K. Maurer, í b. (7c)
Auöfrœöi, e. A. Ól., 1 bandi t6c) Á.ix,
Presta og prófastatal á íslandi 1869, t b.(9c 1.25
B. Thorarinsson ljóömœli, meö mynd, í b. 1.50
Bókmoutasaga íslendinga eftir F.J.,t b.(12c)1.80
Noröurlaudasega eftir P. Melsted, t b.(8c) 1.5C
Nýþýddfc. biblían (S5c) 2.65
Saina, í ódýru bundi (38c) 1.60
NýjatostamentiÖ, t vönduöu bandi (lOc) 65
Sama, í ódýru baudi (8c) 30
90
90
8.10
27.80
5.15
7.75
1.00
1.15
l.Hi
90
1.10
(5) 60
20
60
90
35
35
35
35
45
75
80
45
(tt)
(5)
(S)
(2)
(2) 40
(2) 50
(2) 30
75
Nýkomnar bækur,
Kóralbók P. Quöjónssonar
Sama l>ók í bandi
Svartfjallasynir
Aldamót (Matt. Joch,)
Harpa
Feröaminningar, í bandi
Bóndinu
Miuuingurit (Matt. Joch.)
Týudi faöirinn
Nasreddin, i bandi
Ljóömæli J. Þóröarsonar
Ljóömæli Gestur Páissou
Háldánar rirnur
Maximi Petrow
Leyni-sambandiö
Hinn éttalegi lef ndardómr
Sverö ots bagali
Waldimor Nlhilisti
Ljóömæli M. Joeh. I,-V. bd..í skrautb. (15) 4,00
Ai'mælisdagar Guöm Finnbogasouar 1.00
óróf Tómarar Sœmuudssou (4) 75
Sam a bók í skrauthandi (4) 1.15
íslenzk-eusk oróabók, G. T. Zoega (10) 1.80
Fornaldarsögur Noröurlanda, í 3 bind-
uni, í vönduöu giitu baudi (15)
Gegnum brim og boöa
Ríkisréttindi íslands
Systurnar frá Grænadal
Œíintýri handa börnuin
Vísnakver Péls lögtuans Vídalins
Ljóömæli Sig. Júl. Jóuanuessou
Sögur frá Alhambra
Miuningarrit Teraplara t vönduöu bandi
Sama bók, í bandi
Pótur blústurbelgur
Bækur sögiutéiagsins Reykavtk;
Moröbreiabækiuigur
Byskupasögur, 1—6,
Aldarfarsbók Páls lögmanns Vtdalin
Tyrkjarániö,I—IV,
Guöfrœöingatal frá 1707—'07
Jón Aruson
Skipiö sekkur
Jóh. M. Bjaruason, Ljóömæli
Maöur og Kona
t jarOa uál
Beina inál
Oddur Lögmaöur
Urettis Ljóo.
Aodrartmur
Reimarsrímur
Dular, Smásögur
Hinrik tíeiiráöi, Saga
Andvari 1911
Œhsaga Benjamin Franklins
Sögusafn þjóöviljans I—II árg. 850; III árg. 20c
IV árg. 20c; V.árg. :0; VI. 45; VII. 45: VIII.
árg. 55: lX.árg. 55; X. árg. 55; XI. árg. 55;
Xll.árg.45; Xlll árg, 45: XIV.árg,55;
XV. árg. 30: XVi. árg. 35; XVii, árg. 45; XVui
árg. 55; XiX, árg. 25.
Alt sögusafn þjóöviljan selt á $7.00
Bækur Sögufélagains fá áskrifencur fyrir
ucarri hélfviröi,—$3.80.
Umboösmenn mínir t belkirk eru Dalman
bneöur.
Þess skal getiö viövtkjandi bandinu á Fon>-
aldarsögunum Noröurlanda, aö þaö er mjög
vandaö, handbundiö skruutband, vel frá gengiö
eins er meö Bréf Tómasar Sæmundssooar.
Tölurnar í svigum tákna burÖargjald,er send-
ist m°ö pöntunum.
4.50
90
50
35
30
1.25
1.00
30
L65
1.30
10
L3s
1,95
45
2,90
1.10
80
60
55
1 25
25
10
95
65
50
35
30
20
?5
45
'Av
VÉR
óskum jafn-
íramt rftir sveita-
pöntunum.
Afgreá Ssla hin bezta.
Selur sérhverja góða tegund af Whiisky, vinum og
bjór o.fl., o.fl. Vér jjefum sérstak leya gaum
familíu pöntunum og afgTeiðum þær
Jxeði fljótt og veJ tiJ hvaða JiJuta
bongarinnar sem er.— Gefið
okkur tækifæri að sýna

ykkur að svo sé.
'fi,
--
Talsímar Garry 2186-2187
215 MAEKET ST.

(/.
Það kostar minna en
FJÖGUR cent á viku
að fú HEIMSKRINGLU heim til þfn vikulega Arið
umkring, Það gerir engan mismun hvar í heiminum
þú ert, því HEIMSKRINGLA mun rata til þin. Þú
hefur máske ekki tekið eftir þvf, að vér gefum þér
$1.00 virði af sögubókum
með fyrsta árgagnum. Skrifið eftir HEIMSKRINGLU
nú þegar, til P. O. Box 3083. Winnipeg, Man.
554 SÖGUSAFN IíEIMSKJRINGLU
Nú fékk ísabella mjög mikla uppcölu. Barúninn
studdi enni hennar.
þegar uppsalan var um garð! gicngin, lagöist hún
aftur á koddann með lokuð augKi, hún dró andann
hægt en rólega. Sársaukinn virtist minni.
“Isabella’’, sagði barúninn, “hefnlSu fieiri óskir?’’
“Já”, svaraði hún með dvínandi röddu, “ég vil
ekkr láta grafa mig £ Ehrenstam grafhvelfij^gunni.
líg vU láta grafa mijr. djúpt, djúpt ofan i jörðina’’.
"ísabella’’, sagði bnrúninn aJfcrarlegur, ,lég get
ekki orðið við þessari bón. Ungfrú Ehrcnstam vorð-
ur að hvíla hjá forfeðrum sfnum, cn cltki hjá bændum
og betlurum í kirkjugarðinum’’,.
•'Jæja þá”, svaraði hún svo lágt, að þa'ð heyrðist
varla, “en láttu það ekki drajjast, —, í síðasta lagi
að fjórum dögum liðnum .
“Já, já”, sagði barúninn. “Get cg gert fleira
fyrir þig ?”
“Nei, hvíslaði hin deyjandi stúlka. “Ó, Móritz.
Við fúum að sjást aftur, — i betra Jatwli. — Ouð er
góður, — Kann fyrirgefur — það scm ártin hefir brot-
ið — og þá elskar — minningn mina. Móritz”.
Síðustu orðin hvísluðu hinar dety|janglL varir.
g ,.......................................
í
'Barúninn lagði hendi sína á hjsrta; Lsabellu, það
var hætt að slá. jllann þreif í h;u®dL'gg liennar,
hann var ískaldur og slagæðin hireyfmgjarlaus.
“það er búið”, tautaði bari«ninn vf^ð sjálfan sig ;
hún er dauð. það er ég, sem Jiefi deyflt hana, en
CJiK1 meira um það.— Enginn slal fá atð vfita orsök-
ina til dauða hennar. Hún sagðist de%/ja af tauga-
slagi — og þannig verður þaö að nefnas^t”-
Hann Jæddist að dyrunum og- opmn<5i þær, og
þegar hann sá, að það var myrlcur og Ityrð í n»sta
FORLAGALEIIÍURINN 5 55
herbergi, tók hann þvottaskálina, s«m ísabella scldi
upp í, og helti úr heani út um glugigann.
Svo luildi hann andlit líksins með rekkjuvoðinni
og hringdi.
Anna kom inn.
“Hvernig líður konu minni?” spurði barúninn.
“Hún sefur, — en, guð minn góður, hvemig er á-
statt með ungfrú IsabeJIu?”
Anna ]>aut að rúminu ofsahrædd.
Ungírúin þín er dáiin", sagði barúninn og bar
vasaklútinn upp að þurrum augunum. “Hún dó af
taugaslagi”.
“Vesalings, vesalings ungfnkn”, sagð- þernan
grátandi, tók hendi Isabellu og þakti hana með koss-
umd, “ó, guð minn góður. Svo tmg, svo falle.g og
svo góð eins og engill,— að verða að deyja”.
Anna grét hátt.
Hún var sú eina, sem tárfeldi yfir hinni fram-
liðuu, sem hún unni af heilum hug.
“Guð mimi góiður, — að þetta skyldd ganga
svona fljótt fyrir sig”, sagði hún.
“Tá, barnið mitt, slík veiki deyðir slrax”, sagði
barúninn, “ef ekkf er læknishjálp til staðar undir eins.
Her var ómögulegt að ná 1 læknir nógu fljótt, bar
eð enginn læknir er í nágrenninu. Við höfum pært
þaö, sem við gátum, pg verðum því að lúta vilja
luns almúttuga".
Aniw svaraði að cins meö tárum og gráti.
Htin lyfti rekkjuvoðinni af andliti Isabcllu, til
ptss en:t einu sinni að sjá það. Andjitið var rólcgt
og hvítt sem marmari. Ýlórgunsólin var að koma
upp og stráði fölum bjarma yfir það.
‘I>að er þá kominn dagur”, sagði barúninn,
‘iarðu ofan og logðu þig, Anna. þú ,þarft að sofa".
‘ Ættí ég að sofa, þcgar ble*suð ungfrúin mín er
dám”, sagði Anna kjökrandi. “Nei, alls ekki”.
55G SÖGUSAFN IIEIMSKRINGLU
“Farðu”, sagði barúninn í skipandi róm.
Herbergisþernan leit enn einu sinni 4 húsmóður
Mna, svo huldi hún andlit hennar og fór.
þegar læknirinn, sem kom með Eberharð seinna
uffl daginn, var búinn að skoða líkið, átu barúninn
tal við hann langa stund á skrifstofn sijini.
þeirar hann fór, smokkaði hann tveimur hundrað
dala seðlum í vasa sinn mjög ánaogður.
Mörg eiturbvrlunar-saga hefir verið grafin djúpt
oLan í jörðina fyrir fals og eigingirni læknanna.
VI,
Grafhvelfing barúnsins.
Ungfrú Ehrenstam dó af taugaslagi, — þessi ný-
ung breiddist út um nágrenniö með ljóssins liraða,
og allir trúðu henná.
Að eins Móritz vissi, og EJ>erharð grunaði, hver
var orsök dauða hennar, en báðir þögðu fcins og
sKiljanlegt er. *
Enda hafði Móritz farið burtu úr héraðinu dagiim
efUr danða ísabellu. Hann haföi enga ástæðu til
að dvelja þar lengur. Hann varð að leita sér ann-
ara samvistamanna og afþreyingar, til þess að sorg-
in, sem hann hafði orðið fvrir, gerði ekki út af við
hann. Seinna skulum við verða lionum samíerða,
en fyrst verðum við að gcta um ýmislegt í héraðinuy
þai sem síðustu viðburðirnir áttu sér stað.
Barúninn efndi loforð þau, sem hann gai dóttur
sinni á banastund hennar. Hún rar í sliiautlegu
FORLAGALEIKURINN 557
fótunum sínum, en i staðinn fyrir visnuðu þymirós-
imar voru settar rauðar rósir í hár hennar á útíar-
ardevinum.
Gullfestin með raflijartanu hélik enn um háls
htnnar, þótt enginn vissi, hvaðan skartgripur þessi
haföi komiö.
þegar búið var að kistulaggja liana, scm gert var
i kirkjunni, íluttí Washolm prófastur íburðarmikla
íæðu, og svo var kista ísabellu flutt í grafhvelfmigu
w.t tarmnar og sett við hliðina á kistu fyrri konu
lians.
þegar barún Ehrenstam kom inn i svefnherJ>ergi
sitt útfararkveldið, sá hann aö glugginn var opinn,
og á borðinu, sem stóð undir glugganum, lá séðill
með þessum orðum á :
‘'Elrti sonur þinn var myrtur, og dóttír þín fyrir-
fór sér. — 'þú mátt skjálía. Raíhjartað krcfst nýrra
íórna. Bæði börain þín eru fallin sem friðþæg'ngar-
fórn tal hefndangyðjunnar”.
Barúninn stóð sem þrumulostinn.
GrafhvelfiU)gin, þar sem kista ísabellu var látín,
var stór og rúmgóð, með einum glugga, er járn-
grindur voru fyrir, en nu voru rúðurnar óhrcdnar.
þar láigu hedlir settliöir hver við annars hliö,
kytrir og rólegir. Alt innJyyrðis stríð var endað.
Og hvers vegna hefðu þeir líka átt að striða ? þeir
voru allir af sömu ætt.
Grijfin liaföi sina stórbokka eins og lífið.
Tunglið sendi gedsla sína inn í kirkjugarðinn, en
ekki inn í grafhvelfinguna.
álaður nokkur, sem har með sér stuttan stiga,
læddist eftir döggvota grasinu á milli leiðanna, og
nam staðar vdð járn'grindargluggann 4 grafhvdfing-
unni.