Heimskringla - 20.06.1912, Side 4

«. BLS.
WINNIPEG, 20. JÚNÍ 1912.
HEIMSKRINOO >
Heimskringla
Pnblished every Thnrsday by The
Beit.skrinela News 4 Fublishine Go. Ltd
VerÐ blaOsÍDS 1 Canada otc Handar
92.00 nm ériö (fyrir fram hí»r»að).
Sent til islands $2.CO (fyrir fram
borgat).
B. L. BALD WINSON
Editor & Manairer
Ottice:
723 Sherbrooke Street, Wiuoipeg
BOX 3083. Talsími Qarry 41 10.
Talsímagjöldin hækka
ekki.
Nefnd sú, sem Roblin stjórnin
skipaði á liðnum vetri til að rann-
saka talsímakerfi fylkisins, starf-
rækslu þess og reiknmgshald, hef-
ir nýlega lokið störfum sínum og
birt ítarlega og langa skýrslu yfir
gerðir sínar og niðurstööu.
Álit nefndarinnar er, að enga
hækkun skuli gera á talsímagjöld-
unum, o^ að tapið við starfrækslu
kerfisins stafi af óhagsýnni ráðs-
mensku og» eyðsluseimi.
Niðurlagsorð nefndarálitsins eru
svohljóðandi :
“ Áður en vér endum skýrslu
vora, viljum vér geta þess, að á-
rangurinn af rannsóknum vorum
hefir orðið sú niðurstaða, að tal-
símakerfi Manitoba fj’lkis er vel
bygt og í jfóðu ástandi ; að það
hefir gefið fylkisbúum góða þjón-
ustu ; en að kerfið hefir verið rek-
ið eyðslusamlega, og að mikið
hefði mátt spara með sparsamri
stjórn ; að reikningshaldinu hefir
veriö ábótavant í hinum ýmsu
deildum ; að hin ráðlagða
h æ k k u n á notagjöldum
þ a r f n a s t e k k i til að koma
kerfinu í fastar fjárhag>sskorður ;
og að sjálfhrevfi-kerfið (The Auto-
matic System) þarfnist grandgæfí-
legrar rannsóknar og íhugunar
áður en afráðið er að lvggja út í
þann kostnað”.
í þessum lokaorðum nefndarinn-
ar fclst í rauninni alt, sem al-
menning varðar.
Eins og öllum er kunnugt, hefir
talsímakerfið v,erið undir sérstakri
stjórnarnefnd, sem hefir verið ó-
háð fvlkisstjórninni. það var því
þessi nefnd, sem vildi fá talsíma-
gjöldin hækkuð ; en sem betur fór
vildi Roblin stjórnin ekki gera
slíkt að raunalausu, og skipaði
ávi nefndina til að rannsaka,
hvort þörf væri á hækkuninni.
Nefndin segir n e i, og þar með
er hin ráðlagða hækkun stjórnar-
íiefndarinnar úr sögunni.
Gjöldin verða því hin sömu og
áður.
En Roblin stjórnin mun gera
jneira. Ilún mun annaðtveggja
skipa nýja stjórnarnefnd, sem
treystandi er til að starfrækja
kerfið með hagsýni og sparnaði,
eða sjálf hafa strangt eftirlit með
starfrekstri þess.
Og enginn maður með nokkurri
sanngirni getur sakað Roblin
stjórnina fyrir hina óhagsýnu ráðs-
ínensku, er nefndin segir að verið
hafi á kerfinu. Engin stjórn er
þess megnug, að hafa gætur á öll-
iim sfnum þjónum, gerðum þeirra,
góðum eða vondum, og þá sízt sú
stjórn, sem hefir skipað nefnd
manna til að hafa algerða umsjón
yfir allri staríseminni, er að einn
fvrirtæki lýtur, svm sem Roblin-
stjórnin hafði gert hér ; — tal-
simanefndin hafði stjórn og starf-
semi talsímakerfisins undir hönd-
um, og það er hún, sem bera á
ábvrgð ráðsmensku sinnar.
Roblin stjórnin á þakkir skildar
fyrir hve drengilega og fljótt hún
hrá við og lét hefja rannsóknina;
með þvi sýndi hún sem oftar, að
vilji fólksins er henni fyrir öllu.
Sveisn Thorvaldsson
þjóðtrúin hefir verið sú, að káup-
mennirnir ekki að eins lifðu af því
að okra — eins og það var nefnt
— heldur einnig rökuðu þeir sam-
an auðfjár á þvi, að selja allar
vörur sínar fyrir eins miklu
hærra verð, en þeir keyptu þær
fyrir, eins og þeim væri mögulegt.
Að ÖIl efnaleg velgengni þeirra
bygðist á því, að draga tii sin
“eitthvað fyrir ekk-
ert”, og láta þetta ‘‘eitthvað”
vera eins mikið og ástæður frek-
ast leyfðu, og láta það einatt
koma úr eigu fátækrar alþýðu,
sem væri svo haldið í viðvarandi
örbirgð á meðan kaupmcnnirnir
lifðu í illafenignum og alls óverð-
skulduðum allsnægtum.
Svona hefir hugsunarhátturinn
verið á gamla landinu og svona
var hann hér vestra lengi fram
eftir árum, og er ekki með öllu
útdauður ennþá.
Þess góSa síður gætt.
IHns er síður gætt eða það
metið með jafnaöi, hve kaupmenn
Öflug mótmæli.
' þetta var meira en Fljótsbúar
fengu þolað. þeim duldist ekki,
að árás þessi á herra Svein Thor-
valdsson var eins óverðskulduð
eins og hún var svívirðileg, og
þeir kunnu því ekki, að láta níðið
I og rógburðinn ómótmælt berast
út um bygðir landa vorra hér
vestra. þeir tóku því það'ráð, að
tefja ekki lengur með hinn opin-
bera viöurkenningarvott tif heið-
urs Sveini, — heldur að halda hon-
«m nú þegar hiö fvrirhugaða sam-
sæti, og vinna með því það tvent
í einu, að heiðra manninn og að
mótmæla níðinu, sem um hann
I hafði ort verið.
Samsætið.
það var engin ómjmd þetta sam-
sæti, heldur eitt hið lang-fjöl-
mennasta og virðulegasta, er
nokkru sinni hefir haldið verið þar
í bygð. Á þriðja hundrað manna
sóttu það. þar voru menn og kon-
ur úr öllum bygðum Nýja íslands,
frá Gimli, Arnesi, Hnausa, Geysir,
| einatt eru þarfiegir bygðum þeim, ' Árdal, Framnesi og úr Mikley, og
er þeir starfa f, — með þvf að frá Winnipeg. þar
gerast forkólfar
verklegra fram-
kvæmda og bjargvættir heilla hópa
fólks. Hve mikla atvinnu þeir
veita og hve hjálpfúsir j>eir oft
reynast þeim, sem þurfandi eru,
og hve. mikið þeir leggja á sig
verklega og fjárhagslega til þess
að bvggja upp þau svæði, sem
viðskiftamenn þeirra búa á, og til
þess á ýmsan hátt að efla vel-
megun þeirra.
Undantekning'n.
íbúarnir við íslendingafljót eru i
þessu efni iindantekning frá því,
sem verið hefir og ennþá bólar á
víða annarstaðar.
þees vegna var það, að þeir,
i bann 14. þ.m., héldu afarmikið og
, fjölment samsæti þar nyrðra til
þess með því að heiðra kaupmann
j sinn, herra Svein Thorvaldsson,
, o<r að votta honum traust sitt og
| virðingu og þakklæti fyrir alt það
starf hans í þágu héraðsins á síð-
astliðnu 15 ára timabili.
það hefir um nokkuð langan
I undanfarinn tíma verið tilgangur
i þeirra Fljótsbúa, að votta Sveini
við hentugt tækifæri hlýhug sinn á
einhvern opinberan hátt. En ætl-
unin mun hafa verið, að láta það
enn dragast um nokkra mánuði,
eða þar til á næsta hausti, að bú-
| ið væri að höggva út vegstæðið
I fvrir hina fyrirhuguðu framlenging
járnbrautarinnar frá Gimli bæ
norður að Riverton við Islend-
ingafljót.
Heiðurssamsœti og
vinagjöf.
það er víst mjög fátítt í sögu
íslenz-ku þjóðarinnar, austan hafs
jeða vestan, að íbúar nokkurs hér-
aðs hafi haft einhuga samtök til
þess að heiðra kaupmenn sina með
fjölmennum virðingar samsætum
og verðmætum vinagjöfum. Hugs-
nnarhátturinn íslenzki hefir á liðn-
iim árum lagt það á meðvitund
þ.jóðarinnar, að af öllum stéttum
landsmanna væri það verzlun-
íirstéttin, sem sízt verðskuldaði,
að henni væri sómi sýndur. —
Að kaupmennirnir hefðu fé sitt af
alþýðu manna á þann hátt, að
ekkert tilefni væri til þess að
sæmia þá heiðurs og vina gjöfum.
voru menn og
konur, sem ekki hafa samhylgð
j með trúarlegum eða pólitiskum
i skoðunum Sveins. En þau koimi
þangað til að sýna velþóknun á
| hæfileikum hans og drengskap, og
til þess með nærveru sinni að
votta honum þökk sína og virð-
ingu fyrir það mikla starf, sem
hann hefir unnið í þarfir alls hér-
aðsins á liðnum árum :
1. Sem ötull, lipur og hjálpfús
verzlunarmaður.
2. Sem oddviti Bifröst sveitar i
öll þau ár, sem hún hefir verið
lögformleg sveit ; og
3. Sem frumkvöðull að flestum
eða öllum þeim stórfram-
kvæmdum, sem þar hafa gerð-
ar verið til þrifa Og framtíðar
haigsældar héraðsbúa og sveit-
arinnar í heild.
Herra þorvaldur þórarinsson
stýrði samkvæminu og setti það
með ræðu. Hann las og upp skraut
ritað ávarp til heiðursgestsins og
afhenti honum fyrir hönd héraðs-
búa afar-vandað og skrautlegt
gull-vasaúr, með fagurri og við-
eigandi áletran ; og svo er Heims-
kringlti tjáð, að sigurverkið hafi
orðið að sækja til New York, því
að ekkert hafi fengist í Winnipeg,
er sæma þótti þiggjandanum.
Kvæði fluttu Guttormur J. Gutt-
ormsson og Jón Runólfsson og
vonar Heimskringla að geta s'ðar
flutt kvæðin og ávarpið.
Margar ræður voru og fluttar.
Meðal þeirra, sem töluðu voru,
Níðbrag ir'nn. [ auk forsetans og heiðursgestsins :
Dr. J. Pálsson frá Árborg, Bjarni
sveitarritari marteinsson frá
H’nausum, Jóhann Briem og Hálf-
dan Sigurðsson frá Islendinga-
fljóti, Marinó lögmaður Hannes-
son og B. L. Baldwinson frá Win-
nipeg.
Ásgeir Fjeldsted skemti með
söng og Victor Eyjólfsson með
hljóðfæraslætti. — En veitingarn-
pósti til ýmsra |ar’ seln voru hinar vönduðustu,
íslandi og annar- rausnarlegustu, voru í umsjá
staðar. Níðkveðlingur þessi er kvenfélagsins og fóru fram í
einn sá sóðalegasti, sem prentaður I BændaJélagshúsinu, en ræður i
hefir verið á íslenzku máli, og öll- | skólahúsinu.
um skömmunum og níðinu var-að- I IIer er að sjálfsögðu ekki rúm
allega stefnt að herra Sveini Thor- fyr'T ræðurnar, en aðalinntak
valdssyni. Enginn veit með vissu, Iþeirra laut að störfum Sveins og
ort hefir ; en nm hitt, hvar ' íifleiðingum þeirra, — hvern þátt
hann ætti f þeim framförtim, sem
orðið hafa í héraðinu á síðari ár-
um : í vaxandi akuryrkju, vega-
bótum, talsímalagningum þangað
norður, og síðast, en ekki sízt,
hvern þátt hann ætti í því, að fá
trygða framlenging járnbrautar-
mn,ar frá Gimli norður að Fljót-
inu.
Fljótsbúar ltafa aukið sæmd sína
með samsæti þessu, í því að þeir
hafa sýnt, að þeir kunna að meta
það, sem vel er gert. Að þeir láta
ekki skoðanamun á annarlegum
efnum aftra sér frá, að láta sann-
g.jarna viðurkenningu koma þar
heim, sem húu er mikillega verð-
skulduð ; o.g þeir með þessu hafa
á mjög áþreifanlegan hátt and-
mælt níði því og rógbttrði, sem út
hafði verið breitt í níðkvæðinu áð-
ur umgetna um einn þeirra mæt-
asta meðborgara, tryggasta vin
og stuðningsmann i öllu þvi, er
verða megi þeim og héraði þeirra
til uppbyggingar og hagsældar á
komandi árum.
En svo kom það fyrir nú ný-
skeð, sem annars hefir oft fvrir-
komið — því að einatt eru í sér-
hverri mannfélagsheild einhver
ttiddamenni, sem ekki fá umflúið
það eðli sitt, að níða þá mest og
rægja, sem nvtsamastir reyiiast
og mestu góðti fá til leiðar komið
í hértiðum sinum —, að níðbragur
einn var saminn og prentaður og
sendur út með
manna í Nýja
hver ort hefir
liann var prentaður, þarf ekki að
villast, því að letrið á honum og
skrautumgerðin utan um fyrir-
sögnina er ekki til nema í einni
prentsmiðju hér i borg, og sú
prentsmiðja hefir til skams tíma
verið í utnsjá þess eina manns,
sem fvrir sakir hagmælsku Og and-
legs eðlisfars væri ætlandi að hafa
samið brag þennan, annaðhvort af
eigin hvötum eða fyrir aðfengna
þóknun.
þar var og mælt fyrir minnum
Canada, Vestur-íslendinga, kvenna
og Nýja Islands.
Fregnsendingar.
Charles Bright hefir nýlega ritað
Nineteenth Centtiry um loftskeyta-
sendingar, til samanburðar við
simskeytasendingar. Mál þetta hef-
ir verið rætt á þar til settum þing-
tim bæði á Englandi og einnig hér
í Canada, svo og í öðrum löndttm
o— nú fyrir skömmu í brezka þing-
inu ; og það er i tilefni af þeim
umræðum í þinginu, sem herra
Bright ritar grein sína.
þessi greinarhöfundur, sem er
sonur Charles Tilston Bright — nú
látins —, þess, er lagði fyrsta
fréttaþráðinn yfir Atlantshaf, ræð-
ir málið af þekkingu og með ná-
kvæmni, enda er hann viðurkend-
ur sérfræðingur i skevtasendingum
— hvort heldtir á sjó eða landi. —
Ilann tekur til íhtigunar umræður
þær, sem orðið hafa um loftskeyta
samband það, sem brezka stjórnin
héfir ákveðið að stofna tim ger-
valt ríki sitt, og sem í fvlling
sinni á að mvnda óslitið fregn-
samband umhverfis lmöttinn.
Ilann staðhæfir, að símasending-
ar séu tvímælalaust hetri og á-
reiðanlegri en loftskeytasendingar,
í því að símskeytasendingarnar
séu bæði fljótari og áreiðanlegri
en loftskeytin, — það er að segja,
að hætta sé á því, að loftskevtin
venði rangt lesin og skökk þýðing
þéirra, en það komi ekki fvrir með
símskevtin. Ennfremur segir hann
að símskeytin séu prívatlegri eða
levnilegri en loftskeytin, því að
aðrir geti lesið þau síSarnefndu en
þeir, sem þau eru sérstaklega ætl-
u.ð, en það komi ekki fyrir með
símskeytin.
Mikil áherzla hefir verið á það
lögð, að á ófriðartímum mætti
skera hafþræðina og á þann hátt
slíta fregnsambandinu. Ilann b.end-
ir á, að eins megi á ófriðartímum
skjóta niður turna þá, sem loft-
skevtin eru send frá, og á þann
hátt gera þau ómöguleg.
Mr. Bright heldur þvi fram, að
loftskeytin hafi ekki reynst áreið-
anleg við Titanic slysið mikla, en
fiillnægjandi sannanir færir hann
ekki fvrir því. Ekki getur hann
þess heldur, að sem björgunartæki
við slík slys á sjó eru loftskeytin
það eina, sem mögulegt er að
nota til fregnsendinga ; allir ver-
aldarinnar þræðir eru algerlega ó-
nýtir til fregnsendinga í slíkum til-
fellum.
Mr. Bright leikur þá nokkuð
hart, sem bera fram þá staðhæf-
ing, til ]>ess að auka sölit hluta-
bréfa í loítskey tafélögunum, að
þau muni með tím’anum algerlega
útbola símskeytasendingum og
gereyða eða gera verðlausan höf-
uðstól þeirra félaga. þvert á móti,
segir hann, að aldrei hafi trúin á
yfirburði símskeytaiina verið sterk-
ari en nú. J>essu til sönnunar
bendir hann á ákvæðin, sem gerð
voru á fundi miklum, sem haldinn
var i Ottawa um þetta mál, og
einnirr á stefnu þá, sem nú ríkir á
[jýzkalandi, Frakklandi og ítalíu,
sem öll eru i óða önn að leggja
sæsíma, þrátt fvrir það, að allar
þessar þjóðir hafa mikinn fjölda
af öflugum loftskeytastöðvum. —
Ennfremitr bendir hann til Banda-
ríkjanna, sem hann segir jafnan
vera framtakssöm og bera fult
skvn á notagildi nýrra uppfvnd-
inga. þar segir hann að Western
ITnion ritsímafélagið hafi keypt
eignir 5 brezkra sæsíma félaga, Og
sé þess utan að leggja nýjan sæ-
síma vfir Atlantshafið, og telur,
að félagið mundi ekki hafa verið
fé í þetta, ef það hefði ekki v,erið
fvllilega sannfært um, að það gæti
kept við loftskevtin og að loft-
skeýtatækin væru alls ónóg til
þess að mæta þörfurn almennings.
1 lok ritgerðar sinnar kemst
Mr. Bright að þeirri niðurstöðu,
að þó að loftskevtasendingar séu
hæfar innan vissra takmarka, og
sérStaklega til þees, að senda
fregnir milli skipa á höfum heims-
ins og frá skipum til lands, þá
eigi þau ekki þá framtíð að bola
út sæsímunum eða fregnsendingum
með þeim. En hins vegar geti þau
orðið uppbót við símskeytin, —
það og ekki annað tneira.
Fyrir nýtízku karlmanna fatnað
FARIÐ TIL
W. R. DONOGH & CO.
ÞEIR GERA V'ÍNDUÐUST F »T ÚR VÖLDUSTU EFNI EFTIR MÁLI
216 BANNATYNE AVE.
Talsími Garry 4416. Winnipeg, Man.
— Stórslys varð í bænum Pok-
rovsky a Rússlandi, skamt frá St.
Pétursborg, á mánudaginn; hrundi
þar verksmiðjuveggur o,g urðu 70
manns undir, sem allir biðu bana.
— R iissakeisari hefir orðið við
áskorunum Breta og náðað Miss
Kate Malecka, sem nýverið var
dæmd af dómstólunum i Warshaw
til 4. ára þrælkunar og æfilangrar
Síberíuvistar að því loknu. En
með þeim skilmálum var náðunin,
að ungfrúin skyldi flutt út fyrir
landamærin, og aldrei ,eiga aftur-
' kvæmt í hið rússneska ríki. Miss
Malecka er nú komin til Englands
og þar ætlar hún að hafa ofan af
fyrir sér með söngfræðikenslu sem
áður.
Bréf á skrifstofu Hkr. eiga:
Markús Sigurðsson.
Sigurjón M. Sigurðsson.
Sveinbjörn Kjartansson.
Páll Guðmundsson.
Miss Elín Johnson.
Hugrenningar
TJL
MRS. SIGURBJARGAR MIÐDAL, DÁINNAR.
I.
Eg man þig æ bezt þegar grmidirBar grænka,
og gróðurinn angar, og loft fyllist hljómum.
finst mér eg sjd þig — sjái þig, frænka,
f sðlstöfum himiris — í vnkmndi hlómum.
II.
Löngu eru fðlnaðir liljukranzar
á líkkistunni þinni,
en hjartkær ertu í hugsun vorri
og lielg í vinu minni.
III.
í garðinum þínum giéru blóm
með geislanna litum öllum,
sem höndin þfn hlúði að og græddi.
Á grein súngu fnglar glöðum róm
og góðviðrið blæhljóms 1 föllum
við laufin um llfsyudið ræddi.
Hvert hlóm er nú dáið — það dó með þér
og dánarljóð fuglarnir syngja
á hlynum f harmraust þungri.
Og andvarinn titrandi tóna ber
um tárin, sem söknuðinn yngja
hjá ástviu og dóttur ungri.
IV.
- ■: vi ■ .v >';■ ■ . -
Ef veistu til vinanna þinna,
sem vildir þú bezt:—
þú sérð þú varst alt þeim í ölíu
og ástrfkið mest.
hú lifir 1 llfsstarfi þeirra
og ljúfvonum æ,
sem demantinn greyptur í gullbaug —
sem geisli of sæ,
En heimilið hvarf með þér, frænka,
er hnldi þig lfn. —
í fótsporin vinanna er fokið
á Furby til þín;
en þangað vor greiðastur gangnr
og geðfeldust spor. —
Nú heima í húsinu þfnu
er húmdapurt vor
V.
Sorg og sæla eiga
sömu mannleg hjörtu.
Gleymska minning gleypir
gengra æfidaga.
betta er vitsins vissa
varardegri og dýpri
loforðum, sem lofa
1 jósi glæstu dauðum.
Ann ég lifi Ijóssins —
Ijóssins hinumegin;
sællrar, sannrar gleði —
sumardaga himins.
Mætt mér myndi þykja
mega frænka sjá þig
þegar svefn mig síðar
sækir hinstu stundu.
Traust und túngurótum
trúar átt ei get ég.
Engin von er vissa —
vit sér löngun dýpra.—
Svefn var okkur oftast
áður hugboð, frænka.—
Gott ef betur gengnr,
gröf þá engan svfkur.
Vaka hærri veröld
verndardísir llfsins ?
A sér dauðinn drauma —
dimman hinsta'sólu ?
Er ei öllu lokið
(efstidagur baninn?)
þegar bleiki hjarminn
boðar komu sfna ?
Ann eg llfi lffsins —
lffi mín og allra
fremri fullkomnunar
fegurri á löndum.
Löngun er það allra
æðstrar sælu að njóta
eftir þvf sem eðli
einstakling hvern skapar.
Earðu guðs f friði,
falin sjónum mlnum
sem ei sjá né skilja
samband lífs og dauða.—
Æfin vor sem elfin
út f djúpið rennur
þar sem allar eindir
eina samheild mynda.
VI.
Ljóð !
Hið fyrsta og sfðasta frá mér til þfn!
Þakkarljóð!
fyrir ástina alla til mfn
íslenzkt ljóð!
legg eg á leiðið þitt, frænka,
með laukum, sern grænka.
Þ. Þ. Þ.