Heimskringla - 04.07.1912, Síða 4

1. BLS.
WINNIPEG, 4. jtLÍ 191*
HEIMSKttlNGBA
Heimskríngla
Pnblished every Thnrsday by The
Heimskrin^ia News & Pablisbiug Co. Ltd
/erft blaftsioB 1 Canada og Baudar
12.00 nm árib (fyrir fram borgao).
Bent til lslands $2.00 (fyrir fram
borgaO).
B. L. BALDWINSON
Kditor & Manager
Office:
729 Skrbrooke Street, Wianipeg
BOX 3083. Talsiml Qarry 4110.
Kosningar í
Saskatchewan.
J>aer eiga fram að fara naesta
iniSvikudag, þann 11. þ.tn.
þann dag eiga Saskatchewan
búar aÖ skera úr því við kosninga-
borðið, hvort þeir eiga að halda
afratn að vera nndir ofurvaldi
Scott stjórnarinnar, sem traðkað
hefir vilja fylkisbúa undir fótutn,
og veriS leppur Laurier stjórnar-
innar 'á undanförnum árum, —
eSa fá yfir sig- nýja, framtakssama
stjórn, sem er þess megnug, aS
uppfyUa allar þarfir og kröfur
fylkisins.
þaS ætti ekki aS vera vandi að
yelja.
Loforðin.
Conservatíve flokkurinn undir
’leiðsögu Mr. Haultains hefir á
stefnuskrá sinni svo mörg nauð-
synja og velferSarmál, sem fylkis-
búar geta ekki án veriS, og sem
Scott stjórnin hvorki getur eSa
vill bjóSa.
Scott stjórnin getur ekki boSiS
fylkisbúum landskosti og lönd
fylkisins, — en þaS getur og- gerir
Mr. Hiaultain.
Scott stjórnin hampar framan í
kjósendurna gagnskiftasamningun-
um og heitir aS koma þeim á ;
en hún getur þaS ekki, hún lofar
þar upp í ermi sína og hún veit
þaS vel. En liún hygst aS geta
glapiS mönnum sjónir ,á hinu
rétta Og gint alþýSu til fylgdar
viS sig á fals-loforSum.
En Saskatchewan búar láta
ekki ginna sig sem þussa. þeir
eru of siáifstæSir til þess.
Scott stjórnin hefir steypt fylk-
fnu i botnlausar skuldir, vegna
fjárbruðls síns og óhagsýnnar
ráðsmensku. FjárhagsbúiS þarf því
hreinsunar og umbóta, og til þess
er Haultain einn fær. Scott stjórn-
in dregur fylkiS aS eins dýpra niS-
ur í kviksyndiS.
Scott stjórninni er einni mn aS
kenna, aS Saskatchewan hafSi
ckki eignarráS yfir löndum sinum
og landskostum fyrir löngu síðaa,
en meS því hefir htin haft af í>Ik-
inu 22 milíónir dollars.
Scott stjórnin hefir, í stefnu-
skrá þeirri, er hún hampar nú
framan í kjósendurnar, stdiS
tveimur helztu liSuntim í sttínu-
skrá Conservatíva, en sem sljóru-
inni kemur auSvitaS ekki til hiig-
ar að uppfylla, en notar að eins
sem ryk í augu afmennings. Hún
tekur hér upp loforS Mr. Haul-
tains um, aS sjá um aS bændar
fylkisins £ái peningalán rS hag-
feldari kjörum en nú. En því í
dauSans ósköpunum hefir stjóruin
ckki gert þetta fyrir löngu síSan,
væri henni nokkur alvara? Hún
hefði svo auSveldlega getaS þaS.
Nei, kjósendur góSir, jafnt og hun
hefir ekki gert þaS til þessa jafnt
mun hún ekki hafa r hyggju að i
gera þaS i framtíSinni, ef sú slysni ;
skyldi vilja til, að hún hélái völd- j
tmum. þ>aS er Haultain, sem lofað j
hefir bændunúm þessu og þaS er
hann, sem uppfyllir loforSin. Korn-
lilöSu fyrirheit Scott stjórnarinn-
ar eru tekin upp úr stefnuskrá
ICönservatíva og eru eins undir- j
komin, sem fyrra loforSið : að
eins fafsloforð til að villa kjósend-
unum sjónir.
Scott stjórnin býður kjósendun-
nm ekkert betra en Mr. Haultain
hefir á boðstólum, heldur marg-
falt verra, því að bezta loforð
hennar eru tálbeita og annað ekki.
Mr. HAULTAIN lofar mjög
mikilsverðum umbótum og loforð
hans verða efnd.
HAULTAIN lofar fyfKÍsbúum,
að fylkið fái til umráða landskosti
sína og l&nd, og hann hefir fengið
vilyrði hjá sambandsstjórninni fyr-
ir því, að svo verði. Scott fær það
alarei.
HAULTAIN lofar að bæta kjör
landtakenda með því að létta á
heimilisréttarlanda skyldunum.
HAULTAIN lofax að bæta járn-
brautakerfi fylkisins, og koma öll-
um hlutum þess í samband við
Hudsons flóa brautina.
HAULTAIN lofar aö fá íartaxta
og flutningsgjald lækkað með járn-
brautunum, og að skipa flutnings-
gjalda ráðanaut, er hafi vald til
að knýja járnbrautafélögin til að
færa taxtana niður í það, sem
sýnt verður að sanngjarnt sé. En
engu slíku lofar Scott stjórnin.
HAULTAIN lofar að útvega
bændum starfsfé með lágum vöxt-
um og hægum skilmálum. Hann
vill, að fylkið láni þeim fé gegn 3
4 prósent vöxtum, í stað 10 til 12
prósent, sem bændur þurfa nú að
gjalda lánfélöguim í vexti.
HAULTAIN lofar að hyggja
kornhlööur hér og þar um fylkið,
| se séu eftir nýjasta fyrirkomu-
lagi, og séu eign fylkisins og starf-
ræktar af því.
Önnur loforð Mr. HAULTAINS
eru :
1. Góðir vegir.
2. Að Saskatchewan fái höfn við
Hudsons flóann.
3. Að bæta talsímakerfi fylkisins.
4. Að gera C.P.R. félagið skatt-
skylt.
6. Að bæta löggjöf fylkisins.
6. Að hlynna að “mixed farm-
ing”.
7. Að bæta skólafyrirkomulagið
og hlynna öflugkga að menta-
málum fylkisins, sérstaklega
búfræði.
8. Að bæta fjárhag fylkisins.
Öllum þessum loforðum sínum
mun Mr. Haultain koffla í fram-
kvæmd strax á fyrsta ári stjórnar
sinnar.
Horfurnar.
Aldrei hafa horfurnar verið
glæsilegri til sigurs fyrir nokkurn
ilokk, sem Conservatíva í Saskat-
chewan núna. Leiðtoga þeirra og
þingmannaefnum hefir allstaðar
verið tekið prýðisvel, og undir-
tektirnar hvervetna orðið hinar
beztu.
En öðru máli er það að gegna
með Liberala. Fundir þeirra hafa
verið lélega sóttir og mikið þar
um hávaða og gauragang. Scott
sjálfur hefir því nær hv,ergi þorað
að láta sjá sig ; en hjálpar-beiðni
sendi hann bæði til Manitoba og
Alberta Liberala. Alberta stjórnin
sendi tvo af ráðgjöfum sínum til
liðs við Scott, og feröuðust þeir
viða um fylkið og fengu slæmar
undirtektir. Manitoba Liberalar
sendu Valentine gamla Winkler, en
hann hvarf brátt heim aftur við
lítinn orðstír. — Conservatívar
þurfa enga aðkomu-hjálp. þeir
berjast hinni góðu baráttu, og
eru vissir um sigur.
Auglýsinga-blaðið.
Scott stjórnin hafði heyrt um
íslendinga, sem væru kjósendur í
fylkinu, og hafði sömuleiðis heyrt
getið um blaðið Lögber.g, og hafði
jafnvel styrkt það að nokkru. Nú
viidi stjórnán £á Lögberg til að
snúa öllutn íslenzkum kjósendum í
fylkinu til fylgdar við sig og sendi
því blaðinu fjölda kosninga-beitu
bæklinga og bað um að þýða þá
og g«fa út í blaðinu, sem ritstjórn-
ar-vísindi, — auðvitað gegn góðri
borgun ; og það fanst Löghergs-
mönnum mjög svo rýmilegt og
settust niður að þýða, og útkom-
an varð fjögra síðu pólítiskt aug-
lýsingablað, er dagsins ljós sá 2^.
f. m.
Auðvitað tekur enginn mark á |
skrum-auglýsingum og fjarstæða
væri að svara þeim.
Alyktunarorð.
Islenzkir kjósendur í Saskatche-
wan ættu undantekningarlaust að
greiða atkvæði með þingmannaefn-
um Conservatíve flokksins ; undir
því er heill og velferð fylkisins og
sjálfra þeirra komin. Loforð Ilaul-
tains eru bændunum til stórhags,
Og Scott stjórnin hefir ekkert svip-
að að bjóða.
Kjósendur! Varið ykkur á gyll-
ingum og blekkinga-loforðum
Scott stjórnarinnar ; þau eru að
eins til þess gerð, að tæla ykkur
í gildruna. Scott stjórnin ber
skömmina af því, að hafa stept
fylkinu í kröggur og féfiett bænd-
urna. Hún er ekki þess verð, að
vera við stýrið lengur.
Kjósendur! Látið ekki blekkjast
af ofsafengnum gífuryrðum, þó j
þau kunni að vera vafin hjúpi j
mælsku og ættjarðarástær. Undir j
niðri er aö eins hugsunin um eigin
hagnað. . * i *A'
Kjósendur! GreiðiÖ atkvæðimeð
þeim mönnunum, sem vilja ykkur
j vel, og gerið þann manninn aÖ
stjórnaxforseta, sem sýnt hefir sig,
jí meira en aldarfjórðung, sem
j merkisberi réttindakraia bændanna
og þeirra einlægasti vin.
íslenzkir kjósendurt Greiðið at-
! kvæði með Conservatívu þing-
mannsefnunum.
Hrakfarir Liberala.
það er ekki ein báran stök fyrir
þeim I.iberölu, — hrakfarir eftir
; hrakfarir, og án vonar um nokk-
ura viðreisn svo árum skiftir.—
þannig horfir það nú við fyrir
j þeim. Sundrung og viðsjár innan
; flokksleifanna og dauðamörk fyrir-
sjáanleg allstaðar, nema ef vera
skyldi í Quebec, þar sem katólska
kiekjan er bakbjallur Gouin stjórn-
arinnar. í öðrum fylkjum, se.n i
landinu í heild sinni, er Liberol
j ílokktirinn í molum, og sumstaðar
i gersamlega upprættur.
Sufflum kann að iykja hér nokk-
j uð langt farið, en þetta er ómót-
! mælanlegur sannleikur ; og viljum
j vér hér rekja hrakfalla-sögu Libtr-
ala þessa síðustu mánuðina.
Síðustu ófarirnar fóru Liber ilur
! við fylkiskosningarnar í New
Brunswick þann 21. júní sl. þar
j voru kosnir 48 þingmenn og voru sigur og velta Scott stjórninni
anna tapaði tryggingarfé sínu, og
ekkert þeirra koanst nálægt því að
vinna-
I einu fylki hafa þó Liberalar
haldið sínu, og er það í Quebec-
fylki. Kosningarnar fóru þar fram
15. maí, og hélt Gouin stjórnar-
velli fyrir dyggilega aðstoð kat-
ólsku kirkjunnar, er þar hefix
íeikna völd. Samt fækkaði fylgis-
mönnum stjórnarinnar að nokkru.
Afstaðan er nú : 60 gegn 22.
Ivitlu fyrri fóru fram kosningar í
Yukon héraðinu, og töpuðu Liber-
alar þar gersa.mlega ; höfðu áður
haft par völdin. Nú náðu kosningu
á fulltrúaþingið 16 Conservatívar
og e i n n Liheral, en áður voru
það 10 Lib. og 7 Cons. Og sani-
bandsþing<maðurinn frá Yukon, sem
áður var Liberalinn Frank Cong-
don, er nú Conservatívinn Dr.
. Thompson ; náði hann kosningu
með miklum yfirburðum. Yukon
: er nú sterk conservatív.
Næst koma kosningarnar í New
Brunswick 21.,f.m. og urðu úrslit-
in, sem áður er umgetið, 46 Con-
servatívar og 2 Liberalar.
þá er nú sagan sögð frá 21.
í september sl.
En ófarir Liherala eru enp ekki
■ á enda. Kosnin,gar standa fyrir
j dyrum í Saskatchewan, og eru
! þaö spádómar þeirra, sem málun-
um eru þar kunnugastir, að Con-
servatívar muni vinna þar frægan
úr
Fyrir nýtízku karlmanna fatnað
FARIÐ TIL
W. R. DONOGH & CO.
ÞEIR GERA VÖNDUSUST FÖT (ÍB VðLDUSTU EFNI EFTIR MÁLI
216 BANNATYNE AVE.
Talsími Garry 4416. Winnipeg, Man.
Þegnréttur.
einir tveir þe»rra L i b - j sessi. Sjálfir eru Libieral leiðtog-
eralar. Foringi þeirra, A. B. 1 arnir daufir í dálkinn og sundur-
Cobb, féll sjálfur við lítinn orð- j Jtykkir sín á milli, svo dauða'-
stír. En það var ekki að eins það, mörkin eru auðsæ á öllu. Con-
að stjómarsinnar ynnu því nær servativar aftur á móti ganga út
öll sætin, heldur voru atkvæða- j í bardagann einhuga o,g einbeittir,
}rfirburðir þeirra yfir Liberal þing- j vissir um sigur. ófarir Liberala
mannaefnin svo gríðarmiklir, að
nam frá 500 til 2 00 atkvæðum, og
| marjrir hinna Liberölu mistu trygg
j ingarfé sitt. Var unt að fara verri
hrakför ? Ekki geta Liberalar kent
i því tim, að hæfa leiðtoga vantaði,
j því auk fylkisleiðtogpns Mr. Cobhs þær
voru þeir Hon. Wm. Pugsley, áður
opin.berra verka ráðgjafi Laurier-
stjórnarinnar, og F. B. Carvpl,
j einn aðalmaður Liberala í sam-
i bandsþinginu, á þöúum um alt
fylkið, og> beittu öllupi brögðum,
j sem þeir höfðu til, að ginna kjós-
j endurna til fylgis við liberölu
þiriigmannaefnin. En árangttrs-
laust. Kjósendurnir þektu þá háu/j j Nova' Scotia eru Liberalar við
herra og gyllinga-loforð þeirra, og j völdin, og hafa verið það í 35 ár ;
höfðu jafnframt dýrkevpta 30 ára en nú má ganga að því vísu, aö
reynslu, hvernig liberal fylkis- ' yfirstandandi kjörtímabil verði
j stjórnin væri, og vildu ekki selja þag síðasta undir Liberal stjórn ;
sig undir okið að nýju. Cottserva- j sýndi það sig ótvíræðlega við síð-
tíve stjórnin hafði reynst pjrýðis- | ustu fylkiskosningar, því aS þrátt
vel þessi 4 árin, sem hún hafði við j fyrir allan stuðning Laurier stjórn
völdin verið. Henni var því skylt arinnar og það vald, sem fylkis-
að fylgja, og það var gert svo j stjórnin sjálf hafði að ráða yfir,
drengilega, að útkoman hjá Lib- þá tapaði hún samt 10 þingsæt-
ligg.ja þar fyrir dyrum.
þá er Alberta. þar eru Liberalir
sundurþykkir sín á milli, og sjálf
hefir Sifton stjórnin ekki hinar
minstu vonir um sigur, þegar til
kosninga kemur, og dregur hún
á langinn, svo lengi, sem
I henni er það mögulegt. En ekki
! munu margir mánuðirnir líða,
unz Conservatívar ná þar völdun-
um.
i í Manitoba eru Conservatívar
! við völdin, og verða það svo ár-
um skiftir ennþá. Liberalar hafa
þar ekkert bolmagn.
erölum var einir tveir móti fjöru-
tíu og sex ; og a n n a r þessara
tveggja hefir þegar snúist í lið
með stjórninni. Verður þá þessi
eini, sem eftir er, allur Liberal
flokkurinn í New Brunswick þing-
inu.
Nú snúum vér oss að byrjun
ófaranna, og verður þá 21. sept.
1911 fyrst á blaði.
þann dag feldi Canada þjóðin
Laurier stjórnina og sundraði Lib-
eral fylkingunni. þá breyttist 50
Liberal meirihluti í 50 Conserva-
tive meirihluta, og gátu ófarirnar
! ekki orðið öllu stórfeldari. því að
: það vita allir, að sambandsstjórn-
in stendur ætíð margfalt betur að
vígi við kosningar, heldur en and-
stæðingarnir ; embættismenn henn-
ar og öll hin gullnu loforð er ætíð
þungt á metunum. En alt kom
fyrir ekkert ; augu þjóðarinnar
höfðu opnast og það nægði. Liber-
alir voru vegnir og léttvægir
fundnir, og Conservativar áttu
frægu,m sigri að hrósa.
þá koma Ontario kosningarnar
12. des. Fóru þær þannig, að 83
Conservatívar voru kosnir á fylk-
isþingið og 22 Liberalar. Haía
stjórnarsinnar þar því 61 í meiri-
hluta, og má með sanni segja, að
það séu dágóðir vfirburðir.
Næsta koffla kosningarnar á
Prince Edward Island 4. jan. þ.á.
þar haíði Liberal stjórnin hrökl-
ast frá völdutn rétt fyrir kosning-
arnar og stóðu flokkarnir því nær
jafnt aö vÍRÍ- Kosningunum lauk
þannig, að 28 Conservativar voru
kosnir og tveir Liheralar
og þar með undir lok liðið 35 ára
veldi Liberala þar á eynni.
Um sama leyti unnu Conserva-
tivar 6 aukakosningar i Alberta.
þann 28. marz fara svo fylkis-
kosningar fram í British Colum-
hia, Og þóttust Liberalar vera hin-
ir vonbeztu með að sigra. En úr-
slitin urðu þau, að 40 Conserva-
tívar náðu kosningu, en e k k i
einn einasti Liberal. — Er
þetta í fyrsta sinni í sögu þessa
lands, að annarhvor flokkanna hafi
komið engum sinna manna á lög-
gjafarþingin. ófarir Liberala í
British Columbia voru svo magn-
aðar, aö meirihluti þingmatmaefn- I sjálfa sig<
um til andstæðinganna, svo þeir
hafa nú 19, en stjórnarsinnar 29.
Til næstu kosninga verða að lik-
indum þrjú ár, — en þá er Mur-
rav stjórnin úr sögunni.
Verður þá eitt fylki í Canada
undir Liberal stjórn, ef dæma skal
eftir því sem nú horfir.
Flokkaskiftingin er þannig á
sambandsþinginu og. fylkisþingun-
um :
Cons. Lib.
Sambandsþinginu ...... 140 81
New Brunswick ......... 46 2
Prince Edward Islsnd... 28 2
Nova Scotia ........... 19 29
Quebec ................ 22 60
Ontario ......... ...... 83 22
Manitoba .............. 28 13
Alberta ............... 14 27
British Columbia ...... 40 00
Yukon ..j ............. 16 1
þingmenn alls ...- 436 235
í Saskatchewan eru eng-ir þing-
menn taldir, því þingið hefir verið
uppleyst, og verða ihöndfarandi
kosningar að skera úr skifting-
unni.
En nú kemur sú spurningin :
Hvernig stendur á þessum óförum
Liherala? þegar Laurier stjórnin
kom til valda'árið 1896, hafði hún
öll fylkin sér að baki. Liberalir
höfðu töglin og hagldirnar um
land alt. En þegar svo Laurier-
stjórnin íellur, er meir en helming-
ur fylkjanna kominn undir Con-
servatíve stjórnir, og í hinum
fylkjunum, þar sem Liberalir ráða,
ríkir sundrung þeirra á meðal, og
almenn óánægja yfir stjórnarfar-
inu. Hvað veldur þessu ? Orsak-
irnar eru án efa margar, en aöal-
lega hefir fjármálabrall Liberala
orðið fylkisstjórnunum að falli;
og Laurier stjórnin hafði margar
og miklar svndir, er urðu henni
að fótakefli, þó aðallega væru það
gagnskiftasamningarnir, er rækju
smiðshöggið á.
Að Liheral flokkurinn sé nú í
molttm, játa jafnvel aðalblöð hans,
og öll eru þau sammála um það,
að þess verði langt að bíða, að
hann eigi viðreisnar von.
þannig farnast þeim, sem lengi
traðka þjóðviljann undir fótum og
hugsa mestmegnis um að auöga
Eitt af málum þeim, sem Rt.
Hon. R. L. Borden, stjórnarfor-
tnaður Canada, ætlar að taka til
umræðu við ríkisstjórn Breta nú á
þessari ferð hans þar yfir í Ev-
rópu, er um borgararéttinn, sem
veittur er hér hverjum útlendingi,
sem dvalið hefir 3 ár hér í landi.
Brezka veldið er, eins og lesend-
um er kunnugt, afar víðlent, og
innibindur ekki aS eins Bretlands-
evjar,, svo nefndar, England, Skot-
land og írland, heldur einnig Can-
ada, Astralíu, Nýja Sjáland, Ind-
land Og hluta af Afríku. En borg-
araréttar eða þegnskyldulögin eru
öll mjög mismunandi í hinum
| ýmsu hlutum veldisins, og það
1 svo mjög, að sá maður, sem ger-
ist brezkur þegn í Canada, er ekki
j svo talinn, ef hann flytur út úr
Canada, jafnvel þótt hann flytji í
einhverja aðra lýðlendu brezka
veldisins. Mr. Bordcn er ant nm,
að fá viðunanlegar breytingar á
I þessurn lögum, þannig, að hver sá
maður, sem vinnur sér þegnrétt í
| einhverjum hluta veldisins, skuli
! halda sama þegnrétti í öllum hlut-
um þess.
Mál þetta hefir áður verið rætt
á þingum, sem haldin ha£a verið á
Englandi árlega í sl. nokkur ár,
i þar sem mætt haia erindsrekar frá
öllum lýðlendum brezka veldisins.
En ennþá hefir engin föst ákvörð-
un verið tekin um málið.
J Á einum af þingum þessu bar
Hon. Winston Churchill, núverandi
flotamálaráðherra Breta, fram svo
liljóðandi tillögur :
1. Að alrikis-þegnrétturinn ætti
að Vera svo yfirgri;>smikill, að
hann tæki yfir alla hluta hitts
brezka veldis, hvervetna í
heimi, og sameiginlegur aU-
staðar í brezka ríkinu ; en að
hver lýðlenda hetði rétt til
þess, að veita héraðslegan
(local) þegnrétt innan sinna
taktnarka, með þeim skilyrð-
um, sem þing þeirra settu.
2. Að móðtirlandið (Plngland)
hefði fundið það nauðsynlegt,
að ákveða 5 ára heimilisfestu
tímabil, áður en þegnréttur sé
veittur ; að þetta væri aukin
trygging, eins vel fyrir hina
ýmsu hluta ríkisins, eins og
fyrir Bretlandseyjar. En að 5
ára heimilisfestu tímabil, hvar
sem væri í ríkinu, ætti að hafa
sama gildi eins og þó búsetan
hefði verið gerð á Bretlandi.
3. Að veiting alríkús-þegnréttar-
ins sé í öllum tilfellum sjálf-
ræðisleg ; að sjálfræði því
skuli beitt af þeim, sem bera
stjórnarlega ábyrgð í því hér-
aði, sem umsækjandi hefir búið
í um sl. 12 mánuði.
4. Alríkis-þegnréttarlögin ættu að
vera sniðin svo, að hver lýð-
lenda í veldinu geti samþykt
þau.
5. Ekkert það, sem felst í tillögu
þessari, ætti að rýra gildi inn-
fiutningalaganna í nokkrum
hlutg. brezka veldisins, né gera
greinarmun á flokkun hrezkra
borgara.
Allir liðir þessarar tillögu voru
samþyktir, og það er í sambandi
við lagafrumvarp það, sem bygg-
ist á tillögunni, aS Mr. Borden, á-
samt með þeim ráðgjöfum hans,
Foster og Doherty, ætlar nú að
ráðgast við brezku stjórnina. Til-
gangur hans er, að fá lögin ttm
sameiginlegan þegnrétt hvervetna
í ríkinu gerð og staðfest af hrezka
þinginu eins fijótt og því verður
við komið.
Aðalkjarni þessara laga á að
vera sá, að hver sá, sem sé hrezk-
ur þegn einhversstaðar, sé brezk-
ur þegn allstaðar i ríkinu.
þau afbrigði eru í núverandi
þegnréttarlögum brezka veldisins,
og stafandi af því, að brezka
stjórnin er yfirstjórn veldisins, eru
þau, að sá, sem fær þegnrétt sinn
á Bretlandseyjum, er brezkur þegn
hvervetna í brezka veldinu ; en sá,
sem fær þegnrétt sinn í einhverri
af lýðlendttm veldisins, heldur
þeim þegnrétti eingöngu í þeirri
lýðlendu, sem veitt hefir honum
réttinn. Sá, til dæmis, sem hefir
fengið full brezk borgararéttindi í
Canada, eins og þau eru hér veitt,
eftir 3. ára heimilisfestu, er ekki
talinn brezkur borgari, né látinn
njóta brezkra borgararéttinda á
Bretlandseyjum, né nokkurstaðar
annarstaðar í ríkinu, utanCanada,
nema hann á ný vinni sér réttinn
tneð nokkurra ára heimilisfestu.
Af þessu leiðir það, að ef danskur
maður, sem í Canada hefir fengið
, brezk borgararéttindi, flytur úr
j Canada, þá er hann jainskjótt orð-
j inn danskur þegn aftur, og er
: hvergi skoðaður brezkur þegn,
nema í Canada. Ef hann hins veg-
ar hefði unnið þegnrétt sinn með
j heimilisfestu á Bretlandseyjum, þá
hefði hann verið talinn brezkur
þegn, hvar í heimi sem hann væri.
,það er þetta ósamræmi í lögun-
! um, sem Mr. Borden vill fá af-
nitmið. Hann heldur því fraim, að
tvískifting þjóðernisins sé óeðlileg,
að enginn ætti að hafa á einum
! og sama tíma meira en eitt þjóð-
erni. En veiting þegnréttarins í
einu riki, þýðir að lögum veiting
þjóðernis þess ríkís.
þegnskyldu skifyrðin eru mis-
munatidi í öllum lýðlendum brezka
veldisins. Á Bretlandi þarf maður-
inn að búa 5 ár samfleytt, áður
en honum veitast borgaraleg rétt-
indi. í Canada þarf hann að hafa
3. ára heimilisfestu. í Ástralíu
! þarf hann hins vegar ekki að búa
,ncma 2. ára tíma, til þess að inn-
I vinna sér borgararéttinn ; og í
| Nýja S jálandi getur maður fengið
full borgaraleg réttindi sama dag-
inn, sem hann stígur þar á land,
ef hann sannar fyrir yfirvöldunum,
að hann beri heiðvirðan karakter,.
og sé líklegur til þess að verða
nýtur borgari landsins.
þetta ósamræmi er talið óþol-
andi, Og þess vegna er það, að nú
á að gera ítarlega tilraun til þess,.
að fá þaö leitt í lög, að sömu
skilyrði til þegnréttar skuli gilda í
öllum hlutum rikisins ; eða ef það
ekki fæst, þá samt, að hver sá,
sem er borgari með fullum þegn-
réttindum í einum hluta ríkisins,
skuli vera þegn hvervetna í ríkinu.
! þess skal getið, að bæði í Ástr-
alíu og Nýja Sjálajldi er það tekið
fram í lögum, að enginn Japi eða
Kínverji geti undir nokkrum kring-
umstæðum hlotið þar brezkan
borgararétt ; en í Canada er engin
undantekning gerð, hvað þessa
kynflokka snertir. Hér geta þeir
hlotið full þegnréttindi, með sömu
skilyrðum eins og menn af öðrum
þjóðflokkum.
! það, sem aðallega heíir staðið í
vegi fyrir samieiginlegri þegnrétt-
arlöggjöf er það, að hinar ýmsu
lýðlendur ríkisins, sem ant er um,.
að hlynna sem mest að innflutn-
ilutningum til sín, hafa gett þegn-
réttindaskilyrðin miklu léttari, en
þau eru á Bretlandseyjum ; því að
J þar, eins og í Bandaríkjunum, er
fullur þegnréttur miðaður við 5
ára d'VÖl. I>etta stafar af þvi, að
tii Bretlands flytur árlega fjöldi
manna úr ýmsu Evrópu löndum,
sem orðið hafa aö flýja að heiman
fvrir pólitiskar sakir og 'stundu
fyrir verri sakir, og brezka stjórn-
in vill ekki veita slíkum mönnum
| full þegnréttindi, fyr en eftir svo
j langan tíma, að sýnt sé, að þeir
I séu vasxnir þvi, að inna þegnskyld-
ur sínar sæmilega af hendi. Og
brezka stjórnin fer enda svo langt,
! að taka sér vald til þess, að neita
algerlega að veita þegnréttinn,
hverjum þeim, sem talinn er ' a8
| vera hans óverðugur, hversu lengi,
i sem hann kann að hafa dvalið í
landinu. Móti þeirri stefnti hefir
| enginn, en hitt er áhugamálið, aö
þeir, sem ’verðitgir eru þegnréttar-
ins, geti öðlast hann með sömu
skilyrðum í öllum hlutttm ríkisins,
Oít að hann sé þar hvervetna giltl-
andi. /
það er þetta, sem Rt. Hon. R.
L. Borden vill fá til leiðar komitf
sem al!ra fyrst.
— Svertingjakona ein, Anna Bo-
ston að nafni, var nýverið tekin
af lífi án dóms og laga skamt frá
þorpinu Pinchrust í Georgia riki.
Hafði hún áðttr stungið húsmóður
sina til dauðs með búrhníf fyrir
j það, að húsmóðirin hafði lostið
j hana kinnhest, er miðdagsverður-
!inn var skemdur. Lögreglan tók
svertingjakonuna þegar fasta og
færði hana í fangelsi, en skríllinn
réðist á fangelsið, náði konunni út
og hengdi síðan ttpp i tré skamt
þaðan.