Heimskringla - 28.10.1915, Qupperneq 1

RENNIE’S SEEÐS
a. HEADQUARTERS FOR SEEDS. PLANTSjpl
B, BULBS AND SHRUBS
PHONE MAIN 3514 FOR CATALOOUE
Wm. RENNIE Co, Limited
394 PORTAGE AVE. - - WINNIPEG
Flowers telegraphed to all parts of
the world.
THE ROSERY
FTBtuSTS
._Night and Sun-
Sntebjörn Olson jan. lo r 26g7
TÍOX 453^mKET, WINNIPEG
XXX. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 28. OKT. 1915
Nr. 5
Bréf frá
Vilhjálmi Stefánssyni.
Prófessor Hobbs í Ann Arbor,
Mich, kveðst hafa fengið bréf frá Vil-
bjálmi Stefánssyni, þar sem hann
var i vetrarbúðum sínum á Banks-
'eyju í fshafinu, eitthvað á 73. breidd
argráðu.
f bréfi þessu talar Vilhjálmur um
hæð íshryggja, er myndast við það,
að lagis brotnar við sprungur, eða
þegar ísflákar skrúfast saman og risa
jakar þá oft á rönd upp, sem menn
sjá hér á vötnum á vetri hverjum.
I>eir Nansen og Peary höfðu aldrei
séð hærri íshryggi en 30 feta. En
Vilhjálmur hefir séð þá miklu hærri.
Svo getur Vilhjálmur þess og að
hann hafi fundið ferskt vatn á Beau-
fort ísunum.
Bréf Vilhjálms Stefánssonar er
þannig:
Kæri Mr. Hobbs.
Á þessum smáferðum mínum,
meðan sólin sást ekki, hafði eg þó
ineð mér bók yðar: “Earth Featur-
cs”, til þcss að hafa þó eitthvað gagn
legt að lesa, þegar eg einhverra or-
saka vegna verð heima að sitja.
Eg get reyndar ekki fundið stað-
inn núna; en eg ætla að þér talið
einhversstaðar um, að Nansen geti
þess, að íshryggir, sem myndast af
þrýstingi tveggja ísfláka, verði ald-
rei hærri en 30 fet, — og man eg
eftir því úr bók Nansens: “Farthest
North”.
En eg hefi séð marga ishryggi
þannig myndaða 60 feta háa. Og eg
hefi tekið ljósmynd aT manni uppi á
ísjaka einum, sem var yfir 60 feta
liár. Eg þekki líka marga hvalveiða
skipstjóra, sem segja að það sé al-
kunnugt, að hryggir þessir geti orð-
ið jafn háir krosstrjánum (crows
nest) á möstrum skipa þeirra. En
það er 85 fet, — 100 fet yfir sjávar-
mál. Það lítur svo út, sem Nansen
hafi aldréi séð — og Peary ekki
heldur — ishryggi, scm komast ná-
lægt þessum ishryggjum langt norð-
ur af Atlantshafs ströndum.
ísinn er þar oft svo ójafn, að laus
hundur, þó að hann sé óhindraður,
getur ekki fylgt manni, sem fer um
ísinn líkt og íbúar Alpafjalla fara
um bygðir sínar.
Upprunalega er flóa-ísinn á Beau-
fort hafinu saltur; en verður ósalt-
ur eftir tveggja ára rek, svo að tunga
manns getur enga seltu af honum
fundið. Fjarðaís verður ósaltur eft-
5r eitt ár.
Þúsundir fermílna bæt-
ast við Canada.
Vilhjálmur Stefánsson hefir nú
sent til stjórnarinnar i Canada
skýrslu um hina nýju landafundi
sina seinustu 2 árin. f nafni Canada
veldis dró hann þar upp hinn brezka
fána og helgaði löndin þannig Can-
ada veldi. Skýrslur þessar er sam-
bandsstjórnin nú nýbúin að fá.
Hið nýja land, sem Vilhjálmur
fann, liggur norður og austur af
Prince Patricks eyju. Eina 3 daga
var hann í landinu, og ætlar að það
nái einar 300 mílur austur, en ef til
vill langt vestur. Til norðurs nær
það langt, því að hann sá einlægt
fjöll í norðurátt, svo langt sem aug-
að eygði, reglulega fjallaklasa. Mik-
ið var þar af dýrum, þó að hvergi
yrði hann þar var við moskus-uxa.
Aftur var þar mikið af bjarndýrum,
og karibou-nautum. Mikið var þar
af fugli, og sá hann fuglabreiður
fljúga norður; og benti það á, að
mikið land mundi þar til norðurs
vera.
Vilhjálmur segir, að sér hafi liðið
ágætlega og félögum sinum. Þeir
voru allir í bezta útliti eftir vetur-
inn og voru i betri holdum, þegar
þeir komu úr ferðinni, en þegar
]>eir lögðu af stað. Segir hann þó,
að þessar ferðir séu ekki hentar
þeim, sem heimti brauð og smjör
þrisvar á dag. En þeir höfðu ein-
lægt nægtir af selalýsi, bjarnaslátri,
dýrakjöti og fiski. Einlægt skutu
þeir sér til matar.
Hefir Vilhjálmur Stefánsson sýnt
það í ferðinni, að eina ráðið er að
lifa þar að háttum Skrælingja og
hugsa ekkert um, að hafa niðursoð-
inn eða hvitra manna mat með sér.
Enda sé ferskt kjöt nauðsynlegt til
að varna skyrbjúgnum, sem þar er
svo hættulegur. Og aldrei veiktist
neinn þeirra þriggja af sýki þessari.
Þeir töpuðu ekki einu sinni hundi
á ferðinni, og þótti það ótrúlgt og
eins dæmi í Otta\M% Þegar Vilhjálm-
ur kom til Hershel eyjar, þá heyrði
liann fyrst, að inenn höfðu talið
liann af. Þótti honum það leitt, að
vinir sínir hefðu verið hugsjúkir út
af sér. Og kvaðst hann ekki geta séð
neina ástæðu til þess, að þeir skyldu
undrast um sig.
Vilhjálmur er vel út búinn að öllu,
sem hann þarf, og fór hann seinast
á skipinu Polar Bear að flytja sig
lengra norður.
Seinasta vetur var Vilhjálmur Stef-
ánsson á 72. gráðu norðlægrar
breiddar; en nú ætlar hann að setja
vetrarbúðir sínar á 76. gráðu, eða
góðum 250 mílum norðar, til þess að
eiga skemra frá höfuðbólinu til að
kanna landið um Beaufort sjóinn.—
Helzt vill hann vera á Prince Pat-
ricks landi, ef hann kemst þangað
með vistirnar, annars norðan til á
Banks landi. Bæði ætlar hann að
kanna lönd þessi, er hann fann og
leita að öðrum nýjum, því að þarna
er alt ókunnugt, og enginn hvítur
maður hefir áður stigið þar fæti sín-
um.
Með skýrslu Vilhjálms kom einnig
slcýrsla frá Anderson til sjóflotadeild
arinnar. Hann var einn af félöguin
Vilhjálms upphaflega, og var með
ínönnum sínum að mæla land og
strendur miklu sunnar, við Corona-
tion Gulf. Störfuðu þeir veturinn
allan, vorið og sumarið, og könnuðu
landið langt upp frá ströndum. —
Fundu þeir margt um eðli landsins,
og söfnuðu mörgum gögnum um ætt-
ir og kynferði Skrælingja, sem þar
bjuggu. En þar var það, að Vil-
lijálniur fann hina hvítu Eskimóa.
Alla þá gripi, sem þeir hafa fundið
þar, sendu þeir svo Canadian Na-
tional Museum í Ottawa.
Til Islendinga í
Winnipeg.
Allir þeir, sem vildu hjálpast til
mcð, að leggja eitthvað til i Jóla-
Boxin handa íslenzku hermönnun-
um, eru beðnir að mæta í fundarsal
únítara kyrkjunnar á fimtudags-
kveldið í þessari viku, þ. 28. þ. m.
Eftirfylgjandi er það, sem helzt
óskast eftir:
Kerti, ritblý, pappír og umslög
Candy (heimatilbúið), Fruit Cake,
Súkkulaði, Malted Milk Tablets, Borð
Rúsinur, Cheiving Gum, Cigarettes,
fíeykjarpipur og fíeyktóbak, Itár-
greiður og Kambar, Smokkar, Trefl-
ar, Vetlingar, Sokkar, .Handsápa
(carbolic), Skeggsápa, Handklæði
og Vasaklútar (khaki-litur).
Einnig óskast eftir peningum, þvi
kostnaðurinn við útbúning og flutn-
ing verður töluverður. ,
Ungmennafélagið lofast til að taka
vel á móti öllum sem konia, og gjöra
sitt itrasta til, að kveldið verði sem
skemtilegast.
Það verður gott musik prógram og
kaffiveitingar, frítt lianda öllum.
Alþingi slitið.
Miðvikudagskveldið 15. sept. sl.
var Alþingi íslendinga slitið. Áður
en næsta alþingi kemur saman fara
fram almennar kosningar, og sam-
kvæmt nýju stjórnarskránni verða
kjósendur mikið fleiri en áður.
Mest umvarðandi starf þingsins
voru fjárlögin, og gat forseti sam-
einaðs þings þess i þingslitaræðu
sinni, að sérstök viðleitni hefði ver-
ið gjörð af þinginu að fara eins
varlega og sparsamlega með fé lands
ins og unt hefði verið.
Tekjur landssjóðs fyrir fjárhags-
tímabilið voru áætlaðar í fjárlögun-
um 4,208,200 nrónur, en útgjöldin
4,496,169 kr. 42 au., og er tekjuhall-
inn þannig 287,969 kr. 42 au.
Útgjöldunum er skift þannig nið-
ur: —
Greiðslur af lánum lands-
sjóðs................... 491,221.12
'íil æðstu stjórnar .... 117,000.00
Alþingiskostnaður .. .. 72,000.00
Yfirskoðun landsreikn. 3,600.00
Dómgæsla og lögreglu-
stjórn .............. 302,340.00
Læknaskipunar........... 446,155.80
Samgöngumála.......... 1,408,900.00
Kyrkju- og kenslumála 732,290.00
Vísinda, bókmenta, lista 214,552.50
Verklegra fyrirtækja .. 501,910.00
Skyndilána handa em-
bættismönnum .. . . 6,200.00
Eftirlauna, styrktarfjár og
tillags í ellist.sjóð .. 167,000.00
óvissra útgjalda...... 30,000.00
Útgjöld áætluð alls kr. 4,496,169.42
Heimiluð voru ýms lán úr við-
lagasjóði. Meðal annars 20,000 kr. til
liurrabúðarmanna til jarðræktar og
húsabóta, og 12,000 kr. lán til Guðm.
E. Guðmundssonar til að starfrækja
kolanámu.
Meðal hinna merkari laga, sem af-
greidd voru, má telja:
Lög um bráðabirgða verðhækkun-
artoll á útfluttum íslenzkum vörum.
I.ög uin dýrtíðar-uvipbót handa
cmbættis- og sýslunarmönnum lands-
ins. ,
Lög um verkfallsbann opinberra
starfsmanna.
Lög um breytingu á vínbannslög-
v.num, er gefa læknum kost á að fá
i lyfjabúðum hin algengustu lækn-
ingavin.
Lög um dýralækna, er ákveða að
einn slíkur læknir skuli vera í lands-
fjórðungi hverjuin (4 alls) með 1500
kr. laun hver.
Lög um bann gegn tilbúningi ál
fengra drykkja í landinu.
Vörukaup landssjóð. — Nefndin,
sem sameinað þing kaus til að end-
urskoða reikninga yfir þau, gaf með-
al annars svohljóðandi yfirlit yfir
verzlunina:
5364.85 tonn kol......... 186,531.4
Hermods-vörur frá
Ameriku................ 388,981.99
92.5 tonn salt............. 5,038.91
50 tonn síldarmjöl....... 7,733.50
70 tonn hafragrjón með
Gullfossi.............. 14,337.28
156 tonn sykur............ 79.686.95
Kostnaðarverð samtals kr. 682,312.09
Hreinn ágóði af verzlaninni fyrir
landssjóð varð kr. 18,591.24.
Þingið vottaði velferðarnefnd-
inni, sem annaðist um verzlun þessa,
þakkir fyrir starf hennar.
Vfirskoðunarmaður Landsbank-
bankans var kosinn Jakob Möller
með 24 atkv. Bened. Sveinsson alþ.
fékk 15 atkv.
fíankaráð fslandsbanka. — Stefán
Stefánsson skólastjóri var kosinn
með 19 atkv. fyrri bankaráðsmaður.
Sigurður Gunnarsson prófastur kos-
inn síðari bankaráðsmaður (1918—
1920) með 20 atkv.
Yfirskoðunarmenn Landreikning-
anna fyrir 1914—-1915 voru kosnir
ir bundnum kosningum: Benedikt
Sveinsson, Matth. ólafsson og Guðm.
Hannesson. Því var mótmælt i n. d.
af Skúla Thoroddsen og Hannesi
Hafstein, að ólöglegt væri að kjósa
nú þegar yfirskoðunarmenn, sam-
kvæmt hinni nýju stjórnarskrá, þar
sem hún var eigi komin i gildi. En
með 25:14 atkv. ákvað þingið að
láta kosninguna fara fram.
Gjöf Jóns Sigurðssonar.—Nefndin
sem ákveður verðlaunin þau var
endurkosin: Björn M. ólsen prófes-
sor, Jón Jónsson dócent og Jón Þor-
kelsson skjalavörður.
Gæzlustjórar Söfnunarsjóðsins—
hafa verið endurkosnir þeir Maguús
Stephensen fyrv. landshöfðingi og
Tryggvi Gunnarsson fyrv. banka-
stjóri.
Milliþingaforseti i efri deild var
kosinn Guðm. Björnsson landlæknir
með 10 atkv. Þrir seðlar voru auðir.
Fréttir frá stríðinu.
Siðastliðinn föstudag Jeit hálf illa
úl fyrir Bandamönnum, einkum á
Balkanskaganum. Það leit út fyrir,
að Þjóðverjar og Austurríkismenn
myndu viðstöðulítið vaða yfir Ser-
bíu að norðan og Bulgarar fara
þvert yfir landið sunnan við Nish,
og þar, i hinum þrönga Moravadal,
voru þeir búnir að ná járnbraut-
inni, víst á einum 20 mílum norðan
við Vranya, sem sjá má á kortum
mörgum. Þeir sýndust því vera
klemdir inni þarna, Serbarnir, og
voru tveir Þjóðverjar um hvern einn
þeirra, áður en Búlgarar komu til
sögunnar; en lítt mögulegt fyrir
Bandamenn að senda þeim nokkra
hjálp að sunnan, þegar ekki var unt
að nota járnbrautina ofan eftir Mor-
avadalnum.
En á laugardaginn fréttist, að
Serbar hefðu snúist við sem ljón á
öllum norðurkantinum. Allstaðar
höfðu þeir tekið svo á móti Þýzkum,
er þeir sóttu fram, að þeir höfðu
orðið að hrökkva fyrir og látið all-
mikinn hlúta manna sinna. Þeir
liafa orðið að gefa upp aðsóknina
að Serbum fyrst um sinn, þangað til
þeir fengju meira lið. Og sunnan til,
við Uskup og Kumanova og Istib og
Jón V. Dalmann.
Nú stafar geislum kvöldiS kyrt
me8 kall af fjarri strönd;
en holditS sefur, hljótt og stirt,
í húmsins vafiS bönd.
AS baki gengin ljómar leiS,
þar lifir minning hans,
er hefir sigraS hinstu neyS
og hlotiS friSar krans.
Já, fáir reynast þeir sem þú
í þraut og gleSi hreinn,
meS drenglynt hjarta, trygS og trú
sem tældi aldrei neinn.
Hve sælt þar heimsins enda ár,
en .eilíf byrjar ró,
aS hafa engum höggviS sár,
en haldiS velli þó.
ViS gengum saman langa leiS,
meS lífsins hret og skjól,
og blómin gréru himin heiS
mót helgri dagsins sól.
Þín orS og verk ei voru tál,
meS vinfast geS í þraut,
þú áttir glaSa, göfga sál,
er geislum skreytti braut.
MeS glögga sjón viS tímans tafl
þú tæpa mældir leiS.
Vor feSra göfgi gaf þér afl,
aS ganga manndóms skeiS.
Já, Dalmann þú varst drengur trúr
viS daga þinna starf.
Nú ert þú feigSar fjötrum úr
meS friS og ljós í arf.
1 nafni Th. Thórarinssonar.
M. Markússon.
Veles, höfðu Serbar tekið svo á móti
Búlgöruni, að undrum sætti; og
íregnir frá Aþenuborg segja, að Búl-
garar hefi þá enguin þessara borga
náð; en þær eru allar í Vardar-
dalnuni, skamt fyrir norðan landa-
mæri Grikkja og Serba.
Bandamenn hafa einlægt verið að
lcnda liði bæði í Saloniku og svo
austur hjá ános. En það er sem cin-
hver hulda hafi legið yfir þvi, hvað
þeir tetli að gjöra þar. Grunar margj
an, að lið ])að, sein lendir i Búlgaríu
hjá Enos, eigi að inæta Rússum, er
komi frá Svartahafinu, og taka Adrí-
anópel, sem er eitthvað 45—50 míl-
um norður af Enos, og taka samtím-
is þessa einu járnbraut frá Sofíu til
Miklagarðs. En vant er þar að geta
til, hvað verða kunni.
Góð fregn frá Hellusundi.
Þá kom og frétt frá Hellusundi á
laugardaginn, að Bretar hefðu unn-
ið þar mikinn sigur, og hafði hún
]>au áhrif, að hveiti féll um 2 cents
á markaðnum hér i Winnipeg; en
liveiti og peningar eru oft áreiðan-
legasta barometrið í þessum málum.
Á Grikklandi situr við það sama.
En bvað Grikki sncrtir, þá hefir
c-inlægt verið stapp mikið ineð þá.
Þeir neituðu að efna samninga sína
við Serba, en segjast skulu vera hlut
lausir. En Bretar treysta þeim ekki,
og blöð á Englandi segja, að ef
Bandamenn yrðu fyrir hnekki nokk-
urum þarna, við Búlgara eða Tyrki,
þá mættu þeir búast við því að
Grikkir stykkju á þá líka. En hvað
sem því líður, ])á gjörðu Bretar
Grikkjum þá kosti, — að þeir
skyldu afvopna herlið sitt og senda
það heim áður en þessi mánuður
væri úti, — eða þeir skvldu gjöra
rögg á sig og halda samninga þá, er
])eir gjörðu við Serba, og koina þeim
nú til hjálpar, ]iegar þeim liggur
lifið á .
ítalir sækja hart fram.
Á Italíu hafa Italir sótt hart fram
á öllum hergarðinum i Alpafjöllun-
um og meðfrain Isonzo. Þeim vinst
nokkuð á, en ekki niikið. En Austur-
ríki þarf fremur að bæta þar við
mönnum, en taka þá burtu þaðan.
Rússar ganga einnig vel fram.
Hið sama gjörir Rússinn. Þeir
hafa sótt fram á allri linunni, Rúss-
arnir. Og gengur þó bezt syðst, þar
sein Ivanoff er fyrir, i Galiziu, við
Styrfljótið. Hann braut þar her-
garðinn og hleypti Kósökkum á skot-
grafir Þjóðverja, er hann var búinn
að lama þá með skothrið í gröfun-
um. Kósakkarnir þeystu i löngum
fylkingum á grafirnar á harða
stökki og fóru þeir yfir þrennar graf
irnar í sprettinum. Yar þar hver
röðin bak við aðra. Það þarf ekki
að efast um frágang þeirra. — Þeir
sópuðu þær allar, svo að þar stóð
enginn Þjóðverji uppi.
Þarna urðu Þýzkir að flytja her-
garðinn allan aftur, færa hann vest-
ur lengra, og það var ekki einungis
þarna, heldur einnig alla leið norð-
ur að Pripct flóunum. Og Czerno-
vitz, höfuðborgina í Búkóvínu, urðu
þeir orustulaust að gefa upp eða að
yfirgefa; þeir treystust ekki að
halda henni. En norðurfrá var Hin-
denburg gamli að berjast um að ná
Ilvinsk og Riga. Viku eftir viku var
hann búinn að reyna við Dvinsk;
])ar voru stórorustur á hverjum
degi, og hröktust ])eir fram og aftur
um völluna vestur af Dvinsk og
unnu ýmsir signr. Stundum komust
Þýzkir að brúarsporðunum yfir
Þjótið Dvinsk: en þá gaus svo mik-
il eldhríð á þá, að þeir urðu að
liverfa frá aftur, og nú upp á síð-
kastið ráku Rússar þá einlægt dá-
lítið lengra og lengra, og inn á milli
vatnanna þar suður af hröktu þeir
þá hér og hvar, og hjá Baranovichi,
suður undir Pripet flöunum, langt
til unnu Rússar mikinn sigur á óvin-
um sinum.
En norðurfrá hélt Hindenburg
gemli einlægt áfram, að senda her-
sveitirnar þýzku á eldana Rússanna.
Og þegar ekkert gekk hjá Dvinsk, þá
reyndi Hindenburg norðar. Þar er
svo landi háttað, suður af Riga,
vestan Dvinsk fljótsins, að skamt
fyrir sunnan borgina byrjar skógur
mikill á vesturbakkanum og nær
einar 30—40 mílur suður með ánni
að vestan. Þetta eru alt saman fen,
— fen og tamarak-skógur. Þar er
engin bygð og engir vegir, og hefir
ætíð þótt ófært öllum nema fuglinum
fljúgandi. En þarna einhversstaðar
komst þó Hindenburg að ánni, og
ætlaði að fara að setja flotbrú á
hana. Járnbrautin var á austur-
bakkanum út og suður með ánni, og
hana máttu Rússar ekki með nokkru
nióti missa. Þeir urðu að flytja her-
ntenn og vistir eftir henni. Ef að
þeir hefðu tapað járnbraut þessari,
þá hefðu þeir þurft að liörfa langt
austur, áður en þeir gátu snúist á
móti aftur. En nú var Hindenburg
fnrinn að skjóta á járnbrautina, og
l:..nn var kominn nær Riga en nolck-
uru sinni áður. Það var þvi orðið
ískyggilegt þarna, og Rússar voru
farnir að tala um að yfirgefa Riga.
Það voru reyndar ekkcrt annað en
bermenn þar, því að fólk alt var
burtu flutt f.vfir löngu. Þarna var
eini staðurinn, sent þýzkum gekk
nokkuð, enda beitti Hindenburg
þar öllu afli sinu.
— En núna seinast var Rússurn
farið að ganga svo vcl þarna, að
menn voru enn einu sinni óhræddir
um Riga. Þeir höfðu sent Þýzkum
]>ar svo harðar sendingar, Rússarn-
ir, að þeir komust ekki áfram. Þeir
hrundu niður í svo miklum hópum,
að sjálfum Hindenburg lcizt ekki a
það. Hann og hinir þýzku herfor-
ingjar mega nú bráðum fara að
spara það, sem þeir aldrei hafa áð-
ur sparað, en það eru líf hermann-
anna, því að einlægt verður þeim
erfiðara og erfiðara að fá nýja her-
menn i stað hinna föllnu og særðu.
Og Rússar cru farnir að sækja sig
svo á sjónum, að þeir eru farnir að
gjöra skothríðar af af herskipunum
á vígi Þjóðverja og borgir þær, sem
]>eir halda á Kúrlandi, og geta Þýzk-
ir ekki að gjört, því að tregir eru
þeir að treysta herskipum sinum á
sjó út, síðan Bretar fóru að fara með
botni um þvert og endilangt Eystra-
salt.
Enn um afstöðu Grikkja.
Grikkir hafa verið fremur þungir
undir árum. Þeir brugðust nú Bret-
um og Frökkum, sem þeir áttu þó
frelsi þjóðarinnar að þakka í strið-
inu langa frá 1821—1830, þegar
Byron skáld fór að hjálpa þeim með
öllum eignum sinum og dó hjá þeim
i borginni Missoloughi 1827. Þeir
liafa brotið eiða og svardaga sína
við Serba: að hjálpa þeim, ef að
Búlgarar réðust á þá. Og þeir hafa
komið Bandamönnum liætt nú, og
er ekki þeim að þakka, þó að ekki
hljótist verra af.
En nú er talið vist að Bretar sýni
þeim í tvo heimana. Þeir heimtuðu
af þeim, að gjöra annaðhvort, að af-
vopna liðið, áður en þessi inánuður
er liðinn, eða fara strax og hjálpa
fóstbræðrum sínum. Gjöri þeir hið
siðara, þá geta þeir strax fengið
Kypros ey, sem Bretar hafa haft sið-
an 1878, og fengu þá af Tyrkjum, á-
samt fleiri af eyjunum i Grikklands-
hafi. Vilji þeir liorugan þenna kost
taka Grikkir, þá koma Bretar með
flota sinn að Grikklands ströndum,
og verður þá að skeika að sköpuðu.
— En af Rúmenum heirnta Bretar,
að þeir lofi Rússum að fara með her
i gegnum lönd sín. ,
SííSari fregnir frá víg-völlunum.
Bardagar hafa verið ákafir á öll-
um vígstöðvunum: Á Frakklandi og
i Belgiu; á allri hinni löngu linu
Rússa, frá Riga til landamæra Rúm-
eníu; í Armeníu fjöllum; upp með
Tigris fljóti og i Serbiu. Hefir það
gengið erfitt fyrir Þýzkum allstað-
ar, nema i Serbíu. Og var varla von
að svo fámenn þjóð gæti staðið fyrir
iiðru eins flóði, þegar Þjóðverjar og
Austurrikismenn sækja að vestan og
norðan, en Búlgarar að austan og
sunnan. ,
Búlgarar hafa einlægt verið að
sækja á Serbana í Timok-dalnum. En
bann er norður og austur af Nish,
sem nú er höfuðborg Serbanna; og
rennur áin Timok norður i Dóná og
fylgja á þeirri landamærin milli>
Serbíu og Búlgariu, norður að Dóná.
Þar sló þeim, Serbum og Búlgörum,
fyrst saman, við Kniashevatz, og þar
börðu Serbar óvinina af sér. Tvis-
var hafa Serbar barist við Búlgara
við Negotin, þorp eitt norður undir
Dóná, og höfðu Serbar betur í bæði
skiftin. Svo leituðu Búlgarar á við
Pivot, suðaustur af Nish i Nisava-
dalnum þar sem járnbrautin liggur
frá Nish til Sofíu borgar. Þetta er
einmitt brautin, sem Þýzkir vilja
ná. En i bráðina lukkaðist Serbum
einnig þar að hrinda Búlgörum afb
ur til landamæra sinna. En það var
eins og þeir veltust allstaðar yfir
landamærin, óvinir þeirra, því að
nokkru sunnar i Morava-dalnum
komu herflokkar þeirra til Vrania,
sem er á járnbrautinni frá Nish til
Saloniku. Þeir komust yfir ána og
ætluðu að taka bæjinn og járnbraut-
arstöðvarnar. Þarna er Morava dal-
urinn þröngur og fjöll og heiðar
beggja vegna, og er eiginlega hvergi
hægt að fara norður og suður um
Serbíu nema þarna. — Hermenn
Serba. sem þarna voru, og íbúarnir,
tóku samt svo á móti Búlgörum, að
þeir urðu frá að hverfa. Þeir héldu
fyrst, að bærinn væri tómur, eða
því sem næst, en þegar þeir komu
að yztu húsunum, gaus á móti þeim
kúlnahriðin og gátu þeir ekki stað-
ist það. Þetta var uin miðja fyrri
viku. En svo er fullyrt síðan að
])eir hafi náð járnbrautinni nokkuð
norðar i dalnum, og eru þá teptar
allar samgöngur milli Nish og Salon-
iku. En Bandamenn eiga erfitt, ef
ekki nærri ómögulegt, að hjálpa
þeim, sem þar eru fyrir norðan og
svo yrði það kanske um seinan.
En sunnan við Vrania er sem
Búlgarar hafi komið úr hverju
(Framhald á 5. bls.)
Miss Cavell skotin
í yfirliði.
Hrylling og reiði hefir nú gagn-
tekið alt Bretland, út af drápi Miss
Edith Cavell í Belgíu. Hún var ensk
hjúkrunarkona og var að stunda
særða og sjúka í Belgíu. Faðir henn-
ar hafði verið prestur í Swardeston
í Norfolk héraði á Englandi.
Málið kemur óefað til umræðu á
þingi Breta. Frændfólk hennar vissi
að Þjóðverjar höfðu sett hana í fang-
eisi. En móðir hennar hafði ekki
heyrt frá henni síðan i aprílmánuði
síðastl. ,
Amtserdam blaðið Daily Mail seg-
ir frá aftöku hennar á þessa leið'
“Aftakan fór fram i garði einum i
Brussel; 6 hermenn og foringi einn
höfðu verið teknir til þess, að ráða
hcnni bana, og biðu þeir þar meðan
aðrir hermenn sóttu hjúkrunarkon-
una í næsta hús.
Henni var bundið fyrir augu með
svörtum klút, og var hún náföl, þeg-
ar hún kom; en gekk þó rösklega
framhjá mönnunum, sem áttu að
skjóta hana; en þá leið yfir hana
alt i einu, og hún hné niður 30 jarðs
frá veggnum, sem hún átti að standa
upp við, er hún væri skotin.
Skotin i gegnum höfuðið.
Þegar foringinn sá hana liniga
þarna niður, gekk hann fram og tók
stóra skambyssu úr belti sínu og
skaut hana þarna í höfuðið, þar sem
hún lá í yfirliðinu, og fór kúlan í
gegnum höfuð hennar.
Foringi þessi stakk siðan skam-
byssunni ofur rólega í belti sitt aft
ur og skipaði hermönnunum að bera
lík hennar inn í húsið, ])ar sein hún
hafði verið. Tóku belgiskar konur
þar við því. En spænskur prestur
tók að sér að koma henni í jörðina.
En Belgum fanst svo mikið til um
þetta, er þarna voru, að þeir sögðu
að það hefði verið eitthvað hið Ijót-
asta og versta niðingsvcrk, sem þeir
hefðu séð unnið.
Þjóðverjar höfðu sakað hana um •
það, að hún hefði hjálpað belgisk-
um og frönskum flóttamönnum til
að komast burt úr Belgíu.