Heimskringla - 23.03.1916, Síða 4

BLS. 4.
HEIMSKRINGL A
WINNIPEG, 23. MARZ 1916.
HEIMSKIUNGLA
(Stofnuð 1886)
Kemur út á hverjum Fimtudegi.
Tírtgefendur og eigendur:
THB VIIvING TIIKSS, LTD.
Verí blafJsins í Canada og Bandaríkjun-
um $2.00 um árið (fyrirfram borgab). Sent
til íslands $2.00 (fyrirfram borga«).
Allar borganir sendist rábsmanni blatS-
sins. Póst et5a banka ávísanir stýlist til The
Viking Press, Ltd.
M. J. SKAPTASON, Ritstjóri
H. B. SKAPTASON; Rábsmaóur
Skrifstofa:
729 SHERBROOKK STREET., WINNIPEG.
p.O. Hojc 9171 TiilHÍmf’ Garry 4110
S. A. Bjarnason, B.A., B.S.A.
—O—
Heimskringla hefir nú um tíma flutt grein \
eftir grein frá Mr. S. A. Bjarnason, hinum fróða
og fjölhæfa unga landa vorum, sem siðan hann
lauk með heiðri prófunum á háskóla og bún-
aðarskóla fylkisins, hefir verið aðstoðarmaður
við Horticulture deildina í Brandon, og sýnt j
þar stakan áhuga í greinum þeim, sem hann j
stundar, og er hann vafalaust hinn fróðasti j
maður um búskap allan í flokki íslendinga
hér vestra, og hinn mesti áhugamaður, að
vinna sem mest og bezt að öllum málefnum
bænda og láta þekkingu sína verða sem flest-
um að notum. Hann er þar vakinn og sofinn
við, sem menn segja, að vekja áhuga bænda
fyrir þessum iwálum. — Fyrir hönd Heims- |
kringlu og fyrir hönd lesenda blaðsins vottum
vér honum þakklæti vort og þeirra fyrir það,
sem hann þegar er búinn að gjöra.
Nú fer hann frá Brandon, þar sem hann
hefir verið á tilraunabúi sambandsstjórnarinn-
ar, til Morden, í suðvestur Manitoba, og tekur
þar við stjórn allri á Experimental Farm fyrir j
Dominion stjórnina. Hún keypti nýlega bú- ;
garð þar, rétt utan við bæinn Morden, j
og i fyrra lct hún plægja þar eitthvað 100—200
ekrur, og sá hinn fyrverandi eigandi um ait j
saman. — En nú þurfti stjórnin að fá góðan i
raann þangað til að lita eftir öllu og stjórna
öllum tilraunum, og var Stefán til þess kjör- 1
inn, og er það heiður bæði fyrir hann og landa '
hans. Enda mun valið hafa verið hið heppi- i
legasUi. Hann fór þangað núna á mánudaginn,
og gat þess við oss, að fyrst yrði þar aðal-
áherzlan lögð á garðrækt, blómarækt, aldina-
rækt og trjára»kt, skrautplöntun (landscape
gardening).
Þetta verður hin eina “Dominion Horticul-
tural Station” hér í Vesturlandinu.
Stefán gat þess við oss, að hann myndi ekki
geta svarað fyrirspurnum bænda sem undan-
farið. Þeir yrðu að senda þær til Brandon.
—--—o------ J
H. F. Danielsson, B.S.A.
—O—
Annar ungur landi vor, sem lesendum :
Heimskringlu ér kunnur orðinn sérstaklega af |
“Æákulýðs-dálkunum” í blaðinu, er Hjálmar F. ]
Daníelsson, búfræðingur og District Represen- |
tative fyrir búnaðarskóla fylkisins. Ilann er
einlægt að verða kærari yngri sem eldri fyrir
hinn staka áhuga og staðfasta vilja, að upp-
fræða yngri sem eldri, að verða fólkinu að j
gagni, bæði hinum eldri og yngri; að vekja líf j
og fjör og félagsskap og framkvæmdir út um
sveitirnar; að fá unga fólkið, konur sem karla, j
til að reyna sig og sýna hvað það geti. Á
skömmuin tíma er hann búinn að koma miklu
til Jeiðar, og vér vitum, að lesendur blaðisins
eru honum mjög þakklátir fyrir það, sem hann
er búinn að gjöra.
En nú erum vér að missa hann i bráð. Hann
gat ekki staðist það, að sitja heirna, þegar svo
margir fóru að berjast fyrir landinu, sem tók
oss opnum örmum, fyrir Bretaveldi, sem vér
höfum átt að þakka, að vér höfum setið hér í
ró og næði, að berjast með Bretum fyrir frels-
inu, fyrir mannréttindunum, móti harðstjórn
og drotnunarvaldi. Hann sagði það væri skylda
sín að fara. Og hann fór á spítalann og lét
skera sig upp til þess að geta boðið sig fram.
Vér kveðjum hann með virðingu og hlýjum hug.
Allar heillir fylgi honum og komi hann heill á
húfi aftur!
Af því hann að Iíkindum fer ekki til Eng-
lands fyrri en í sumar, vonum vér að Iesendur
Heimskringlu eigi eftir að sjá eitt og annað frá
honum áður.
-----o-----
Vínbanns-aldan.
—0---
Hún hefir verið að smámyndast, eins og
öldur á vatni eða sjó. Fyrst koma gárur hér og
hvar um sjóinn, svo fer undiraldan að mynd-
ast og loks veltur hún áfram strandanna eða
bakkanna á milli.
Nýja Skotland er nú þurt; Prince Edward
eyja hefir verið vínbannsland nokkur ár; í
Nýju Brúsvík á að fara að bera vínbannslög
undir atkvæði almennings. í Quebec eru
Frakkar enn á móti vínbanni með miklum
meirihluta, þó að töluvert sé þar af vínbanns-
sveitum. — í Ontario er uppgangur vínbanns-
manna svo mikili, að albúið er, að vínbann
komist þar á bráðlega. f Manitoba eru 2 á
móti 1 með vínbanninu. 1 Saskatchewan tók
stjórnin að sér sölu alla á víninu, og féliu þá
mörg hótel, og hver maður gat séð, að fólkið
lifði, þó að hótelin og brennivínsborðin færu,
og nú er mjög líklegt, að innan skamms kom-
ist þar á algjört vínbann. í Alberta er alþýða
manna búin að greiða atkvæði um, að banna
vinsölu í fylkinu, og verður það að lögum 1.
júlí, eða mánuði eftir að lögin ganga hér í
gildi.
í British Golumbia á að leggja Macdonald-
ilögin fyrir kjósendurna við næstu kosningar,
sem líklega verða í sumar. Og svo kemur Dom-
inion þingið með lög um, að aftaka allan inn-
flutning víns í fylki þau, sem vinbann hafa,
hvernig sem það kann að fara.
En aldan er hér og er þung, hvort sem Que-
bec fylki getur staðið á móti henni eða ekki.
En það ætlum vér, að hún færi frið og farsæld,
ánægju og blessun yfir þetta fríða og frjósama
land og alla þess íbúa. Þegar menn komast upp
á það, munu menn sjá, að þeir geta haft gleði
og skemtun miklu ríkari og fyllri af mörgu
öðru en víninu. Og sannarlega þurfa menn
eða konur ekki að deyja, þó að þeir missi þess;
— en þó að svo væri um einstaka menn, þá
væru þeir betur dauðir en lifandi, ef að líf
þeirra væri undir vininu komið.
------0--------
Dr. Chas. W. Eliot um stríðið.
—o----
Hinn heimskunni vísindamaður Dr. Char-
les W. Eliot frá Harvard, forsetinn gamli, skrif-
ar langt og mikið bréf i New York Times um
hluttöku Bandaríkjanna í striði þessu. Segir
hann, að nú sé svo langur tími liðinn síðan
stríðið byrjaði, að hver borgari Bandaríkjanna
. liafi getað fengið nógan tima til að hugsa sig
vandlega um, hverjar hafi verið orsakir striðs-
ins og með hvorri hliðinni Bandaríkin ættu að
snúast. Hann segir mcðal annars:
Þegar menn taka atburði alla, sem fram
hafa komið til yfirvegunar, þá hafa allir hugs-
andi menn Baiularikjanna getað séð það ljós-
lega, að barátta þessi er stríð á milli einveldis-
stjórnar og þingbundinnar stjórnar; milli
stjórnar manna, sem segjast hafa stjórnina frá
Guði eða kyrkjunni, og stjórnar manna þeirra,
sem þjóðin hefir kosið til að stjórna sér; milli
stjórnar þeirrar, sem leggur alt valdið i eins
manns höndur, og hinnar, sem Iætur einstakl-
ingana ráða svo miklu og vera svo frjálsa sem
mögulegt er.----------En í slíkum slag hljóta
öll Bandaríkin og öll rikin í Mið- og Suður-
Ameriku að vera á einni hlið, — með frelsinu
en móti einveldinu.
Þegar þessu er nú þannig varið, þá kvaðst
Dr. Bliot vilja spyrja Bandaríkin, hvort þeim
finnist sér ekki bera, að inna af hendi skyldu
sína, en skylda þeirra sé sú, að varðveita sig
sjálf, hvað sem það kosti, frá innrásum Þjóð-
verja og bandamanna þeirra, sem þeir kun a
að fá með sér, og það eins, þó að hættan sýn-
ist ekki bráð. Og svo segir hann:
— En fljótasti, vissasti og áreiðanlegasti
vegurinn að gjöra þetta, er sá, að Bandaríkin
gangi sem allra fyrst í sóknar- og varnar-sam-
band við Breta og Frakka, að halda sjónum
opnum fyrir alla þessa þrjá bandamenn, hvern-
ig sem velti og bvað sem yfir dynji, og veiti
hver öðrum alt það Jið á sjó, sem mögulegt er.
í þetta nýja samband mætti svo bjóða öðrum
þjóðum, sein nú eru að berjast, eða eru hlut-
lausar. En saint þyrfti þess ckki, því að þessi
þrjú ríki væru einhlýt. Þýzkaland, Austurríki
og Tyrkland gætu þar engan aðgang fengið og
mættu ekki fá, þvi að þeim veitir svo létt að
rjúfa eiða sina og loforð.
Svo kemur Dr. Eliot með ástæður sínar fyr-
ir þríríkja sambandi þessu: Fyrst er það, að
stríð miLli Bandaríkjanna, Bretaveldis og
Frakklands er nú orðið óhugsandi. Þessar
þjóðir eru allar eins hugar, hvað snertir trú-
arbragðafrelsi og stöðugt og aflmikið stjórnar-
fyrirkomulag, og um alla þá andlega hluti, sem
þurfa til að mynda traust og öflugt þjóðfélag.
Og svo eru hugsanir þeirra og hagur allur hinn
sami, hvað frjálsa, óhindraða verzlun á sjón-
um snertir, svo allar þjóðir geti látið skip sín
sigla óhindrað um sjóinn, og þessar þrjár
bandaþjóðir, þó að stríð væri. En sterkasta
sönnunin fyrir nauðsyn sambands þessa fyrir
Bandaríkin er einmitt sú, að þá myndi engin
þjóð dirfast að gjöra árás á þau. Því að ekk-
ert það stórveldi er til í heimi, sem gæti flutt
yfir höfin henflokka, sem næmu 100 eða 200
þúsundum manna, ef að flotar Breta, Frakka
og Bandaríkja stæðu á móti. Þó að aliur hinn
hluti heimsins legði saman herskipaflota sina,
hvert riki fyrir sig, þá myndu þeir ekki reyna
það.
Þetta tæki fyrir alla möguleika að nokkur
þjóð réðist á Bandarikin, fyrst og fremst. En
svo yrði það líka til þess, að halda við friði um
heim allan. Þetta samband gæti neytt hverja
einustu þjóð heimsins til að haida friðinn og
meira að segja: öll félög þjóðanna, sem kynnu
að myndast.
Þetta samband ætti að vera Bretum kær-
komið, því að það hlyti að iétta af Bretum
nokkru af hinum þungu byrðum, sem þjóðin
brezka þarf að leggja á sig til að halda ,við
hinum mikla filota sínum. Ef að Bretar mættu
freysta því, að flotar Frakka, Breta og Banda-
ríkja myndu hjálpa þeim til að halda sjónum
opnum og frjálsum, þá ætti það að muna miklu.
Og væri þetta gjört nú þegar, þá myndi það
flýta fyrir endalokum stríðsins.
Dr. Eliot segir, að það sé Htt hugsanlegt,
að þjóðir þær, sem nú eru, muni smíða úr
sverðum sínum sigðir eða plóghnífa til frið-
samrar iðju. Friður á komandi tímum sé lítt
hugsandi, nema voJdugar þjóðir gjöri samtök
sín á milíi til að halda honum uppi. Bretar og
Frakkar munu áreiðanlega gjöra fast og varan-
Iegt samband við Rússland, til að varna því,
að Þjóðverjar og Tyrkir gjöri þeim skráveifur
á Indlandi. Og ef að Bandaríkin kæmust inn í
þann félagsskap, þá væru leystar allar ráðgát-
ur og vandræði þeirra, hvað herbúnað snertir.
En til að sannfæra heiminn um það, að sam-
band þetta væri að eins myndað til þess að
haJda friðnum við, þá ættu þjóðir þessar að
skuldbinda sig til þess, að taka ekki ékru lands
með vopnum, og ráðast ekki að fyrra bragði á
nokkra þjóð á komandi tímum.
------o----—
“Leiftur”
—o—
Svo þeitir timarit um dulskynjanir og þjóð-
sagnir, eftir Hermann Jónasson, er um eitt
skeið var skóJastjóri á Hólum og mörgum*er
kunnur. Ritið er byrjað að koma út og höfum
vér séð 1. heftið.
Hermann Jónasson er fróður maður og vel
skýr og segir ágætlega sögur og er hinn vand-
aðasti og vill ekki fara með annað en.það, sem
hann álítur satt vera. Fjöldi hér vestra þekkir
hann af ritinu “I>ulrúnir”, og.öllum þeim, scm
nokkuð hneigjast að slíkum hlutum, mun geðj-
ast að þessu nýja riti. Það er svo margt und-
arlegt í heiininum í kringum oss, sem vér skilj-
um ekki. Og Hermann er að reyna að leggja
sinn skerf til þess að skýra það. Hvernig, sem
á þetta er litið, þá benriir þelta fyrsta hefti á
það, að ritið muni fróðilegt verða. Þetta lýtur
undir rannsókn sálarinnar (Psychical Re-
search), sem hinir mestu visindamenn Eng-
lands og Bandaríkjanna hafa myndað félag til
að halria á lofti.
Vér vildum mæla með bókinni og álítuin
bezt að láta höfundinn gjöra það sjálfan, og
geta menn á öðrum stað i blaðinu lesið “inn-
gangsorð” hans til bókarinnar.
-------o-----
Bardaginn við Verdun.
—o----
Þrisvar sinnúm eru Þjóðverjar búnir að
gjöra langar hríðar á Verdun, eða nærri Lát-
lausa hríð síðan 21. febrúar, og allir þeir, sem
þekkja varnir F’rakka þar og hugmóð hinna
frönsku hermanna, eru sannfærðir um, að þeir
nái aldrei stöðvum þessum . Einhver merkasti
fréttaritari heimsins, Richard Harding Davis,
ameríkanskur, var í Verdun fyrir nokkrum
mánuðum síðan; og segir hann, að það sé ekk-
ert annað en morð af foringjum Þjóðverja, að
senda hermennina þýzku á móti Frökkum
þarna. Og annar fregnriti og rithöfundur,
Gouverneur Morris, sem einnig var á Frakk-
landi nýlega, segir að það sé algjörlega ómögu-
legt og óhugsandi, að Þjóðverjar geti brotist
þar í gegn. Og, því lengra, sem þeir komist
þarna áfram, því voðalegra hljóti mannfallið
að verða í liði þeirra. Sömu skoðun hefir Jon-
as Lippmann, sem verið hefir við blaðið “Jour-
nal de Alsace”, en er nú i New York.
ABir Frakkar eru afar rólegir og kaldir.
Og það kemur ekki af því, að þeir treysti á
nokkra kastala eða vígi, að þau séu óvinnan-
leg. Því að stríð þetta cr búið að sýna það, að
enginn maður getur treyst því, að nokkurt nýtt
eða gamalt vígi eða kastali sé óvinnandi. —
Sprengikúlurnar geta sprengt hvaða múrvegg
eða grjótsteypu, sem mannahendur gjöra, Þær
myndu geta eyðilagt pyramidana á Egypta-
landi. Og síðan Þjóðverjar brutust áfram um
Belgiu, þá treysta Bandamenn ekki á neina
kastala, hversu vandlega, sem þeir eru gjörð-
ir, og hinir beztu -foringjar þeirra hafa aldrei
treyst þeim. Iin þeir treysta á hennennina í
víggröfunum; á gaddavírana; á stórskotabyss-
urnar, sem þeir leyna í skógartoppum eða gröf-
um, 10—15 milur á bak við hergarðinn, og á
góða varnarstaði. Og hinir verulegu og áreið-
anlcgu kastalar Frakka eru ekki virkin í kring
um Verdun, heldur herflokkarnir.
1 kringum Verdun og milli Verdun og Par-
ísar eru mörg hundruð mílna af víggröfum, og
hver einasta þeirra er jafngóð og eins vel út-
búin eins og skotgrafirnar i kringuin Verdun.
Og ef að krónprinsinn þýzki (þvi að ennþá er
liann þarna) vildi leggja til slátrunar enn eitt
hundrað þúsund manna eða tvö, þá er það vel
hugsanlegt, að hann gæti tekið Verdun, eða að
Frakkar kysu að lofa honum það. En þó að
hann næði Verdun, þá næðu fallbyssur Frakka
til hans þangað og gætu tekið toll
af hermönnum hans. Frakkar hefðu
að eins hörfað undan fáeinar mílur,
þangað sem þeir Jiefðu eins góðar
eða betri vigstöðvar. Og þó að prins-
inn héldi áfram þessari sömu hern-
aðar-aðferð sinni, og hirti ekkert
um það, hvað mikið félli af mönnum
sínum, þá gæti hann ef til vill kom-
ist í nánd við París. En tollurinn,
sem hann yrði að gjalda, yrði að
Iíkindum málaégt tvær milíónir
manna. Með öðrum orðum: hann
hefði þá engan her eftir. Og vér get-
um verið vissir um, að hann veit
þetta og herforingjar þeir, sem með
honum eru, og ráða með honum, —-
þeir vita þetta líka eins vel og nokk-
ur annar.
En hvers vegna var þá krónprins-
inn að gjöra þessi áhlaup? mun
margur spyrja. Til þess má telja
margar ástæður. Ein ástæðan er sig-
urvinningar Nikulásar mikla í Asíu.
önnur ástæðan er sú, að Þýzkir eru
hræddir um, að nú fari Rússar að
hreyfa sig á austurkantinum. Þriðja
ástæðan er sú, að Tyrkir og Búlgar-
ar eru farnir að digna og farnir að
leita um frið. Hin fjórða er sú, ða
krónprinsinn mun vera orðinn ó-
vinsæll á Þýzkalandi. Menn eru nú
farnir að sjá, að hann er enginn her-
foringi og hugsar mest um sjálfan
sig og sina eigin dýrð. Og bæði hann
og þó einkum Vilhjálmur faðir hans,
mun vera orðinn efins um það, að
hann geti haldið völdum eftir Vil-
hjálms dag. Og svo er hin siðasta
ástæðan sulturinn á Þýzkalandi,
upphlaupin kvennanna í Berlin og
mörgum öðrum stórborgum lands-
ins, er konurnar heimta “brauð”, —
heimta feður og bræður og bændur
sína heim. — Já, svo er ein ástæðan
ennþá — peningarnir, rikismörkin
þýzku, eru einlægt að falla í verði.
Bjartsýni, bölsýni, nær-
sýni, réttsýni. .
Herra rilstjóri M. J. Skaptason.
Kæri herra! Þegar eg virði fyrir
mér mannlifið og náttúrulögmálið,
sein það er undirgefið, virðist mér
að yfirleitt skiftist menn í fjóra
flokka, sem að miklu leyti stjórnast
af áhrifum gagnstæðra lífsskoðana,
nefnilega: bjartsýni, bölsýni, nær-
sýni og réttsýni. Mun eg nú reyna
með fáum orðum, að útskýra stefnu
og framkomu hvers flokks út af fyr-
ir sig, í sambandi við þjóðfélags-
heiJdina, sem þeir mynda. Tek eg
þá fyrst bjartsýnisflokkinn til íhug-
unar. Þ. e. a. s., bjartsýnu mennina,
sem honum til heyra, — mennina,
sem Ilta með gleði og björtum aug-
um á lífið og alla tilveruna, svo
langt sem þeirra og vor takmarkaða
þekking og sjóndeildarhringur nær.
Og virða fyrir sér og íhuga allar dá-
semdir og fegurð náttúrunnar: Hinn
heiðbláa og Ijósum prýdda himin-
boga, með sínum fögru og glitrandi
stjörnuljósum; og einkum og sér í
lagi blessaða súlina, sem lífgar og
við heldur öllu lífi á jörðinni, og
breiðir sína geisladýrð yfir hana.
Já, það er sólin, sem við heldur öllu
Hfi og fegurð á jörðunni. Og bjart-
sýni maðurinn verður hrifinn af
allri dýrðinni, sem speglast í geisla-
fjóði hennar. Hinir háreistu tindar,
fjölskrúðugu hlíðar, grasi og blóm-
um skrýddu grundir, hinar silfur- [
tæru ár og lækir, og spegilfögru
stöðuvötnin, sem hin himingnæf-
andi fjöll og fjölskrúðugu hlíðar
endurspeglast í. öll þessi náttúni-
fegurð hrifur huga bjartsýna manns-
ins; og gjörir honum lifið inndælt
og unaðsríkt, svo hann langar til að
lifa, og njóta lífsins fegurðar og
kærleika. Og hann reynir, að koma
sem mestu góðu til leiðar í mannfj-
laginu. En einkanlega er það þó
samferðafólkið, sem veitir honum
mesta Jífsgleði. Af því hann er bjart-
sýnn, nýtur hann lífsgleðinnar, —
er glaður og ánægður , kteikir
hann ljós og ylgeisla í hjörtum
þeirra, sem verða á leið hans; og
þeir endurgjalda í sömu mynt. —
Þannig verður mönnum lífið á-
na'gjulegt og unaðsrikt. AJlir ættu
því að reyna að vera bjartsýnir, og
efla og viðhalda Lífsgleðinni, til þess
að draga úr því mótlæti, sem óhjá-
kvæmilegt er að mæti mönnum á
lífsleiðinni. Og það er auðveldara,
en margur hyggur, þvi þeir, sem eru
ætíð reiðubúnir til að sýna öðrum
glaðlegt viðmót, umburðarlyndi og
góðvild, munu einnig mæta hinu
sama frá samferðabræðrum sinum.
Ög það gjörir menn bjartsýna og á-
nægða með lífið.
öðru máli er að gegna með böl-
sýni, eða bölsýnismennina; Iþeim
hættir svo við, að einblína á dökku
hliðina, bágindi og erfiðleika lífs-
ins: Fátækt, bjargarskort, veikindi,
óhöpp og ástvinamissif; svo þeim
verður lífið þungbærara, en það er
í raun og veru. Og hér við bætist að
heimskulegar kreddur og hjátrúar-
kenningar hafa fest djúpar rætur í
hjörtum þeirra, svo sem það: Að lík-
ami mannsins og lífið hér i heimi sé
svo fyrirlitlegt og Jitils virði, að bezt
sé að fyrirlíta það og þessa heims
gæði, til þess að ná hinu rétta tak-
marki: — Sáluhjálpinni í öðru Hfi,
þegar hið auma líf hér í heimi tekur
enda. Og ekki nóg með það, heldur
hafa bölsýnismennirnir einnig kvaJ-
ið bæði sál og líkama með alls konar
heimskulegum þjáningum, sjálfs-
pintingum og kvalræði. Þess voða-
legri og kvalameiri, sem meðferð
líkamans var, þess meiri laun voru í
vændum hinumegin. Þetta stóð nú
auðvitað hæst á miðölriunum, með-
an kyrkjan var svo að segja einvöld
og almáttug og hjátrúarheimskan var
á hæsta stigi; enda hafði það hiu
skaðlegustu áhrif á hugsunai'hátt og
siðferði manna, og stoð i vegi fyrir
öllum sönnum framförum, alt svo
lengi sem þetta náttmyrkur lvjátrúar
og heimsku grúfði yfir mannkyninu.
Og Island fór ekki varhluta af þyi;
jafnvel góðskáldin þeirra tíma:
Hallgrímur I’jtursson og Þorlákur
Þórarinsson virtust mjög bölsýnir
og lítilsvirða likamann og þetta lif.
Og fólkið virtist hneyksla þá með
því, að reyna að hafa þokkalegan
klæðnað, en sem var bæði grófur og
óvandaður; eins og þeirra eigin ljóð
bera vitni um. Til dæmis þessar
hendingar: “Hold er mold, hverju
sem það klæðist”; og ennfremur:
“Þó að skorti fæðuföng, fötin sortu-
litar”. Sorta var þykk leðja, sem var
i^ tjarnabotnum á fslandi. Bg iþekti
sortulituð föt á æskuárum mínum.
Já, hvílík fínheit! Gróf vaðmáSs og
prjónaföt sortulituð! Hvernig íikyldi
unga fólkinu Jitast á slikan búning
nú? En sem betur fer er sá aldar-
háttur, og þeir bölsýnistimar um
garð gengnir; og þeirra hugsunar-
háttur verður aldrei endurvakinn.
því mentun og menning nútímanis
gefur honum hvergi griðland. Að
visu eru til menn, og verða HkJega
framvegis, meðan hjðtrú og hindur-
vitni haldast í hendur, sem hneigðir
cru til bölsýnis og óánægju með lif-
ið og tilveruna. Þótt þeir menn eða
þeirra bölsýni sé varla takandi til
greina i samanburði við ifyrri alda
bölsýnismenn. Eg álít, að bölsýni sé
skaðleg, bæði fyrir einstaklingana
og mannfjlagsiheildina; því hún
stendur í vegi fyrir sönnum f.rain-
förum og dregur úr ánægju og Jífs-
gleði balsýnu mannanna. Jig óska
því að alt af dragi úr henni, |>ar til
hún hverfur algjörlega, svo að allir
geti verið ánægðir og notið lifsgleð-
innar í ríkum mæli.
Þá er næst að minnast á nærsýni.
Eða þá inenn, sem erp svo eigin-
gjarnir og nærsýnir, að þeir ein-
blína á sinn eigin hag. Og sjá þó
ekki nema það, sem er allra næst
þeim í sambandi við hann; — þvi
þeirra sjóndeildarhringur er svo
smár og þröngur. Þvi miður til-
heyra aJt of margir þessum flokki.
Eg hefi á lífsleið minni kynst inörg-
um, sem tilheyra honum, eða því
sauðahúsi. Þeir geta að ým.su leyti
verið vænir menn og friðsamir. En
þeir Játa sig Jitlu skifta frjálsa og
nauðsynlega félagsvinnu, þótt hún
sé áriðandi til heilla fyrir land og
lýð. Þeirra eigin hagsmunir er
þeirra eina hugsjón, svo þeir sjá
varla annað; og það er þeim sjálf-
um til skammar og óhamingju, en
mannfélaginu til skaða. Jafnvel þótt
þeir borgi skyldur og skatta til þjóð-
félagsins, vegna þess, að Jögin neyða
þá til þess. Því það er vitanlegt, að
margir þeirra borga ekki sin lög-
ákveðnu gjöld fyrri en að því er
komið, að eignir þeirra verði seld-
ar til að borga þau og innheimta.
Því þeirra nærsýni er svo mi'kið, að
þeir virðast sjá að eins eitt, það er
að segja: — Sinn hjartkæra, almátt-