Heimskringla - 23.03.1916, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 23. MARZ 1916.
H K I M S K R I N G I. \
BLS. 7.
Æskuminningar.
Framhald frá 3. bls.
Var hann töluvert upp me<5 sér og
miklaðist af ætterni sínu. Þess vegna
var hann líka oft að “snakka”
dönsku og syngja danskar visur. En
sú skcmtun það kveld! Plúm byrjar
og segir: “Kan du ikkje at snakka
dansk, rýjan mín?” — “Nei”, segir
Jún. — “Tá kan dú seigje gú mor-
en”. — “Nei”, anzar Jón, og bætir
við: “Þú miklast af því, sem þú ætt-
ir að skammast þín fyrir; þér þykir
skömm að móðurmálinu þínu”. —
“Je har ikkje moersmaal, min far
var dansk köbmader, og mo min
vætti 'seng min fars, so hun fór vekk
fra han. At snakke dansk kan du
ikkje, din ræfil”. — Nú reiddist Jón
og segir: “Væri eg yngri, skyldi eg
gefa þér á hann, b..montarinn
þinn. Talaðu islenzku! "Nei, þú
kant ekki svo mikið, ómyndin þín.
Eg hefi aldrei verið montinn. Ef eg
hefði flakkað um landið með full-
orðna stelpu í viðbót, þá hefði eg
skammast mín. Gjörðu eitthvað,
mannskratti! Þú nennir bara að
gaula bjagaðar danskar visur.
Spurðu húsbóndann hérna að þvi,
hvort nokkurt orð sé rétt hjá þér í
dönskunni”. — Þá segir Plúm: “Eg
er að kenna börnunum hér nokkur
orð i dönsku. Að ‘dúkka’ niður, er
sama og synda á sjónum; að
‘svömme’ sama og að sveima”. Síð-
an fór hann að syngja: “Jeg er mun-
ter, jeg er glad, jeg er glad og mun-
ter”. — Þessarar skemtunar aftraði
ekki pabbi, og við vorum öll orðin
máttlaus af hlátri og faðir minn
lika. Slika skemtun höfðum við ald-
rei haft, og óskuðum, að hana þryti
aldrei.
Þeir áttu að samrekkja um nótt-
•ina, Plúm og Jón r.vtja. En þegar
þar að kom, byrjaði annar þáttur
leiksins. Sagði þá Plúm, að aldiei
hefði hann sofið hjá niðursetu. Jón
lieyrði lítt, en grunaði af útliti
Plúms, hvað um væri að vera, og
segir: “Hálfdanskur narri, hafðu
hægt um þig, þvi Jón gamli gæti, ef
til vill, lamið i ])ér hvert bein”. —
Stúlkurnar komu hlæjandi og
spurðu, hvar Plúm ætti að sofa. Þá
sagði pabbi: “Þar sem ykkur sýnist,
þá í hinu rúminu”. Þær fóru og
sögðu Plirni að fara nú að hægja á
sér við Jón gamla, því hann gæti
gjört hann að ketti eða hundi. Eór
þá Plúm að liátta, og ætlar upp i
hjá Jóni, þvi hann var orðinn
hræddur um, að Jón myndi annars
gjöra sig að dýri. En þegar hann
stigur á rúmstokkinn, þá vild Jón
ekki sjá hann, og segir: “Skriddu
nú í danskinn þinn!” Varð Plúm þá
auðmjúkur, en alt kom fyrir eitt,
þvi Jón lét sig ekki. Var Plúm þá
fengin önnur rekkja, en dóttir hans
var háttuð hjá annari vinnukon-
unni. Þannig endaði samvera þess-
ara gagn-ólíku manna. Plúm var
heimskingi, en Jón gamli var greind-
ur vel. Lengi bjuggum við ungmenn-
in á heimilinu að þessu skemtitega
kveldi. Þá var eg ekki syfjuð, og
fékk lausn frá prjónunum. Eg man
það, að Jón vildi aldrei heyra Plúm
nefndan, og fussaði og sveiaði, er
eg var að syngja bjöguðu dönsku
vísurnar hans.
Þá er eftir að minnast betur á
flökkufólk undan Jökli. Friðrik
Plúm kom aldrei á sumrin, og veit
eg ekki, hvar habn hefir þá alið
manninn. Líklega hefir hann þó
ekki unnið neinum til gagns, nema
hann hafi nent að snuðra kringum
búðarmenn í ólafsvík. En á sumrin
komu aumingja flökkukonur undan
Jökli, og fóru flestar inn i Breiða-
fjarðardali um sláttarbyrjun. Þær
komu ætíð við hjá okkur, og sumar
Goiumbia Grain
Co., Limited
242 Grain Exchange Bldg.
WINNIPEG
TAKIÐ EFTIR!
Vér kaupiim hveiti og aðra
kornvöru, gcfum liæðsta verð
og ábyrgjumst áreiðanleg við-
skifti. Skrifaðu eftir upplýs-
ingum.
TELEPHONE MAIN 1433.
I voru hjá okkur um tíma, og voru
vanalega með 1—2 börn, sem þær
reiddu í bak og fyrir. En að sjá
|klæðnaðinn! Konurnar voru í
j prjónapeysum, mórendum, og í pils-
■ görmum með sama lit, og yfirleitt
j var búningur þeirra og barnanna
l móleitur. Kom það til af fátækt, þvi
þetta fólk gat ekki keypt lit. En eins
og áður var skráð, þá litast sortu-
liturinn upp við slitið.
Mér er það í minni, hvað mér
varð starsýnt á þetta fól'k, einkum
[ börnin, og var eg þó ekki eldri en
6 vetra, er eg fyrst sá þessa sjón.
I Eg var niðri á árbakka, og sagði þá
einhvgr, að kona með barn væri
' komin og yrði í nótt. Fyrst hlakk-
aði eg til. — það voru þó börn, og
við systur urðum öllu fegnar. En
þegar við sáum þessi börn, féll okk-
ur atlur ketíll í eld. Nei, þetta leizt
[ okkur ekki á: Móleit skotthúfa á
höfði; en stundum voru þó skott-
húfurnar röndóttar, og afdrei sást
neinn léreftsklútur, nema þessi kolb
| hetta yfir húfunni. Eg var nú yngst,
í en eg man, að eg var hálfhrædd við
þessi börn, og aldrei lék eg við þau.
En það man eg, að eitt sinn kom eg
hlaupandi til ömmu með svuntu-
bleðil, sem eg átti, og spurði, livort
eg mætti ekki gefa illa klæddu börn-
unum hana. Jú, eg mætti það. En þá
vantaði kfút, og hann fékk eg hjá
pabba i búðinni. Nú var eg montin,
að geta gefið sinn hlutinn hverju
barni.
Oft man eg það. að þegar þessar
konur voru komnar á bak, þá þekli
eg einhverja flik af mömmu minni
utan á þeim, og get eg ekki sagt,
hvað eg var ánægð með sjálfri mér,
er eg sá það. Ljósmóðir mín sagði,
að eg hefði eitt sinn komið upp til
i sin og sagt: “Því gefur hún mamma
konunum föt? Er það guði að þakka,
segir hann henni að gjöra það? Gjör-
ir hún mamina ekki neitt nema það,
sem guð vill?” Þá kvaðst ljósmóðir
mín liafa sagt: “Fátt er það, sem
hún gjörir á móti honum”. — “Jú,
sagði eg, “hún strýkti mig einu sinni
af því eg var aldrei kyr um Iestur-
inn”.— “Það átti hún lika að gjöra”,
sagði ljósa mín. — Eg segi það satt,
j eg man aldrei tif, að hún gjörði það
i nema einu sinni á æfinni. Því eg
vildi heldur vera þæg, en fá slíkt.
Eitt sinn kom eg inn og bað móður
mína að liýða Stebba bróður minn;
hann hefði barið mig, stritt mér og
j meitt mig. Hún tekur Stebba, leysir
! ofan um hann og ætlar að hýða
hann. Þá hfjóp eg í ofboði til henn-
j ar og sagði, að hann liefði ekkert
j gjört mér, og hélt báðum höndun-
j um undir vöndinn. Hún hætti óðara,
j tók okkur bæði á kné sér og talaði
fögur áminningarorð til okkar. —
Svona vorum við öll, ef við komum
klagandi, sitt undan hverju, að við
I þoldum atdrei að sjá hirtingu af
okkar völdum í garð hvers annars.
Þá man eg enn eftir einni kerl-
ingu undan Jökli. Hún hét Þuríður
og var einkar skemtileg og greind.
Hún var mánaðartíma hjá okkur, og
var mjög þokkaleg kona.
j Eg var 8—9 vetra, er Þuríður
{ gamia vildi eitt sumar fara til grasa
j með okkur börnunum. — Til grasa!
i Að fá nú að fara aftur til grasa!
[ Og fyirr mánuði síðan vorum við
; búin að fá að fara á grasafjall með
I mömmu. Sá, sem í fyrsta skifti fer
j á grasafjall, og finnur grös, verður
[ hrifinn. Eg veit ekki, hvaða tilfinn-
; ingar gripu mig, þ. e. a. s., eg get
ekki gjört mér ljósa grein fyrir
þeim; en það eitt man eg, að eg
fyltist óþektum unaði, er gagntók
mig svo, að eg vildi aldrei hætta að
tina grösin. Lyktin, þessi ilmandi
lykt úr jörðunni, hafði endurnær-
andi áhrif á mig. Og áfergjan í að
ná sem mestu! Eg man ekki til, að
eg væri eins ánægð við nokkra
vinnu.
Já, nú fóruni við með Þuriði til
j grasa upp á Grundarfjall. Við rið-
uin upp undir fjallið, og upp í hina
svokölluðu Sneiðgötu. Svo komu
tveir stallar, sein drengirnir hlupu
upp. En það gat eg ekki, svo þeir
urðu að draga mig upp. Við höfðum
( nesti í poka, köku, mjólkurost, sem
kallaður var kjúka, og smjör í dálitl-
um öskjum úr skíði, með útskornu
loki, og jafn marga kandísmola og
við vorum mörg. Þá áttum við að
hafa í staðinn fyrir kaffi. Nú fórum
við upp i svo kallaðan Mjóvadal,
síðan up i Hróksdal, þaðan upp i
Vatnaborg, og svo niður á Fossa-
; kletta. En þar var ekki grasblað að
j sjá.
| Dimmviðri var valið til þess, að
taka grös. Ekki var mikið um grös
á Grundarfjalli; en þó var þetta
gjört á hverju ári. En nú mega grös-
in eiga sig óáreitt, bæði á Grundar-
fjalli og annarsstaðar, liklega af þvi,
að velmegunin er meiri en þá. Eg
| hehl að menn nú kunni ckki að lifa
á öðru en aðkeyptum mat.
Nú þyrsti okkur eftir matinn, en
nóg var af lækjum, giljum og ám.
En Þuriður gamla vildi ráða, hvar
við drykkjum, og lét okkur drelrka
i gegnum hvítt léreft. því annars
gætu farið ofan í okkur vatnskettir,
brúnklukkur og ótal, ótal kvikin li.
Við trúðum öllu, sem Þuríður g vnta
sagði, og gjörðum eins og hún I igði
fyrir. Og alt af var hún að segja
okkur sögur um huldufólk, og að
það væri meinlaust. Svo þegar pok-
arnir voru fullir, forum við til hest-
anna. Og þegar heim kom, fórum við
að hreinsa allan mosa úr grösunum.
Og svo fengum við grasavelling úr
tómri mjólk, sem er ágætismatur,
hollur og nærandi.
Einnig fórum við oftsinnis með
Þuríði á berjamó. Þar var að óttast
lyngormana og gefa gætur að köngu-
lónum, og segja svo við þær: —
“Könguló, könguló, vísaðu inér á
kolsvartan berjamó, eg skal gefa þér
gull í iSkó, ef þú vísar mér á kol-
svartan berjamó!” Áttum við þá að
hafa strangar gætur á, hvert hún
hlypi, í hverja átt; og það brást ekki,
ef við fórum í sömu átt, þá ifundum
við ber. Þetta var trú Þuríðar gömlu.
Nú var eftir að taka blóðbjörg
(blóðberg). Það gjörði Þuríður einn
dag, en eg tók alt sumarið einsömul
blóðbergið, dag og dag, en ekki svo
langt frá mönnum sanit, að eg ekki
ávalt sæi húsið heima, eða fólk á
túninu. Huldufólk var i stóra stein-
inuin í stekkjarhvamminum, sagði
Kristín vinnukona mér, því þar
hefði hún heyrt strokkhljóð og skelt
aftur kistu. Eitt sumar vorum við öll
systkinin að taka blóðbjörg i þess-
um sama hvammi, og heyrðist okkur
þá hringlað í lykluin þar inni í
steininum. Var steinn sá einkenni-
legur, kolsvartur allur. Stebbi bróð-
ir minn fann það út, að steinninn
gaf hljóð frá sér, ef kastað var á
hann steini. Nú fórum við öll að
steininum, og höfðum sinn steininn
hvert okkar í höndunum, og börð-
um steininn fast. Eg segi fyrir inig,
að það gjörði eg með hálfum huga.
Það söng i hpnum, satt var það.
Kristín vinnukona var við stekkinn,
kallar á okur og segir: “Hættið þið
þessum Ieik, þvi þið vitið ekki,
nema eitthvað komi út úr honum”.
Þá kom pabbi til skjalanna og sagði:
“Fyrir löngu vissi eg, að málmblend-
ingur var i steini þessum, og þó
mest járn”. Eftir það urðum við ald-
rei hrædd við stóra, svarta stein-
inn.
Blóðbergs-te var drukkið við öll-
umkvillum. Ef við fengum kvef og
höfuðverk, vorum við i rúminu dag-
langt, og drukum blóðbergs-te i sí-
fellu, til þess að svitna. Þetta létu
foreldrar mínir alla gjöra á heimil-
inu. Og daginn eftir var vanalega
öllum batnað. Enginn drakk önnur
eins ókjör af þvi og pabbi. Það hafa
vist verið 20 bollar á dag, og varð
þvi að taka mikið af því, ef veikindi
kynnu að koma. En vanalega var
það ekki haft í stað vökvunar, þvi
nóg var mjólkin.
Læt eg svo staðar numið í þetta
sinn; en meira hefi eg samt i poka-
horninu af æskuminningum, ef
menn óska.
Að eins þarf eg að bæta við, hvers
vegna eg fór að dirfast að rita i Eim-
reiðina, eða nokkurt blað, er á prent
kemur. Mér kom það aldrei til hug-
ar, að tildra mér svo, hvorki í því
né öðru. Því sannleikurinn er sá, að
eg hefi aldrei verið nein tildurrofa.
Eg hafði ritað eitthvað af ferðasögu
minni til Rvikur, og bar þá svo við,
að góðkunningi minn sá það, scm eg
var búin með, og segir: “Haltu á-
fram, Anna, og skrifaðu minningar
frá æskuárum þínum”. — “Held-
urðu”, segi eg, “að mér detti í hug
að láta prenta svona bull?” — “Það
er vel skrifað”, segir hann. — “Ertu
að tala alvöru?” segi eg. — “Já, þú
mátt trúa mér, þú færð borgun fyrir
það”, segir hann. — Og fyrir for-
tölur þessa góðkunningja míns, réð-
ist eg í að senda dr. Valtý ferðina tit
Rvíkur.
Þessi góðkunningi minn er Ágúst
Þórarinsson, verzlunarstjóri Tangs-
verzlunar í Stykkishólmi, sem er
bæði vel greindur og álitinn að hafa
skarpa dómgreind.
Stykkishólmi, 23. nóv. 1914.
Anna Thorlacius.
Orðasaga og önnur.
Framhald greinarinnar Njarðfræði.
Orðabækur telja líklegt að orðið
jörð (Erde; Jord) beri að rekja að
rótinni ar (Kluge) eða er (Ealk og
Torp) sbr. erja, plægja. Sé svo, þá
er jörð fyrir örð, og virðist næsta
líklegt að það sé rétt um orðið jörð
í merkingunni land, sem búið er á;
örð þýðir: plægt land, plæging, og
það sem í hinu plægða landi grær,
sbr. arður. En þrátt fyrir þetta er
þó vert að athuga gyðjunafnið Ner-
thus, sem mjög líklegt er að hafi ver.
ið Njörð eða Nerð.—Það eru fleiri
en ég sem halda það. — og Taeitus
segir beinlínis að Nerthus sé móðir
jörð (N. id est terram matrem). Pró-
fessor Mogk segir í goðafræði sinni,
sem er afbragðs rit, að Nerthus muni
hafa verið kona hins forngermanska
himinguðs, og sé Njörð sama sem
Jörð. Kemur það vel heim við það
að Snorri segir Jörð hafa verið konu
Alföður.
Jörð í samband við plægingar. Vildi
ev heldur setja það heiti í samband
við oiðið aur, sem þýðir geisli eða
ljómi. Mundi þá orðið Jörð, sem
gyðjuheit, þýða hin ljómandi, eða
líkt og Aurboða. En svo hét móðir
Gerðar, sem var svo björt, að “er
hon tók upp höndunum ok lauk
hurð fyrir sér, þá lýsti af höndun-
um hennar bæði í lopt ok á lög ok
allir heimar birtust af henni.”---
Virðist mér næsta eftirtektarvert,
hvað þessi saga um að, sérstaklega
hafi borið birtu af höndum Gerðar,
kemur vel heim við það sem sumir
menn halda nú, að lífskrafturinn
geisli mjög af fingrunum (samanb.
handfaralækningar, svafning með
strokum (passes) og einnig sumt í
lafmagnsfræðinni).
Lfkt og Aurboða, mun þýða iöt-
unsnafnið Aurnir;. og jötunsnafnið
Iði hygg eg sé dregið af streymand
anuin eða iðinu í ljóshjúpnurc
(aura', sem var í kringum hinar
irnir á jörðu hér. Verða í öðrum
’heimum mörg “tíðendi ok greinir
bæði á jörðu ok í lofti,” fleiri en á
jörðu hér. Orðin “ok í lofti” verða
skiljanlegri nú, cr einnig mennirnir
hér á jörðu, hafa lært að gera sér
útbúnað til þess að líða í loftinu;
verða nú tíðindi í lofti bæði mikil
og ill. Ræðir þar um þesskonar
framfarir, sem kalla má að sé í hel-
vítiis-áttina (the line of infernal
evolution); aukin vélakunnátta er
þar sakir ónógrar þekkingar á eðli
og tilgangi lífsins, notuð til að tefja
fyrir sönnurn framförum. Per svo á
þeim hnöttum, þar sem hefur, eins
og á jörðu hér, mjög skort bæðVvit
og vilja til að sjá hvár best greri i
réttar áttir, og að þar liggur hið
mesta við, að þess konar nýgræðing-
ur sé ekki troðinn niður.
Að Éddusögurnar byggjast ekki á
tómum heilaspuna verður mönnum
skiljanlegt ef þeir vita, að eins með-
vitund getur komið fram í huga
goðkynjuðu verur, sem fornmenn annars, orðið að annars meðvitund;
II.
En hvað sem þessu líður, stoðar
l'held eg ekki, að setja gyðjunafnið
og einkum þeir sem spámenn vorit
kallaðir og skáaldar þóttust skynja.
En jötnarnir voru nokkurskonar
goð, og mun jötun þýða hinn mátt-
ugi, eða sá sem getur, vera leitt af að
geta, en etoki af að eta, eins og hald-
ið hefur verið; sbr. jóti og goti. —
Eins liygg eg að nafn Iðunnar
Braga kvánar,” sem eplin varðveitti
verði að setja f samband við geislun
gyðjunnar; ættu vel saman nöfn
þeirra hjóna, ef svo er sem eg hygg,
að Bragi þýði einmitt líkt og Iði.
Það er talað um að norðurljósin
bragi, og gei'slastreymið kringum
hinar lýsandi verur, minnir einmitt
mjög á norðurljós. Hef eg sjálfur
greinilega séð það, meðan eg sá of-
sjóiiir fyrir nokkrum árum, og kem-
ur, þegar ræðir um hvernig skýra
skuli goðanöfnin, ekki til greina,
hvort ofsjónir þessar eru heilaspuni
tómur, eða öðruvísi til komnar.
Orðið að braga, sem þýðir að lýsa
(á sérstakan hátt), mun fyrst hafa
táknað liljóð samafara ljósi, og
bendir einmitt það, að orð þetta er
sérstaklega haft um norðurljósin,
sterklega til þess, að þeir hafi rétt
fyrir sér sem segja að ljósunum fylgi
stundum hljóð nokkurt.
III.
Orðið aur er, eins og kunnugt er,
nú á dögum ekki haft til að tákna
ljóma: hefur fyrnst yfir þá mcrkingu
orðsins. Og í merkingunni ljómi
virðist ]iað annars mest hafa verið
notað í goðheimum. En í látínunni
var heiti guilsins (aurum) af ljóman-
um dregið. Aur er leitt af að vaða,
sem þýðir af fara hart, geisa, streyma
(sbr. vatn, sem er fyrir vaðan og
þýðir í fyrstu straum; hér má lfka
niinna á að orðið hávaði mertoir í
fyrstu sérstaklega tegund af straum-
falli). En aur var áður vaður (eða
vaur, va-ur). Menn skilja glöggar
þýðingu orðsins aur, ef þeir gæta
þess, að geisli er leitt af að geisa.
Það skiftir mjög í tvö horn um
merkingu orðsins aur, og hefur það
valdið istundum skrítnum misskiln-
ingi, hvor merkingin hcfur verið
mest tíðkuð á jörðu hér. Og um
misskilning hygg ég að sé að ræða,
þar sem segir 1 Völuspá, að askur
Yggdrasils sé auri ausinn:
Ask veit ek ausinn,
heitir Yggdrasill
hárr baðmr heilagr,
hvíta-auri;
eða að minsta kosti hefur Snorri
misskilið Jietta, þar sem hann segir
að nornirnar taki aur þann, er ligg-
ur um Urðarbrunn og ausi upp yfir
askinn (ásamt vatni úr brunnin-
um). Það virðist heldur ekki beint
líklegt, að því tré þurfi að vatna; cn
Snorra hefur þótt það undarlegt,
væri askurinn einungis auri ausinn
ftir þeirri merkingu, sem liann lagði
í orðið, og þess vegna bætir hann
þvf við að honum sé vatnað. En
mér virðist líklegast, að aur sá sem
hér ræðir um, sé gcisJar sólar. Er
sólskinið í goðheimum hvítara og
bjartara miklu en hér hjá oss. Vit-
um vér af Alvíssmiálum, að sólin
heitir hjá Ásum Alskír; er með því
orði tátonað, að á þeirra sól séu eng-
ir blettir. Má jafnvel nofiia sólar-
heiti þetta, til að styðja þá skoðun,
að Æsir eigi heima í öðru sólkerfi
en þessu; sbr. ritgerð mína “Guðir
menn og apar” í Morgunblaðinu 31.
okt. 1915. Það stoðar etoki að vera
eins gleyminn á það og mörgum
hættir við, «em Brúnó kendi mönn-
unum fyrst, þó að engan fengi hann
til að trúa því, að fleiri sólkerfi eru
til en þetta eina. Og þó að sól vor
sé ágæt mjög, bá getur hún samt
ekki Alskír kallast; er hún, eins og
kunnugt er, í tölu þeirra sólna, sem
farnar eru að kólna og gulna og
koma blettir á.
VI.
Eddukviðurnar sogja held eg allar
af öðrum heimum, som að vísu eru í
öðru sólkerfi, eða öðrum sólkerfum,
en ekki hvergi staðar. Menn fara
ekki að meta kviðurnar fullkomlega
að verðleikum né skilja rétt efni
þeirra, fyr en þeim verður þetta ljóst
Mætti rita langt mál til að sýna
fram á, að í Eddunum segir af
mannkynjum ýmsum, sem lengra
miklu eru komn að lífsafli, en menn-
en til eru góðar athuganir, sem sýna
að slíkt getur átt sér stað (sbr. rit-
gerð mína “Á annari stjörnu,” Ing-
ólfur 1914). Á vísindalegum grund-
velli verður því ekki neitað, að hér
á jörðu kynni að mega liafa vitn-
eskju af því sem lifað er í öðruin sól-
kerfum. Og nefna mætti rannsókn-
ir, sem glögglega sýna, ’ef þær eru
rétt metnar, að til eru á öðrum
hnöttum verur, sem miklu framar
eru að viti en mennirnir á jörðu liér.
Framtíðin mun líta svo á, sem þetta
hefði átt að vera oss í augum uppi
fyrir löngu.
V.
Þegar þeir menn, sem goðar voru
nefndir, fóru meJS goðorð, sem kall-
að var — eg nota hér þann talshátt
í sinni fyrstu merkingu — þá j
“mæltu þeir hendingum” og sögðu
tíðindi af guðunum; töluðu jafnvel
stundum sem væru þeir sjálfir guð-
ir; (sbr. það sem segir af fornþjóð
þeirri, sem Þrakar nefndist eða
Þrekar, að einsetumenn vóru þar j
þeir þóttust vera orðnir að; er þetta
þess vert, að rita um það langt mál, I
]>ó að það sé ekki hér gert; en
minna má hér á það, sem segir 1
Hávamálum: ;
Veitk at ek liokk
vingameiði á
nætr allar níu,
geiri undaðr
ok gefinn Oðni
sjalfr sjalfum mjer.
Til er líka fornindversk saga um
Krisna, sem stóð á fjallstindi nokk-
rum sem sýnilegur guð; en á sama
tíma gekk Krisna upp fjallið sem i
hjarðsveinn, til ]>ess að tigna ann-!
an hluta sjálfdar sinnar — sjálfan ]
sig sem guð).
Veða hygg eg það hafi verið kall-
að sem goðinn kvað, þegar hann var [
í goðmóði, var vaði eða vóði, sem ,
seinna var gert úr Óðinn; sbr. vates
í latfnu, sem þýðir skáld og spá-
maður; í staðinn fyrir veða var síð-
ar sagt kviða (gveða!) og óður.
Veda er eins o gkunnugt er, ind-
verskt orð, og þýðir held eg upphaif-
lega einmitt l>að sem hér er sagt,
iclgikviða, þó að orðið vit fengi líka
I indversku !>essa mynd. Úr veða
varð síðan orðið Edda; liygg eg að
þannig sé það orð til komið; þykir
mér það líklegra en tilgáta Kiríks
heitins Magnússonar, að Edda sé
leidd af Oddi.
VI.
Það mál, sem nú heitir íslenzka, er
eldra miklu cn lialdið hefur verið, ]
g virðist mér mcga leiða sterkar lík-;
ur að þvf, að ]>ar sé ágætasta tunga i
jarðar vorrar. Kkapaðist ]>að mál
samtfmis því er kom npp ný mann-
tegund, eða afbrigði iiiannkynsins,
er framar var að afli, fríðleik og viti,
en áður hafði verið á jörðu hér. Var
þar vaxtarbroddur mannkynsins í
áttina til guðanna. Vaxtarbroddur j
mamnkynsins var á níundu og tf-1
undu öld í Noregi og á íslandi, og ;
líklega var harín enn á Islandi í j
kring um 1200, er skapaðist það sem j
af mestri snild hefur verið ritað í
mannkynssögu á jörðu hér.
I
Vaxtarbroddur mannkynsins virð- j
ist nú á tímum helst vera í Japan.
Mannkynið er farið að visna í topp-!
inn. Styrjöld eins og sú, sem nú !
stendur yfir, er f sjálfsmorðsáttina;
óviturlegra fyrirtæki líklega, þegar
á alt er litið, en nokkur styrjöld ;
áður. Híð hvfta mannkyn virðist'
vera að ryðja brautina fyrir hinum
litugu eftirmönnum sínum í umráð-
unum yfir þessari jörð. Er etoki að
vita, eftir því sem nú fer að, nema
síðasta stóra ríkið, “heimsveldið” á
jörðu hér verði nokkurs konar Da-
homey; en svo heitir, eins og kunn-
ugt er, Svertingjarfki eitt, sem farið
hafa af ferlogar sögur.
En þó virðist mér ekki ólíklegt,
að vaxtarbroddur mannkynsins
gæti enn orðið á Norðurlöndum, og
betur en áður, ef rétt væri farið. En
varla fæ eg skilið, að það geti orðið,
ef ekki er tekið upp aftur f Noregi
og víðar um Norðurlönd hið forn-
göfga mál, sem bost er fallið allra
mála til að efla og varðveita speki,
og enn þá lifir á íslandk
Helgi Pjeturss.
MARKET HOTEL
1-40 I’rlnoess Street
á móti markat5inum
Bestu vínföng, vindlar og a?i-
hlyning góts. íslenkur veitinga-
matSur N. Halldórsson, leitSbein-
ir fslendingum.
O'CONNEL, Eigandi AVÍnnliieg
Sérstök kostabot5 á innanhúss-
munum. Komií til okkar fyrst, þit5
munit5 ekki þurfa at5 fara lengra.
Starlight New and Second Hand
Furniture Co.
593—595 XOTIIR DAME AVENUE
Tul.sfmi: Garry 3884.
Sliaw’s
Stærsta og elsta brúkaöra fata-
sölubúí í Vestur Canada.
479 Notre Dame Avenue
GISLI GOODMAN
TiivsMimm.
Verkstætii:—Horni Toronto St. og
Notre Dame Ave.
Phone
Garry 2Í)SS
Helmilis
Garry 800
FÍNASTA SKÓVIÐGERÐ.
Mjög fín skð vitigerB á metian þú
bítiur. Karlmanna skór hálf botn-
atiir (saumati) 15 mínútur, gútta-
bergs hælar (don’t sllp) eCa letSur,
2 mínútur. STBWART, 193 Paclfle
Ave. Fyrsta búti fyrlr austan atial-
strætl.
J. J. BIL DFELL
PASTEIGNASALI.
Union Bank 5tb. Floor No. 2520
Selur hús og lóöir, og anna? þar afl
lútandi. Útvegar peningalán o.fl.
Phone Main 268.%.
PAUL BJARNAS0N
FASTEIGXASALI.
Selur elds, lffs, og slysaábyrg?5 og
útvegar peningalán.
WYNYARD,
S.ASK.
J. J. Swanson H. G. Hinrlksson
J. J. SWANS0N & C0.
FASTEIGNASALAIl OG
lienlngn nilT5lnr.
Talsími Maln 2597
Cor. Portage and Garry, Winnlpeg
Graham, Hannesson & McTavish
I.OGFR.líÐINGAR.
215—216-—217 CURRIE BUILDING
Phone Main 3142
WINMPEG
Arni Anderson
E. P. Garland
GARLAND& ANDERS0N
LÖGFRÆÐINO \ H.
Phone Maln 1561
®lectric Raiitvtty Chamber*
Talsími: Main 5302.
Dr. J. G. Snidal
TANNLÆKNIR.
614 SOMHftSET BLK.
Portage Avenue. WINNIPEG
Dr. G. J. Gis/ason
PhyMlcinn an«l Surceon
Athygli veitt Augna. Eyrna og
Kverka Sjúkdómum. Ásamt
innvortis sjúkdómum og upp-
skurt5i.
1S Soulh 3r<l St., Grnntl Forkn, \.D.
Dr. J. Stefáns son
401 IIOVD BUII.DING
Horni Portage Ave. og E<}monton St.
Stundar eingöngu augna, eyrna,
nef og kverka-sjúkdóma. Er aö hitta
frá kl. 10 til 12 f.h. og kl. 2 til 5 e.h.
TALSÍMI: MAIN 4742
Heimili: 106 Olivia St. Tals. G. 2315
Vér höfum fullar birgöir hrein-
ustu lyfja og meöala. Komiö
meö lyfseöla yöar hingaö, vér
gerum me'öulin nákvæmlega eftir
ávísan læknisins. Vér sinnum
utansvcita pöntunum og seljum
giftingaleyfi. : : : :
COLCLEUGH & CO.
Notre Dnme & Sherhrooke St».
Phone Garry 2690—2691
A. S. BARDAL
selur líkkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaöur sá besti.
Ennfremur selur hann allskonar
minnisvaröa og legsteina. : :
813 SHERBROOKE ST.
Phone G. 2152 WINNIPEG