Heimskringla - 07.03.1918, Qupperneq 3

WINNIPEG, 7. MARZ 1918
HEIMSKRINGLA
3. BLAÐSIÐA
Drepur Gópherinn Œfinlega
Gopherum líkar “Gophercide”; þeir finna ekki bragðið
af hinu drepandi eitri, sem í því er.
— Bitra bragðið er hulið.
Gopherar jeta kornið, er bleytt hefir verið í “Gophercide”
og drepast af því.
Reynið það áður en hveitið kemur upp.
Biðjið kaupmanninn um “Gophercide”.
BÚIÐ TIL AF
NATIONAL DRUG & CHEMICAL CO. OF CANADA. LIMITED
MONTREAL
Westem Branches: Winnipeg, Regina, Calgary, Edmonton,
Nelson, Vancouver and Victoria
úr J)ví, sem nokkur miðlungsmaður
gæti 'gert sér f hugarlund.
Hinn Edison er feikna líkur öðir-
um mönnum, fullur samúðar, afan
öriátur, og ávalt önnum kafinn við
álhugamál mannkynsins. Edfeon
getur verið eins og ljónið, sem
hann Ukist. Hann getur jafnvel
verið óréttlátur. En hann er aldrei
ágjarn, og örlæti hans bregzt ekki.
PJestir láta sér nægja, að hugsa
um fyrirtæki sín svo sem tvö—brjú
ár fram í tfmann. Edison gerir sig
•dkiki ánægðan með bað. Hann
hugwar svo som tuttugu ár fram í
tfmann. Sú fyrirhyggja er annað og
meira en eintómir dagdraumar.
Hann setur öfl á hreyfingu bann
dag í dag, sem hann hefir gjört á-
ætlan um að koma muni svo og
svo mikiu til leiðar að tíu til tutt-
ugu árum liðnum.
Oft og tíðuin kvartar hann um
að geta ekki fengið mann nægilega
framsýnan, sem honum geti verið
sainiientur um að gera ráðstafanir,
sem ná að minsta kosti ein tíu ár
fraim í tímann. Hann barf að hafa
samverkamenn, ®em skilja hann til
fulls, og bera trauist tii hugmynda
hans. Oftar en cinu sinni hefií hann
hætt við áform sín, sökum }>ess að á
réttum manni ihefir ekki verið völ.
Edison hefir bann ágalla, sem
«kki er sjaldgæfur mcð miklum
niönnum, að hann ætlast til bess af
samverkamönnum isínum, að }>eir
skiiji fuiikomiega hvert smáatriði
«g hvert fyrirheit, sem ráðagerðir
hans fela í sér, }>egar hann ihefir
thkið fram aðalatrJðin.
Þeim er ofætlan að gera }>etta tii
jafns við hann sjálfan, sem alt hefir
bauLhugsað frá fyrstu upptökurn.
En }>á er honum gjamt til að gera
gifurlega lítið úr skilningsihæfileik-
um beirra.
Reynslan hefir gert hann vara-
saraan. Nú er hann fyrir löngu far-
inn að bíða með ný fyrirtæki, unz
hann ihefir náð í góða menn til að
■yeita beim forstöðu. Honum er oft
um bað brugðið, að hann breyti
ekoðunm sánum og hætti við fyrir-
ætlanir sínar. Hann feJist oft á að
frambvæma bað, sem 'hann áður
hflfir neitað að hafa nokkuð með að
gera. En bað er bá ávalt sökum
þess, að ástæður hafa breyzt.
Hann er svo feikilega oirðfár, að
hann gefur oftast aJLs ekki upp á-
stæður fyrir ákvörðunum sínum.
AMrei verður slíkra stefnubreyt-
inga vairt hjá honum, nema til be»s
«é góðar og gildar ástæður. Sízt af
öllu skyidi honum um bað brugðið,
að vera hvarflandi 1 stetfnu.
Ein af umsýslu-meginreglum Edi-
sons er: ‘'Gróðinn er enginn, unz
hann er kominn í vasann.” Hann
byggir ekkert á Ihann fyr. Ef hann
eyðir 100,000 dollars í dag, til bess
að koma cinihverjum árangri til leið-
ar á morgun, telur hann bau út-
gjöid tii útgjalda dagsins í dag.
Plflstum kemur saman um, að Edi-
fton rnuni eiga einu hinu heiJ-
brigðasta ikaupsýslu hyggjuviti ytfir
að ráða, sem tii er í landinu.
Venjulegast er Edison starfsmönn-
um sínum Jjúfur, bótt hann sé
nokkuð seinn að treysta bcim tij
fulls. Hann hefir gert sér bað fylli-
lega ljóst, að mennirnir eru vara-
samasta gátan f sambandi við fyrir-
tæki hans.
VII.
Edison og sonur hans.
Fyrir brem árum gekk Charles
sonur Edisonjs inn í félagið og kaup-
ið var heldur en ekki ríflogt! I>að
var ekki meira en 25 doJlars á viku.
Plestum ungum mönnum á hans
reki hetfði fundist bað smánarboð.
Charles Edison hafði stundað
nám við véLfræðiskóla í Massachus-
etts. Eftir bað hafði liann ferðast
töluvert um Ihnöttinn mcð fremur
litla ferðapeninga. Var bað skoðað
sem einn báttur af uppeidi hans.
Hann virtist vera maður auð-
mjúkuT og óframfærinn. Hvorki
hann né nokkur annar rendi grun
í hvað tfaðir lians ætlaði sér með
hann. Charles sjálfur mun alls ekki
hafa gert sér grein ]>ess, að hann var
hingað settur að cins til reynslu.
Ýms hJutverk voru honuin fengin,
og liann hófst lianda við }>au öll
með loifsverðum áhuga. Loks var
honum fengið sérstakt skrifborð í
bóklhlöðu tföður síns. En engan
}>átt tók 'hann í ráðstefnum beirra,
sem retostur umsýslunnar höfðu
með höndum. ósjaldan sat hann
án bess að mæla notokurt orð frá
munni við borðið. Ef hann hafði
einhverjar skoðanir, Jét hann ekk-
ert á beim bera.
En }>ann dag í dag er Charles
Edison forseti stjórnarnefndarinn-
ar. Hann er kaupsýsluhneigður
maður, og um leið gefinn fyrir bæk-
ur. Hann virðist hafa gott vit á
flestu, sem bessari afarmitolu um-
sýslu toemur við. En hann virðist
engan metnað hafa í áttina til
nýrra uppfundninga.
Það hefir verið sagt um hann, að
hann hafi elzta umsýsluhöfuð á
hans aldri, sem menn bykjast
hafa veitt eftirtekt. Þeir sem bar
eru handgengnastir, bera vaxandi
virðingu fyrir vitsmunum hans og
dómgreind, og myndi beir ekki fá-
anlegir til að láta slíkt neinum
manni öðrum í té á sama aldri, sem
beir eru kunnir.
óhugsandi er að vera lengi með
Edison og tileinka sér ekki svo og
svo mikið aí aðferðum hans oghugs-
unarhætti. Þetta verður að meira
og minna leyti ósjáifrátt, bar sem
hann kemur auga á alt yfirskin óð-
ara. Og eftoki líður hann neinum
manni, sem sjálfur hefir nœga hæfi-
leika, að tatoa sig of mjög til fyrir-
myndar. Oharles Edison hefir vafa-
Jaust isumpart tileinkað sér, sum-
part tekið í arf mörg andleg ein-
kenni tföður síns.
Edison hetfir um sig marga menn,
er skína myndi á söguhimni bióðar
sinnar eins og morkir menn hver á
sínu svæði, ef beir stæði ekki }>arna
í otfbirtunni frá Edison. Oharles
Edison hefir fullkomnað hið afar-
mikla umisýslustarf föður síns svo,
að hæfileikar hans íá að njóta sín
sem bezt má verða.
Umsýslukerfi betta fekk brauta-
próf í haust eð var, }>egar Edison
helgaði stjórn Bandaríkjanna allan
tfma isinn. Stöðugt síðan hefir
Ihugur hans verið upptekinn af
störfum hans f stjórnarbarfir. Samt
som áður hafa öll fyrirtæki hans
gengið vanagang sinn. Sjaldan fær
hann ástæður til nokkurra útásetn-
inga, begar skýrslurnar eru fyrir
hann lagðar og hann neyðist til að
veita beim augnabliks eftirtekt.
Hugvekja.
[Eftirfylgjandi grein kemur ekki
heim við stefnu Heimskringlu í bví
máli, isem hér er tokið til umræðu,
en vérvildum samtekki neita bessu
um rúm í blaðinu. öll mál eiga
fleiri hliðar en eina og verða að ræð-
ast ifrá ýmsum hliðum, ef umræður
eiga að Jeoma að nokkru gagni. Eng-
um manni, isem talar af stillingu og
gætni, ætti bví að banna mállfrelsi,
Oss virðist margt í eftirfylgjandi
grein tfljóthugsað, að minsta kosti
hvað Oanada snertir, en sumar
staðhæfingarnar aftur á móti 'bygð-
ar á góðum rökum. Styrjöldin hef-
ir án vafa Jeitt bann sannleik 1 Jjós,
að rnargir af niðjum hinna ýmsu
bjóðarbrota hér, sem hingað hafa
flutt frá Evrópu löndunum, eru
sinni nýju íósturjörð ekki eins holl-
ir og skyldi. Ekki svo fáir í hópi
beirra hafa risið algerlega öndverð-
ir bjóðarviljanum hér síðan stríðið
byrjaði og neitað með öllu að Ijá
miálstað Jands tsíns fylgi. Hefir bor-
ið öllu meir á bessu hér í Canada
en í Bandarfkjunum—‘bví hér Jiefir
heilt fylki reynt að draga sig í hlé.
Þannig gotur betta ekki gengið.
Framtíð Canada og Bandaríkjanna
er í stónhættu, cf betta lieldur á-
fram; }>að hljóta allir 'hugsandi
raenn að isjá og viðurkenna. Þjóð-
,ai‘biotin mörgu verða að eignast
sameigimlega bjóðarmeðvitund og
sameiginioga rætot til Jandanna, sem
nú eru fósturlönd bcirra og tví-
mælalaust einhvcr af mestu fram-
faralöndum }>ossa heims (Canada og
Bandaríkin). LandsmáJ verður að
vera að eins eitt, um }>að er okki
noklkrum 'blöðum að tfletta, en ekki
erum vér á ■sömu skoðun og greinar-
'höfundurinn hvað }>að snertir, að
öil önnur mál séu látin falla niður.
Lengst af hefir frekar skoðast kost-
ur en ókostur, að kúnna fleiri
tungumál en citt. ReynsJan hetfir
ifka sýnt osis hér í Canada, að beir
Islendingar, sem lengst eru hér
komnir og beztir Canadamenn eru,
eru engu síður góðir fslendingar.
Þetta er reynsla vor í nútíðinni, en
óneitaniega er alt breytingum und-
irorpið. Ótrúlegt er bó í meira lagi,
að íslenzka eðlið eigi eftir að taka
beim breytingum, að niðjar íslenzka
'bjóðstofnsins ihér geti ómögulega
stuðlað að viðhaldi “ástkæra, yl-
hýra” málsins og íslenzkra bók-
menta, án }>ess um leið að reynast
svikarar gagnvart landi ogv]>jóð
hér. Lítt iskiljanleg er líka sú rök-
fræði, að með bví að kasta sem
fyrst fyrir lx>rð í haf gleymskunn-
ar öllum séreignum vorum, og bar
með vorum óviðjafnanlega bók-
menta arfi, verður vér betri rnenn
og fullkomnari.
Afstöðu annara bjóðfilökka verð-
ur líka að taka til greina. Hér í
Canada eru Frakkar afarmann-
margir. Þeir Jiafa sérskóla, sem eng-
in líkindi eru að frá beim verði
teknir og l>ossi öflugi og mannmargi
bjóðflokkur stetfnir hiklaust að bvf
takmarki að viðhalda hér tungú
sinni og bjóðerni. Aðrir mannmarg-
ir bjóðfloikkar Ihér stefna að hinu
sarna, og bó beir hafi ekki sérskóia,
bá stofna bcir samt til kenslu í eig-
in málum og bókmentum, og eins
<og nú er bendir alt til að bessu
verði ’haldið áfram. — Gyðingar eru
óumbreytanlegir hér eins og annars-
istaðar—eftir búsund ár hér frá
verða beir vafalasist beh sömu og
beir nú eru. Yfir höfuð að tala eru
Gyðingar bó Jöghlýðnir og góðir
borgarar, í hvaða landi sem beir
dvelja.
Þegar bannig er ástatt ihér með
aðra bjóðflokka, hví skyldu bá is-
iendingar viija sökkva sem fyrst
eins og dropi í hafið?
Eiga ekki íslendingar bann bók-
menta-arf, sem verðskuldar fyJJilega
að honum sé á lofti (haldið? Gefca
ekki Islendingar staðið Gyðingum
jafnfætis að bví leyti, að beir, geti
verið Jöghlýðnir borgarar pessa
Jands brátt fyrir b»ð bó beir við-
haldi dýrmætum séreignum sínum?
Oss finst spumingum bessum
ætti að veraauðsvarað. Yilja nú ekki
einhverjir íslendingar birta skoð-
anir sfnar á bessu máli? Heims-
kringla birtir fúslega sfcilliiega og
Lœknadi
kvids/it
V18 atl lyfta klstu fyrlr nokkrum
árum kvitSsIltnatil eg hættulega, og
sögtlu læknarni-r, atS eina batavon min
væri ats fara undlr uppskurtS,—um-
bútSir hJ&lputSu mér ekkl. Loks fann
eg nokkutS, sem fljótlega gaf algjör-.
an bata. Mörg ár eru litsin og eg befl
ekki ort5it5 var vitS neitt kvltSslit, þritt
fyrir hartsa vlnnu sem trésmltSur. Kg
fór undir engan uppskurtS, tapatsi eng-
um ttma og haftSl enga fyrirhöfn. Kg
hefi ekkert til at5 selja, en er reitSubú-
lnn ati gefa allar upplýsingar vitlvlkj-
andi því, hvernig þór getit) læknast af
kvltSsIitt án uppskurtSar, ef þér ati
eins skrlfltS mér, Bugene M. Pullen,
Carpenter, 816D Marcellus Ave., Man-
asquan, N. J. SkertSu úr þessa auglýs-
ing og sýndu hana þeim sem þjást af
kvitSslitl—þú ef til vill bjargar lifl
metS þvi,—et5a kemur at5 minsta kost i
veg fyrir hættu og kostnaö, sem hlýzt
af uppskuröl.
gætilega ritaðar greinar um ÖJJ
helztu mál á dagskrá—nema trú-
inál. Reynslan hofir sýnt oss, svo
ekki cr um að villast, að trúmála-
deilurnar liér hafa meir sundrað
bjóðarbrotinu vestur-íslenzka, en
alt annað til samans,- Ritst.]
Það hefir nú í nokkurn tíma ver-
ið rætt og ritað um bað, hvernig
félagsskapur getur í flestar áttir
orðið til góðs og komið mörgu
góðu til leiðar; ]>að hefir verið
drepið á betta í dagblöðum og
tímaritum. Félög hafa verið stofn-
uð, kaupsýslufélög, verzlunarfélög
og jafnvel sumar kirkjudeildir eru
að byrja að sameina sig, ]>rátt fyr-
ir nokkurn skoðanamun. Engum
dettur annað í hug, en að betta sé
gagnleg, réttmæt og heilsusamleg
endurt>ót á skipun mannfélagsins
og sú allra nauðsynlegasta til frið-
ar og bjóðbrifa á marga vegu.
Þetta mætti nú kalla prívat sam-
tök, og skortir bví enn að mörgu
leyti albjóðleg samtök, sem eru
rétt eins nauðsynlog og liin fyr-
nefndu, t.d. Canada og Bandarfk-
in Jiefðu fyrir löngu átt að vera bú-
in að sameinast meir, }>ó ekki væri
f.vrir annað en imálið; hefði ]>aö
verið til liins mesta gagns fyrir
báðar bjóðirnar. Og nú hefir kom-
ið í ljós, að bessi lönd Jiafa bæði
sinn- djöful að draga, nefnilega
hina sundurleitu ]>jóðflokka, sem
byggja lönd beirra. Alla ]>essa
bjóðflokka höfum vér sagt vel-
komna inn í landið, til bcss að
opna auðsuppsprettur ]>css og
blómgast sjálfir undir frjálsri
stjórn. En með hverju liafa beir
nú launað oss? Margir með ótrú-
mensku og drottinsvikum. Með
öðrum orðum, beir Jiafa reynst
sem Mörður í fyrri daga gagnvart
landinu, sein hafði fóstraö ]>á og
veitt beim öll l>au réttindi, sem
sönnum og trúum borgurum I>er
með réttu. Auðvitað eru hér
fjöldamargar heiðarlegar undait-
tekningar, sem vert er og skyldugt
að virða, en bað virðist brýn börf
á að gjöra eitfchvað til að hegna
hinum ótrúu og á þann hátt sam-
eina bjóðina í eina heild.
Þjóðir pessar hafa, með réttu,
verið kallaðar “the melting pot of
the worJd”; en ógæfan er, að ]>að
liefir ekki verið hrært nógu vel i
pottlnum, svo alt er nú í kökkum.
Og bezta ráðið til að lagfæra bctta
er að koma bví á, að eitt mál sé
með lögum skipað f löndum bess-
um, Bandaríkjunum og Canada.
AJlir, sem tflytja í annað land,
ganga að bví vfsu, að burfa að
læra landsmálið og alla siðu, svo
]>eir geti barLst fyrir Mfinu og beim
bægindum, sem hið nýja fóstur-
land býður beim. Þeir vita, að
bað er lífsspursmál að komast nið-
ur í málinu, og að gjöra b»ð ekki,
væri sama sem að horfa aftur fyrir
sig til pess að sjá veginn fram-
undan. Innflytjendurnir hafa
sannarlcga ekki gengið að bvi
gruflandi, um leið og beir fluttu
úr heimahögunum, að beir byrftu
að breyta til; en begar til kom
haf beir margir rofið sinn lioll-
ustueið og breytt bvert á móti bví
sem trúum bjónum sæonir. Þeir
hafa sett sig niður í stórbæjunum,
einangrað sig sem mest og haldið
svo máli sínu í meira en manns-
aldur, óátaldir; og hver er svo af-
leiðingin? Það geta menn séð í
báðum löndunum. Menn geta séð
hvílfkur ófögnuður liefir Jeitt af
bcssari eihangran innfluttu bjóð-
flokkanna, einkum síðan stríð betta
byrjaði. Hafa beir unnið heild-
inni stórtjón og }>eir voru langt frá
bví að vera runnir saman við stofn-
bjóðina, sem hafði veitt beim
stjórnfrelsi og tnífrelsi í fuHum
mæli. Það minsta, sem hægt er að
segja um betta, er að beir liafi ver-
ið vanibakklátir í mosta máta.
En—betta má ekki lengur við-
gangast, og hinir saklausu verða
nú að líða með hinum seku, og eitt
]>arf að ganga yfir alla. Hinir ó-
trúu hafa goldið bjóðinni stein
fyrir brauð, sökum afskiftaleysls
í valdhatfanna, og mest af bessum
i bágindum, sem drífur nú yfir Ame-
ríkulbjóðimar, er atf bví, að tungu-
málin voru ait of mörg; og }>að er
víst, að ef ein tunga hefði verið
látin hafa ytfirhöndina, hefði ei
| svona farið, bví ékkert tengir
i bjóðirnar betur sarnan en tungan.
I Hún hlýtur að auka bróðurhug,
I iitrýma Jiatri, og auka almennan
bróðurkærleika. Hinir ótrúu út-
lendingar hafa nú iærlega sýnt
hvað f beim býr og hvemig beir
hafa launað tfrelsið, sem beim var
j veitt, að halda við máli sínu, gefa
j út blöð og hafa sérstaka skóla.
! Þeir ihafa tfengið leyfi til }>ess að
úfcbreiða á bann hátt, að sumu
leyti gjörspiltar skoðanir. Prest-
• unuim Ihefir verið lofað að prédika
á máli útlendingsins tiJ viðlialds
máli hans. Á strætum úti má oft
heyra mörg tungumál, sem alls
ekki ætti að líðast, að eg ektoi
nefni leynifélög, sem úir og grúir
af um alt landið hornanna á milli,
eins og kornið hefir í ljós nú aíð-
ustu árin og sem áður er minst á;
alt tfyrir of mikið frjálsræði, sem
innflytjendum hetfir verið veitt.
Er bví brýn börf að taka nú í
tauainana svo sMkt geti eigi aftur
komið fyrir í Norður Ameríku; og
til að byrja með, barf að afnema
alia kenslu í útlendum málum á
albýðuskólum, sérskólum og sunnu-
dagsskóluin. Ef einhver kýs að
læna útlent mál, ætti bað að gjör-
ast á æðri skólum, og er sjálfsagt
að allir eigi kost á bví, jafnvel
býzku líka! Tímarit og dagblöð,
sem gefin eru út í bessu landi,
ættu öll að vera á landsmáJinu
(ensku) og bannig útbyggja hinum
útlendu tungumiálum, eftir nokkur
ár, bví bessi umskifti gætu naumast
orðið 'hraðfana, bó enda Jög væru
samin í bcssa átt, sem að líkindum
bynfti að gjönast. Og beir sem vilja
fá blöð, tímarit eða bækur á úb-
iendu máli, eiga að fá bau frá sínu
föðurlandi. Prestamir burfa að
prédika á ensku, enda sumir, sem
nú flytja ræður á tveimur málum.
(Framh. á 7. bls.)
Gigtveiki
Yér læknum öll tUelli, bar sem
liðirnir er ekki allareiðu eydd-
ir; með vorum sameinuðu að-
ferðum.
Taugaveiklun.
Vér höfum verið sérlega hepn-
ir að lækna ýmsa taugaveikl-
un; mörg tilfelli voru álitin
voniaus, sem oss hepnaðist að
bæta og bar með bæta mörg-
um árum við æfi beirra sem
bjáðust af gigtinni.
Gylliniæí.
Vér ábyrgjumst að lækna til
fuUnustu öll tilfellil af GyUini-
æð, án hnifs eða svæfingar.
Vér bjóðum öllum gestum,
sem til bæjarins koma, að
heimsækja
MINERAL SPRINGS
SANITARIUM
WINMIPBG ,MAN.
Ef bú getur,ekki komið, bá
skrifa eftir myndabældingi
og öllum upplýsingum V*
Seztu á Bak við Hjólið á Ford og
Keyrðu Svo.
REYNDU það einu sinni! Biddu kunningja þinn að leyfa þér að
“stýra” bifreiðinni hans á beinum spöl. Þér mun þykja það gaman
og þú munt undrast hvað auðvelt er að fara með Ford.
Ef þú hefir aldrei fundið hvað hressandi það er að stýra þinni eigin bif-
reið, þá áttu mikla ánægju eftir. Það er alt önnur tilfinning í sambandi við
að stýra, en að vera að eins farþegi í bifreið. Og sérstaklega ef þú reynir Ford.
Ungir drengir, stúlkur, konur og jafnvel afar—þúsundir af þeim—keyra
Ford og hafa ánægju af. Ford stöðvast og fer af stað í stræta þvögunni
mjög auðveldlega og þægilega, og á landbrautum og hólum finst bezt hvern
kraft hún hefir.
Kauptu Ford og muntu vilja helzt alt af sitja við stýris-hjólið.
Runabout - - - - $575
Touring...........$595
Coupe.............$770
Sedan.............$970
Chassis ------ $535
ALHEIMS BIFREIÐIN Qne jon . $750
F.O. B. FORD, ONTARIO.
Ford Motor Company of Canada.
FORD, ONTARIO LEMITED.