Heimskringla - 23.05.1918, Síða 1

■te^ '
Opið á kveldin til kl. 8.30
Þegar
Tennur
Þurfa
AígerSar
Sjáið mig
DR. C. C. JEFFREY
“Hirm- varkári tannlæknir”
Cor. Logan Ave. o«r Matn St.
Hinir Beztu—Sendið Oss Pantanir
12 lniml.............$3.25
13 ok 14 l>uml.....$.‘{.<15
15 ok 1<> þunil......$3.05
Sendit5 eftir vorri nýju VerT5skrá.—Vér
seljum allskonar verkfæri og vélparta
THE JOHN F. McGEE CO.
79 Henry Ave., WINNIPEQ
XXXII. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, 30. MAl 1918
NÚMER 35.
Styrjöldin
Frá vestur-vígstöðvunum.
Orustur eru nú alltíðar á vestur-
svæðunum og í flestum þeirra virð-
ist bandamönnum veita að mun
betur. Er þetta góðs viti, því svo
er undirbúningur Þjóðverja nú mik-
ill, að ólíklegt er að þeir láti í nein-
um stöðum undan síga fyr en í
fuiia hnefana. Yifirburðir banda-
manna eru því sýnilegir og þó þetta
séu engir stórsigrar hljóta þeir samt
að liafa meiri og minni lamandi á-
hrif á óvinaherinn. Enda er nú
haft eftir þýzkum föngum, að þýzku
hermennirnir séu að verða y.firleitt
vondaufir um að hin mikla sókn
þeirra ætli að bera heppilegan á-
rangur. Og hinn feikilega mikli
undirbúningur þýzku herstjóranna
sannar líka ótviræðlega, að augu
þeirra eru að opnast fyrir því hve
traust og öflugt viðnám banda-
manna er. Áform þeirra var að taka
París á stuttum tíma og “sópa svo
Bretum í sjóinn,” en eftir rúma
tveggja rnánaða só'kn er París enn
langt í burtu og enn standa Bretar
fastir fyrir og lítt bifanlegir.
Nú er haldið, að undirbúningi
Þjóðverj'a sé í þann veginn lokið og
næsta atrenna þeirra muni skella á
þá og þegar. Elugmenn banda
manna, sein gát iiafa á hverri hreyf-
ingu herdeilda þeirra, hefir reiknast
þeir liafi nú fylkt 160 hersveitum
(divisions) á orustusvæðið alla leið
frá Norðursjónum tii Oise árinnar.
Hersveitir þessar saman standa í
alt af 1,680,000 mönnum, og er hald
ið að þessi ógnar her muni sækja
fram á fimm aðal svæðum. Ekki er
þó að heyra, að herstjórar banda-
manna séu kvfða þrungnir yfir
þessu eða óttaslegnir og er það
sönnun þess að viðbúnaður þeirra
mnni hinn öfiugasti. Næsta atrenna
Þjóðverja verður vafalaust sú stór
kostlegasta, Sem ]>eir hafa gert
hingað til og leiðir ef til vill til úr
slita orustu strfðsins.
Um miðja síðustu viku gerðu
Frakkar áhlaup á all-stóru svæði
að vestan verðu við Avre ána og
vanst töluvert á. Tóku um 70 fanga
og þar með nokkra fyrirliða. Á
hlaup Þjóðverja fyrir suðaustan
Montdidier brutu þeir á bak aftur
og eins fór um annað áhlaup þeirra
í grend við Le Borelle. Víðar hefir
Frökkum gengið vel og í byrjun
þessarar viku brutust þeir áfram á
tveggja mílna svæði í grend við
Loore og tóku þar um 400 fanga.
Bretar ihafa einnig verið að gera
áhlaup hér og þar og í flestum þeim
viðureignum hafa óvinirnir farið
halloka. Ástralíu herdeildir gerðu
f lok vikunnar áhlaup gegn þorpinu
“Villa^Sur-Áncre” og fengu tekið það
eftir harða orustu og töluvert mann-
fall á báðar hliðar. Oátu Ástralíu-
iiermennirnir sér hinn bezta orð-
stír og fengu tekið hátt á fjórða
hundrað ifanga af iiði óvinanna á-
samt mörgutn vélbyssum og stór-
byssum. Einnig hefir Bretum geng-
ið vel í Flandri og vfðar, og á mið-
vikudaginn var skutu flugmenn
þeirra niður 37 flugvélar fyrir óvin-
unum, cn mistu að eins fjórar
sjálfir.
-------o-------
Árás gegn Lundúnaborg.
Á sunntidagslevöldið var svifu flug-
menn Þjóðverja yfir Lundúnaborg
og steyptu þar niður sprengikúlum.
Töiuvert manntjón lilauzt af þessu,
37 manns fórust Vn 155 meiddust
meira og minna. Er þetta sú stærsta
árás, sem þeir þýzku lvafa gert gegn
Lundúnaborg í seinni tíð. Fjórar af
flugvélum þeirra voru skotnar nið-
ur af varnarliði borgarinnar.
tillögur en þær, sem fram bornar
væru af. áreiðanlegum fulltrúum
og bæru þess vott, að vera gerðar f
allrl einlægni og alvöru. — Nú er eft-
ir að heyra, hvernig Þjóðverjar
svara yfirlýsingu þessari; sé þeim
nokkur alvara að koma á friði, er ó-
líklegt að l>eir sleppi þessu tæki-
færi, sem nú er boðið.
Um friðart'IIögur Þjóðverja.
Balfour, utanrfkis ráðherra Breta,
lýsti þvf yfir nýlega í neðri mál-
stofu brezka þingsins, eð hve nær
sem stjórnir óvinalandanna byðu
sanngjarna friðarskilmáia, væri
brezka stjórnin reiðubúin að taka
þá til greina og ræða ]>á. Kvað
liann öll friðar tilboð Þjóðverja
hingað til liafa frekar miðað að því
að sundurskilja bandaþjúðirnar, en
koma á varanlegum friði. Lagði
hann áherzlu á, að einlæglegar en
brezka stjórnin gætu engir þráð
endalok ófriðarins; en hún myndi
]>ó ekki taka til greina aðrar friðar-
Uppreistum afstýrt á Irlandi.
Hinn nýi landstjóri á friandi hef-
ir nú látið þar til skarar skríða og
hnept leiðtoga “Sinn Feip” flokks-
ins f varðhald í hundraða tali —
þar með prófossor Edward de Val-
era, forseta l>essa flokks. Var l>etta
gert eftir að uppljóstað liafði verið
samsæruin á milli ýmsra þessara
frsku uppi'eistarsoggja og Þjóðverja,
sem öll miðuðu að því að stofna til
annarar byltingar á frlandi og sem
í þetta sinn átti víst að hrífa Um
500 meðlimir “Sinn Fein” flokksins
hafa þegar verið teknir fastir og bú-
tst við að margir fleiri verði teknir
áður en lýkur. Þrátt fyrir þetta
virðist þó rfkja mesta kyrð og spekt
í landinu og er svo að sjá, sem meg-
inþorri írsku þjóðarinnar sé brezku
stjórninni hlyntur hvað þetta
snertir.
-------O-------
VerkfaUið.
Tala verkfallsmanna eykst nú dag-
lega hér í Winnipeg, eftir því sem
fleiri og fleiri iðnfélög leggja niður
vinnu og fylkja sér með þeim. Þegar
þetta er skrifað hafa um 10,000
manns í alt hætt vinnu og búist
við, að tala sú aukist að miklum
mun áður margir dagar líða. Stræt-
isvagnaþjónar hættu á miðvikudags
morguninn og verða borgarbúar því
úr þessu að fara allra sinna ferða
gangandi á meðan verkfallið stend-
ur yfir. útlitið yfir liöfuð að tala
er hið ískyggilegasta.
David Campbeii, sem skipaður var
af sambandfsstjórninni til þess að
reyna að miðla hér málum, hefir set-
ið á einiæguin ráðstefnum við borg
arráðið, en engu áorkað að svo
komnu. Bregða sumir borgarráðs-
mennirnir honum um að vera all-
oinhliða og er þá ekki von að vel
fari. Til þess að leiða þrætu þessa
til lykta, verða báðar hliðar að vera
fúsar til að slaka eitthvað til, ann-
ars er ekki við -samkomulagi að
búast fyr en seint og síðar meir.
Sambandsstjórnin er nú að senda
annan mann hingað, sem sagður er
öllu líklegri til þess að geta stilt til
friðar og jafnað ieikinn. Heitir sá
Gideon D. Hobertson og er meðlim-
ur sainbands ráðuneytisins og full-
trúi verkamanna. Hann hefir kom-
ið hingað áður í sömu erindagerð-
um, því þegar talsfmaþjóna verkfall-
ið stóð ér yfir forðum, átti liann
stóran þátt í að hægt var að leiða
það til heppilegra lykta. Margir
eru því vongóðir að koma hans
hingað lia.fi mikil og góð áhrif. Hans
er von í kveld (miðvikudag).
Félag fiskimanna.
Fulltrúafundur úgerðarmanna
við hinar ýmsu fiskistöðvar þessa
fylkis var haldinn hér í borginni
síðustu viku og á fundi þeim sam-
þykt að mynduð væri deild hér í
Manitoba í Canadian Fisheries ie-
laginu. Oapt. J. W. Simpson frá Sel-
kirk var koslnn forseti deildar þess-
arar, Jóliannes Sigurðsson frá Gimli, J. Shears fulltrúi verzlunarmanna,
varaforseti og William Douglas frá
Winnipeg féhirðir. Sömuleiðis \x>ru
skipaðar ráðanefndir (advisory
boards) við hinar ýtnsu fisktstöðvar
sem fyJgir: Fyrir Winnipeg vatn
var Angus Mrlnfyre frá Selkirk kos-
inn fulltrúi verzlunarmanna, en
fulltrúar fiskiinanna þar þeir
S. Kristjánsson frá Gimli og Magnús
Stefánsson frá Selkirk. Fyrir Mani-
toba vatn: J. J. Wilson frá Steep
Roek fulltrúi verzlunarmanna, en A.
M. Freeman frá Steej) Rock og B. J.
Miat'hews frá Siglunes P. O. fulltrú-
ar fiskimanna. Fyrir Winnipegosis:
Einn af hirðmönmim Uncle Sam
Guðmundur Ólafsson
GuSmundur Ólafsson innritað-
ist í 223. herdeildina og fór með
henni til Englands í aprílmán-
uði 1917. Til Frakklands var
hann sendur í júní sama ár og
hefir hann verið þar síðan. 1 lok
síðustu viku barst sú fregn, að
hann hefði særst nýlega í einni
orustunni — orðið fyrir byssu-
skoti í hægri handlegg og einnig
særst höfuðsári. Faðir hans,
Ingimundur Ólafsson, sem nú
býr í grend við Reykjavík P.O.,
fékk símskeyti um þetta, en ná-
kvæm frétt fæst ekki fyr en bréf
kemur.
Goodman Johnson
Sú regla, sem blöð vor liér vestan
liafs hafa tekið upp, að prenta
myndir og geta að einhverju leyti
allra þeirra af löndum vorum, sem á
einn eða annan iliátt liafa tekið hlut-
deild í yfirstandandi styrjöld, er að
voru áliti vel ýiðeigandi og hrósverð
í alla staði. Það heldur við minn-
ingu þeirra manna, sein þátt liafa
tekið í þeim málum, langt fram í ó-
komnar aldir, og það er líka heiður
og sómi fyrir þjóð vora, bæði aust-
an hafs og vestan, að skýrt sé frá
vorri drengilegu hluttöku í þcim
málum. Vér teljum oss því lieiður
f þvf, að hafa tækifæri til að birta
á prenti mynd og stutt æfiágrip
eins af löndutn vorum, sem þrátt
fyrir háan aldur og það, að her-
skyldulög ná ekki til hans, hefir nú
gjörst einn af hirðmönnum “Unele
Sam” og er í þjónustu stjórnar
vorrar í Oamp Kearny, skamt frá
borginni San Diego í Suður Cali-
fornia.
Þessi landi vor, sem hér skal
sbuttiega frá skýrt, heitir fullu nafni
Guðmundur Jónsson, og er fæddur
að Hermundarfelli I Þistilfirði í
Norður Þingeyjarsýslu á íslandi 10.
júní 1857. Voru foreldrar hans merk-
ishjónin Jón bóndi og hreppstjóri
Einarsson og kona lians Ingunn
Guðmundardóttir, sem bjuggu þar
allan sinn búskap, en er nú látin
fyrir mörgum árum. ólst Guðmund-
ur upp á téðu heimili þar til að
hann var nær 20 ára að aidri; fór
lvann þá í vinnumcnsku, fyrst til Sæ-
mundar bónda Sæmundssonar und-
ir Heiði á Langanesi, og síðan til
séra Gunnlaugs Halldórssonar á
Skeggjastöðum á Langanesströnd.
Þaðan íluttist liann austur í Vopna-
fjörð og dvaldi þar um uokkur ár,
og sbundaði bæði landbúnað og sjó-
inensku. Þar giftist hann fyrri konu
sinni Ástriði Vilhjálmsdóttur
bónda á Ljósalandi, og með henni
og einu barni, sem þau höfðu eign-
ast, flutti hann svo til Ameríku ár-
ið 1886, og settist fyrst að í borginni
Duluth, í Minnesota; þar bjó hann
í fjögur ár, og þar misti hann konu
sfna árið 1899 i febrúarmánuði. Þau
hjón höfðu ]>á eignast tvö börn, pilt
og stúlku, en mistu annað þeirra,
drenginn, á leiðinni frá Islandi til
Dulubh. En dóttir þeirra lifir enn,
og hefir lært hjúkrunarfræði og
gengið í Rauðakross félagið.
Frá Duluth flutti Guðmundur sum-
arið eftir að hann misti konu sína,
suður til Spanisli Fork 1 Utali, og
skömmu þar á eftir gekk hann að
eiga Þorgerði Jónsdóttur bónda
Oddssonar frá Bakka í Austur Land-
eyjum í Rangárvailasýslu. Lifðu
þau hjón samaii og bjuggu í Span-
ish Fork í 20 ár, eða þar tiil 1910, að
Þorgerður andaðist; festi Guð-
mundur þá ekki lengur yndi í Span-
ish Fork og flutti sig ári sfðar, 1911,
suður hingað til Californíu, fyrst til
Los Angeles og síðan tii San Diego,
hvar hann hefir dvalist siðan og
unað vel hag sínuni.
Borgin San Diego (Jakob helgi,
öðru nafni Sunnuhöfn), er syðsti
bærinn í Calforníu, skamt frá eða
eiithvað 15 mílur frá landaiiiærum
Mexico og Bandaríkjanna. Er liún
einnig talinn að vera hinn fyrsti
bær, sem bygður var í því rfki, og
þar af leiðandi sá elzti og um leið
lang-fallegasti og yndislegasti stað-
ur í allri Californfu. Þar fallast i
faðma veðurbliðan og inndæli nátt-
úrunnar, og þangað flytja margir
sér til andlegrar og líkamlegrar
hressingar. Það mætti skrifa langt
mál og fróðlegt um borg þessa og í-
búa hennar frá fyrstu tíð, en til
þevss höfum vér eigi tíma, en viljum
í þess stað vísa til ágætis góðrar
greinar um téða borg, í Heims-
kringlu, 25. árg. 23-2-11.
Fyrir rúmu ári síðan gekk Guð-
mundur í þjónustu stjórnarinnar,
fyrst sem smiður við byggingu her-
skálanna, og síðar tók hann að sér
aðal umsjón yfir einni af þremur
stórbyggingum hins “Kristilega fé-
lags ungra manna”, er nú “Building
Suiierintendent of Bldg. No. 3, Y.M.
C.A.”, Camp Kearny, San Diego Oal.
Margt fleira mætti án efa skrá um
Guðmund og geta margra fleiri at-
burða, sem komið hafa fyrir á lífs-
leið hans; en vér sjáum þess enga
þörf. Tími og rúm leyfa það heldur
ekki. En fyrir þá viðkynningu,
sem vér höfum haft af honum, finst
oss bæði ljúft og skylt að segja, að
hann sé mesta ljúfmenni og hinn
viðkynnilegasti drengur, starfsmað-
ur góður og ágætis trésmiður, og að
síðustu bezti vinur vina sinna.
Vorar innilegustu lukkuóskir skulu
því ávalt fylgja honum.
E. H. J.
en J. C. Adams og C. Dany fulltrúar
fiskimanna.
Félags myndun þessi er óof.að si>or
í rétta áttt og tryggir framtíðar-
möguleika fiski iðnaðarins hér i
Manitoba. .
-------o-------
Manntjón af sprengingu.
S'iórkostleg sprenging átti sér
stað í verksmiðju einni í Oakdale,
fyrir vestan Pittsburg i Bandarikj-
unum. Hátt á annað liundrað
manns fórust og margir meiddust.
ÖUnur sprenging átti sér stað sania
daginn í öðru geymsluhúsi þar rétt
hjó, sem var eign sama fjlags, en
ekki varð neitt manntjón i það
simu
-------o-------
0r bæ og bygð.
Næsti fundur Islendingadags-
nefndarinnar verður haldinn ó
skrifstofu Heimskringlu mánudags-
kveldið þann 27. þ.m. Byrjar kl. 8.
Aðalsieinn Kristjánsson, höfund-
ur bókarinnar “Austur í blámóðu
fjalla,” fór til Bandaríkjanna ó
fimtudaginn var. Hefir hann i
hyggju að fara til Frakklands sem
s'arfsmaður Kristilegs félags ungra
manna, sem hann hofir tiiheyrt í
mörg undanfarin ár. Áður liann fór
frá Bandaríkjunum í vor, lagði
liann fram beiðni að fá að starfa
. þannig við Bandaríkja herinn, og
þó þetta gengi ekki með öllu tregðu
laust, vissra orsaka vegna, er hann
samt vongóður um að þetta fáist á
endanum. Aðalsteinn er með þeim
allra ritfærustu af ungum Vestur-
íslendingum og eftir dvöl lians á
Frakklandi megum vér því vænta
eftir einhverju góðu frá penna
hans.
fet á breidd og 75 á lengd og hin
fullkomnasta að öllu leyti. Stórhýsi
þetta var reist á einum degi og alt,
sem i liana fór, bæði vinnulaun og
efni, var gefið, og hún síðan afhent
stjórninni. — Vottar þetta fyllilega
hinn mikia áhuga Banc^ríkja verka-
manna ogmættu verkamenn Canada
margir töluvert af þessu læra.
Herna Jónas Pálsson heldur piano
“recital” með nemendum sínuin í
Tjaldbúðarkirkjunni 4. júnf næst-
komandi, með aðstoð sumra hinna
beztu söngmanna þessa bæjar. —
Margir af nemendum Mr. Pálssonar
eru fyrirtaks spilarar, sem eru kenn-
arar sjálfir og 'hafa fengið ágætt orð
á sig. Meðai þeirra eru María Mag-
nússon, Olive Simpson og Tlielma
Cameron. Og yngri nemendur hafa
tveir hlotið silfur medalíur fyrir
piano spil við Toronto Conservatory
of Music. — Samkoinan verður hald-
in til arðs fyrir Jóns Sigurðssonar
félagið. Er ronast eftir að lslend-
ingar fjölmenni, bæði sér til skemt-
unar og félaginu til styrktar. Allir
gefa hjálp sína og einnig hefir Tjald-
búðarsöfnuður góðfúslega lánað
húsið án nokkurs endurgjalds.
Bréf frá Frakklandi.
Waber Lindal, sem særðist á
Frakklandi síðast liðið liaust og
dvaiið hefir hér f Canada í nokkra
undanfarna mánuði, hefir nú feng-
ið tilkynningu frá Englandi þess
efnis, að sökuni þess að enn sé liann
ekki al'bata, veitist honum lausn frá
lierþjónustu, í bráðina að minsta
kosti. Verður honum skipað í vara-
liðið (iiðsforingja deild) og ekki
sendur til Frakklands fyr en honum
er alveg batnað. í millitíðinni ætl-
ar hann að gefa sig við lögmanns-
störfum hér í Winnipeg.
í bænum Taeoma, Wasli., þurfti
Bandaríkjas'jórnin að láta rcisa
stórhýsi til þess að gegna í ýmsum
stjórnarstörfum í sambandi við
stríðið, því engin bygging fanst í
bænum er til þess væri notandi. —
Yerkainenn, er tiliheyrðu hinum
ymsu iðnfélögum þar, tóku sig þá
saman og reistu byggingu, sem er 32
J. B. Jóhannsson
Jóhann B. Jóhannsson
innritaöist í herinn 14. marz síð-
astliöinn. Hann er sonur Bjarna
Jóhannssonar og Steinþóru Þor-
kelsdóttur konu hans, sem búið
hafa í Geysir bygðinni um 22
ára skeið. Var Bjarni með fyrstu
landnemum þeirrar bygðar, tók
sér þar heimilisréttarland 1886,
og hefir búið þar síðan.. Stein-
þóra kona hans er dóttir Þór-
kells Kristjánssonar, sem bjó á
Fellenda í Þingvallasveit á ts-
landi. — Jóhann sonur þeirra er
uppalinn í Geysir bygðinni og
naut þar almennrar barnaskóla-
mentunar. Hann er hinn efni-
legasti og mannvænlegur piltur.
25. apríl 1918.
Herra ritstj. Heimskringlu!
Þar sem það er býsna hljótt og
rólegt í kring um mig í dag, þá datt
mér í hug að réttast myndi vera að
senda nokkrar línnr heim til ykkar,
þó ekki væri nema til að lofa ykkur
að vita, að við erum enn sem komið
er kyrrir hér f Frakklandi. En eftir
þeim boðorðum, sem > unjáhnur
blóð og hans tryggustu fylgifiskar
sendu út um miðjan marz, þá átti
allur brezki herinn að vera kominn
burt lir Frak'klandi og Belgíu þann
15. þ.m. Og þykir mér ekki svo ó-
sennilegt, að einhverjum af hans
trúlyndu talsmönnum í Canada
liefði verið sent eintak af ]>essum
boðorðum til útbreiðslu.
En svona fór með sjóferð þá, sem
aðrar fleiri, að það varð minna úr
burtrekstri okkar héðan, en ætlast
var til, og boðorðin því ekki sem
bezt haldin; einhverjir hafa orðið
til þess að brjóta þau.
Jæja, eins og þið munuð hafa
frétt, þá byrjuðu Þjóðverjar á þess-
ari lang umræddu og vel íhuguðu á-
rás sinni hér á vesturvígstöðvunum
þann 21. marz síðastliðinn. 1 byrj-
un mætti segja, að l>að hefði litið
all glæsilega út fyrir þeim, Þjóð-
verjunum, ]>ar sem þeir á þessu 50
mílna svæði, er áhlaupið var gjört
á, höfðu hundrað herdeildir til að
standa að baki þeirra er fram sóttu
og sem munu hafa verið álíka fjöl-
inennir. En hvað var svo á okkar
iilið til þess að taka á rnöti þessu
öllu? Að eims 30 herdeildir (divi-
sions). Þarna sést nú mismunur-
inn f upphafi. Svo að frá því sjón-
armiði er hægt að segja eða hugsa
sér, að það hafi verið glæsilegir
kastalar, sem aumingja Þjóðverjar
hafa reist í huga sér um góðan sig-
ur og iétta göngu yfir Frakkland,
alla leið til Parísar, ‘því þangað var
ferðinni heitið i fyrstu. Til þe.ss að
liægt væri að ná í góð og nóg mat-
væli, til þess að senda hekn til
Þýzkalands og Austurrfkis, því að
Mtið hefði verið til þess að fram-
fleyta Mfinu á þar þennan liðna vet-
ur, munu þessir fáu sekkir af kart-
öflum, er þeir þóttust hafa náð frá
ftalíumönnum í desember síðast-
liðnum. Svo þegar maður lftur á
málið frá þe-ssari hlið, þá er ekki
furða þó að þessum hermanna-
görmum Þjóðverja, sem öllum boð-
orðum keisarans trúa, væri létt um
gönguna þegar í byrjun g stikuðu
langan. En vart voru þeir útbúnir
með sex daga forða og sjöunda dag-
inn áttu þeir að halda heilagan í
höfuðborg Frakklands og þar ætl-
aði Villi að vera til staðar til þess
útibýta handa þeim ríkulega úr
forðabúrum bandamanna því hann
þóttist hafa hugmynd, ef ekki vissu
um það, að gamli Jónatan væri ný-
lega búinn að senda mikinn og
gómsætan forða frá Bandaríkjun-
um yfir þangað.
Þannig var nú ait fyrirhugað og
sundurliðað 21. marz, klukkan fimm
að morgni. Og þessar áður töldu
þúsundir svangra og þyrstra þýzkra
og austurrískra hermannaræfla
(Framhald á 5. bh.)