Heimskringla - 12.03.1919, Síða 1

Opiti á kveldin til kl. 8.30
Þeg&r
Tennur
Þurfa
ASgeríar
Sjái'ð mig
DR. C. C. JEFFPFY
“Hinn varkári tannlæknir”
Cor. Logaa Ave. Main Mt.
XXXIII. ÁR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 12. MARZ 1919
NÚMER 25
Christine Frederickson, h^úVr 'iarkona
Bandaríkjastjórnin hefir sent It- ararnir betur að vígi, þar sem þeir
alíu all-skorinorða tilkynningu léku á heimaís sínum, og stuðlaSi
þess efnis, aS haetti eigi frá Italíu þetta einna mest aS sigri þeirra.
Sambandsþingið
Mál og mannlýsingar
eftir
Gunnl. Tr. Jónsson.
Ottawa, 4. marz
HásætisræSan.
1919.
hálfu allar hindranir á vörusend-
ingum til hinna nýstofnuSu Jugo-
og Czecho slavnesku ríkja, þá
verSi umsvifalaust tekiS fyrir all-
an matvöruflutning frá Bandaríkj-
unum til Italíu. Hefir stjórn
Bandarikjanna gengist fyrir aS
ýmisleg matvara væri send til líkn-
ar íbúum ofannefndra ríkja og
Þrátt fyrir ósigurinn er mesta
hrósi lokiS á Y.M.L.C. leikarana í
blöSunum fyrir hreystilega fram-
göngu viS þessi tækifæri og því
spáS þeir muni reynast sigursælir
síSar.
þolir eigi aS slíkt sé tafiS eSa
hindraS. En þrátt fyrir allar friS-
artilraunir virSist samkomulag lt-
ala og hinna nýmynduSu ríkja all-
bágboriS.
Uppþot all-stórkostleg eru sögS
aS hafa átt sér staS í “Kimmel
herstöSvunum” í Wales á Eng-
landi, en sem mjög óljósar fréttir
hafa þó borist af aS svo komnu.
Sagt er aS um 25,000 Canada-
menn dvelji nú á herstöSvum
þessum og aS uppþotin hafi aSal-
Sambandsstjórnin er nú aS stíga jega átt gér stag á meSal þeirra.
spor í þá átt aS gera aS þjóSeign Ag er virgjst hafa þau or-
Grand Trunk Pacific jámbrautina.
Fjárhagskröggur þessarar brautar
eru nú svo miklar, aS hún kemst
eigi af utan aukins lánstyrks frá
stjórninni. SíSan 1903 hafa 25
milj. dollarar veriS lánaSir til viS-
halds G. T. P. brautinni og sem
Grand Trunk brautarfélagiS hefir
veriS ábyrgSarfult fyrir. Þar aS
auki hefir G. T. P. brautin fengiS
UmræSur um hásætisræSuna
halda áfram í neSri málstofunni,
og ber margt á góma; en ekki
verSur mikiS úr þingstörfum meS-
an um hana er fjallaS, og mun
þessi vikan líSa svo, aS lítiS verSi
annaS afrekaS. UmræSur um há-
sætisræSuna gefa þingmönnum
leyfi til aS bera alt á borS, sem
þeim svo sýnist. AuSvitaS er ætl-
ast til, aS þaS séu annaS hvort aS-
finslur eSa hól um stjórnina og
stefnu hennar í hinum ýmsu mál-
um. En þaS er svo margt, sem
þar til má færa. A3 minsta kosti
bandsstjórnarinnar, eins og hann
áSur var höfuSmaSur liberal-
stjórnarinnar í Sask. BaS Calder
alla góSa union-liberala aS halda
trygS viS stjórnina á þessum vand-
ræSa tímum. KvaS hann þann
mann ódreng, sem spilaSi póli-
tiskan galdraleik, þegar velferS
lands og þjóSar væri í veSi. KvaS
hann sig eins góSan og sannan
liberal og hann héfSi nokkuru
sinni veriS. En ef ætti aS velja á
milli þess aS kallast liberal og
heill landsins, þá kysi hann hiS
síSara. — Var aS þessu gerSur
hinn bezti rómur og á flokksfundi,
sem union-liberalar héldu sam-
dægurs, var þaS samþykt í einu
hljóSi aS stySja stjórnina — á
þessu þingi. Þar meS er stjómin
örugg í sessi-- og ljósiS í glugg-
anum hjá Mackenzié logar til ó-
nýtis. — Sjálfir megna Macken-
zies menn ekkert aS geía, þeir vita
þaS, og munu líklegast hafast lít-
geta andstæSingarnir ált af fund- ið að á tessu þeir eru bæSi
sakást af óánægju nokkurra
manna, sem lengi eru búnir aS
vera í hernum, yfir því aS vera
ékki sendir heimleiSis tafarlaust
— og á undan þeim, sem eitthvaS
hafa veriS skemur í herþjónust-
unni. Leiddi þetta til uppreisnar
gegn fyrirliSunum og í gauragang-
inum, sem af þessu hlauzt, voru,
aS fréttirnar segja, átta menn
iS eitthvaS til aS finna aS, en þeir
virSast oftast gleyma því, aS hver
dagurinn sem eySist þannig í
málalengingar, er landinu kostn-
aSarsamur; og fer sá kostnaSur
höfuSlausir og stéfnulausir. Munu
hinir gætnari þeirra, og þar meS
Maokenzie sjálfur álíta betra aS
fresta stórskotahríS þar til flokks-
þingiS hefir komiS saman og val-
vaxandi, því nú vilja þingmennj iS íoringja og samiS girnileg;
hækka laun sín um 1,000 dali— stefnuskrá.
um þaS eru þeir allir sammála.
upp á eigin spýtur lánstyrk frá trogn;r t;[ bana, en tuttugu og sjöj
Hjúkrunarkona (Nursing Sister) Christine Frederickson var £ædd
í Skagafjarðar-sýslu á fslandi 9. júlí 1886, og var hún að eins þriggja ára
gömul, þegar hún fluttist til Vesturheims. Mun hún hafa alist upp hjá
móður sinni í Duluth, Minn., framan af, en snemma fór hún út í heiminn
til að spila upp á eigin býti. Var hún ung strax kjarkmikil og fram
gjörn og hugurinn stefndi hátt, til ljóssins sala. En misjöfn er saga
þeirra, sem barist hafa einir og félausir til mentunar og frama hér í þessu
landi, sem annars staðar, og þrekvirkin, sem unnin eru í þeirri baráttu,
ekki æfinlega skráð. Gyðja líknarinnar hafði sterk áhrif á hana unga,
og þráin var að læra hjúkrunarstörf og kannske læknisfræði; en steinar
voru margir á leið og vegurinn torsóttur. — Vinir og kunningjar gáfu
henni litla hughreystingu og jafnvel -drógu úr henni kjark, en hún fann
kraftinn hjá sér. Og um vorið 1913, er hún var stödd í Edmonton, Alta.,
var það, að henni gafst tækifæri, og hún greip það, án þess að ráðgastt)
við nokkurn, og hún innritaðist á Strathcona spítalann til þess að læra
hjúkrunarfræði. Ekki var frítt um fyrst, að hún gildi þjóðernis síns hjá
tumum undirtyllunum, en brátt kastaði hún þeim aftur fyrir sig, er
vildu vera henni Þrándur í Götu. Og hún vann sér bezta vitnisburð,
og stjórnendur spítalans fengu mestu mætur á henni. 16. maí 1916 út-
skrifaðist hún með bezta vitnisburði og orðstír. Hvarf hún eftir það
heim til foreldra sinna og systkina, er heima eiga nálægt Glenboro, Man.
Þangað leitaði hún til hvíldar og hressingar eftir þriggja ára uppihalds-
laust strit og starf við spítalann, oft og tíðum samfleytt nætur og daga,
og dvaldi hún hjá þeim til heimilis þar til í nóvember 1917, en gegndi
jafnframt hjúkrunarstörfum víðsvegar í Argyle-bygðinni, Glenboro og
og víðar, og ávann sér bezta orðstír að maklegleikum hjá öllum sjúkling-
»m, er hún stundaði og læknunum, sem hún vann með. Lá hún aldrei
á liði sfnu, var ávalt reiðubúin hvort sem kallið kom á nótt eða degi.
Hugurinn stefndi til baka til spítalans, þar sem hún lærði, og hún
hvarf þvf aftur til Edmonton í nóvember 1917. 1 febrúar 1918 réðst hún
á Strathcona hérmanna spftalann, og í ágúst var hún sæmd nafnbótinni
“Nursing Sister”. Þegar spanska veikin brauzt út seinni part sumars,
bauð hún sig fram til að hjúkra sjúkum hermönnum í einangrunardeild
spftalans og tók sjálf velkina nokkru seinna, sem snerist upp í lungna-
toólgu 24. okt. og hún dó þann 28. að eins rúmra 32 ára gömul.
Christine Frederickson var prýðisvel gáfuð og vel lærð í sinni fræðii
greln og hafði ljómandi góða þekkingu á læknisfræðinni. Hún var stilt
og yfirlætislaus og með afbrigðum samvizkusöm og ósérhlífin. Hún sór
sig i ætt við fslenzku kvenskörungana, sem sögurnar segja frá. Hún var
þéttvaxin og svaraði sér vel, tíguleg á velli og i sjón, svipurinn skýr og
góðlegur, en lýsti kjarki og þrautseigju. Þótt klukkan vísaði ekki nema
10 á æfimorgni hennar, var hún búin að vinna mikið verk; búin að vinna
sér og íslendingum sæmd og heiður, og sýna öðrum, hvað ósérplægni,
einbeittur vilji og árvekni geta til leiðar komið. Ef á að halda á loftl
nafni og heiðri þeirra Islendinga, sem vinna sér sæmdarorð, þá má nafn
hennar liía og varðveitast með gullnum stöfum. Hún gaf líf sitt með
kjarki og sjálfsfórn eins og hermennirnir á vígvellinum. Hún var fyrsta
islenzka stúlkan, sem fórnaði lífi sínu fyrir land og þjóð í þarfir stríðsins-
Og þeir sem þektu hana, vita vel, að hún hopaði ekki af hólminum 4
meðan hún gat staðið. — Foreldrar hennar eru Friðrik Friðriksson,
ættaður úr Skagafjarðarsýslu, og kona hans Guðlaug Pétursdóttir Guð-
laugsonar frá Miklahóli í Viðvíkur sveit í sömu sýslu. Eiga þau heimili
nálægt Glenboro P.O. f Manitoba, eins og áður er sagt, og syrgja nú á
gamalsaldri ástkæra og efnilega dóttur. Hún eftirskilur fimm bræður
og tvær systur, sem heita: Jón, Pétur, Valtýr, Jóhannes, Snæbjörn, Jó-
hanna og Mrs. Wm, Lewis. Pétur er fyrir nokkrum mánuðum kominn
heim úr stríðinu, því hann fór með 108. herdeildinni og var lengi í orust-
um á Frakklandi, og særðist þar, en er nú óðum að ná sér og verða jafn-
góður. — Sú framliðna var flutt til Glenboro til greftrunar og fór jarðar-
förin fram í Brúar grafreit á laugardaginn 2. nóvember. Séra Fr. Hall-
grímsson jarðsöng hana. Prýddwfagrir blómsveigar kistuna frá vinum
og syrgjendum. — Friður guðs fylgi henni yfir á strönd eilifðarinnsr.
G. J. OLESON, Glenboro, Man.
stjórninni, er nemur $39,000,000.
Ásetningur stjórnarinnar er nú aS
slíkar lánveitingar Kaetti, og verSa
úrslitin aS sjálfsögSu þau, aS á-
minst braut verSi ger aS þjóSeign.
Og þar sem Grand Trunk járn-
brautarfélagiS er nú Canadastjórn
svo stórskuldugt, er ekki ólíklegt,
aS örlög þess verSi þau sömii, þó
þar séu þeir örSugleikar í vegi, aS
brautarkerfi þaS er mestmegnis í
Bandaríkjunum.
Y. M. L. C. hockey leikararnir
íslenzku, er svo snildarlega stóSu
sig í samkepninni hér í vetur, fóru
til Kegina í síSustu viku til þess
aS þreyta viS leikflokk þess bæj-
ar (Regina Patricias) um “Abott'
bikarinn" svo nefnda og eins
hverjum þessara tveggja flokka
bæri hin glæsta ferS til Toronto,
aS keppa um Junior Hockey
Championship of Canada. Voru
leikararnir báru sigur úr býtum í
bæSi skiftin. StóSu Regina leik
meiddust meir og minna. Engar
áreiSanlegar skýrslur eru þó
fengnar fyrir þessu aS svo komnu.
Prentarar hafa gert verkfall í
prentsmiSjum stjórnarinnar í Ott-
awa og heirnta kauphækkun, og! ir snerti.
Helztu ræSurnar, sem haldnar
hafa veriS, fyrir utan ræSur
“settu” leiStoganna, White og
McKenzie, eru ræSur liberal-
Úníonista ráSgjafanna, Carvells
og Calders, og var ræSa Carvells
ópólitísk; talaSi hann um hag
landsins og framtíSar fyrirætlan-
ir stjórnarinnar hvaS framkvæmd-
KvaS hann þaS lífs-
hófst verkfalliS í byrjun síSustu spursmál, aS gefa heimkomnu her-
viku, en aS svokomnu hefir ekkert
gengiS eSa rekiS aS leiSa þaS til
heppilegra lykta. Um 1 00 prent-
arar hættu vinnu og um tíma var
haldiS stjórnar prentsmiSjur yrSu
ef til vill alveg aS hætta starfi.
Enda má heita svo sé komiS fyrir
þeim, þó enn sé meS mestu herzl-
um mögulegt aS halda afram
prentun þingtíSindanna og helztu
stjómarbæklinga.
Sagt er aS sporvagna starfsmenn
í Winnipeg muni í nálægri fram-
tíS kréfjast “sex stunda dags’ og
töluverSar launahæk'kunar. Rétt-
þreyttir um þetta tveir leikir, a jæta þe;r krnfur þessar meS hinni
laugardags og mánudagskvöldin,
og urSu úrslitin þau aS Regina
ríkjandi dýrtíS og eins því, aS
öSrum iSnfélögum hafi veriS veitt
launahækkun og styttri vinnutími.
Fargjöld til íslands.
MeS því aS nokkrar fyrirspurn-
ir hafa borist mér úr ýmsum sveit-
um, um kostnaS viS ferS fra Can-
ada og Bandaríkjunum til lslands
meS skipum Eimskipafélags Is-
lands, og meS því eg nú hefi
fengiS upplýsingar um þetta frá
herra Áma Eggertssyni, sem nú er
í New York, verS eg aS biSja yS-
ur, herra ritstjóri, aS leýfa rúm í
blaSi ySar fyrir þær.
SkipaferSir milli Islands og
Ameríku eru ekki fast settar.
“Gullfoss” vænteinlegur til New
York um 1 5. apríl, meS burtfarar-
degi þaSan viku síSar; og aftur
til N. Y. 1. júní meS burtfarar-
ardegi þaSan 10. júni næstk.
Þeir sem hyggja á IslandsferS
frá Canada verSa, ef þeir eru can-
adiskir þegnar, aS 'fá canadiskt
“passport”. Eftir þaS verSa þeir
aS fá leyfi frá innflutninga skrif-
stofu Bandaríkjanna til þess aS
mega ferSast þar um, og verSa
jafnframt aS biSja þá skrifstofu
aS tilkynna tollbúSinni í New
York aS þeir séu væntanlegir
þangaS meS þeim ásetningi aS
sigla þaSan til Islands. Þá fá þeir
fararleyfi. Þeir, sem búa í Banda-
ríkjunum og fara beint þaSan til
New York, verSa fyrst aS fá vega
'■>réf frá konsúl þess lands sem þeir
tilheyra og þar næst leyfi frá
þeim innflutningsumboSsmanni,
er býr næst heimili þeirra og sem
þá útvegar þaS leyfi frá Washing-
ton. Sé hinn væntanlegi farþegi
ekki BandaríkjamaSur, þá verSur
hann aS sýna vegabréf sitt þegar
hann biSur um fararleyfiS. Frá
Washington má vænta svars eftir
28 daga, til þeirra sem búa í Vest-
urríkjunum, en eftir 14 daga til
þeirra sem í austurhluta landsins
dvelja.
Jám'brautarbréf frá Winnipeg
til New York kostar $53.35, aS
viSbættum 55c. herskatti og
$ 1 1.10 fyrir svefnvagn, alls $65
Á skipinu kostar annaS farrými
195 kr. en fyrsta farrými 325 kr.
Fyrir beggja leiSa far er verSiS
325 kr. á öSm farrými, en 455 kr.
á fyrsta. Þeir sem kaupa farbréf
sín í Winnipeg eiga hægara af-
stöSu meS aS fá inngönguleyfi í
Bandarí’kin. En meS þeim far
seSlum, sem þar eru keyptir, verS-
ur aS borga Canada herskatt. All-
ir farþegar, sem sigla frá Banda-
rfkjunum, verSa aS borga sérstak-
an $5.00 skatt, þegar á skipsfjöl
er komiS. FæSi á skipinu er 5 kr
á öSru en 6 kr. á fyrsta farrými á
dag. FerSin meS því er frá 1 1
til 1 3 dagar. Brautar og skipsfar-
bréf fást á skrifstofu Áma Eggerts
sonar, 301 Tmst and Loan Bldg.,
Winnipeg, og verSa skipsbréfin
reiknuS í krónum eftir þvi skifta-
gjaldi, sem gildir á kaupdegi.
B. L. Baldwinson.
mönnunum atvinnu; yrSi því aS
ráSast í ýmsar framkværndir, sem
annars hefSu mátt bíSa, þó þörf
væri á þeim. Raunar bætti hann
því viS, aS ef öllum þeim beiSn-
um um byggingu og umbætur,
sem stjórninni hefSu borist frá
hinum ýmsu kjördæmum, væri
sint, myndu árstekjur Bretaveldis
naumast hrökkva fyrir þeim út-
gjöldum. Taldi hann víst, aS
margir myndu verSa fyrir von-
brigSum, en viS þaS yrSi aS sitja.
Hann mintist á skipabyggingu
stjórnarinnar. SagSi aS þeir
samningar hefSu veriS gerSir þá
stríSiS stóS sem hæst; mætti nú
aS líkindum komast aS fjórfalt
betri samningum en þá hefSi ver-
iS hægt, en nú yrSi því ekki
breytt, þaS væri komiS sem kom-
iS væri; skipin væru bráSnauS-
synleg og ómögulegt he'fSi veriS
fyrir ári síSan aS segja , hvenær
stríSiS yrSi búiS.— Skuldir lands-
ins kvaS hann vera tvær biljónir
dala. Horfurnar væru því alt ann-
aS en glæsilegar, en hann treysti
því, aS góSir drengir legSu sig
frekar fram til aS hjálpa stjóminni
út úr örSugleikunum, heldur en
aS þeir ykju á þá. Var þvi auS-
heyrt á Carvell, aS hann hafSi
dkki í hyggju aS hlaupa yfir í lib-
eral herbúSimar, þó hann sé þaT
boSinn og velkominn. AS minsta
kosti lýsti Mackenzie því yfir í lok
ræSu sinnar, aS hinir villuráfandi
bræSur væru velkomnir til föSur-
húsanna. KvaS hann ljósiS vera
í glugganum til aS lýsa þeim, og
yfir dyrum væji letraS: VeriS vel-
komnir! En ekki virSist boSi
hans hafa veriS mikill gaumur
gefinn—af liberölum þeim, sem
stjórninni fylgja, o& heldur ekki
kalli MacMasters frá Brome, sem
skoraSi á alla lágtolla menn aS
yfirgefa stjómina og fylla and-
stæSinga flokkinn, er berSist fyr-
ir verzlunarfrelsi og lágtollum. —
Honum svaraSi Hon. J. Calder,
liberal risinn frá Sasktchewan, sem
nú er einn helzti máttarstólpi sam-
Unionistar.
Talsvert hefir veriS talaS um
aS mynda fastan Unionista-flokk
(sambandsflokk á góSri íslenzku)
sem gleypti 'bæSi conservativa og
liberal unionista líkt og skeSi á
Englandi forSum. Þar klofnuSu
liberalar út af heimastjóm lrlands,
og brotiS sem Joseph Chamber-
lain leiddi, gerSi bandalag viS
conservative flokkinn, en auSvit-
aS vildu þeir ekki bera þaS nafn,
og þá var Unionista nafhiS hand-
hægt. AHir vita, aS þessi bræS-
ingur er nú viS lýSi, en flokkurinn
er einn og óskiftur og stendur á
hinum gamla conservative grund-
velli. Eins myndi verSa hér.
NafniS Unionist lætur líklega bet-
ur í eyrum gamals liberala, held-
ur en conservative, og hann getur
ef til vill taliS sjálfum sér trú um,
aS hér sé nýr flokkur risinn af
grunni tveggja, þaS bezta í báS-
um sameinaS. Margir munu aS
líkindum álíta þaS sama. En þeir
sem sjá undir yfirborSiS vita, aS
kjarninn er conservative. Vitan-
lega má búast viS, aS þessi "nýi
flokkur" fági, prýSi og breyti aS
mun stefnu conesrvatíva; slíkt er
eins og vera ber og nauSsynlegt til
frambúSar, en aflstoSimar verSa
þær sömu. Röddin má vera aS
verSi Jakobs, en herSamar verSa
Esaús.
BindindismáliS.
HásætisræSan drap á, aS stjóm-
in myndi koma meS bannlaga-
frumvarp fyrir þingiS, sem gerSt
Bachus meS öllu landrækan; en
þaS virSist svo, sem þetta fyrir-
heit stjórnarinnar ætli aS verSa
henni furSu óvinsælt, aS minsta
kosti í herbúSum liberala. AS því
sem einn helzti maSur liiberala,
Senator Dandurand, leiStogi þess
flokks í efri málstofunni, kemst aS
orSi, þá er þaS ætlun flokksins aS
berjast a'f alefli gegn slíkum þving-
unarlögum. Raunar kvaS hann
brennivín, romm og whislky mega
hverfa úr landinu, en kampavín,
rauSvín og bjór yrSi landiS aS
hafa, ef lífvænt ætti aS vera í
CFramJi. á 5. bte.)
SENDIÐ EFTIR
Okeypis Premíuskrá
yfir TERÐMÆTA MUNI
ROYAL CR0WN SOAPS, Ltd.
664 M&in St. Winnipeg