Heimskringla - 10.09.1919, Síða 1

SENDIÐ EFTIR
Okeypis Premíuskrá
yfir VERÐMÆTA MWI
ROYAL CROWN SOAPS, Ltd.
654 Main St. Winnipeg
XXXIII. ÁR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 10. SEPT. 1919.
NÚMER 50
Ríkiserfinginn.
Hans Hátign prínzinn af Wales.
Hans konunglega Hátign, prinzinn af Wales, er gestur Winnipeg-
borgar um þessar mundir. Kom hann hingaS á þriðjudagsmorgun'
inn og fer aftur í kvöld.
Prinzinum var fagnaS hér sem tign hans sómdi. Var borgin
í hátíSaskrúSa sínum og bauS hann velkominn á alúSlegan og gest-
risinn hátt. Voru veizlur haldnar og dansar honum til heiSurs, auk
þess sem hann var heiSraSur meS ávörpum, kvæSum og söng. Virt-
ist prinzinn taka því öllu góSlátlega og var hinn alúSlegasti í allri
framgöngu.
Prinzinn er 25 ára gamall, en lítur út sem 18 ára unglingur.
Fullu nafni heitir hann Edward Albert Christian Georg Andrew
Patrick David. Ber hann mestu kynstur titla og nafnbóta.
Hann er prinz af Wales( prinz af Stóra-Bretlandi og írlandi, her-
togi af Cornwall og Rothsay, jarl af Chester, Garick og Dublin,
Barón af Renfrew og lávarSur eyjanna. Verndari Skotlands, riddari
af SokkabandsorSunni, riddari af St. Patrick, riddari Stórkrossins af
Bath, Riddari danska fílsins, Riddari hvíta fílsins frá Siam, Riddari
heiSursfylkingarinnar frönsku, Riddari St. Ólafs orSunnar norsku,
St. NikulásorSunnar rússnesku og JerúsalemsorSu Jóhannesarriddar-
anna. Auk þessa hefir prinzinn fjöldann allan af hernafnbótum, er
hershöfSingi, marskálkur og aSmíráll, svo er hann heiSursprófessor
viS ýmsa háskóla, lögfræSingur og preláti, auk urmuls smærri titla
og nafnbóta.
Hamn er ennþá ókvæntur, en sagt er aS honum muni ætluS elzta
dóttir Victors Emanuels Italíukonungs, sem Jólanda heitir.
Heima á Englandi á prinzinn miklum vinsældum aS fagna, þykir
hann mjög alþýSlegur og brjóstgóSur. Hann hafSi nýlokiS námi
viS Oxford háskólann, þegar stríSiS skall á, og bauS sig þá strax
fram til herþjónustu og var í hernum upp frá því til stríSsloka, og
kom sér þar prýSisvel, sem annarsstaSar.
Þetta er fyrsta ferS ríkiserfingjans yfir hafiS, og Canada því fyrst
af lýSlendum Breta, sem heiSruS er meS heimsókn hans. Hann hefir
nú heimsótt allar helztu borgir og bæi austurfylkjanna, og veriS tekiS
meS kostum og kynjum. HéSan heldur hann vestur á leiS, og leikur
í orSi aS hann muni halda frá Vancouver til Ástralíu, en ekki austur
um aftur eins og ráS hafSi veriS gert. fyrir.
1 gær afhenti prinzinn heiSursmerki ýmsum heimkomnum her-
mönnum, er fram úr öSrum höfSu skaraS aS hreysti og hugprýSi á
vígveHinum, og gladdi ættmenni fallinna hetja á sama hátt.
Þó dvöl prinzins hér í Winnipeg sé ekki löng, mun hans minst
meS hlýjum huga og blessunaróskir fylgja honum hvert sem leiS
hans liggur.
Landstjórin, hertoginn af Devonshire, og frú hans og dóttir voru
í ferS meS prinzinum, en dvelja hér deginum lengur og fara héSan
til Winnipegosis og þaðan vestur um og mæta prinzinum í Edmonton.
CANADA
Á sambandsþinginu gengur alt
friSsaml'ega til enn sem komiS er.
Hefir hásætisræSan veriS til um-
ræSu, en þeim umræSum lýkur í
dag eSa á morgun. Koma þá friS-
arsamningarnir fyrir í neSri mál-
stofunni og má búast viS aS þeir
verSi gagnrýndir all-vel svona til
málamynda. 1 öldungadeildinni
voru þeir samþyktir óbreyttri á
föstudaginn.
Hon. Arthur L. Sifton, sem ver-
iS hefir tollmálaráSgjafi síSan Un-
ion-stjórnin var mynduS, hefir
haft embættaskifti og er nú orSinn
.áSgjafi opinberra verka í staS
Hon. Frank Carvells. Hver verS-
ir tollmálaráSgjafi er óráSiS enn-
þá, en líklegastir eru taldir Hon.
Hugh Guthne ríkissaksóknari, eSa
H. H. Stevens sambandsþingmaS-
ur frá Vancouver. Skipun Siftons
í annaS veigamesta embætti
stjórnarinnar bendir ótvíræSilega
á aS hann ætlar sér aS sitja þar
framvegis, þó liberal sé.
Sir Robert L. Borden liggur
rúmfastur um þessar mundir og
gegnir Sir George E. Foster leiS-
togastörfum í þinginu meSan svo
er.
Þrjú hundruS ÞjóSverjar og
Austurríkismenn( sem veriS höfSu
í haldi hér meSan stríSiS stóS yf-
ir, voru sendir heim til átthaga
sinna 5. þ. m. Var hópurinn
sendur frá Quebec meS skipinu
Atlantic.
Sir George H. Perley umboSs'
maSur Canada í Lundúnumf er ný-
kominn hingaS til lands og er sagt
aS hann muni ekki fara aftur til
embættis síns. Vill hann losna
vi-S þaS, þó veglegt sé, sökum
þess aS hann er stóreignamaSur,
og hefir mikils og margs aS gæta
hér. TaliS er aS Sir Geo. E.
Foster verSi eftirmaSur hanst eSa
Sir Robert L. Borden, segja sumir,
en því er síSur trúaS.
I ágústmánuSi komu 11,780
Canadiskir hermenn heim frá
Englandi, en 14,473 eru ennþá
eftir fyrir handan hafiS.
Hon. James A. Calder, inn-
flutnangsmála ráSgjafi sambands-
stjórnarinnar, lýsti því nýlega yfir
í ræSu í Swift Current, Sask., aS
stjórnin ætlaSi aS sjá bændum í
Alberta og Saskatchewan fylkjum
fyrir peningum til útsæSiskaupa,
þar sem uppskerubrestur hefSi
orSiS, og sömuleiSis til fóSur-
kaupa, þ>ar sem þess er þörf.
Botnvörpungurinn “Promation’
frá Halifax N. S. varS fyrir árekstri
af franska gufuskipinu “La Lorr-
aine, og sökk á því næi svip-
stundu. Er þetta eini botnvörp-
ungurinn sem Halifax átti, öSrum
sökti þýzkur kafbátur fyrir rúmu
ári síSan á Newfoundlands miSun-
um. **
Mormonar eru aS setja á stofn
nýlendu í Ontario, skamt frá bæn-
um Brockville á bökkum St. Law-
rence fljótsins. Hafa þeir keypt
sér þar landspildu all-mikla og
flytja þangaS aS sögn í haust.
VerSur þetta önnur Mormona-
bygSin í Canada; hin er í Alberta.
Fjórir menn mistu lífiS og tveir
meiddust til muna í bifreiSarslysi
nálægt St. Boneventure Que.
fyrra fimtudag.
Hon. A. K. McLean, embættis-
laus ráSgjafi í sambandsstjórninni,
er talinn líklegur til aS taka viS.
flotamála- og fiskiveiSaráSgjafa-
embættinu, sökum sjúkleika Hon.
Ballantynes, sem þeim embættum
hefir gegnt aS undanförnu. Hon.
McLean er frá Halifax og var
framarlega í flokki liberala til
margra ára og fjármálagagnrýnari
þeirra frá 1911 —1917. Hann
er maSur á bezta aldri og hæfur
vel.
Bolshevikar eiga ekki upp á há'
borSiS í Quebec fylki, þó her-
skyldubrjótar sleppi vægilega.
Einn slíkur náungi Marino Tercoff,
búlgarskur aS ættum, var nýlega
dreginn fyrir lög og dóm í Three1
Rivers fyrir aS hafa útbreitt æs-!
ingarit og talaS uppreisnarhvatir
til samlanda sinna og annara er1
mál hans skildu. Dómarinn Mar-
childon aS nafni, kvaS Quebec
fylki hafa nóg á sinni könnu þó
þaS hefSi ekki Bolshevika líka, og
clæmdi Tercoff í þriggja ára tugt-
húsvist.
Hon. Gideon Robertson atvinnu-
málaráS gj af i sambandsst j órnar-
innar, á sæti í Senatinu, svo sem
kunnugt er. Nú er fullyrt aS hann
ætli aS segja því lausu og sækja
um þingmensku fyrir Welland
kjördæmiS í Ontario og verSa
þannig þjóSkjörinn fulltrúi í staS
þess aS vera stjórnarkjörinn eins
og nú er.
Handley-Page félagiS, sem
heimsfrægt er orSiS fyrir flugvél-
ar sínar ætlar nú aS setja upp
verksmiSju hér í landi, í Morris-
borg, Ontario, og á höfuSstóll fé-
lagsins hér aS nema 2/z miljón
dala. Flugvélar frá þessari verk-
smiSju hafa reynst flestum öSrum
fremri og mest notaSar á Eng' |
landi.
Námumannaverkfallinu í Cobalt
Ont., sem staSiS hefir í fullar sexj
vikur, er nú lokiS. Gengu menn-'
irnir aS tilboSum eigendanna aS
ráSum fulltrúa sinna, en ekki gekk
þaS hljóSalaust. Var leiStogun-
um brígslaS um aS þeir hefSu ver-
iS keyptir, og aS þeir væru svik-
arar og þar fram eftir götunum.
Engu aS síSur byrjuSu emnnirnir
aS vinna í námunum. ’luttngu
og þrjár þúsundir manna tóku þátt
í verkfallinu og skaSinn se maf því
stafaSi er metinn 2 / miljón doll-
ara.
Kolanámaverkfall vofir yfir í
Sidney, Nova Scotia.
Georg konungur afhjúpaSi 6. þ.
m. minnisvarSa Sir Etienne Cartier
í Montreal. Raunar var konung-
ur staddur í Balmoral kastala á
Skotlandi, og alt sem hann gerSi
var aS stySja á hnapp er stóS í
rafleiSslusambandi viS minnis-
varSann, féllu þá tjöldin frá og
minnisvarSinn stóS afhjúpaSur.
Margt stórmenni var saman kom-
iS í Montreal viS þetta tækifæri,
þar á meSal hertoginn af Devons-
hire og frú hans.
BANDARIKIN
Wilson forseti á beztu viStök-
um aS fagna á fyrirlestraferS sinni.
Hefir hann fariS í heimaborgir
helztu andstæSinga alþjóSasam-
bandsins, svo sem Kansas City,
þar sem senator James Reed á
heima, sem telja má harSvítugast
an allra andstæSinganna, þó
Demokrat sé. En forsetanum var
fagnaS þar sem annarsstaSar, meS
kostum og kynjum og hefir ferS
hans til þessa veriS sannkölluS
sigurför bæSi fyrir hann og al-
þjóSasambandiS. En andstæS
ingar þess og friSarsamninganna í
Washington aS veikjast, nen
fimm eSa sex menn, sem ólmastir
hafa veriS. Einn þeirra, senator
Sherman frá Illinois, vill láta draga
Wilson fyrir lög og dóm; segir
hann hafa tekiS sér einveldi í
hendur og þar meS brotið em-
bættiseiS sinn. Annar senator, I
Fall frá New Mexico, hefir komiS
meS fimtíu breytingartillögur viS
friSarsamningana. Senator Knox
hefir komiS meS tillögu um aS
fella þá alveg og senatorarnir
Borch frá Idaho og La Follette frá
Visconsin hóta aS eySileggja þá
meS máltöfum. Er Senator La
Follette viSurkendur langtölumaS-
ur; hefir hann einu sinni talaS í 36
klukkustundir án hvíldar, og nú
hótar hann aS tala í viku án svefns1
né matar, og má búast viS aS hon- j
um takÍ3t þaS. Þeim manni virS- |
ist ekkert ómögulegt nema aS
verSa forseti. Vinir friSarsamn" t
inganna og alþjáSasambandsins
telja sér nú sigurinn vísan og eru
hinir hróSugustu, þrátt fyrir hót-
anir La Follette.
Leikaraverkfallinu í New York
og Chicago lauk á laugardaginn,
eftir aS hafa staSiS í þrjár vikur.
Eru nú öll leikhús stórborganna
opnuS aS nýju og gleSi ríkjandi
sem áSur.
Verzlunar ráSgjafi Bandaríkj-
anna, William C. Redfield, hefir
sagt lausu embætti sínu frá 1. nóv.
Hver eftirmaSur hans verSur er ó-
ráSiS.
50 hótelhaldarar í St. Paul hafa
veriS dregnir fyrir lög og dóm
fyrir brot á móti vínbannslögun-
um.
ÓeirSir milli hvítra manna og
svertingja í Knoxville, Tennisee
kostuðu sjö menn lífiS og 30 urSu
fyrir meiri og minni meiSsIum.
Eignatjó nnemur 50 þúsundum
dollara.
ErfSaskrá Andrew Carnegie
hefir veriS gerS kunn, og þykir
þaS helzt sæta stórtíSindum aS
Lloyd George stjórnarforseta
Breta og Taft fyrrum forseta er
þar ætlaSur lífeyrir sem nemur 1 0
þúsund dölum á ári, og ekkjum
fyrrum forseta Clevelands og
Roosevelts 5 þúsund hvorri á ári.
Mestur hluti eignanna gengur samt
til ekkju og dóttur hins látna, en
stórgjafir eru ákveSnar ýmsum
líknarstofnunum, skólum og bóka-
söfnum. Nemur sú fúlga miljón
dala. Öllu þjónustufólki sínu hef-
ir gamli maSurinn gefiS gjafir frá
einu þúsundi upp í 20 þúsundir og
sumu fastan lífeyri. ViS fráfall
Carnegie voru eignir hans taldar
30 miljónir dollara. En í lifanda
lífi hafSi hann gefiS burt einar
350 miljónir, og hefir enginr jafn-
ast viS “gamla Andy” í þeim
efnum.
Ole Hanson borg.*rstjcri í Se-
attle hefir lagt niSur embætti sitt.
Kom þaS flestum á óvart, því
maður sá hefir mikiS látiS til sín
taka og átti eftir aS sitja heilt ár.
Ætlar Hanson sér nú í fyrirlestra-
leiSangur um Bandaríkin og reyna
síSan aS krækja í forseta eða
varaforseta útnefningu hjá Repu-
blikkönum.
Elzti maSur í heimi er sagSur
eiga heima í Lexingtont Kentucky.
Sá heitir John Snell og er 131 árs
gamall.
Adam Schaeffer, Bandaríkja-
maSur var myrtur af mexikönsk-
um ræningjum í fyrri viku. Var
hann námaeigandi í Zacatecas í
Mexico. Bandaríkjastjórnin hef-
ir krafist bóta fyrir morSiS og aS
ræningjunum sé hegnt.
William Jennings Bryan hefir
lýst því yfir, aS hann sé aS öllu
leyti samþykkur utanríkismála"
stefnu Wilsons forseta og alþjóSa-
sambandinu eins og þaS liggur fyr-
ir.
Dr. Paul S. Renisch, sendiherra
Bandaríkjanna í Kína, hefir beSist
lausnar frá starfi sínu.
I
John J. Pershing yfirhershöfS-
ingi Bandaríkjahersins kom frá
Evrópu á mánudagsmorguninn.
Var honum fagnaS meS kostum
og kynjum í New York.
Mercier kardínáli, höfuS ka-
þólsku kirkjunnar í Belgíu, er nú á
leiS til Bandaríkjanna. HeL/
honum veriS booio þa»:ga5 og
mun vera í ráSi aS hanr. nal
irlestra um kjör Belgíu undir
ÞjóSverja. Var kardínálinn, s.o
sem kunnugt er, ótrauSur talsmaS-
ur hinna undirokuSu og stóS uppi
í hárinu á þýzku hervöldunum svo
mjög aS þau aS síSustu tóku hann
til fanga og sendu úr landi. Lík-
lega heimsækir kardínálinn Can-
ada líka.
Kona ein í Florida eignaSist
fimmbura á föstudaginn og þykja
þaS stórtíSindi.
BRETLAND
Bretar haaf kallaS her sinn heim
frá Archangel, sjávarborg Rússa
viS HvítahafiS, og er búist viS aS
hinar bandaþjóSiranr fari aS
dæmi þeirra.
KolanámuveikfalliS nýafstaSna
á Englandi kostaSi aS því er
skýrslur segja 37 miljónir sterlings-
punda. Tap námaeigenda er tal-
iS nema 27 miljónum og eru 12
miljónir af því fyrir skemdir.
Inchhape lávarSur, eigandi
helztu skipasmíSastöSvanna á
Englandi, hefir boSiS til sölu 40
ný vöruflutningaskip meS afarlágu
verði, en skilmálar fylgja sölunni,
og eru þeir þannig aS skipin mega
ekki verSa seld út úr landinu
næstu fjögur árin. VerS skin-
anna er frá 190,000 uppí 300,000
sterlingspund.
FiskiveiSar á Skotlandi hafa
aldrei veriS jafn arSsamar svo.
sögur fari af sem í sumar. Báta-
fiski meS ströndum fram er virt á
sex miljónir punda og er þaS 2
miljónum meira en áriS áSur.
Handleggjalaus maSur í Edin-
borg, John McDougall aS nafni,
drap konu sína nýlega; sparkaSi
hann hana til dauSs, er þau láu
saman í rúminu.
FullnaSarúrslit vínbannslagaat-
kvæSagreiSslunnar á Nýja Sjá-
landi eru nú komin. Unnu bann-
féndur meS 10 362 atkv, meiri-
hluta, og er þaS aS þakka her-
mannaatkvæSunum, því án þeirra
hefSu bannvinir sigraS meS 13-
896 atkvæSum.
1 borginni Dundee á Skotlandi
hafa hjónavígslur aukist aS stórum
mun og er heimkomnum hermönn-
um þakkaS þaS. I einum söfnuði
St. Andrews, voru 274 hjón gift
síSastliSna fimm mánuSi, og er
þaS 120 fleira en á sama tíma í
fyrra. Einkennilegt þykir hversu
margar ekkjur hafa inn gengiS
hiS heilaga hjónaband aS nýju.
Nokkrir hermenn hafa komiS heim
meS franskar unnustur og kvong-
ast þeim, skozku meyjunum til
kvalar og mæSu.
DýrtíSin á Englandi er afskap-
leg og fer vaxandi. Eftir skýrslu
þeirri, sem Sir Auckland Geddies
gaf í þinginu nýlega, haifa nauS-
synjar almennings hækkaS um
1 1 7 prósent síSan 1914.