Heimskringla - 17.09.1919, Qupperneq 1

SENDIÐ EFTIE
Okeypis Premíuskrá
yíir VERÐMÆTA MVNI
ROYAL CROWN SOAPS, Ltd.
654 Main St. Winnipeg
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 17. SEPT. 1919
CANADA
SambandsþingiS.
FriSarsamningarnir voru samþykt-
ir eftir langar og harSar umraeður í
neðri málstofu sambandsþingsins
um miS nætti á föstudagsnóttina,
eftir að feld hafSi veriS breyting-
artillaga viS þá frá Hon. W. S.
Fielding, sem var þess efnis að
Canada tæki á sig enga skuldbind-
ingu til þess að hjálpa öðrum
þjóðum, og að engin skerðing
yrði á núverandi sjálfstæðisfyrir-
komulagi landsins.
Hélt Fielding því fram að Can-
ada væri nýlenda Breta hvað sem
hver segði, og hann undi vel þvt
fyrirkomulagi, og þaS aS Canada
samþykti friðarsamningana væri
aSeins hégómi, því þaS sem Bret-
argerðu í þeim málum yrSi Can-
ada auðvitaS að sætta sig viS.
Canadamenn væru ekki þjóS.
Sir Robert L. Borden hafði áS-
ur getiS þess, aS friðarsamning-
arnir og alþjóSasamlbandiS hæfu
Canada til vegs meS öðrum þjóS"
um heimsins, og nú svaraSi Hon.
C. J. Doherty dómsmálaráSgjafi
Mr. Fielding og tók í sama streng-
inn og Borden. KvaS hann full-
trúa Canada á friðarþinginu hafa
haft hin sömu réttindi og fulltrúar
sjálfsstjórnarþjóSanna, og aS
Canada meS friðarsamningunum
vaeri viðurkend fullveðja þjóS. un.
Hér væri um enga skerðing á sjálf-
stæSi Iandsins aS ræSa, heldur um
aukning þess. Eins kvaS hann
enga skyldukvöS hvíla á Canada
um aS styrkja aðrar þjóSir meS
herafla á stríSstímum. Stjórnar-
nefnd alþjóSasambandsins ráS-
legSi aSeins hversu mikinn styrk
þessi eSa hin þjóðin ætti aS veita,
og væri þaS undir þjóSinni sjálfn
komiS aS hafna eSa samþykkja
þaer tillögur. SjálfstæSi Canada
liSi enga skerSing viS þaS, síSur
en svo. Væri því tillaga Field-
ings óþörf og ætti aS vera feld, og
svo varS. Greiddu allir liberalar
þingsins, 70 talsins henni meSat-
kvæSi, en allur stjórnarflokkurinn,
102 atkv., var á móti henni. FnS-
arsamningarnir voru þar meS sam-
þyktir óbreyttir.
Jarlinn af Athlone, bróSir Maríu
drotningar, verSur efttrmaður her-
togans af Dvonshire sem land^
stjóri Canada. VerSa skiftin a
næsta sumri. Jarlinn kallaSi sig
fyrir stríSiS prinzinn af Teck, en
af því þaS var þýzkur titill, lagðt
hann hann niSur meSan á stríSinu
stóS og tók jarlstitilinn í staðinn.
Um tvö hundruS fulltrúar sitja
nú á ráSstefnu í Ottawa til aS
ræSa um iðnaSarmál landsins og
hvernig bezt sé aS koma á sam-
vinnu milli verkveitenda og verka-
manna. Þ>ng þetta situr undir
leiðsögn Robertsons atvinnumála-
ráSgjafa. Stjórnarformenn hinna
ýmsu fylkja verSa á þessari ráð'
stefnu, og ennfremur Sir Robert L.
Borden og MacKenzie King.
Miss Anita MrFarlane hefir
höfSaS mál gegn Griffon Clarke,
TorontoauSmanni, fyrir eigmorSs-
svik og heimtar hún 25 þús. dali
sem hjartabalsam. Clark gifti sig
9. ágúst Miss Katheleen Smith fra
Montreal.
SjúkraskipiS Araguaya er vænt-
anlegt til Halifax á morgun meS
600 sjúka hermenn innan borSs.
Norsk-ameríska línan, sem
gengiS hefir á milli Noregs og
Bandaríkjanna í allmörg ár, ætlar
hér eftir aS hafa viðkomustaSi í
Canada. Fyrsta skipiS, sem kem-
ur til Montreal, verður Ranne-
fjord, kringum miSjan október.
Sir Alfred Smither, forseti
Grand Trunk járnbrautarfélags-
ins (ekki Grand Trunk Pacific),
hefir veriS í Ottawa undanfarnar
þrjár vikur og veriS aS semja um
sölu párnbrautarkerfisins til stjórh-
arinnar. Fór hann í fyrstu fram á
50 miljónir, en stjórnin sagSi hon-
um aS slíkt kæmi ekki til mála,
kerfiS yrSi aSeins keypt eftir mati
óvilhallra manna, og frá því verSi
yrSi svo dregiS þaS fé, sem Grand
Trunk félagiS hefSi svikist um aS
borga upp í G. T. P. lánin. Er
nú sagt aS Smithers hafi gengiS aS
þessum kjörum og aS bráSur bug-
ur verSi undinn aS þvi aS fá
kaupin gerS.
Iinntektir C. P. R. félagsins yfir
síSastliSiS fj árhagstímabil námu
$4,759,000. 1 fyrra á sama tíma
tíma voru þær $4,130,000.
Hon Edward Brown fjármála-
ráSgjafi Manitoba fylkis hefir ný-
lega tilkynt almenningi aS Mani-
tobastjórnin ætli aS taka $750,-
000 lán, sem ganga eigi til vega-
bóta og talsímalagninga. Á þetta
lán aS nást meS sölu verðbréfa. ,
Sýninguna í Toronto sóttu aS
þessu sinni 1.302,000 manns.
Mathers dómstjóri í Manitoba
hefir lýst því yfir, aS 86 hjóna'
skilnaSarbeiSnir hafi borist Mani-
tobadómstólunum síSan í ársbyrj-
1200 verkamenn viS Welland
skipaskurSinn gerSu verkfall á
fimtudaginn og heimtuSu 8 stunda
vinnutíma.
Kona ein í Woodstock N. B.
hefir lýst því yfir aS hún yrSi í
kjöri til sambandsþingsins viS í-
höndfarandi aukakosningar fyrir
Carlton kjördæmiS. Nafn henn-
ar er Mrs. Minnie Bell Adney, og
er hún hjúkrunarkona. KveSst
hún fylgja Unionstjórninni aS mál-
um. Carlton kjördæmiS var áS-
ur þingsæti Hon. Frank B. Car-
vell’s.
Itali var hengdur fyrir morS í
Montreal á föstudaginn var, og
leiS klukkustund frá því snaran
var látin um háls honum og þar til
læknar úrskurSuSu hann dauSan.
Eftir 1 0 mínútur var hann tekinn
úr gálganum, en lífsmörk sáust 50
mínútum lengur. BöSullinn Ellis
kennir því um aS svona hörmulega
tókst, aS maSurinn hafi veriS of
léttur, aSeins 125 pund.
bera, og gæti ekki gert verkfall, og
Peters, borgarstjórirm í Boston,
lýsti því yfir, aS þessir menn, sem
verkfall hefðu gert, hefðu fyrirgert
rétti sínum til stöðu í opinberri
þjónustu í framtíSinni. Nú hefir
lögreglan snúiS sér til Samuels
Compers, forseta verkamanna-
sambandsins í Banadríkjunum og
beSiS hann hjálpar, og hefir hann
lofaS þeim ásjá sinni. En meSan
þessu framvindur er Boston í hers-
höndum.
Astor lávarSur og Capt. John
Jacob Astor sonur hans, hafa rétt
nýlega selt bygginguna Exchange
Court í New York fyrir 5 miljónir
dollara. Byggingin er 12 hæSir
og er fyrir skrifstofur. ASra bygg-
ingu seldu þeir feSgar í V/allstreet
fyrir 2 miljónir dala. Hvort-
tveggja í reiSum peningum.
ÞaS þykir tíSindum sæta aS
síSan aS vínusölubanniS komst á
í New York hefir neyzla óáfengra
drykkja, svo sem lemonade og
sódavatns, fariS stórum minkandi
í staS þess aS aukast, eins og al-
ment var búist viS. Því er um
kent aS vínsölustaðirnir, sem nú
eru lokaSir, hafi selt svo mikiS af
drykkjum þessum áSur og engir
staSir hafi fylt skarS þeirra.
Frægasti barnavinur í Banda-
ríkjunum, Ban. Lindsay domari
viS unglingaréttinn í Denver, Col-
orado, hefir nýlega veriS dæmdur
í 8 mánaSa fangelsisvist fyrir þag-
mælsku. Svo stóS á aS kona ein
var sökuS um aS hafa myrt mann
sinn, en var sýknuS, sökum þess
aS sonur hennar ungur bar þaS
fyrir réttinum aS foreldrarnii
hefSu flogist á um byssuna, og aS
skotiS hefSi fariS úr byssunni af
slysi. Drengurinn hafSi veriS um
tírna undir haldi unglingaréttarins
og hafSi sagt Lindsay sögu harma-
atburSarins. Nú heimtaSi glæpa-
málsdómarinn í morSmálinu aS
Lindsay segSi frá því er pilturinn
hefSi sagt honum, en hann neitaSi,
sagSist aldrei hafa rofiS þagnareiS
sinn viS drengina ennþá, og ætlaSi
sér ekki aS gera þaS í framtíSinni.
Þetta kallaSi hinn dómarinn
móðgun viS réttinn og dæmdi
Lindsay í 2000 dollara sekt eSa 8
mánaSa fangelsi. Kaus Lindsay
FangelsiS. Hafa vinir Lindsays
viljaS borga fyrir hann sektina, en
hann hefir ekki viljaS þiggja þaS.
BRETLAND
ISLAND
BANDARIKIN
Eldur kom upp í olíuverksmiSju
á Long Island, New York, á laug-
ardaginn og helt afram fram a
mánudag. Nam skaSinn 2 milj-
ónum dala og fimtíu menn urðu
fyrir meiSslum.
Landstjórinn á Irlandi, French
lávarSur, hefir aS tilhlutun ensku
stjórnarinnar hafist handa gegn(
Sinn Feiners og látiS vopnaSa her-^
menn loka þingi þeirra í Dublin og
öSrum fundarstöðum víðsvegarj
um landiS. Einnig hefir nokkrum'
af helztu leiStogunum veriS varp-J
aS í fangelsi, og bann gefiS út^
gegn fundahöldum Sinn Feiners
í landinu. Er þaS tilgangur,
stjórnarinnar aS uppræta Sinn
Fein flokkinn meS húS og hári.
Álítur hún hann valdandi óöld
þeirri, sem ríkt hefir í suðurhluta
Irlands hin síSari árin. án þetta
tiltæki stjórnarinnar mælist mis-
jafnt fyrir. Ulstermenn, hinir
svörnu féndur sjálfstjórnarinnar,
láta vel yfir, enda mun þetta aS
þeirra undirlagi gert. Heimastjórn-
ar-Irar, eSa Nationalistar, álíta
þetta hiS mesta glapræði, sem aS-
eins leiði til aS vekja frekari óvild
og hatur til Breta en áSur var, og
í sama strenginn tóku mörg af
relztu blöðum Englendinga sjálfraj
svo sem Manchester Guardian og
London Times. LeiStogi Sinn
"'einers, Edward de Valera, er nú
staddur í Bandaríkjunum. Er
lonum bárust þessar fréttir, varS
íonum aSeins aS orSi: Hér hef-
ir enska stjórnin rekiS síðasta
naglann í líkkistu sína.
VerkamannaþingiS í Glasgow
samþykti 11. þ. m. meS miklum
meirihluta aS krefjast þess af
stjórninni aS gera allar námur
andsins aS þjóSareign. Einnig
crefst þingiS þess, aS stjórin um-
svifalaust kalli heim her sinn úr
Tússlandi og láti Rússa sjálfráSa
um stjórnarfar sitt. Svo samþykti
jingiS mótmæli gegn aSförum
stjórnarinnar á Irlandi og heimtaSi
aS herinn væri kallaSur burtu og
aS lrar fengu aS ráSa sínum mál-
um sjálfir. Þegar þess er gætt aS
flestar tillögur þessar voru sam-
óyktar því nær í einu hljóSi, og á
þinginu sátu 10 þusund fulltruar,
er Lloyd George stjóminni gefiS
ljótt glóSarauga, og verra bíSur
hennar úr annari átt.
Fjórar og hálfa miljón Sterlings-
punda hafa ÞjóSverjar sent yfir til
Lundúna, til matvælakaupa.
Frá Alþingi.
Sigurjón FriSjónsson flytur frv.
um tekjuskatt og eignaskatt, all-
mikinn bálk. Er því ætlaS aS
koma í staS ýmsra ákvæSa í gild-
andi tekjuskattslögum og jafn-
fram afnemur þaS lög um dýrtíSar
og gróSaskatt frá 1918.
ÁkvæSi þau er mestu máli
skifta eru þessi:
UpphæS tekjuskatts.
Tekjuskattur skal lagSur á tekj-
ur skattþegns næsta almanaksár á
undan framtalinu, þannig: Af hin-
um fyrstu þúsund krónum skatt-
skyldum greiSist /4 af hundraSi;
af því, sem tekjurnar eru yfir 1 000
kr. og aS 2000 kr., greiSist /2 af
hundraSi; af því, sem tekjurnar
eru yfir 2000 kr. og aS 3000 kr.,
greiðist % af hundraSi, o. s. frv.,
þannig aS skatturinn eykst um /4
af hundraði meS hverju þúsundi
sem tekjurnar hækka, alt aS 25 af
hundraSi, sem greiSist af því, sem
tekjurnar erU yfir 99 þúsund kr.
Bostonborg hefir haft oeirSa-
sama tíma undanfarna viku og hef-
ir enn. Lögreglan gerði verkfall
fyrra miSvikudag, og samdægurs
var sú óöld a komin aS til stor-
vandræSa horfSi, en ekki vildi
borgarráSiS semja viS lögregluna
heldur leitaði til ríkisstjórans Cool-
idge, og baS hann hjálpar. Sendi
hann þegar hermenn til gæzlu í
borginni, en þa for aS grana gam-
aniS. Lenti nú í handalögmál og
barsmíSir, og er þaS dugSi ekki
var gripiS til byssunnar og skotiS
á lýSinn og á helztu götuhornum
voru settar vélabyssur —Machine-
gun — til þess aS ægja óaldar-
seggjunum. Mistu 10 menn lífiS 1 ■
þessum óeirSum og fjöldinn allur j
meiddist. Er hér var komiS sög',
unni gengu flest verkamannafélög-
in í liS meS lögreglunni og hótuðu
allsherjar verkfalli, ef kröfum lög-
reglunnar yrSi ekki sint, en borg-
arráSiS svaraði meS því aS reka
hana. Ríkisstjórin sagði aS ekki
væri hægt aS semja viS svikara,
lögreglan væri þjónar hins opin-
Þrjú hundruS þúsund bushel a!
hveiti brunnu nýlega í Pittsburg,
Penn. SkaSinn nemur $500,000.
Prinzinn af Wales ætlar aS
heimsækja Bandaríkin snemma í
nóvember. VerSur hann gestur
f orsteah j ónanna.
VoSa stormur geysaSi yfir sjáv-
arströud Texas á mánudaginn var;
gekk sjórinn á land í slíkum ham-
förum aS húsum var sópaS í burtu
og fólk sogaSist meS út í hyldýp-
iS og druknaSi. Segja síSustu
fregnir aS um 200 manns hafi far
ist og aS 3000 séu heimilislausir. 1
Mestir voru skaSarnir í bænum
Corpus Christi, sem liggur á tanga
er skerst út í Nueces Bay; eru flest
hús þar skemd eða gersamlega
sópaS burtu.
Tveggja miljóna dollara eld-
skaSi varS í bænum Sheffield,
Alabana, á þriSjudagsnóttina.
Brunnu þar tvær verksmiSjur.
Manntjón varS ekki.
Arthur Henderson, verkamanna-
leiStoginn, var kosinn á þing fyrir
Widnes kjördæmi, í Lancester 12.
þ. m. Var þetta aukakosning og
hafSi stjórnarsinni skipaS sætiS
áSur. En nú náði Henderson því
meS 1200 atkv. meirihluta. Hend-
erson var áður ráSgjafi í Asquith-
stjórninni og þótti hinn nýtasti
maSur, en hann átti eigi samleiS
meS Lloyd George og urSu þeir
bitrustu féndur. Féll Henderson
viS síSustu kosningar mest fyrir þá
sök aS hann var talinn hlyntur
Bolshevikum í Rússlandi, og mun
svo vera ennþá. En hugur enskra
kjósenda virSist hafa breyzt síSan,
því annars mundu þeir ekki hafa
kosiS Arthur Henderson. Hend-
erson tekur nú viS leiSsögn stjórn-
arandstæSinga í þinginu.
Lloyd George, sem nú er stadd-
ur í París, krefst þess af friSar-,
þinginu aS þaS ljúki ekki störfum
sínum fyr en Vilhjálmur keisari
hafi veriS framseldur af Hollend'
ingum og dreginn fyrir lög og
dóm.
Skattskyldar tekjur.
Tekjuskattur greiSist bæSi af
atvinnutekjum og eignartekjum.
Teljast skattskyldar tekjur hvers-
konar laun, ávöxtur, arður eSa
gróSi, sem gjaldanda hlotnast og
metiS verSur til peninga, svo sem:
a. Tekjur af embættum, sýslum
og hverskonar andlegri vinnu, svo
og biSlaun, lífeyrir og hverskonar
styrktarfé.
b. Tekjur af landbúnaSi, sjávar-
útvegi, iSnaSi, námurekstri, sigl'
ingum, verzlun, veitingasölu og
hverjum öSrum atvinnuvegi og
líkamlegri vinnu.
c. Landskuldir af leigujörðum
og arSur af hverskonar ítökum og
hlunnindum, leiga eftir hús, lóSir
og skip, og áætlaS afgjald hvers-
konar fasteignar, sem eigandi not-
ar sjálfur. Ennfremur leiga eftir
innstæSukúgildi á jörSum og arS-
ur af byggingarpeningi og öSru
lausafé, sem á leigu er sett.
d. ArSur af hverskonar verS-
bréfum, skuldabréfum, vaxtabréf-
um og hlutábréfum; svo og vextir
af útistandandi skuldum og öSr-
um f járkröfum, þó bréf sé eigi fyr-
ir, sparisjóSsinnlögum og hverri
annari arSberandi innstæSu.
e. Gjafarfé, veSfé, vinningur af
spilum, happadrætti og öSru slíku.
f. ÁgóSi viS sölu á eign, aS þvi
leyti, sem húp vex í verSi án til-
kostnaSar af hálfu eiganda.
Af tekjum þeim sem fást méS
því aS eySa stofnfe eSa taka lán,
skal ekki greiSa tekjuskatt, né
heldur fjárauka þeim, sem fæst
viS arf, stofnun hjúskapar,
greiSslu lífsábyrgðar, brunabóta
eSa þesskonar.
f. ArS af félagseign, sem áSur
hefir veriS skattlagSur í óskiftu.
TekjuupphæS skal ávalt deilan-
leg meS 50; þaS, sem þar er fram
yfir , kemur eigi til greina skatftin-
um til hækkunar.
Eignarskattur.
Eignarskattur skal vera 2 af
hverju þúsundi skattskyldrar
eignar, eins og hún var 31. des.
næst á undan framtalinu.
ÁSur en eignarskattur er á-
kveSinn, skal draga frá eignarupp-
hæSinni skuldir allar, svo og 200
kr. fyrir konu hans og hvert þaS
rf börnum þeirra, kjörbörnum og
fósturbörnum, sem eigi telur fram
eignir sér í lagi, og er sú frádregna
upphæS skattfrjáls. AS öðru leyti
fellur skatturinn jafnt á allar eign-
ir, hvort heldur er fasteign eSa
lausafé, skepnur eSa dauSir mun-
ir, peningar eSa verSbréf, úti-
standandi skuldir eSa aSrar fjár-
kröfur og verSmæt eignarréttindi.
MeS verSIag fasteigna skal fariS
eftir gildandi jarSamati; en verS-
lag á öSrum eignum sé sett eftir
gangverSi eSa áætluSu söluverSi.
Frádráttur.
ÁSur en tekjuskattur er ákveS-
inn, skal draga frá tekjunum:
a. FæSispeninga 365 kr., eSa 1
kr. á dag, fyrir hvern framtelj-
anda og hvern þann heimilismann,
sem telst til fjölskyldu hans og eigi
telur fram sérstaklega.
b. SkrifstofukostnaS embættis-
manna og lögmæltar kvaSir, sem
ém bætti kunna aS fylgja.
c. Annan kostnaS viS atvinnu-
rekstur, svo sem kaupgjald alls-
konar, þar meS taliS fæSi, land
skuldir, kúgildaleiga leiguliSa,
húsaleiga leigjanda o. s. frv. Þó
skal eigi draga frá kaupgjald til
fjölskyldu gjaldanda, nema þess
eSa þeirra af fjölskyldunni, sem
telja fram tekjur sínar sér í lagi.
d. MeSlag meS börnum, sem
eru utan heimilis; svo og náms-
kostnaS.
e. Vexti af skuldum gjaldanda.
Listaverkasafn Einars Jónssonar.
ViS þaS og í því er nú unn-
iS daglega af fjölda manns: mok'
aS, steypt, sagaS, neglt og heflaS.
StöSvaSist bygging þess 1916, af
dýrtíS og öSrum erfiSleikum, en
byrjaSi nú fyrst í júní aftur meS
endurnýjuóu afli. VerSur steyp-
unni sennilegast lokiS eftir rúma
viku. En þá er eftir feikna vinna
bæSi utan húss og innan, svo ekki
er gert ráS fyrir aS húsiS verSi til-\
búiS fyr en í fyrsta lagi í janúar
eSa febrúar í vetur. En þá verSur
líka risin upp verSug bygging yfir
verk okkar víSfrægasta listamanns
núlifandi, og sjálfan hann. Er
honum ætlaSur bústaSur á efstu
hæS, en undir henni er hinn mikli
salur, sem verk hans eiga aS geym-
ast í. Utan á húsinu, á ýmsa stalla
eiga aS koma standmyndir úr sögu
og goSafræSi, svo sem AuShumla
o. fl. Á Einar eftir aS móta þær
myndir.
1 haust mun Einar Jónsson
koma til Kaupmannahafnar frá
Ameríku og fara aS undirbúa
flutning mynda sinna heim. Er
eitt þeirra þegar komiS — Þor-
finnur karlsefni, frá Ameríku, þaS
er hann gerSi fyrir Vestur-lslend-
inga. Og þá fer og sennilega aS
líSa aS bættum kjörum “Útilegu-
mannsins” hans, þessa alnboga-
barns íslenzkrar listar, sem staðiS
hefir ár eftir ár honum og öllu
landi til skammar, og ekki aSeins
þjóSinni heldur hefir og lista-
manninum og höggmyndalistinni
opinber óvirSing í meSferSinni á
honum. Þó enginn geti taliS “tjti-
legumanninn fagurt verk, þá er
hann stóreinkennilegt og frumlegt
verk, sprunginn út úr þjóSarsál-
inni, og því bein af okkar beinum
og hold af okkar holdi. Útlit hans
nú og eins og þaS hefir veriS upp
á síSkastiS, er því einn vottur þess
hve lítiS viS virSum okkar eigin
sérkennileik og þjóSarsvip. —
En næsta sumar vonar maSur,
aS hann, ásamt öSrum listaverk-
um Einars Jónssonar, verSi kom-
inn á góSan staS í hinu nýja húsi,
og standi þar sem einn aSaldrátt-
urinn í lífsverki listamannsins okk-
ar, sá drátturinn, sem snertir okk'
ur ef til vill mest.
-------0-------- u T
.4 ***-»*-J