Heimskringla - 17.09.1919, Síða 7

WINNIPEG, 17. SEPT. 1919.
HEIMSKRINGLA
7. BLAÐSIÐA
I.
Fréttabréf.
Piney, >Man. 7. sept. 191?.
Hr. ritstj. Heimskringlu!
Eg sendi þér hér nokkrar lfnur
til þess aS lesendur blaÖs þins sjái
það aS hér í Piney eru lifandi Is'
lendingíir, eins og í svo mörgum
öSrum bygSum Islendinga í þessu
lanai. Og ætla eg þá iyrst að
óska þér, nerra ritstjóri, til ham-
ingju og langra lífdaga í ritstjóra-
hasætinu. Eg aS vísu fyrir mína
persónu efast ekki um aS þú sómir
þér þar vel og standir vel í stöSu
þinni, þar sem anarsstaSar. Því
þaS mátt þú víst eiga( aS starfræk-
inn hefir þú víst altaf veriS. ESa
þaS varst þú í fylsta máta fyrir 1 6
—20 árum síSan, þá er þú varst
búSarmaSur hjá litlu Gránu á
Oddeyri, og út'nlutaSir þar mjöS-
inni; og þótt aS mjaSarskömmin
vaeri máske í þynnra lagi stundum,
þá vissi heimurinn þaS aS þaS var
ekki annaS en húsbóndahollusta
þín og skyldurækni, sem slíku kom
til leiSar. Og slíkt er ætíS í há-
vegum haft.
Hér viS Piney P. O. eru, aS eg
bezt veit, um 20 íslenzkar fjöl-
skyldur, og er ekki hægt annaS aS
segja en aS þeim öllum líSi mik-
iS fremur vel, bæSi á sál og lík-
ama. Og munu þær allar hafa
nóg til aS bíta og brenna, og sem
betur fer eru nokkrar þeirra vel af-
lögufærar, sem kallaS er, og geta
því kastaS molum af borSum sín-
um til þeirra, sem minna hafa.
Samkomulag á milli bygSarbúa j
má kallast aS sé í betra meSallagi;
ber ekki á neinni sundrung, nema
ef helzt mætti kallast í trúmálum
og litíllega í stjórnmálum. En
mikiS hefir nú samt lagast meS |
stjórnmáladeilur munna á miSal
stjórn (Unionstjórn) varS til, því \
stjórn Unionstjórn) varS til, því,
þaS sannast hér sem víSa annars-
staSar, aS piönnum smakkast vel \
á hraeringsspæninum, einkanlega
sé skyriS vel síjaS áSur en hrært
er. Aftur gengur ver meS trú-
málin. Því þar virSist sem eng-
in samsuSa geti komiS til greina,
því aSallega munu vera hér þrír
þessir svokölluSu trúarbragSa- j
flokkar, og eru þeir lúterskir, únít',
arar og síSast( en ekki sizt þeir
sem trúa á mitt sinn og megin, og
náttúrlega um leiS á dollarinn. En
hugsanlegt er nú samt, aS þessi á-
greiningur stafi aS mestu leyti af
því, aS þaS virSist sem aS bæSi
prestar og Levítar hafi alveg
gleymt Piney- eSa Furudals-söfn-
uSi, því svo munu lúterskir hafa
nefnt söfnuS sinn hér fyr meir i
þessari bygS. Heyrt hefi eg sagt,
aS ekki hafi veriS höfS hér messa ■
í meira en ár, og enginn prestv'gS-
ur maSur sézt hér á ferS nema
þegar dauSsföll bera aS höndum.
Og þá verSa bygSarbúar aS
kaupa presta frá stórborginni
Winnipeg, því nær eru þeir góSu
herrar ekki búfestir. Þetta hefir
talsvcrö óþægindi ( för meS sér,
og va‘.ri samarlega ekki langt fra
vegi þó aS eitthvert af hinurr.
krisrií ígu félogum í Wir'aipeg li'i
hingaS horn wra viS og viS, því
eg efast ekkert um aS góS sam-
vinna gæti fengist í þessari bygS,
ef aS aSgætinn prestur og af
hjarta lítillátur kæmi hér og tal-
aSi til fólksins í nafni....... A
Hér hafa veriS haldnar tvær
fagnaSarsamkomur á þessu sumri,
til þess aS heilsa og fagna aftur-
komnum hermönnum, og hafa Is-
lendingar í þessari bygS staSiS
fyrir báSum þeim. Var önnur
haldin 6.' júlí eingöngu fyrir ís-
lenzka afturkomna hermenn, sem
þá voru allir komnir til baká, sem
héSan höfSu fariS í stríSiS, en
þeir voru átta aS tölu, og sést þvíj
aS Piney-lslendingar hafa gert vel
meS þáttöku í stríSinu eins og svo
.margar aSrar bygSir Islendinga
víSsvegar um landiS, þótt dálítiS
, sé þaS misjafnt, því miSur. En
| PineybygSin getur hrósaS happi
i miklu fyrir aS allir þeir ísilenzkir
drengir, sem héSan fóru, komu
' aftur til baka fullhraustir og ó-
í skemdir af völdum ÞjóSverjanna.
Samt hefir þaS skygt á gleSina, aS
einn af afturkomnu hermönnunum
kom til baka veikur af eftirköstum
íntluenzunnar, og sem leiddi hann
11 h.nstu hvflu 3. ágúst í sumar.
Piltur þessi var Þorsíeinn Kristinn
Goodmann, sonur þeirra heiSurs-
hjóna Hreins og SigríSar Good'
mann her í bygSinni. Þorsteinn
sál. var mjög góSur og gætinn
piltur, og hugljúfi bæSi foreldraj
cg systkina og allra þeirra sem aS
honum kyntust; og er hans því sárt!
saknaS bæSi af vandamönnum og
öSrum, og ekkis ízt þeim mönnumj
sem voru félagar hans í gegnum ó-
friSinn hinn mikla í Evrópu.
Þessi hin rnikla gleSisamkoma,
sem haldin var 6. júlí, var haldin
aS tilhlutun íslenzku kvenannna1
hér, og sýndu þær frábæran dugn-
aS og framúrskarandi gjafmildi
viS þaS tækifæri, sem svo oft áS-
ur, viS aS gleSja og hlúa aS her-
mönnunum.. Samkoman fór hiS
prýSilegasta fram undir umsjón
herra Einars Einarssonar, sem setti
hana meS mjög snjallri og vel1
valdri ræSu. Þar næst töluSu
þeir Magnús Jónsson, Björn Þor-
valdsson, Jón Arnórsson, Ólafur
Ólafsson, húsfrú SigríSur Good-
mann og Kristrún Þorvaldsson, og
frumsamiS kvæSi flutti húsfrú Ás-
gerSur Freeman. Öllu þessu fólki
sagSist ljómandi vel, og lét 1 ljós
fögnuS sinn yfir heimkomu her-
mannanna ogf þeim góSa sigri og
endalokum, sem á stríSinu urSu á
hlaS bandamanna. Sungin voru
íslenzk lög eftir hverri ræSu undir
forustu Einars, og sungin voru þar
einnig tvö frumsamin kvæSi eftir
herra SigurS J. Magnússon og sem
eg sendi hér meS til birtingar til aS
fólki út í frá gefist ækifæri á aS
kynnast þeim. Svo endaSi þessi
samkoma meS blessaSri kaffi-
drykkju og kökuáti, og allir héldu
heim til sín — fullir — bæSi af
mat og kaffi og glöSum endur-
minningum.
Hin síSari samkoman var hald-
in 2. dag ágúst, oS tilhlutun allra
Islendinga hér, og var þá boS*S
sem heiSursgestum öllum aftur-
komnum hprmönunm, af hvaSa
þjóSflokki sem þeir voru, og var
þeim öllum veitt ríflega bæSi mat-
ur og kaffi allan þann dag, líkt og
tíSkaSist í t sórveizlum heima á
gamla landinu; yxnum var slátraS
í stykkjatali og alifuglar troSnir út
og steiktir, til þess aS hermennirn-
ir fengju nú þaS aS borSa, sem ó'
líklegast var aS þeir hefSu fengiS
í skotgröfunum á Frakklandi. A8-
alræSuna flutti þann dag séra
Magnús J. Skaftason, sem fenginn
var alla leiS frá Winnipeg á kostn-
aS íslendinga hér. Fleiri ræSur
voru fluttar bæSi á enskri og ís-
lenzkri tungu. Allskonar íþróttir
voru sýndar, og síSast en ekki
sízt var fólki boSiS aS koma til
eins stórhýsifi bæjarins (sem er
eign kvenfélagsins hér)t og þar
gafst öllum, sem vildu, tækifæri til
þess aS sýna list sína í hinni al-
þektu og ánægjulegu fótamentun,
s(em er hér eins og víSa annars-
staSar iSkuS á afar háu stigi. ViS
þaS mun fólk hafa skemt sér til
dagrenningar næsta dag.
Eitt er þaS, sem hægt er aS
segja aS þessi bygS hafi fram yfir
flestar aSrar bygSir; en þaS er, aS
hér höfum viS töframann( eSa
galdra mætti máske nefna þaS.
Dregur hann neizluvatn frá undir-
djúpi jarSarinnar til yfirborSs
hennar meS fjölkyngi sinni, ogi
notar hann til þess bor einn á-
þekkan því, sem leir- eSur gler- j
borar vorp^á Islandi hér fyrrum,!
á meSan fólk var svo nítiS aS þaS j
boraSi og spengdi leirtau sitt, er
brotnaSi. Hvernig aS Lárus (því^
þaS er nafn mannsins) magnar bor
þenann svo aS hann geti boraS göt
í gegnum jörSina meS honum. er
| víst flestum hulin ráSgáta. En
þaS eitt er víst, aS eftir aS hann
I þannig heíir boraS jösSina, seiSir
l hann þar upp um vatn meS svo
miklum krafti aS ekki tekur nema
nokkrar mínútur aS fyíla 320 pt.
keröld, og einsdæmi er þaS ekki,
aS krafturinn hafi veriS svo mik-
ill á vatninu, þegar upp kom, aS
l beinn vatnsbogi hafi staSiS ein I 2
— 1 5 fet upp í loftiS. Vatn þetta
þykir ágætt neyzluvatn, og hafa
því flestir eSa allir bændur hér
fengiS Lárus til þess aS ná þessu
undra djúpvatni upp rétt viS hliS
þeirra; og dæmalaust er þaS ekki,
aS þaS hafi veriS leitt inn í húsin,
rétt aS höfSalagi hjónanna. Og
því fylgja þau þægindi, aS ekki
þarf nema aS rísa upp viS olnboga
til þess aS svala þorsta sínum, ef
erfitt verk hefir veriS unniS eSa ef
heitt er í veSri. Geti nú einhver
önnur bygS bent mér á aSra eins
galdra og þetta, eSa mann sem
hefir meira samneyti viS undir-
djúp jarSarinnar, þá skal eg taka
minn hatt af höfSinu.
BújarSir hér í grénd eru afar
mikiS aS stíga í verSi, og eftir-
spurn aS aukast eftir þeim. Og
ekki er þaS dæmalaust aS ein bú-
jörS hafi stígiS í verSu um 500
dollara á 24 klukkustundum, og
mun þaS þykja dágóS verShækk"
un. Til eru hér lönd eSur bú-
jarSir, sem kauþa má og einnig fá
gefins frá stjórninni, því heldur
finst nú mönnum aS hún vera gjaf-
mild, blessuS, og innileg í viSskift-
um, einkum viS afturkomna her-
menn sína. Búast mætti nú samt
máske viS, aS hún (stjórnin) vildi
láta þá sýna löghlýSni og þægi-
legt viSmót í staSinn, sem ekki er
neitt láandi.
Enda eg svo þessar línur mín-
ar meS heillaóskum til allra les-
enda Heimskringlu gömlu.
0 MeS vinsemd.
Jón Jónsson.
Villuspor.
Æsku gjálíf gönuskeiS
clla sálarþrautum;
Löngum hál er líísins leiS,
leynist tál á brautum.
Sólarlag.
' Dagur kveSju blíSa bauS,
1 dofnaSi þ"s-*o kliSur,
1 þegar sólser rendirauS
i í ránar djúpiS niSur.
M. Ingimarsson.
II.
Minn hermanna.
(KvæSi flutt á samkomu í Piney,
Man., 6. júlí 1919, af SigurSi J.
Magnússyni.)
Heilir, sælir, hollu vinir,
heilsar ykkur bygSin kæra,
þar sem ungir unduS þiS :,:
Grónir akrar, grænir hlynir
gleSibrosin ykkur færa
:,: yfir sviphýrt æskusviS. :,:
Hýrnar manna hugsun yfir,
hýrnar yfir hverjum bænum,
:,: þar sem ykkar eru spor. :,:
GleSi-vona ljósiS lifir
líkt og hvísli rödd í blænum:
fögnum, nú er friSar vor. :,:
NiSja móSir fagnar og faSir,
fenginn heim aS loknu verki
:,: friSar boSa fósturlands. :,:
Áfram mun um aldaraSir
efst í sögu skjaldarmerki
:,: VirSing sigurvegarans. :,:
III.
S t ö k u r.
Þreyta.
AS kvöldi dags nær kraftaþrotinn,
kasta eg af mér iSjufærum;
á fletiS strax af lúa lotinn
legst og fagna blundi værum.
Haustsvipur.
Björkin fellir blöSin bleik,
beygSur aS velli er æruprís;
svignar ellilömuS eik,
aS fimbulspelli aldan rís.
(æruprís er gras eSa jurt.)
VetrarkvíSi.
KvíSa vallar visin strá
klakavetri hörSum,
kembir stalla og urSir á
kóf úr fjalla skörSum.
Vetrarkvöld.
Flýktir yfir foldar haddi
fölur norSurljósa fáni,
glottir hríms viS gljáum gaddi
geigvænlegur ur^armáni.
Mold.
Þú dökka, raka( mjúka mold,
sem mildi sólar hefir þítt;
hve ann eg þér, hve óska’ eg mér
aS um þig streymi sumar nýtt.
Þú varma, þögla máttka mold,
hve mildur stígur ilmur þinn
til himins upp, er árdags blær
þér úSann strýkur hægt af kinn.
Þú vagga blóma vær og hlý,
sem veígt um stein og saltan ós,
viS daggarbrjóst þín dafnar vel
og drekkur fegurS sérhver rós.
Þú byrgir hjörtun hljóS og kold
viS hjarta þitt, sem fallin strá.
Þér fólu eilíf, óþekt völd
aS endurskapa jarSlíf smá.
Hulda.
EimreiSin.
Islendingadaguri n
í Winnipeg.
(NiSurl.)
II. kafli byrjar þannig:
“Þannig, móSir, aldir ár,
ýmist gegnum bros og tár
ertu söm og eins og forSum fögur.’
Og næsta erindi byrjar þannig:
“Einnig þegar örlög köld
ógnuSu þér þúsund föld,
varstu ástrík móSir mitt í harmi.”
SíSasta erindiS í þessum kafla
er svona:
“Árin liSu, skuggar ský,
skín þér sólin enn á ný.
framtíð brosir, björtum lofar degi.
“Frjálst er enn í fjallasal”,
frelsi býr í hverjum dal(
íslenzk þjóS á endurreisnar vegi.”
Þetta, sem höfundurinn í al- ^
gerSu hugsunarleysi eSa fljótfærni
seilist eftir til Steingríms, á ekki á
nokkurn hátt heima í þessu kvæSi.
Sá óviSjafnanlegi höfundur, Stein-
grímur, er hátt upp í hamrakór í
ríki guSs og náttúrunnar, alfrjáls |
frá öllu þjóSlí^3þjarki, og þar
framleiddi sá snillingur sína fögru
tóna. En hér í þessu hlýja og
góSa kvæSi er hr. J. G. Hjaltalín
algert bundinn sögu þjóðar sinnar(
er meS lífi og sál í ríki og tilveru
íslenzka þjóSlífsins. Og ef hann
hefSi sagt í staSinn fyrir hending-
una frá Steingr.: Frjálst er orSiS
firSaval, eSa eitthvaS líkt því, þá
hefSi hugsunin orSiS laukrétt viS
efniS undan og eftir í þessu erindi.
Þetta finst mér sorglega leiSinlegt.
III. kaflinn, meS tveimur erind'
um, geymir hina meinlokuna, sem
er aðeins innifalin í einu orSi. Þar
byrjar höf.:
“Tárin öll, sem á tímans braut
titrandi féllu þér í skaut
geta meS guSskrafti sínum
kveSiS þér nýjan náSardóm,
ný og lífgandi frelsis blóm
framleitt í fótsporum þínum.”
Ef þetta orS, sem eg hefi undir-
strikaS, “geta”, hefSu staSiS í
þessu sambandi í liSinni tíS, þeg-
ar Islendingar stóSu milli vonar og
ótta í sinni stjórnarfarslegu frelsis-
baráttu, þá var slíkt hárrétt. En
nú( þegar baráttunni er lokiS og
frelsiS' og sjálfstæSiS fengiS, þá
var rétt og sjálfsagt aS segja:
Tárin öll sem á tímans braut
titrandi féllu þér í skaut
gátu meS guSskrafti sínum
ÞaS er langt frá því aS eg segi
þetta í nokkurri Övild, mér sárna
þessir gallar á góSu kvæSi, og þaS
sýnir aSeins fljótfærni eSa ovand-
virkni aS fleygja of fljótt frá sér
í pressuna góSri hugsun sem þurfti
aS veía hrein og fáguS. En þaS
sýnir ekki aS Hjaltalín ekki geti,
ViS mánaSamótin næstu er yfirstandandl árgangi blaSsins lokiS.
Og er vér förum aS yfirlíta áskrifendaskrána( verSum vér þess varir
aS fjölda margir áskrifendur skulda blaSinu, ekki einasta fyrir þenn-
an árgang, heldur lengra til baka. En til þess aS blaSiS fái staSiS í
skilum viS viSskiftamenn sína og kaupendur, þarf þaS aS fá þaS, sem
þaS á útistandandi hjá öSrum, og þá eSliíega hjá kaupendunum.
Vonumst vér því til aS ekki þurfi n.ema minna menn á skyldur sínar
í þessu efni til þess aS þeir standi skih á skuldum sínum viS blaSiS.
Heimskringla er ekki í hverri viku aS minna menn á aS þeir hafi
ekki borgaS áskriftargjald sitt. Telur hún aS virSingu kaupenda
sinna sé misboSiS meS því. En hún ætlast þá líka til, aS þegar hún
kallar eftir sínu, meti menn orS sín og eigin virSingu svo mikils, aS
þeir láti ekki þurfa aS gera þaS oft. ÞaS eru því tilmæli vor, aS sem
flestir fari nú aS sýna lit á borgun úr þessu, á því er þeir skulda.
BlaSiS þarf peninganna, en þér þurfiS blaSsins. Til leiSbeiningar
setjum vér hér skrá innheimtumanna blaSsins yfir Canada og Bánda-
ríkin.
Innköilunarmenn Heimskringíu:
í CANADA:
GuSm. Magnússon ......................Árborg.
F. Finnbogason ........................Árnes.
Magnús Tait .......................... Antler
Sigtr. Sigvaldason ............N...... Baidnr.
Björn Thordarson ................... Beckvt...'.
Eiríkur BárSarson .....................Bifrost.
Hjálmar O. Loftson ..........(.....Bredenbury.
Thorst. J. Gíslason ...................Brown.
Óskar Olson .................. Churchbridge.
Páll Anderson .................. Cypress River.
J. H. Goodmundson .................. Elfros.
GuSm. Magnússon .................... Framnes.
John Januson ...................... Foam Lake
Borgþór Thordarson ................... Gimli.
G. J. Oleson .................... Glenboro.
Eiríkur BárSarson .................... Geysir.
Jóh. K. Johnson ....................... Hecla.
F. Finnbogason ....................... Hnausa.
Jón Runólfsson ......................... Hove.
Jón Jóhannsson ......................... Hólar
Sveinn Thorwaldson ..........—- Icelandic River.
Árni Jónsson ....................... Isafold.
Jónas J. HúnfjörS ................. Innisfail. ,
Jónas Samson .........-.............. Kristnes.
Sig. SigurSsson .................... Hu3awick.
Ólafur Thorleifson .. .............. Langruth.
Stefán Anderson ....A................. Lillisve.
Oskar Olson ......................... Lögberg.
Bjarni Thordarson ..................... Leslie.
Daníel Lindal ....................... Lundar.
Jón Runólfsson ..................... Markland.
Eiríkur GuSmundsson ............... Mary Hill.
John S. Laxdal ....................----- ,Moz»rt'
Jónas J. HúnfjörS ................ Markerville.
Páll E. Isfeld ................-....
St. O. Eiríkson .................... Oak View.
Stefán Anderson ....................------ Otto' ‘
Jónas J. HúnfjörS .................. Red Deer.
Ingim. Erlendsson ................ Reykjayik.
Halldór Egilsson ...................Swan R>yer
Stefán Anderson ...............-... Stoxiy H. 1.
Gunnl. Sölvason ...................... Selkir .
GhSm. Jónsson ......................_,iglunes.
Thorst. J. Gíslason ............... Thor?h,,1L
Ágúst Johnson ...........--.... Wmmpegos.s.
SigurSur SigurSsson ............Winmpeg Beach.
Ólafur Thorleifsson ............. Wesfboume,
J. H. Lindal..........................Wynyard.
GuSm. Jónsson .........------...., -p. - Vogar’
Mrs. ValgerSur Jósephson, 1466 Argyle Place
South-Vancouver ................. Vancouver.
í BANDARÍKJUNUM:
Jóhann Jóhannsson .................-....Vkra'
Mrs. M. J. Benedictson ............. blaine.
SigurSur Jónsson .................. an,.ry’
S. M. BreiSfjörS .................... Edmborg.
S. M. BreiSfjörS ....................... a
Gunnar Kristjánsson .............. M' m"’ nt,:n'
G. A. Dalmann ...................p ", Mjnneota.
I *-*£*■
SigurSuf Jónsson ................... - p
SendiS áskriftargjöldin til:
The Viking Press,
Limited.
Box 3171 Winnipeg, Man.
þrátt fyrir þetta, orSiS listagóSur
hagyrðingur eSa skáld.
Voröld þefir sagt a& eg hafi
ekkert vit á aS dæma um skáld-
skap. Og Skyr-Dísa hefir samþykt
og undirskrifaS þann dóm. Og þó
þetta kunni rétt aS vera, þá samt
vildi eg aS eg hefSi þetta hug-
þekka kvæSi séS áSur en þaS var
prentaS, þá skyldu aldrei þessar
meinlokur í þvi hafa orSiS. •
RæSa hr. Gunnars Björnssonar
var góS og prýSis vel flutt. Sá
*_______aS bessu
sinni, því í raun réttri var þessi
þjóSræknishátíS vor sigurhátíS
vorrar kæru fósturjarðar yfir
fengnu frelsi og sjálfstæði, og um
þaS snerust allir sterkustu drættir
hjá ræSumanninum.
Margt mætti fleira segja og einn-
ig benda á; sem betur mætti fara í
framtíSinni, eins og þaS aS haía
góSan ísienzkan söng. En eg læt
hér staSar numiS, enda máske
meira en nóg sagt.
Lárus GuSmundsson.