Heimskringla - 21.07.1920, Side 2

2. ÐLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 21. JÚLl. 1920.
Hetju-Sögur Norðurland a.
EFTIR
JACOB A. R 11 S.
♦
Konungur og sonur hans og Dagmær drotningar(
Valdemar ungi, voru dag einn á dýraveiSum á ey
J>eirri suSur af Fjóni, er Lýey heitir; hafSi konungur-
inn aSeins fátt manan meS sér. MeS honum var
Hinrik greifi af Sohwerin — aS auknefni ''Svarti
greifinn” — er veriS hafSi aS heimboSi meS kon-
ungi, nýkominn aS austan úr JórsalaferS. Hinrik
hataSist viS konung heimulega, fyrir einlhverjar mót-
gerSir, sannar eSa ímyndaSar, en fól hatriS undir yf-
irskyni vinskapar og fagurmæla. Gjafir færSi hann
konungi aS austan frá “LegstaSinum helga”. Var
á veiSum meS honum og hinn fylgispakasti vinur.
En eina nótt, er konungur og sonur hans voru lagstir
til svefns í tjaldi siínu og ugSu eigi um sig, því ij>eir
áttu engra óvina von, fór greifinn meS leynd aS hon-
um, meS nokkrum þrælmennum er honum 'fýlgdu,
fékk tekiS þá feSga báSa og komiS kefli í munn
nætur, aS kórsbræSur fengu eigi tíSir sungiS né gætt
vakta. Tóku þeir hann þá upp og söktu honum í
um, aS hann slkyldi eigi leita til 'héfnda. En jafn- stiUilega og kvaS hverri konu frjálst aS bera j>au
skjótt og hann var heim kominn, gerSi hann orS Gre' klæSi er hún gæti keypt, og bændum aS eiga 'þá
goriusi páfa og baS hann aS leysa sig undan skuld- gæSinga er þeir gætu aliS. En BeingerSur undi illa dý eigi all-langt iþaSan, en ráku fyrst járnflein í gegn-
bindingu þessari, er af sér hefSi veriS kúguS, meSan þeim erindum. “Settu iþá þær skorSur hér viS land,”j um hjartaS, svo síSur skyldi verSa meint aS aftur-
hann var varnarlaus og á valldi óvina sinna. SvaraSi mælti hún, “aS hvorki fái karl né kona hingaS tib göngu hans. En eigi tók fyrir næturferSir hans a$
páfi svo, aS engum bæri skylda til aS halda orS viS lands komiS nema iþau greiSi nefskatt.” En konungur heldur. Alt fram til þéssa dags, þegar fólk trúir eigi
illræSismenn. ReiS konungur þá til baka aftur, suS- svaragi þvf meS fyrirlitningu, aS til þeirra óyndisúr- ( lengur á drauga og afturgöngur, hefir sézt til bróS-
ur yfir EgSu, og meS honum hver vopnfær maSur úr ræga Ka.fi Danakonungar aldrei þurft aS grípa, og urmorSingjans, þegar nátta tók. Er hann blár sem
D^nmörku, og inn í land fjandmanan sinna( er rænt munj aIdrei til þess koma. Er þolinmæSi hans þá Lel. Situr hann á hvítum hesti og ,fer á þeysandi
höfSu hann öllum þeim ríkjum, sunnan hinna fornu ag J>rotum komin aS hlusta á hana lengur. En sem; ferS um skógana og elta hann þrír eldhundar. Þann-
landamæra, er hann hafSi meS svo miklum erfiSis- }>un þeldur áfram og telur eftir aS bændum leyfist ferSast hann allar nætur, en um afturelding ríSur
munum unniS, aS undanskildu Eistlandi einu og Ræ- ag halda o^f rýfum fjárlhlutum( er hver hafi nú ráS á hann út í sjo, og sést iþá leika 'blár logi þar yfir, sem
ing. Reyndi Svarti greifi aS hefta för hann, en beiS tveim og einni kú", reiSist konungur og fyrir- hann hverfur undir hafsflötinn. Hjátrú þjóSarinn-
algerSan ósigur. Mættu ÞjóSveTjar, ér dregiS l>ýgur henni aS lengja þær ræSur. ar hefir þannig kveSíS upp dóminn yfir manninum,
AS líkindum er þetta þó eintómur tilbúningur og er höfSingjar og prestar létu tfl konungs krýna, meS
eigi annaS, er fordómar þjóSarinnar hafa skapaS, hlóSi drifnar hendur.
því svo er víst aS konungur unni henni mikiS. Hún Kristofer, yngsti bróSirinn, varS síSastur kon-
var kona stórráS en afbrigSa fögur, svo fögur aS ungur. En afdrif hans urSu eigi betri en bræSra
jafnvel mörg hundruS árum eftir dauSa hennar, er
höfSu aS her víSsvegar, Dönum viS ByrnuhöfuS og
lögSu þar til orustu viS þá. Fengi konungur sigur
vissu óvinir hans aS þröngir yrSu friSarkostirnir;
spörSu þeir sig því ekki. Var nú barist allan daginn
og virtist sem Danir myndu ráSa þar úrslitunum. En
þá sviku Holtsetar, er aftastir voru í fylking konungs grg,f hennar var opnuS, dáSust allir aS því er sáu,
og báru vopn á þá, og réSi þaS leikslokunum. HöfSu hvag jjötfuSkúpa hennar var fríS og nett.
'þeir veriS keyptir til þess. Lauk bardaganum svo j £n KataSist vi8 hana Juttugu manns’
aS konungur og menn hans biSu algerSan ósigur. ^ dauga hennar var enn tH sigs ef
Fjögur þúsund manan hans lágu þar eftir dauS.r, en geng.g yar fram gröf hennar ag hrækja á gröf
margir særSir. Sjálfur fékk konungur örvarskot í
augaS og féll óvígur. HefSi hann þá aftur 'FalliS í
hendur óvina sinna, ef eigi hefSi boriS þafaS o-
kendan riddara, er tók hann og setti hann á hest sinn
og reiS meS hann um nottina, eftir lítt farinni leiS til
Kílar og kom honum svo undan.
'En iþaS var allra manna mál(” segja hinar fornu
hennar og segja; “Svei þér, BeingerSur, en GuS
náSi Danakonung”. I blíSu og stríSu misti þjóS-
in aldrei virSingu fyrir konungi sínum né tapaSi ást
á honum. Hann var sonur hins mikla Valdemars
konungs og borinn til frægSar hans, og hins heilaga
Absalons ei'kibiskups, er aldrei fyrnist og aldrei deyr.
ÞaS er sögn manna aS BeingerSur drotning hafi
íSingsverikiS meS þ
flytja þá báSa bundna til skips( og var látinn í haf
um morguninn áSur en fylgdarmenn konungs vökn-
uSu. HraSaSi ihann nú ferS sinni alt hvaS hann
mátti, því hann óttaSist aS sér yrSi veitt eftirför. En
þegar konungsmenn ætluSu aS grípa til skipa sinna
um morguninn, voru þau öll brotin til ófæru, svo
þeir komust hvergi. Komst Hinrik þannig undan
meS konung. Skipi sínu hafSi hann lagt í einn 'leyni
vog, og lá þaS undir seglum allan daginn fyrir.
þe.m, svo þeir fengu eigi gert aSvart um svikin; lét sagnirj ”a8 þessa óhamingju hafi konung hent vegna d verjS . onjstu . lei8angri einunl( er hún fór f
síSan greipar sópa um alt þaS, er émætt var í tjald' (tess a8 hann rauf svardaga sinn, er hann sór v.S h.nn ^ ...En þess er hyergi geti8,» segir
mu. fullkomnaS. svo n.S.ngsverk.S meS þv,. aS ”helga Kkama” Drottins”................................!. fornum kvæ8um, "aS orSiS hafi hún nokkrum
HerferSum konungs var lokiS( en eigi motgangi
hans eSa mæSu. Fjórum árum seinna beiS sonur
hans og Dagmær drotningar, Valdemar ungi, bana
á dýraveiSum. Hann hafSi þá krýndur veriS til
konungs og átti aS taka viS nkinu aS föSur sinum
I'átnum. ÞaS var dýpsta sáriS. “MeS honum,
segja hin fornu skáld, * hneig vonarstjarna Danmerk-
ur til viSar”. Konungur átti 'fleiri sonu, en þjóSin
lagSi eigi ást á þá. En hún unni heilum huga syni
Loks hafSi þá Þýzkaland handsamaS IjóniS og Dagmærr, eins og hún hafSi unnaS hinni mildu og
hvolp þess. 1 járnum og fjötrum voru þeir hrjáSir h8g]átu móSur hans. SyrgSu því þjóS og konungur
úr einni dyflissunni í aSra, því eigi þorSu svikar- saman hi8 hörmulega fráfall hans.
arnir aS hafa þá lengi á sama staS, hve ramger sem, £n Va]demar konungur reis upp enn á ný undan
þessu mótlæti. Svo mikill sem hann hafSi veriS á
staSurinn var. Þýzkalandskeisari veitti Hinrik
greifa þungar átölur fyrir þetta tilræSi, en undir niSri
var hann þó glaSur ýfir. HefSi honum ekkert veriS
kærara en sjálfur aS hafa haft þá feSga í hendi sér.
Páfinn jós ógnum og banni yfir illvirkjaná, en sam-
vizka “Svarta greifa” var eigi ljósari né viSkvæmari
en hann var sjálfur. Auk þess: Var hann eigi ný
kominn úr austurför, til Landsins helga, oghafSi hann
eigi meS þeirri ferS bætt fyrir allar drýgSar og ó-
drýgSar syndir?
Innan dyflissumúranna sat nú konungur og eltist
og gránaSi af skapraun og sorg, og var honum fátt
til huggunar annaS en þaS aS þeir voru eigi aSskild-
ir feSgarnir. Danmörk lá flöt undir hæli óvinanna,
er risu nú upp frá öllum síÖum. Dag eftir dag bárust
fréttir um uppreist í skattlöndunum, er slitu sig
burtu. ÞjóSin sjálf vissi ekki hvern veg stefna átti;
manni harmdauS”. En konungur bar harm eftir
hana( “er fríSust var allra kvenna", alt til æfilöka.
BeingerSur drotning bar Valdemar konungi þrjá
sonu, er svo hétu: Eiríkur, Abel og Kristófer. Nutu
þeir hins mesta ástríkis af föSur sínum, á efri árum
hans, svo hann mátti þeim ékkert á móti gera. Eirík
valdi hann til konungs eftir sig, og til þess aS bræS-
ur hans skyldu reynast ihonum trúir, fékk hann þeim
stór lén, en stýrSi meS því til þeirra vandræSa, er
hann vildi varast, og hóf þá stefnu er leiddi til sund"
urlimunar Danmerhur, éftir margra alda blóSsúthell-
ingar og bardaga. Abel syni sínum gaf hann Sljes-
hans, heldur öllu verri. Hann lézt af eitri tæpt fer-
tugur aS aldri, er Arnfastur ábóti byrlaSi honum, a&
sögn, í víninu er konungur gekk til altaris í Rípadóm-
kirkju. Hann er grafinn fyrir kórdyrum, svo aS
yfir grötf hans ganga allir sanniSrandi syndarar, er
inn aS altarinu fara til aS verSa meStakendur hinnar
"helgu náSar”.
Þannig létust þeir allir, synir Valdemars kon-
ungs, og dó enginn þeirra eSlilegum dauSa. — En
allir urSu þeir konungar,
Valdemar konungur var grafinn í HringstaS, sem
faSir hans. Hvílir hann þar milli drotninga sinna
beggja. Gröf Dagmær drotningar var brotin ein-
hverntíma seint á miSöldunum, af einhverjum spell-
virkjum, og leifum hennar, er mest var virS allra
Danadrptninga, dreift út í veSur og vind. Einn gull-
kross, er hún átti, hefir þó meS einhverjum óskiljan-
legum hætti varSveizt, og aS Iokum komist inn í
fornmenjasafn Kaupmannahafnar, og er geymdur
þar sem hinar dýrustu minjar um hina ástsælu drotn-
fngu. Þar er og geymd flétta úr hári BeingerSar
drotningar, er fanst þegar gröf hennar var opnuS
áriS 1855. En óvinsældir hennar fylgdu henni út
yfir gröf og dauSa, svo aS eigi voru leifar hennar
látnar í friSi hvíla. Hellunni er hvíldi yfir kistu
hennar, hefir eimhverntí'ma veriS lyft upp og þar
smeygt steini undir, er úr var hvelft 'fyrir höfSinu.
Sáust merki þess, er kistan var opnuS. AS öSrui
vík, en jafnskjótt og bróSir hans var tekinn viS kon" leyti hafSi eigi veriS viS gröfinni hreyft
ungdómi, gerSi Abel samsæri á móti honum, viS Ad-
döguim herfrægSar sinnar, var hann meiri á þessum
tímum mótgangs og hrygÖar.—Eftir sextán ára ófriS
var ríkiS alt sundur slitiS og þjóSin þurfti hvíldar
innar meS. Eyddi konungur því síSari árum æfinn-
ar til þess aS binda um sárin, sem sverSin höföu sleg stgg yfir j gj0 ár þá var versta níSingsverkiS enn
iS. Valdemar konungur Sigur, varS nú Valdemar { unnig ^ Albel var a8eins Ahej aS nafni en
konungur Lagabætir. Lög ríkisins höfSu fram t.l j , verki £n hinum aldna konungii til allrar
þessa aS mestu leyti samiS sig sjálf. Þau voru forn-
er gengiS höföu mann fram af
"Þá fél'l kórónan meS sanni af höfSu danskra
ólf hertoga af Holtsetalandi, þann sama er svikiS manna, er Valdemar konungur andaSist,” segja hin-
hafSi föSur hans og gengiS í liS meS ÞjóSverjum í ir fornu annálar. Tóku þá líka hin myrku og ör-
Óhappaorustunni viS BymuhöfSa. AfleiSingarnar, ^bmngnu ský aS færast yfir landiS. En í stormi
urSu þær aS ófriSur reis upp milli þeirra bræSra, erj °S stríSl- engu síSur en meSan dagurinn var ljós og
heiSur, hefir hin danska þjóS meS helgri lotnángu:
ar venjur og siSir,
manni, og samlþykt veriS á þingum í einn tíma eöur
Lét Valdemar konungur upp skrifa lögin
semja hina fyrstu lögbók Dana, er alt fram á
þenna dag hefir skoriS úr málum manna á meSal, —
aS minsta kosti í einu héraSi landsins. MeS lögum
skal land byggja,” er upphaf lögbókar hans. Lög-
,” segir bin forna skrá, "skulu vera heiöarleg, rétt
annan.
og
höndin sterka, er hélt um stjórnvölinn, var horfin, svo ]át skynsamleg og eftir allrl háttsemi manna. Þau
aS alt var á reiki og látiS reka fyrir öllum veSrum. eftir a]lra þ8rfum kve8a skýrt á um hvaS eina,
varSveitt minninguna um hinn gæfusnauÖa en ást-
sæla konung sinn, og drotningu hans Dagmær hina
hugljúfu og hjartahreinu, er allir unnu.
Endír. t„ j
Var nú sem alt væri tapaS er unnist hafSi á undan'
förnum sextíu árum og veriS keypt dýru verSi. Skóg-
arnir fyltust af ráns- og útilegumönnum( svo aS
hvorki búendur né ferSamenn, eSur jafnvel klaustra-
menn eSa nunnur, fengu friSar aS njóta fyrir óspekt-
um þeirra, ofbeldisverkum og gripdeildum. Ræn-
ingjar flyktust inn á hvern fjörS og hverja vfk, og
fóru meS hemaSi, en þar hafSi áSur um tvo manns-
aldri ríkt friSur og ársæld. Valdemar biskup rauf
nú orS sín og eiSa í þriSja sinn, girtist sverSi og hljóp
úr klaustrinu og hugSist aS vinna undir sig ríkiö og
brjótast til valda.
Al'bert úr örlamynni, frændi og vinur konungs,
bjóst nú til varnar móti ihonum og safnaSi aS sér því
liSi er hann gat til náS og hélt >suSur á landamæri.
Þar var hann stöSvaSur. Voru lagSir fyrir hann
friSarsamningar, og honum heitiS aS Valdemar kon-
ungur yTÖi laus látinn gegn því aS hann tæki ríkiS aS
léni af Þýzkalandskeisara. Albert var sjálfum heit"
iS aS halda skyldi hann öllum sínum réttindum, og
jafnvel yrSi viS hann bætt og hans sómi stórum auk-
inn ef hann vildi undirskrifa samninginn. En eigi
beiS hann eftir aS meira væri lesiS, segir sagan, en
þreif skjaliS af sendimanni, sneiddi þaS í lengjur meS
sverSi sínu og hélt tafarlaust áfram. Biskupi gerSi
hann greiS skil og getur hans eigi eftir þaS. En í or-|
ustu viS hina þýzku höfSingja beiS hann ósigur og
var tekinn til fanga. Var nú dyflissu konungs lokiS^
upp, en til þess aS hleypa þar inn frænda hans, er
settur var nú í járn.
svo aS allir fái aS vita hvaS eru lög. Þau skulu eigi
fremur hlutdræg einum flokki manna en öSrum,
heldur gera um hvert mál eftir þörfum allrar alþýSu
jáfnt, er land vort byggir.” Þessi er þá tilgangur
laganna. “Skal því engi maSur leggja dóm á lög
i þessi er konungur höfir tilskipaS en allþýSa manna
játaS. Eigi skal konungur heldur nema þau úr gildi
nema til komi samiþýkki almennings.”
Þetta lýtir dögum Valdemars konungs, og svo
þjóÖinni hans, er oss er svo náskyld. — Eigi ein
valdshöfSingja og ánauSugum þegnum, heldur frjáls
um mönnum og kjömum konungi, er til samans
hjálpast aS, “meS lögum land at byggja”.
Valdemar konungur kvongaSist öSru sinni. Hin
fornu kvæSi láta Dagmær drotningu vara konung
viS síSara hjónabandinu meSan hún er aS deyja:
"Drotningu kjör eigi,
Dögling, grimmúSga
BeingerSi suSrænu,
Þess biSr Dagmærr.”

BeingerSur eSa Berengaria var konungsdóttir frá
Portúgal, er Valdemar konungur gekk aS eiga tveim
ur árum eftir dauSa Dagmærr, svo aSvörun hennar
kom aS engum varnaSi. En jafnt sem fólk elskaSi
Dagmær, svo hataSist þaS viS hina fögru, hrokafullu
suSrænu konu, hvort efni var til eSur eigi. Sagan
um "morgungjöf” hennar er ólík sögunni af Dag
Hún biSur konung, eSa svo segir í fornum
mær.
1 hálft þriSja ár sat Valdemar konungur í járn-1 kvæSumj ag gefa sér Sámsey, stórt og auSugt ey
um, en aS þeim tíma liSnum keypti þjóSin hans hon- land> og kórónu úr gulli handa hverri þjónustumey
um frelsi og galt fyrir offjár í gulli. Hinar dönsku' sinni en konungur kvaS hana til of mikils mælast,
konur gáfu til þess fingurgull sín og aSra skrautgnpi. | og ba8 hana elgi ag vera SVD fégjarna, því
Þegar hann kom til baka tók alþýSa honum meS hin- i . _ .. •
um mesta fögnuSi( sem áSur ifyrri meSan hann enn
var sigurvegarinn. En fagnaSarglaumurinn fór allur
fram hjá honum, hugurinn var langt í burtu. Grár
og harSneskjuIegur, en dapur í bragSi, reiS hann
fram hjá hátíSaskörunum, þorp úr þorpi, um borg
og Irae og heim.
Hann hafSi veriS neyddur til þess, áöur en hann
var látinn laus, aS vinan þess eiS, viS hiS "heilaga
sakramenti”, og allir biskupar Danaveldis meS hon-
“Meyju skortir
Marga, fæSu
I frjálsri Danmörku.
Firn eru þat mikil."
F. ■ BeingerSur lét sér eigi segjast viS fortölur
konuii ís, og taldi þaS hina mestu óhæfu, aS konur
danskar klæddust silki og aS búandmönnum liSist aS
ala hina völdustu hesta. SvaraSi konungur því
m í verki.
hamingju, var forSaS frá aS horfa á yngra bróSurinn
myrSa hinn eldri sér til ríkis, því augu hans voru
þá lokuS í dauSa. 'ITÁ£.<. íiifeÍ*;J
En óljóst hugboÖ ógæfunnar, er í vændum var,
virSist þó hafa strítt á konung og ollaS honum ál
hyggju síSustu árin. Svo er sagt, aS eitt skifti, þá
hann ætlaSi aS ríSa á dýraveiSar, aS þegar hann ætl"
aSi aS stíga á bak hné hann í þungar hugsanir og stóS f
svo langan tíma meS annan fótinn f ístaSinu, aS;rekja Qg ]esa gpor þeirra innan um a,]]an hrúgald_
I menn hans horfSu undrandi á hann, en þorSu þó ann A8aj heimkynni lista og íþrótta voru hjá
1 eigi aS yrSa á hann. AS lókum gekk þó einn þeirra konungunum. ÞangaS söfnuSust menn þeir, er af
til hans og minti hann á aS sól væri nú gengin langt öSrum báru Konungar mottu þá oft mest hir8_
til vesturs. VaknaSi þá konungur af þessum dvala manna sinna HirSin -mat þá. HöfSingjarnir
| °g baS hann aS fara begar A fund emsetumarms möttu þá og þjóSirnar ááSu þá. Hugleikur Álfsson,.
nokkurs, er bjó all langt þaöan og talinn var forspár. konungur Svía> var engi feardagamaSur, en heima
Frá konungum til konunga
Iþróttir og listir hafa alla daga veriS aSdáurr
manndóms. Frá upphafi mannkynssögunnar má
"SpyrjiS hann," mælti konungur, “hvaS Valdemar
konungur var aS hugsa um á þessari stundu og færiS
mér svör hans”. Og riddarinn fór, þessa einkenni"
legu sendiferÖ, sem konungur bauS honum, og fann
einsetumanninn. Og orSsending þessa flutti hann
til baka: “Herra ySar og konungur var aS hugsa
um( er hann stóS hjá hesti sínum, hvernig fara myndi
á meS sonum sínum þegar hann væri andaSur. Seg"
iS honum aS þeir muni eiga í stríSi og styrjöld, en
allir muni þeir aS lokum verSa konungar”. Þegar
konungur frétti spádóm þennan varS hann enn á-
byggjufyllri en áSur, lét kalila sonu sína til ráSstefnu
viS sig, og alla helztu höfSingja ríkisins, og baS þá
aS halda vel friS og sátt sín á meSal. En þótt þeir
játtu þessu, var hann naumast til moldar boTÍnn, þeg-
ar geysaSi ófriöur og óöld um land ?dt. Lauk því
seinast meS þeim hætti, aS Abel fékk gintan bróS-
ur sinn, Eirík konung, til veiziu til sín, til Sljes-
víkur, meS mörgum fögrum loforSum og
blíSmaelum. En eigi hafSi hann fyr náS hon
um á sitt vald, en han nlét grípa hann og fékk mönn-
um sínum í hendur og lét þau orS fylgja, aS “þeir
mættu meS hann fara sem þeir vildu” Skildu þeir
brátt til hvers ætlast var, höfSu konung meS sér,
settu hann í opinn bát og reru meS hann fram á
fjörSinn. Þar unnu þeir á honum og gáfu honum
naumast stundar griS, til aS gera bæn sína. Hengdu
þeir hjálminn um hálshonum og söktu fyrir borS.
SíSan sór Abel þess dýran eiS, meö tuttugu og
fjórum vildarmönnum sínum, aS hann væri saklaus
af blóSi bróSur síns, setti þar næst upp kórónu hans
og lét taka sig til konungs. En eigi leiS á löngu aS
níSingsverks þessa væri hefnt. Fáum árum síSar
féll hann í orustu viS bændur( er uppreist höfSu gert
móti 'honum. Lá hræ hans lengi ódysjaS, vörgum
og hræfuglum aS bráS. En þegar aS lokum aS þaS
var fært til Sljesvíkur dómkirkju, og jarSsett, fékk
þaS engrar værSar aS njóta. GerSist nú þvílíkur
gauragangur og skruSningur í kirkjunni, um allar
vær. Hann safnaÖi aS sér allskonar leikurum.
Hann var 25. konungur Svía eftir Ynglingasögu. Var
uppi á dögum StarkaSar gamla, en undan Dan mikil-
láta( Danasjóla (forföSur Jóns biskups Arasonar og
allra hans niSja). Hugleikur var á undan Agli
tunnadólgi, konungi Svía. Hugleikur var engi her-
maSur, sat kyrrsæti aS rf'ki og löndum. Hann var
auSigur mjög og sinkur aS fé. Hann hélt mjög vijS
hirS sína allskonar leikara, harpara, gígara og fiSV
ara. Hann hafSi og meS sér seiSfólk og fjölkunn-
ugt fóilk. Þó hann sé sinkur talinn aS fé sínu, siá
hann ekki eftir aS kosta skemtanafólk, sem yfir bjó
fræSum nokkurum. Sýnir sagan aS tiSlega vildu
menn nokkuS vinna til skemtana og einnig þeir menn
er sagan telur sinka, féfasta. Sagan nefnir ekki aS
Hugleikur konungur hafi safnaÖ aS sér hermikrák
um. En vel mega þær hafa veriS í flokki þeim sem
nefndur er fjöl'kunnugt fólk. Hermigáfa og eftir-
hermur eru fjölfræSi oglist, og sérkenni manna. — ,
Saga hermigáfunnar er hvergi sérstaklega rakin,
svo eg viti. En víSa er manna getiS í fornum sög-
um, sem nefndir eru eftirhermur. Manna þessara er
víSar getiS í sögum NorSurlanda og Islendinga, en
meSal annaTa þjóSa. ÞaS getur stafaS af því, aÖ
Islendingarnir fornu rituSu þjóSa mest. Þó eru um
tvö hundruS ár síSan, aS annara þjóSa menn geta
manna er iÖkuSu þá list. Þeirra er ítarlega getiS
sumra hverra. Estcourt, enskur leikari, var uppí í
byrjun 1 8. aldar, sem var listfeng hermikráka( eSa
eftiilherma. Hermikráka er gamalt norrænt orS.
Þá vár önnur eftiíherma uppi um þær mundir, er
Campanella hét, og fleiri mætti tína til. Eftirhermu-
gáfan er ein af Ieikaralistunum, og nær aS segja höf-
uSlistin. Leikaraíþróttin er ekki annaS en eftir-
hermur, á þeim persónum, sem leikritaskáldiS raSar
fram á leiksviSiS. Sá er munurinn aS leikarinn á
leiksviSinu hermir eftir ímyndaSri persónu, en eftir-
herman eftir manni, sem hún hefir séS og þekkir.
Eftirhermur eru virkileiki. Leikarinn ímyndun.