Heimskringla - 04.08.1920, Blaðsíða 1

V
Sendið eftir vertiliata til Og
Koyal Crown Soap, Ltd. ,
654 Main St.f Winnipeg UmDUÖir
SenditS eftir vertJlista tii
Itoyal Crorrn Soap. Ltd.
654 Main St.f Winnipej
XXXIV. ÁK
WI^NÍPEG. MANÍTOBA, MIÐVIKUDAGINN 4. ÁGCST, 1920.
m ^omer
4S
íslendingadagskvæðin í Winnipeg,
2. Asúst 1920.
Minni tslands-
Æfinlega’ á íslendingadegi
innra finst oss. líkt og heyra megi
astar-rödd. sem aila
alla sé að kalla,
Island! — heim til fjarða þinna’ og fjalla.
Eins og traustum töframætti dreginn
til þín svífur þá vor hugur feginn,
því að hjá þér heima
hugljúft er að dreyma
fortímann, sem flestir aldrei gleyma.
Vér þig munum, móðir, enn og dáum
mynd er birtist þín, oss finst vér sjáum
gyðju’ í klæðum grænum
gnæfa hátt úr sænum,
þvegna svölum sumarmorgun-blænum.
Hvílík sýn, — hún sæluhrifning vekur,
seiðmagn hennar fanginn hugan tekur.
Horfa’ á land og hafið
hulinsrúnum grafið.
Heiðisbláa hýjalíni vafið.
Meðan sólin hækkar lofts á hæðum,
hjúpuð þokusilki-rósa slæðum.
Milli blikubanda
« bjarmageislar standa,
brydda gulli blævæng heilags anda.
Ó, sú fegurð, ekkert meira færir
andagift og sálarlífið nærir.
Það er hún, sem hefur
hafið þig, og gefur
mögum þínum það, sem listin krefur.
Kominn frá þér kjarni vor er bezti,
kraftmikið og heilnæmt veganesti.
Meðal margra þjóða
móðurarfinn góða
vér höfum sett á vöxtu, þér til gróða.
Alstaðar, er íþróttir skal reyna,
orðstýr miklast þinna prúðu sveina.
Sókn þó hörð sé hinna,
hljóta’ að Iokum finna,
synrr Islands sigurkransinn vinna.
• * "
Hvar, sem andlegt atgervi ska! sýna,
alstaðar má líta niðja þína
x fremsta, í fræðum slinga
fara prófs til þinga.
. Guði’ sé lof hann gerði’ oss Islendinga!
Hlífi þér allar heilladísir góðar
hættum við og niðurlæging þjóðar.'
Láti’ ei börn þín blanda
blóð sitt röngum anda.
Hafsins dóttir, — Drottning Norðurlanda!
Þorskabítur.

Þú átt hina frægu Fálka
og fremdarverk þeirra öll,
Það eilífðarmál, sem á þín sál,
er íslenzkan gullin, snjöll.
Þú hugsar að alþjóðar hljómleik um
* það hversu þú værir stödd,
Ef rinni’ ei inn í þjóðsöng þinn
sú þýðasta og fyrsta rödd.
Við segjum það ekki öðrum
til ámælis, langt frá því,
En metnað þarf, eins og styrk við starf,
að stíga framaspor ný,
Og sómi vor er þinn sómi
og sómi þinn er vor,
Og jörðin er eydd og moldin meidd
sé misstigið nokkurt spor.
Við óskum einkis fremur
til arðs og gengis þér,
En börn þín öll, jafn efld og snjöll,
þér orðstír geti jafnt sér,
Að helzt sé hugsjón þeirra,
sem hefja vilja sig,
Að komast hátt til að hefja’ alt lágt
og hátt á æðra stig.
Gutt. J. Guttormsson.
Minni Canada-
Ó, Canada, kæra móðir,
við kveðum oss hljóðs í dag,
Og færum þér óð; þú hlýðir hljóð
á hátíðar vorrar brag.
Því erum við innlendir menn
að Islands son þig fann
Og gaf oss þér, svo sem alkunnugt er
þinn eiginmaður var hann.
Minni Vestur-íslendinga.
Vaskleiks ykkar veruleg
vitnin eru sýnileg:
Akurlöndin eins og haf
undir sólar geisla-staf,
ung og frjó og efnis-sterk
iðjuhanda kraftaverk. —
Sérhver ykkar bygging ber
— bjálkakofinn horfinn er —
vott um hagsýnt hyggjuvit,
happagjöldin fyrir strit.
Hingað vestur hugsað er,
heima þegar slys að ber —
þegar hjálpar þarf í neyð,
þá er hingað brautin greið.
Og þá byrgði, yngda þjóð,
axlaðir móts við heima-þjóð.
Þarflegt vor og þótti skylt,
þar var ekki málum spilt.
Ykkar hlýja hjartalag
hefir á sér Vor og dag.
Altaf breikkar andans svið
árdags-roða blasir við.
Ávalt lægir ofstopann
einlægnin við sannleikann.
Skoðurt hvers sem helzt ’ann er
hafi’ ’ún birtu yfir sér
sálar-elds úr augum manns
eða bros frá vörum hans,
friðlan{I á nú orðið þar,
útlæg þar sem fyr hún var-
Ykkar ná þau áhrif til
auðlegðar frá ljósi, yl.
J-feim um þennan liggja lönd
líjca fyrir plógmanns hönd.
Eru þar og iðju-verð
efni næg í þroskans gerð.
Þar á ungt og atikið lið
af þeim gömlu’ að taka við,
er ykkar stríð um höpp og hag
hjúpar ykkar sólarlag.
Kristinn Stefánsson.
CANADA
Fylkiskosningar fóru fram í
Nýja Skptlandi (Nova Scotia) þ.
27. júlí síðastliSinn. Hlutu liber-
alar þar sigur. Sá heitir Geo. H.
Murray, er flokkástjóri liberála hef
ir verið þar um langt skeið, og er
hans stjórn endurkosin meS 17
þingmaAna meirihluta. Alls eru
þingmenn þár 43. Lítill kosninga
álhugi kvaS hafa veriS þar. Bænd-
ur og verkamenn unnu töluvert á í
þessum kosningum, en ekki varS
þaS nægilegt til aS taka stjórnar-
taumana af Murray. Kosninga-
úrslitin eru þau, aS bændur, sem í
1 5 kjordæmum sóttu, náSu 7 sæt-
um, verkamenn náSu 5 sætum af
| 3 og conservativar 1. Liberalar
eru búnir aS yera þar viS völd í
38 ár; ber þaS annáShvort vott
um, aS stjórnin þar sé gæzkuríkari
en aSrar stjórnir, eSa hitt, aS
stjórnarfarslega. sé fólkiS í fasta
svefni í því fylki.
Þingmenn bændaflokksins hér í
fylkinu höfSu fund á þriSjudaginn
í fyrri viku á Alexandra hótelinu
hér í borg. Var tilgangur fundar-
ins aS ræSa um stjórnmálin og
komandi tíma. Flestir þingmanna
bændaflokksins voru á fundi.
HvaS gerSist þar Var ekki látiS
opinbert, en líklega hefir engin
föst ákvörSun veriS tekin í málun-
um sem fyrir fundinum láu. For-
seti fundarins var kosinn Geo.
Little frá Beautiful Plains og ritari
A. R. Boivin frá Lberville. Hvort
kocning þessi lýtur aS því, aS þess-
ir rnenn skulj áfram vera formenn
bændafiokksins, sem ákveSinn
mun í því aS koma út sem sjálf-
stæSur stjórnmálaflokkur, er vafa-
samt, þó dagblöSin hér gefi þaS í
skyn. Flokkurinn heldur aftur
fund 12* ágúst. Nokkrij" conserva-
tivar munu hafa veriS á fundinum,
eSa litiS þar inn, eins og Free
Press segir.
1 október í haust fer fram at-
kvæSagreiSsla um vínbann hér í
Canada. Fimm fylkin eiga aS
sýna þaS meS atkvæSagreiSslu,
nvort aS þau vilja útrýma þeirri
mannskæSustu drepsótt, er nokkru
sinni hefir þjáS þetta þjóSfélag og
önnur, eSa hvort þau vilji aS pest-
in verSi hér landlæg. Þessi fylki
eru Ontario, Manitoba, Saskatche-
wan, Alberta og Nýja Skotland;
Yukon er víst þar r»eS taliS.
Ekkert spursmál er um þaS, aS
heitt verSur barist um þetta. ÞaS
hefir stundum óþyrmilega veriS
tekiS á þeim, er meS vínbanni
hafa barist áSur. en bannmenn
mega búa sig undir'þaS í haust, aS
málefni þeirra fari ekki óheft eSa
tálmunarlaust í gegn, og aS mót-
staSan verSi meiri en nokkru sinni
áSur. Líkurnar til sigurs fyrir
bannmenn eru aS vísu miklar. Af-
drif Bakkusar í Bandaríkjunum
hljóta aS hafa nökkur áhrif hér;
sömuleiSis hrakfarir hans í Nýju
Brúnsvík. Gangurinn hefir aS
vísu veriS sá í vínbannsmálum, aS
bannaldan ihéfir byrjaS í vestur-
fylkjunum og borist þaSan austur.
Sléttufylkin hafa veriS á undan aS
útrýma staupasölu á gistihúsum og
heildsölu á áfengi,, og þaS hafa
austurfylkin horft á. En nú er
þetta breytt. Nú koma fréttirnar
austan aS og sunnan aS af ósigr-
um Bakkusar, og áhrifin sem því
fylgja. LJtlitiS er því yfirleitt
betra en nokkru sinni fyr fyrir
bannmenn. En, eins og áSur er
tekiS fram, er állur varinn góSur
og sjálfsagt aS hafa gætur á því er
fram fer. Seinna mun frekar
minst á þetta mál,
Tveir Mennonitar hér í Mani-
tdba, John Hildeþrand og John
Doerkson, er refsaS var fyrir aS
senda ekki börn sín á skóla, tóku
máliS fyrir leyndarráS Breta og
báSust þess aS vera undanþegnir
refsingu þeirri, er Manitoba dóm-
stólarnir lögSu á þá fyrir þetta
lagabrot. En leyndarráSiS sinti
ökki beiSni þeirra og kvaS úrskurS j
fylkisins gildan. Þetta getur veriS
viSvörun fyrir menn, aS óhlýSn-
ast lögum Landsins aS því er
kenslumíilin snertir, og sjá um aS
börnin séu send á skóla.
Mjólk er sagt aS haékki í verSi
innan skams hjá mjólkurfélögun-
um í Winnipeg.
Nægilega margir menn er búist
viS aS fáist austan úr fylkjum til
þess aS vinna aS uppskeru í vest-
urlandinu í haust. Er 10. ágúst
n. k. von á 22 járnbrautarvögnum
af fólki eSa um 30,000 manns. AS
því er vinnuiaun snerti er sagt aS
bændur hafi viljaS ráSa mennina
fyrir mánuS en ekki fyrir daginn,
en þaS hafi verkamönnum ekki
geSjast. Ekki var þaS þó gert-itil
þess aS færa kaup niSur, heldur
til þess aS bændur gætu veriS viss-
ir um aS halda mönnunum. Kaup
verSur borgaS svipaS og í fyrra.
Eldur kom upp í “Argyle”-
byggingunni hér í bænum á fimtu-
dagskvöldiS í fyrri viku. Einn
maSur fórst |>ar og fimm menn úr
slökkviliSi bæjarins meiddust.
Innflutningur fólks til Canada er
aftur aS aukast, eftir því sem nýj-
ustu skýrslur bera meS sér. StríSs-
árin fluttu ekki aSrir en Banda.
•rikjamenn inn í landiS, en nú er
fólk handan um haf fariS aS koma
áftur, aSallega þó brezlkt. Frá
öSrum löndum Evrópu kemur enn
sára fátt. Á mánuSi Iflytja aS jafn-
aSi inn í landiS 18.000 manns og
eru 12,000 af þeim frá Bretlands-
eyjum en 6000 frá Bandaríkjun-
um.
“National Farmer-Labor Party”
er í tali aS nýr stjórnmálaflokkur
eigi aS heita, sem stofna á bráS-
lega. Eru þaS verkamenn og
bændur í Manitoba, Saskatohewan
og Ontario, sem vinna aS stofnun
hans, og ef til vill úr fleiri fylkjum.
Tilgangurinn mun vera sá, aS vera
búinn aS sameina sig fyrir næstu
sambandskosningar.
I Canada eru nú staddir blaSa-
menn víSsvegar aS úr brezka rík-
inu og frá öSrum þjóSum, og
halda fund meS sér. SíSasti fund-
ur þeirra var haldinn í Lundúnum
1909. Til meSferSar eru á þess-
um fundi blaSamanna tekin ýms
mál, er snerta hag og ástand þjóS-
anna eSa landanna, sem blaSa-
mennirnir eru frá. Gefst þá gott
tækifæri til aS heyra þaS, því
blaSamenn eru þeim málum vel
kunnir, og eru þess utan aS eSlis-
fari all-opinspjallir. Af fundi
þeirra, sem hafdinn er í Ottawa,
verSa aflaust einhverjar fréttir aS
segja seinna.
Winnipegborg er aS hugsa um
aS kaupa River Park skemtigarS-
inn af strætisvagna félaginu. Fé-
lagiS hafSi í hyggju aS mæla
landiS út í lóSir og selja.
lætin á skipi biskupsins fyrir Ir- \
landi. Ef ögn skemra hefSi veriS
á milli skipanna, hefSu þau ef til
vill kastast á vopnum.
í Nýju Jórvík var máSur aS
nafni Lassen tekinn og dæmdur í
2 ára fangelsisvist, fyrir aS hafa of
mikinn sykur í fórum sínum. ÞaS
vöru um 200,000 pund er hjá hon-
uih fundust, en þaS er meira en
Lögin nýju (Lever Aét) ákveSa aS
nok'kur kaupmaSur hafi.
BANDARIKIN
Samkvæmt því er skýrsLur
greina frá í Bandaríkjunum, eru
“bílar” hættulegustu og verstu
manndrápsvélarnar, áf öllum al-
gengum vinnu- eSa iSnaSarvélum,
sem enn hafa veriS notaSar. Af
öllum dauSsfölLum, er af slysum
viS vélar eiga sér staS, er helming-
urinn aS kenna “bílunujji”. ÁriS
1919 dóu í Ghicago 420 manns,
er fyrir bílum höfSu orSiS. í
CJeveland 136; í St. Louis 97j i
Nýju Jórvík (New York) 677. I
Roche§ter eru fleiri dauSsföll or.
sökuS af bílum, en af járnbrautum,
strætisvögnum og verksmiSjum til
samans. Og altaf kvaS dauSs.
föllum fjölga nákvæmlega, eftir
því sem bílum fjölgar og fleiri
eignast þá. Ekki er þetta fremur
kent þeim er vögnunum stjórna,
þó stundum sé ekki hægt aS
hugsa sér öllu meiri blindinga en
þá, en fólkinu sjálfu. 1919 voru
400,000 “bílar” í Bandaríkjunum
og dó af þeirra völdum 1 maSur af
hverjum 300,000 manna. Nú 1920
eru um 9,000,000 bílar þar, sam-
kvæmt því eiga 80 manns af
hverjum 300,000 aS missa lífiS af
þessum völdum á yfirstandandi ári.
Daniel J. Mannix heitir erkibisk
up frá Ástralíu. Hnan hefir veriS
í Bandaríkjunum og talaS þar máli
Ira. Nú er hann á leiSinni til lr-
lands, fór þangaS síSasta júlí frá
Bandaríkjunum, þrátt fyrir þaS aS
forsætisráSherra Bretlands var bú-
inn aS vara hann viS því, aS hon-
um yrSi vörnuS landganga á lr-
landi, ef hann leitaSi þangaS.
Eammon de Valera, sem íkallaSur
er “forseti írska lýSveldisins”, og
hefst viS í Bandaríkjunum, var
haldiS aS ætlaSi meS biskupinum
heim til Irlands, en hann fór ekki.
Skamt frá skipi því er biskupinn
var á, var annaS síkip brezkt, og
tók þaS aS húrra fyrir Englandi,
þegar þaS sá og heyrSi fagnaSar-
ÖNNUR_LÖND.
Slæman grun háfa Frakkar enn
á ÞjóSverjum. Nú eru þeir hrædd-
ir um aS þeir séu í makki viS
Bolshevika. Er rússneSki herinn
kominn aS landamærum Prúss-
lands og samgöngur þeirra á milli
tíSar. Halda Frakkar því fram,
aS ÞjóSverjar meS Bolshevikum
standi á bakviS Sinn Feina á Ir-
landi. Verkamenn á Englandj
hafa einnig gefiS til kynna, aS á-
skoranir hafi veriS sendar þeim frá
Rússlandi þess efnís aS heimta alt
vald dregiS úr höndum Breta;
auSvitaS sinna verkamenn þessu
ekki.
BæSi Þýzkalandskeisari og drotn
ihg hans kváSu vera mjög niSur-
beygS og veikluS á heilsu út af á-
standi þeirra öllu, bæSi útlegSinni
og sonarmissinum. telj a sumir
líklegt aS þau eigi ekki langt líf
fyrir höndum. Drotninguna þarf^
aS bera Út og inn, svo veikluS er
hún. s .
Eitt af verkum þjóSasambands-
ins var eins og kunnugt er aS
stofna eftirlitsnefnd, sem annast
átti um málefni vefkamanna (Int-
ernational Labor Qffice) og reyna
aS komast aS niSurstöSu um,
hvernig fram úr þeim yrSi ráSiS
eins og sakir standa, á hagkvæm
an hátt. Nefnd þessi hefir tekiS
til verka víSa út um lönd, og er aS
rannsaka hvernig ástatt sé meS
verkamáliií; Er þaS einkum hlut-
falliS milli framleiSslu og kaup-
gjalds, sem nefndin ætlar aS at-
huga gaumgæfilega, enda er þaS
áríSandi til þess aS niSurstaSan,
sem reynt er aS komast aS, verSi
bygS á réttum grundvdlli. Nefndin
hefir tekiS til starfa í Bandaríkjun-
um og Canada,
Italía og Grikkland er sagt aS
neiti aS sikrifa undir friSarsamn-
ingana viS Tyrki. ÁstæSan er sú
aS bæSi löndin þykjast eiga
heimtingu á eyjum nokkrum er í
Grikklandshafinu eru; voru þær
fyrst ánsilfnaSar Grikkjum, en It-
alía segist aldrei hafa skiliS annaS
en aS hún ætti aS verSa eigand.
inn. Er haldiS aS Italía fái mál-
iS lyktaS sér í vil.
Því hefir veriS háldiS fram,
hvort sem satt er eSa ekki, aS rúss-
neski herinn, sem hálf drukkinn er
af sigrum sínum yfir Pólverjum,
hafi haft í hyggju aS snúa viS og
sækja rúsánesku stjórnina heim og
steypa henni, á sama hátt og Len-
jne og Trotzky gerSu viS Kerensky
stjórnina. Er sagt aS hinn ungi og
sigursæli herforingi Rússa, Tou_
chacevsky, hafi ékki hirt um skip-
anir hermálaráSgjafa Trotzky, en
fariS sínu fram. Samtök alls rúss-
neska hersins eru aS verSa eftir-
tektarverS, og spá sumir aS hann
sé aS bíSa efttr tækifæri aS steypa
stjórninni.
Bolshevikar á Rússlandi hafa
lagt 2,000,000 rúbla (rúblan var
50 cent) til höfuSs manni þeim er
þykist vera Nikulás keisari og
heldur sig í Síberíuá

/