Heimskringla - 02.11.1921, Page 2

2. BLAÐSIÐA
HEIMSKRIKGLA
WINNIPEG, 2. NóVEMB., 1921
RæÖa
#
iFlutt á skemtifundi í Jóns Bjarna-
sonar skóla 21. okt., af
Richard Beck.
tilheyrendum mínum gaeti oirSiS Frostin og byljirnir skapa kjark
aS því einhver ánægja og andleg- og karlmensku, þrek og þo,r. —
ur gróSi, og ættlandi mínu eigi
| vansæ'md ;eSa óhagur. Og 'eg
Um and5egu áhrifin farast Hall-
dóri Hjdlgasyni svofeld orS, í
aS geyma, svo sem “Völulspá ,
sem tailin er merkust þeirra aílra.
“I því (kvæSi) birtist trú á sigur
réttlætisins, aS spiflt líferni hafi í
hefi Iþá bjargföstu trú, aS hvert g/ Stephanssonar för meS aér tortíming, en “dygg-]
Klettafjallakóngs:
| þaS frækorn, sem sáS er af ein
j iægum hug í þarfir faguirrar og
jCæru landar! göfugrar hugsjónar, beri fyr eSa ‘‘Þar sem fyrsta ljcsiS 'ljómar,
' E« verS eflaust aldrei svo gam- ftígar ávöxt-------------- lyft»t brjóstiS. táriS skín;
^ll, aS eg minmst eigi þeirrar “Enginn veit hvaS átt hefir fyr þar fá hugaps heigidómar
iStundar, þá er ættjörSin mín kaeraí en ^ ^ gamalUsJ .
ihvarf sjónum minum, er eg ybr-; r^vndan be;ldarbiæ a gUlun sin.
Pao, sem andan's orku nvetur,
oftast verSur þangaS sótt;
var sigm i æg-. ^uggarmr nenga vergmæti Wutann,a> þá er þeir eru “f"? k™tUr gretur‘
iiist óSum og húmiS færSist yfir. , . . . . gefl ei rötm sprettu þrott.
’ ° fra oss teknir, og ver njotum
Eoks grúfSi nóttin niSdimm og lsngur viS> Eghefi; Island hefir ætíS látiS þann
þogul yfir sænom, en a blahveli Qrgig ,þeSsa svo átakanlega var sprettulþrótt — þá vaxtarorku — ______
hmunsins tindruSu sltjornurnar iSan eg fór þ,urt af ættjörS minni; nkZuléga í té. Og víst mun um ; hverr uns ginn bíSr bana”;
lenzkur málsháttuir, og reynslan
gaf hana í fyrsta sinn nú í sumarj staSfestir stöSugt sannleik þeirra
ÞaS var aS kvöldi dags. Sólm orga Vér skiljum tíSast bezt
Skuggarnir lengd
var dróttir” bari úr býtum sælu;
um allan a.ldur,” segir SugurSur
GuSmundsson skólastjóri í bók-
mentasögu sir.ni. — Þá eru
“Hávamál” eigi síSur þrungin j
lifsspeki og feiSfræSi. Þar eru sí-1
gildar, sannar kenningar, svo sem :!
“ByrSi betra berrat maSr ’brautu
at, en sé mannvit mikit.” — A8
þekkingin og vizkan verSi hald-
bezta og drýgsta veganestiS á
lífsleiSinni. ESa þessi orS:
“GlaSr og reifr skyli gumma
vinna,” segir Björnstjeme Björn-
son, hinn norski skáldjöfur, á ein-
um StaS, og þaS ætti aS vera
kjörorS allis vakandi og fram-
gjarns æskúlýSs. — Þeir, se;m
láta sér alt vaxa í augum, komast
sjaldan Iangt áleiSis á sigurbraut
þroskans og framfaranna, en
hinrta, sem meS einbeittum vilja
og öruggri sigurvon sækja fram,
—. þeirra bíSa ríkuleg laun. Svo
er einnig, þá uim þeta er aS ræSa.
Eg hefi bent á, ihvílíkur andlegur
gróSi ykkur imætti aS þvlí verSa
aS kynnast fornbókmentum vor-
um. En einnig yki þaS menning-
fagrar og skærar og beindu hug-| tók dve,lja . framal?di landi þaS, aS sá hluti atgjörvis vors og
um manna ofar dagsstritinu til — enda þótt vinarþel og hjarta- þroska — andlegs og h'kamilegs,
himins í áttina til ljossms ogijjýja bafi hvarvetna mætti mér — sem ættjörSin leggur oss í
friSarins. j Qg fyrir þaS stend eg [ ó- barm, mun lengi geymast hjá so<i-
Ekkert rauf þognina nema vind-, bættri þakklætisskuld. En « þaS um hennar og dætrum, enda þótt
^irinn, sem hvein í siglutrjánum, I kefir enn eigi getaS upprætt hina þau hafi tekiS sér bólfestu ann-
og oldurnar, se mstigu dans *mn-1 riku heimþrá úr brjósti mér eSa! arsstaSar. ÞjóSareinkennin munu
flipran og Jéttan, viS hliSar skips-j svalag hennj Svo margs er aS ganga í ættir liS eftir liS.
in3’ 1 minnást og sakna, aS ihuguTÍnn Þess vegna er þaS, aS í sálar
' I vindhvminum og bylgjuniSn-j dvd]ur ]öngum heima á Fróni.
um var sem síSasta kveSja ætt-, Hér ber ag sönnu mikJu meira
fyrir augaS af ýmsu tæi en helma;
jarSarinnar órnaSi mér. ÞaS var
“íslands lag’’, sem þar hljómaSi
mér í eyrurm.
Eg sítóS einn á þiljum uppi og
l’ífi og líkamslífi — í öllu atgervi
ykkar, Iandar mínir kærir, sem
fæddir enu hér í Vesturheimi,
hér er stórum meiri mannvirki aS muniu vera einhverjir þeir þættir,
sjá. Alt starfslíf er fjörugra og sem eiga rót sína aS rekja til upp-
fjölbreyttara. Lífsþægindin eru eldis- og þroskaáhrifa þeirra, sem
atarSi ut í nattmyrkriS, þangaS, mj.klu meiri og hverskonar skemt-j Fjal-lkonan hefir á börn sín. ÞaS
sem landiS siSast hafSi h!°rflS ^ anir f|leiri; en jaifnfra,mt ys og þys, [ er íhluti af feSra- og miæSra-arfi
augum mínum. NiSdimt var ulm-
hverfis mig og ,mér
reynsla manna sýnir stöSugt aS
þet'ta er rétt. Hin sanna lífsgleSi,
yngir rnenn — gerir sorgir og and
streymi lífsins léttbærara.
Svona mætti lengi hailda áfram ^
aS nefna spakmælin og kjarn-!
yrSin; hér er um svo auSugan j
garS aS gresja í þeilm efnum. —
Þá eru íslendingasögurnar. Þær
lýsa I'ffi feSra vorra og sjálfum
þeim á söguöldinni, fyrstu öld
þjóSveldis þeirra — gullöldinni,
eins og hún oft er nefnd. Þær
sýna oss lunderni manna á þeim
tímum — hiS göfuga í fari þeirra,
inn og margvxslegan fróSlleik.
Önnur áöfuþrit hans á ís'Ienzku
eru 1 undíræSissagan og Islands--
lýsjngin, sam Bók'mentafélagiS
géfur út. Eftir hann er upþdrátLur
Islands, vneS mörgum viSbótum
og endurbótum, sem stySjast viS
rannsóknir hans. Á útlendum
tungulm liggja eftir fiann mörg
rit og ritgerSir um Isiand og nátt-
úru þess.
Þorvaidur Thoroddsen varS 66
ára gama'il, fæddur í Fiatey á
BreiSafirS 6. júní 1855, og var
’hann elzitur iaf fjórum sonum Jóns
skálds Thoroddsen, þá sýslu-
arauS ykkar, aS komast jafnframt D , j. h u
. 1 , | manms rJarostrendinga. Porvaldur
í kynni viS nýíslenzkar bókment-1 , c . - n
. utakruaö.gt ur llatinuskolanum
ir, sem eigi eru taldar standa aS1Q7c ,. ,. ,c
® . # ,lo/3, tolc heimspekisprot viö ha—
baki mentum annara þjóSa. I i ■ w-i c , ■ ■ * ,
. ‘ ; skolanum í K.hotn ari siðar og las
“Gfldi hverrtar þjóSar ,er kom-1 , c c ,-i
j par svo natturutiæöi traim1 til
iS undir gildi einstaklinga henn-i ,g84 SfSan yar hann ^ ár viS
ar, hefir einn af djúpvitrustu• - ' • 1 j íct
J r ; nam 1 jarorræöi og landeoLis-
spekingum heimsins sagt, og bau r or* jc L' i 'i ' t -
* & ^ j rræoi vio haskoLann 1 Leipzig a
sannindi verSa aldrei of kröftug-1 Þýzkalandi. En 1885 varS hann
Iega brend inn í hugi manna. Og
eg veit, aS ykkur, tiiheyrendur
mínir, eldri sem yngri, langar til
aS auka sem mest þiS gétiS, gildi
hinnar kandísku þjóSar, verSa
en einnig hiS óæSra. Þar eru
dimt var dm- ^ ingj5ur og hrafii, sem samfaxa ykkar, sem ber a5 varfSvelta en ^reSnar UPP gioggar myndir. Þar
f,„s. .myrku, e, stérboritarlífinu. E, sakna eigi 8lata. Fyrir þemt, arf eruí 11““*. >v,f'5 h'""t «
kennari viS latínuskóiann í
Reykjavik og gengdi því em—
bætti til 1895, en fékk þá Íausn
frá kenzlu itil vísindastarfa og síS-
ar, er Ihann sagSi erpbættinu lausu
sem nýtastir og beztir borgarar( framhalds,]aun tj] þeirra Hann
hennar. Og þaS er sjálfsagt, og fl,uttist þá till Kaupmannáhafnar
siSferSislega al’veg _ réttmætt; Qg dvaldi ,þar síSan ti] dauSadags
færast yfu sal mina. Hofug friSsældarinnar og kyrSarinnar þiS í skulld viS Island meSal ann
ars. Sú skuid er máske eigi mikil,
en á þó aS greiSast á einhvern
blýþung einstæSings- og sakn- j he;ima> og eg sakna hinnar fjöl-
aSartillfinning greip mig. Nætur-. breyttu náttúrufegurSar> sem þar
kuldinn varS enn naprari; ka™ getUT a8 M.ta víSast hvar, og henni hátt. En hér bætist annaS viS,
læ£ti slg um aLIar taugar og nísti er yiSbrugSiS> Þar "býr tign á og vil eg þar gera aS mínum orS-
hjartaS í brjosti mer. Mer fanst ( t:ndum trau.st í björgum, fegurS um ummæ'li eins merks Vestur-
sem viSkvæmustu strengir hjarta . fja]|,:söIum> en j fossum afl», eins íslendings. séra Guttorms Gutt-
mms væru aS slitna. ÞaS var sar Bjarni Thorarensen skáld ormssonar. Hann segir svo í rit-
og viSkvæm stund. SkilnaSar- kenwt ag orSi, og er aettjörS vom ’ gerS sinni “Um þjóSararf og
skyldurnar viS hana eiga aS sitja
í fyrirrúmi fyrir öllu öSru. En eg heirr
trúi eigi öSru en aS þiS getiS orS-
iS jafngóSir borgarar hér vestra,
stundimar eru altaf sárar o,g , i i« ,
, . , • ,, , , vel lyst.
beiskiublandnar, og þvi sarari, \ , , * j r- nu_______
1 .7 . Og eg se hana í anda, rjallkon-
eem fleira og hjartfólgncira er viS r .. „ r __________
* i -t - .... j una fagra og tignarlliega, þar sem
ao skrlia. A Slikum augnaiblik- , , .. , u- . ... ,
J . . hun situr a veldisstoi sinum utii í
úm koma horfnar lífsmyndir upp , ,.. , . -ij
. v b.atærulm regmsænum, en old-
í huiganum. Endurminningar liS- urnaf faHa ag lfótum lhennar eins
inna daga losna þá úr læSing og Qg hirSmeyjar> sem votta drotn_
•svífa fram fyr.r hugskotssjómr ]otning meS Hneiging
r-aldi’—>nS °g 3kUggamyndÍr á °g knéfalli. — Hún birtist mér í
‘ * , blómofnum sumarskrúSanum, er
Svo fór mér aS þessu ainni. Eg
. • , • .. . j vermandi
rrj.nt.st n.nna mör^u g e ’útun a, j gu]:lm,,m geí«lum. Og eg lít hana hingaSiflutningur
sem eg ihafSi lifaö heima á Fróni; , , . i . | , j j- , ...... *.
, , , » I einmg, í svanhvituín, kriStalstær-: þessu landi, en tap ættjorðinm, og
i bemsku minni og æíku; eg miint-i . . .. , c. , c- 1 , . , , j -vc *■ ,
I um vetrarhjupnum, leittra í ætin- þa er þetta land srðiterðrslega
ist vinanna mörgu liifandi og lát
■innia, — ættingjanna —
sólin baSar hana í
þjóSrækni” (Tímarit ÞjóSræknis
félags , Isíendinga í Vesturheimi
1919):
“Hérlenda þjóSin er í ofurlít-
illi skuld viS Island. ESa er þaSj
sanngjarnt, aS borga naut og svín
fullu verSi, ef flutt em austan aS,
en telja sig í engri skuld fyrir
manrfólkiS, sem þaSan ‘hefir
komiS? Hafi nokkuS veriS í ís-
lenzka landnema spunniS, þá er
þeirra gróSi
i hraustmienni, göfugmenni og
spekingar, og kvenskörungar
mikilir. Flestir eru þeir stórbrotn-
ir, bæSi karlar og konur, “elska
heitt og hata djúpt”, sönn börn
fjalllkonunnar, hold af ihennar
holdi og blóS af hennar blóSi.
Þar birtast oss menn sem Skarp-
héSinn Njálssion, hraustur og
harSifengur, ímynd sannrar karl-
mensku; gilottir um tönn, þá er
logarnir læsa um hann tungum
sínum. — Ingimundur hinn gamli j
landnám'smaSur, 3vo göfuglynd-1
ur, aS hann baS á dauSastund;
sinni aS forSa lffi banamanns.
síns. — Þorkell máni lögsögu-
maSur, svo ljóselskur og djúp-
hygginn, aS bann baS á bana-
dægri aS bera sig út í sólskiniS, í
faSmi sólgeislanna viildi hann
hverfa inn í ókunna landiS. —
Þar koma fram fyrir sjónir okkar
slíkar konur sem AuSur, kona
Nokkrum sinnuim kom hann þó
hingaS á þiessúim árum,
síSast sumariS 1919. SíSastliSiS
vor var hann, áséimt Finni pró-
þótt þiS haldið lifandi menningar fe9gor Jóngsyni> va]inn heiSurs_
sambandi viS ættstöSvamar og doktor viS hásk61ann á I£tl(andi.
atthagana heima. Mér virSist, aS Kona þ ya_ þóra péturs_
þaS ætti fremur aS verSa ykkur dótjtjr biskups péturssonar. Gift-
andleg þroskun aS ýmsu leyt., aS ust þau ,887 Qg eignuSust eina
þaS ætti aS víkka sjóndeildar- d6fctur er SigríSur hét, en mistu
hring ykkar og gera ykkur enn hana )903 Frú þóra andaSist 2Z
starfshæfari. Hins vegar er eg maY7 j 91 7
, týrábjarma tunglskinsins, en ■ skyldugt til aS jafna reikningana | Q;liíla Súrs3onar trycpSatrölliS
, , _ '* u norS'urijÓMn leggja henni glæstan 1 í einhverri ,mynt. Lúkninguna í -i 1 _ u ■ u
heimilisins og ættstöSvanna, sem * , * . u , s , s ' , ‘ * . , mikla- sem aldrei brast mannl 1
1 dýrðarkrans að enm. rivort- verðum ver að taka að oss Vest
þess fullviss, aS ef þio varpið frá
ykkur íslenzkunni og r ífiS upp
meS rótum þaS, ec " í.-Tnzkt 1
fari ykkar, þá muni fleira fara
meS. ÞaS mun rýra manngildi
yk-kar. — ViShald íalenzks þjóS-.
ernis hér í áifu er því í mínum
augum gagnlegt báSum máls-
aSilum, Kanada og fsían'df'of"
samvinna íslendinga austan hafs
og vestan á aS vera framtiSar-
stelfnan í þjóSernismá'linu. j
AS endingu vil eg svo minna á
eift dæmi úr mannknyssögunni, til
þess aS festa enn betur í minni
kjarnann úr því, sem eg vildi hér
sagt hafa. —Mælt er aS þaS hafi
veriS venja Forn-Grikkja, aS
Hér er stuttlega yfir sögu fariS.
En síSar mun þessa merka .manns
verSa nánar minst. Lögr.
Átakanir um landráð.
DanJca blaSiÖ Pollitiken birti
26. fyrra mán. svohljóSandi grein
“ílhaldsblöSim úti um land
fluttu á laugardaginn grein um
s'mis-keyti, sem sagt er aS staSiS
hafi í ParísarbllaSinu “L’intransig-
ean,t” hinn 20. þ.m. og sent hafi
veriS b’aSinu frá fráttáritara þsss
í Stokkhólimi. Fréttaritarinn segir,
aS i'it þaS sem Lothinga gaf út
svo margar minningar eru festar
enni.
tveggja skrúSinn sæmir henni vel.
viS. Eg -fann aS eg var tengdur y, , .. ,. j , •
B & Hun ber tignarmot drotningannn
iandinu og þjóSinni, sam eg nú ^ enda hefir hún lonigum veriS
var aS skilja viS, heilögum hjart- j 1 . c ■
’ sæmd þvr natm. —
ars oör.dum. Og eir.hver æSri
rödd hvísIaSi í hjarta mér:Sýndu,
hvar sem þú ferS, aS þú sért sann-
ur sonur Fjallkonunnar, móSur
þinnar; sýndu jafnan, aS þú mun-
ur-íslendingar, meS því aS halda
frændrækninni viS í lengstu lög,
vera “gamla liandimu” hiliShollir,
þegar færi g9fst, og leitast viS aS
Já, Island er sannarlega fagurt koma andlegri vöru þess í hærra
og stórfenglegt — undraland frá verS á heimsmarkaSinum.”
sínum í raunum hans og and- -
streymi, en var sem vermandi og
lýsandi geisli á vegum hans. — j
Helga jarlsdóttir, íþróttakonan!
frábæra, sem synti m-eS son sinn 1
fjögra vötra gamlann á baki sér í I
j land úr Geirshólma og var þaS
náttúrufræSislegu sjónarmiSi. Þar, Þetta er vel mælt og viturlega, I mikil vegalengd. _ Fjölda slíkra
getur aS líta hinar stærStu and-1 og vingjairnlega í garS vorn Aust-
afbragSsmanna og kvenna mættti i
lf , fyrir nakru nafnlaust hafi vakiS
hafa með ser logandi eld að he’m.1 , c
, , . aLnvkla atlnyglli 1 bvíþjoð og sið-
an, þa er þe:r ilogðu i iiandnams-i . . , * , , ,
. _ , , . an afmar hann það, sem her ter a
leiðangur. Logðu þerr eld þanm f ...
... I eltxr, og sem 1 haldstoloði-n uti a
siðan a arininn 1 raðlhusinu 1 hinui . , _ , . .
... , , • .... , .£ n. pc landi segiast birta 1 orðrettri þyð-
nýja landnam-i; ýitti Ihann site'lt að
loga, til þess aS minna á samband | 'n'ý'’ , , . v
, „ . , , . Eg er þess umkommn, ao
það, sem væri mdh heimalandsms
, I geta gefið upplýsmg^r um yms at-
og nylendunnar. 6
riði við.vikjandi þessiu mah, sem
f ’ y ^ stæS-ur — eldfjalliS gj6sandi og ur-íslendinga. Hér erum alvöru- f . .. " _ hrtta
ir hana og gleymdu aldreí, aS „ ,, I • x x . ... , , , nefn-a ur so-gum vorum, en þetta,
skylda þín er .« ,.r«„ h.nni ,11 ,°^1™“*!<,*i ** “**• “ "8‘ 8“' -* -na
' . . storveldi natturunnar, eld
sæmdar, í ísvaða landi sem þú
dvelur og á hvaSa sviSi sem þú
starfar.”
nægir til þes3 aS sýna, hveft I
in-n og land má sannarlega eigi viS \>ví j mánnvál birtist þar leaandan-um
ísinn, í aHri sinni hríkadýrS. Þar. aS missa þriSjung sona sin-na og j Loks er ag geta sagnrita vorra;
, getur aS líta heiSbjartar, sólr-íkar, dætra aS fullu. — ÞaS væri altof; þeirra ,kunnust er Heimskringla, 1
S sumarnætur og húmþungt drauga- mikil blóðtaka fyrir vora fámennu' sem þýdd hejfir veriS á ýms |
Eg hneigði hofuS mxtt og hlýddi leg-t skamdegi. Og þaS er eigi aS j og fátæku ættþjóS. Menningar- { tungumál erlend. Öll Ihafa þau rit!
hugfangrnn á þessa rodd í brjósti furða, þó aS atgjörfi þeirrar þjóS-; samband verSur aS haldaist viS | mikiS 3agnfræSilegt o* menn-1
mer, og a þeirn stund hét eg ætt- ar> sem á vig slík lífskjör aS búa miilili íslendinga austan hafs og ingarIegt gildi Oo- málferrur5 -
jörS minni æfilöngum trygSu-m. — hefir slíka 'fjölbreytni fyrir: vesta>x. En til þess aS halda viS
Eg tÓK undir með Hannesi Haf-^ augum — verSi ofiS ýmsum þá-tt- f slíku — lifandi — sambandi viS
stein, skáldinu fraimgjama og um> Qg margur kynlegur kvistur-( Isla-nd 0g íslenzka mennin-g, verS-
frjálshuga, þar sem -hann segir: ! -nn spretti þar upp. Sú hefir einn-| iS þiS fyrát og fremisit, hinir ungu,
ig raunin á orSiS. Margur fagur í uppvaxandi landar mínir hér
Líkt virSist mér aS þiS eigiS aS
fara aS, Jandar mínir hér vestra.
ÞiS eigiS a‘S varðveita og !átá* eigi
slokna þá neista manndóms og
göfgi, sem þiíJ hafiö í a*f tekið frá
fslandi, því aS af þeirn neistum
bandamannáþjóSirnar f j ór ar
sennilegia viita vel u:m. Samning-
arnir fóru fram áriS 1915. Var
ekki einn heldur tveir Islendingar
viSstaddir samningana, nefnilega:
Einar ArnórSson þáverandi ráS-
g^tur þaS bál kviknaS; sem verm- henta Hlands> og GuSbrandur
ir ykkur um hjartarætur í hret-
viSrum lífsins og létt ykkur bratt-
“Ef verS eg aS manni, og veiti
og furSuIegur -stofn, sem boriS ! vestra, aS glata eigi móSurmálinu
þaS sá,
sem vald hefir tíSa og þjóSa, , .* , , .. _. * i , ,, . ^ „ * . .
° i vaxið upp i skauti ættjarðar vorr-; lenzku-nni. Og það er ykkuT einn-
aS eitthvaS eg megni, sem liS má
þér ljá,
þótt lítiS eg hafí aS bjóSa. hlyn. Náttúra og landslag Is-' lenzkunni, hafiS þiS lykilinn aS
Þa legg eg aS föngum, mitt líf viS i j l c- z •* í c.,..x
lands hetir areiðanlega eigi aðeins þeim fj-arsjoðum, er geyma eitt
þitt imál, 1 - - ---
hefir fögur blóm og ávexti, hefir ykkar, ómþýSa og fagra —- ís-
i upp í skauti ættjarSar vorr-, lenzku-nni. Og þaS er ykkur einn-
Margur frjóangi, sem orSiS Ag afar mi-kiS menningarskilyrSi.
j hefir aS blómlegum og limaríkum MeSan þiS týniS eigi niSur ís-
fegurSargildi í sér fólgiS, helduT
hvern ljóðstaf, hvern blóSdropa, j einnig þroskagiIdi fyrir hma ís_
hjarta og sál.’
lenzku þjóS; þaS mótar hana og
Og þá er til þess var mælst, aS ' skapar bæSi andlega °g líkam'
eg ægSi nokkur orS um Ísland ogi leKa- Og sn skoSun er meir og
íslenzk þjóSernism-áíl hér í kvöld, meir aS rySja sér til rúms, aS þaS
mintist eg þess heits, sem eg hafSi j eru löndin, sem skapa þjóSimar
unniS ættjörS minni á skilnaSar- aS meira eSa minna leyti. Skáld-
stundinni og mér fanst eg vera • _ c, c , , , „
_ ® 1 m ertu oft fundvis a sannleikann.
knuðuf til þess aS verða viS áður , .
. j .Vi-turíeg og sönn munu orS Stein-
greindum tilihnælum, annars værij
eg aS rjúfa heit mitt. Þess vegna j grím3 Thorsteinssonar um ættlar.d
stend eg nú í þess-um sponim. Eg^ v:>rt> er hann segir:
er því mi-Sur eigi þeim vanda vax-
inn sem skyldi.
‘ÞaS agar oss strángt .meS sín ís-
En eg óska þess k8jdu &
hvert skírasta andans gull, sem
völ er á; þiS getiS ausiS áf þeim
uppspwettum þekkin-gar og lífs-
speki, aS leit -er á öSrum slíkum.
Eg á þar viS forn-bókmentirnar ís-
lenzku: Eddurnar, Islendingasög-
ur og sagnritin. Allar þessar
greihir bókm-entanna fomu hafa
afar mikiS menningarlegt gildi,
bæS’ listgildi og Iífsgildi.
EddukvæSin og frásagnir
frórSa oss um lífsskoSanir og siS-
ferSishugsjónir forfeSra vorra —
siSu þeirra og venjur, hugsunar-
hátt ..eirra og menningatþroska.
af alhug, aS eg mætti leysa svo en ásámt til blíSu.. þaS meinar alt | Þan eru skuggsjá alls þessa. Auk
hlutveTk mitt af hendi, aS ykkur vel.” I þsss hafa þau djúpsetta Ufsspeki
þei-rra er viSbrugSiS. Vilji maS-
ur nema f.agurt, íalenzkt rhál, þá
er aS setjast aS fótum forn-rithöf-
unda vorra, svo sem Snorra
Sturfusonar og hans líka. Þar er
bezta fræSslu aS fá í þeim efn-
um.
Sam-eiginlega má seg-ja þaS um
þeSsar fornbók'mentir vorar, aS
þær hafa varpaS glæstum frægS-
arljóma yfir ættland vort, og eru
taldar sígildar - ódauSllegar —
af vísindamönnum.
Þetta eitt ætti aS vera ykkur,
vestur-ísl enzk u æskumö nnunum,
ærin h.vöt til þess aS villja kynnast
þössurn bókmentafjársjóSu'm —
svala þekkingarþorsta ykkar meS
því aS teyga drjúgum af þessum
linduim. ÞaS ætti jáfnframt aS
vera ykkur sterk hvöt til þess aS
halda dauSáhaldi í móSurmáliS
ykkar — íalenzkuna — feSra- og
mæSra-arfinn, dýrmaeta. Hvöt ti
þess aS llá(a ykkur ekki vaxa í
augum, aS leggja dálítiS erfiSi á
ykkur til aS nema 'hana aS gagni.
Ykkur nrun aldrei iSra þess. ef biS
geriS þaS. “Stórt er bezt að''
ann upp á sigurtindinn. — GuS
geifi því orSi sigur og bilessi bygS-
ir ykkar í nútíS og framitíS. —
Þorvaldur Thoroddsen
prófessor
Jón-sson. Ko'mst þá samkomulag á
um þaS sem hér fer á eftir:
1 símfregn frá Khöfn sem hing-
aS k|om 30. f. m., er sagt frá and-
láti Þorválds Thoroddsen prófiess-
ors. Hann anaSist þar á heimili
sínu 28. okt. Sjúkur ha-fSS hann
veriS síSustu missiri æfi-nnar; stalf-
aSi -sá sjúkleiki frá heilablóSfalIi,
er Ihann fékk, og ekki- var hann
vininufær eftir þaS.
MeS honum er fallinn frá víS-
frægaslti vísindamaSur og ri-thöf-
und-ur þessa lands. Eftirhann ligg-
ur imikiS og þarft verk, b-æði á
sviSi náttúruvísindanna og í ís-
ílehzkium sagnavísindum. MeS
margra ára f.erSum sínum um land
iS aflaSi 'hann sér margbreyttrar
þekkingar bæSi á náttúru þess og
höguim þjóðarinnar. FerSábók
Kans hin stóra, sem út kom fyrir
’nokkrum árum og segir frá þess-
um ferSúm, hefir aS geyma mik-
Isllendin-gar áttu aS fá tíu milj-
ón kr. lán handa báSu'm bönkun-
um á ísllandi. Átti aS kaupa ann-
an bankann en hinn bankinn átti
aS iskifta um bankastjóra. Ein
miljón króna af láni þessu átti aS
ganga til þess aS múta alþingis-
mönnum. ÞjóSverjar áttu aS fá
einkalleyf-i till þess aS hagnýt-a sér
náttúruauSæfi íslands og rétt til
þess aS hagnýta landiS ifyrir flota
stöS. SíSlan átti íisland aS segja
sig úr lögum viS Dani og ilýsa
yfir sjálfstæSi sínu. Ef Danir mólt-
mæltu þeim aSförum átti þýzkt
herliS aS ráSast inn í Danimörku.
En í þakklæti'sskyni fyrir þestsa
hjálp ÞjóSverja áttu Isllendingar
aS beiSast þess aS fá þýzkan þjóS
höfðingja till konungs yfir sig.
'ÞaS hefir tekist aS ná í bréf
frá Einari Amórssyni um þetta
mál og taka Jjósmyndir af þeim.
Einar Arnórsson misti völdin áriS
1917. SíSan 1918 hefi-r ísland
veriS sjálfstætt'ríki en undir kon-
ungi Dana sem æðsta þjóSh-öfS-
ingja.” "
Þetta virSi-st vera 'helber trölla-
saga, én ihvaS sem því IíSur, þá