Heimskringla - 23.01.1924, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 23. JANOAR, 1924.
HEIMSKRINGLA
7. BLAÐSIÐA
r~ ---—
The Dominion
Bank
HORNI NOTRE DAME AVE-
ogr SHERBROOKE ST.
Höfuðstóll uppb........$ e,000,000
VarasjóÖur . ^. .v......$ 7,700,000
AUar eignir, yfir .... $120,000i000
Sérstakt athygli veitt viðskift-
um kaupmanna og verzlunar-
félaga.
Sp ar is j ó 0 sdeildin.
Vextir af inmstæðufé greiddir
jafnháir og annarsstaðar við-
gengst.
PHONE A 9253
P. B. TUCKER, ráðsmaður.
>..-. /
Landeign ríkisins.
(Framh. frá bls. 3.)
epottar og troðningar mynduðust
um veliina, þvert og endilangt,
vegna akvegarins. Hús voru reist
og bygðlr kofar á þeim stöðum,
sem aldrei skyidl verið hafa. Al-
þihgi var ekki spurt'um, hvaða ný-
virki mætti gera á staðnum; fram-
hjá því var alveg gengið, þó að
það í sjálfu sér og enginn annar
væri þar aðallandsdrottinn, og
hefði rétt til að leyfa eða banna
þar húsagerð og jarðrask- Á síð-
ustu áruin hefir verið reynt að
bæta helstu spellin. Aðalveginum
um þvera neðri vellina var breytt
síðastliðið sumar, og nýju troðn-
ingarnir teknir af og reynt að
græða upp vegastæðin. Bæði efri
og neðri vellirnir voru girtir fyrir
áffíingi stógripa, og ýmislegt fleira
hefir verfð þar lagfært síðustu ár-
in.
Umbótaviðleitni Alþingis og af-
skifti þess af forna þingstaðnum
byrjuðu fyrst 11)20. Hefir þetta, sem
vænta inátti, verið misjafnlega
vinsælt hjá Þingvallasveitarbúum.
Teija þeir sig efalaust hafa eins
mikinn rétt á Þingvöllum og Al-
þingi, þó aldrei hafi neinn kvart-
að eins og Jón prestur Halldórs-
son. Meðan Alþingi gætir ekki
frekar þess réttar, sem það hafði
upphaflega á Þingvöllum, ntá búast
við því, að þeir, sem hafa nytjar
landsins, skoði sig hafa þar hags-
muna að gæta, sem þinginu komi
lítið eða ekkert við-
Þótt miklar .skemdir hafi orðið á
Þingvöllum, bæði af náttúrunnar-
og mannavöldum, hefir furðu lftið
verið hróflað við búðartættunum
á sjálfu þinginu. En hinn mesti
söknuður er að skóginum, sem
þakti landið umhverfis þingstað-
■v
inn. Eriðunin ein getur læknað
skógarspellin. Með þvf að nytja
skóginn hér eftir sem hingað til,
hverfur hann að lokum uneð öllu
á þeiml stöðum, sem hann er enn
óeyddur.
Allir bæir í sveitinni, 14 að tölu,
sækja sikóg til eldiviðar í Þing-
vallahraun. Að hér sé eRki um
smáræðis skógareyðslu að ræða má
sjá af því, að skýrslur um. skógar-
högg isíðustu 36 árin (1885—1922)
sýna, að Þingvallasveit hefir í 3
skifti verið hæsta sveitin á landinu
með skógarhögg, 15 sinnum næst
hæst og hin skiftin 3.—7- í röðinni.
Bíðustu 11 árin voru höggnir þar
8085 hríshestar, eða að meðaltali á
ári 735 hestburðir. Um þetta voru
14—16 bæir; koma þá nálega 50
hostar að meðaltali á hvern bæ.
Eftir þyf sem skógurinn er smá-
vaxnari, þvf ódrýgri er hann til
eldsneytis, og rjóðrið þess stærra,
eem kemur undan högginu. Ef
rjóðrið eftir 735 skógarhesta, sem
höggnir eru á ári, sæist á einum
stað, væri það ærið stór blettur- En
af því að skógurinn er högginn hér
og hvar um hraunið, ber lítið á því,
fyr en eftý- nokkra áratugi.
Það er 'skiijanlegt, að sveitinni
t'æri söknuður að því að missa
skóginn til eldsneytis, ef til þess
kæmi að hann yrði friðaður, og
®kógarhöggið bannað- En hverju
^ttu ábúendurnir að brenna, þeg-
®r skógurinn er gereyddur? En
því rekur fyr eða sfðar.
Stærstu og fegurstu runnarnir
eru að jafnaði höggnir, og hafa
sumstaðar verið gjörfeldir. Er eðli-
^eKt að þeir séu teknir, því að þeir
kefa drýgstan eldivið. Þó nð ein-
stakar hríslur séu skildar eftir á
sömu rót, standast þær ekki áhrif
lofst og lagar, þegar skjólið er tek
ið frá þeim, vegar þess, hvað jarð-
vegurinn er þunnur og iaasí sér of-
an .á hrauninu. Vindurinn og vatn-
ið sverfa kringum rótarhálsinn,
losa jarðveginn og fletta moldinni
að meiru og mlnna leyti ofan af
rótinni, sem þá feyskist og deyr;
er þá úti um hrisluna, sem eftir var
skilin.
Þvf er haldið fram af sumum, að
sauðfé bíti ekki skóginn til muna,
nái það f annan gróður. En skóg-
urinn sjálfur er þar órækasta vitn-
ið Hann ber sorglega menjar eftir
sauðbeitina. Eg hefi horft á
fjallafé og kvíær teygja sig upp f
kjarrið um hásumarið og rífa það
í sig. Má þá nærri geta, hvort ekki
séu töluverð brögð að skógarbeit-
inni að vetrinum, þegar skortur er
á öðrum gróðri, og hvort sem held-
ur er. Og nú er svo komið, að Þing-
vallaskógur, sem náttúran lagði
fullræktaðan upp f hendurnar á
þjóðinni árið 930, og sem telja má
meg réttu trjágarð hins forna Al-
þingis, — liggur undir átórskemd-
um. Hann er ofurseldur gereyðing
eftir nokkra mannsaldra verði hann
nytjaður á sama hátt hér eftir sem
hingað til.
Þó að þeir menn, sem nú hafa
skógarins mest not til beitar og
eldiviðar, vildu fegnir hlífa honum
við skemdum, væri þeiin það ó-
mögulegt, vegna þess að kringum-
.stæðurnar leyfa það ekki- Hér er
ekki nema um tvent að veija:
Annaðhvort að láta alt sitja við
sama og nú er, eða friða skóginn
algerlega, en þá verður að fórna
eauðabúskapnum f hrauninu.
Eg hefi áður tekið það fram, að
épginn engjablettur frá hraunbýlun,-
um yrði fyrir inann takmörk þess
svæðis, sem komið hefir til oiða að
friða, nema þau næðu út fyrir Hof-
mannaflöt. Slægjubiettanna utan
túns verður því ekki saknað.
Engjablettina, sem býlin hafa not-
að, ætti því að leggja til annara
jarða í sveitinni, og mun þeim ekki
af veita, því að Þingvallasveit er
eflaust heyskaparrýrasta sveitin á
landinu. Árið 1920 var heyjað sam-
tals í sveitinni 834 töðuhestar og
875 hestar af útheyi, eða um 1709
heyhestar alls. Það er álíka mikið
elns og af einni eða tveimur góð-
um meðaljörðum í öðrum sveitum.
Þetta ár kom þar að meðaltali rúm
ir 100 hestar á hvert býli- Það var
auðvitað langrýrasti heyskapur-
inn, sem verið hefir lengi f Þing-
vallasveit, því að sfðustu 11 árln
var allur heyfengurinn að meðal-
táli um 39000 hestar á ári. Auð-
sætt er, að það er skógurinn, sem
bjargar búskapnum á býlunum, sem
ná til hans að vetrinum, en þó
dugar hann ekki ætíð til. Dæmi
eru til þess, eins og inðar á land-
inu, að fóðurskortur hefir orðið
sauðfé að fjörtjóni í Þingvalla-
hrauni þrátt fyrir skóginn. En þó
í
að fellir og fóðurskortur vofi þar
yfir býlunum, hefir samt tvö síð-
ustu sumrin taða verið flutt af
eyðikotunum til iReykjavíkur.
Mun það eins dæmi í Þingvalla-
sveit, að hún hafi haft hey aflögu
til að miðla öðruin. — (Tíminn).
--------------0--------------
Nýjar fregnir um kjöt-
toliinn.
Snemma í þessari viku barst at-
vinnumálaráðherra símskeyti frá
Sveini Björnssyni sendiherra svo-
hljóðandi:
“Norska stjórnin leggur fyrir, að
fengnu konungssamþykki, Stór-
þingið á föstudag tiilögu um að
stjórninni verði heimiiað að taka á-
kvarðanir um toll á fslenzku salt
kjöti sérstaklega, án tillits til með-
ferðar tolllaganna að öðru leyti.
Viðbúið að tillagan verði mjög
bráðlega afgreidd, á hvem hátt ó-
víst”.
Þe^si tillaga stjórnarinnar hefir
með öðrum orðum verið lögð fyrir
Stórþingið í gær- Samkvæmt nið-
urlagsorðum skeytisins, mun mega
vænta þfess mjög bráðlega að nánari
fregnir berist af málinu.
5funu þetta þykju mikil og góð
tfðindi um alt land. Er þess og að
vænta, ^ð landsstjórnin íslenzka
vindi bráðan bug að samningun-
um, undir eins og norska 'stjórnin
hefir fengið málið í sínar hiendur,
verði sú afgreiðsla Stórþingsins,
sem vonandi verður.
— Tíminn, 8. des-
--------x---------
FRAISLANDI.
Veistu ekki um vörðinn,
sém vakir yfir þér?
— Bænirnar okkar allar,
sem ástin kendi mér.
(M. J. — Eimr.)
NÆTUELJÓÐ.
(Poul Verlaine).
Krossaregn. Eorsætisráðherra
hefir dvalist 1 Kaupmannahöfn
undanfarna daga og er nú á heim-
leið. Hefir rignt íslenzkum kross-
um yfir ýmsa meiri eða minni
háttar Spánverja. Muþu þá flestir
sannfærast um nauðsyn krossanna
sem áður efuðust, því að víst munu
þeir telja Spánverja sérstaklega
góðs makiega af oss- Einhver fag-
ur moii hafði hrotið að forsætis-
ráðherranum- Með mikilli samúð
og hrifningu segir vMorgunblaðið
frá tíðindum þessum, sem vonlcgt
er. — Tíminn, 8. des-
Mjólkurverðið f Reykjavík. Einn
af helstu útgerðarmönnunum í
Rvík, Thor Jensen, hefir efnt til
kúabús í grend við bæinn f mjög
stórum stfl. Má geta þess til verð
ugs lofs, að hann hefir og stofnað
til jarðræktarframkv.æmda í stór-
um stíl. En nú nýlega setur hann
mjólkurverðið i bænum langt nið
ur fyrir alt eðlilegt verð, miklu
neðar en félag bænda um mjólkur-
söluna hafði ákveðið. Þar eð sá
( tími ^iálgast, er mjólkin verður of
mikil í bænum og ]>ar eð framleið-
andi þessi ræður yfir svo miklu
mjólkurmagni, hafa bændur neyðst
til að lækka verðið jafnmikið, til
]>ess að sitja ekki með mjólk sína
óselda. f allan vetur verða þeir að
selja mjólk.til bæjarins við lægra
werði en framleiðslan kostar. —
þetta mun vera sú bróðurlega sam-
vinna inilli atvinnugreinanna, sem
Morgunblaðið taiar svo oft um. Því
vitanlega er þessi búskapur Thors
Jensens ekki rekinn á eðlilegum
grundvelli. Gróðinn af útgerðinni
gerir honum þetfa mögulegt að
selja mjólk lægra verði, en Jram-
leiðslan kostar. Og afleiðingin
verður sú, að bændurnir í kringum
Reykjavík bíða allir tjón.
Tunglsljósið hvítt
í skógi skín.
Hljómar'þýtt
um laufsins Ifn
á hverri grein: ,
6, ást mín ein!
Tjörnin bjarta
sem skuggsjá skær
pílviðinn vsvarta
sýnir, en blær
grætur við straum:
Dreym stundardraum!
Rósemd og kyrð
viðkvæm og vfð
úr himi'ns frig |
hnígur bifð.
ómar um lund.
Nú er óskastund!
(J. J. S. þýddi. — Eimr )
S T A K A .
(Þessa stöku gertJi Þorsteinn Er-
lingsson réttum mánutJi fyr-
ir andlát sitt.)
Bjarma þann, sem æskan á
yfir brosum sínum,
sækir hún oft í sólskin frá
sumarkvöldum mínum.
------—-----0-------------
“Pan” er ein af frægustU skáld-
sögum eftir norska skáldið Knut
Hamsun, sem bókmentaverðlaun
Nobels hlaut í fyrra. Stúdentar
gefa I>ókina nú út i íslenzkri þýð-
ingu eftir Jón Sigurðsson Skrif-
stofustjóra Alþingis. Er frágang-
ur bókarinnar allur hinn besti-
Yerður jafnan deilt um bók þessa,
telja sumir hið mesta snUdarverk,
en aðrir hneiksiast; eru slíkar bæk
ur jafnan mikið lesnar. Um hitt
verður ekki deilt, að þýðing ,Tóns
frá Kaldaðarnesi. er afbragðsgóð.
Hefir hann áður þýtt á íslenzku
aðra skáldsögu Hamsuns: f Vik
torfu. — Tíminn.
Maxim Gorki
og íslenzkar bókmentir-
1 blaðinu “Nationaltidende” skýr
ir Kr. Albertsson. rithöfundur,
frá viðræðum sínum við rússneska
skáldið Maxim Gorki. Bað hann
Kristján að rita um Island og ís-
lenzkar bókmentir fyrir ’rússneskt
bókaútgáfufélag, sem gefur út úr-
valsbækur allra landa og fól hon
unj að endurskoða bókaskrá þá,
sem félagið hefir gefið út um ís-
lenzkar bækur.
Gorki mintist á hinn mikla bók-
mentaauð íslendinga að fornu og
nýju, og lét undrun sína yfir því,
hversu íslenzka þjóðin hefði varð-
veitt þennan andlega arf, og mjög
fanst honurn til um lestrarlöngun
íslendinga og andlegan áhuga
þeirra. — (Vísir)-
-----------0—---------
Kvæði.
VIS SIR ÞÚ ?
Vissir þú um vonimar,
sem vornóttin ól?
Blómin, sem hún döggum dreif
og dagsins vermdi sól?
Vissir þú um sólar sál
í sorgarinnar reit,
seml í gegnum grátin tár

Elliheimilið Grund
eftir Valdimar Briem dr. theol-
% ——
Eitt gamalmennahælí’ er hér,
það hinir göinlu byggja,
er annað hæli’ ei eiga sér,
er eflin mönnum þj«ka fer.
Þar hvíld er holt að þiggja.
Þeiip ferðamanni hvíld finst hæg,
sem hraktist iangar brautir.
Og hér er gisting þreyttiAn þæg,
og þeiin á ineðan guð vill næg
á eftir unnar þrautir.
Menn finna’ að hausta fer nú að
og fölnað blómið hefir.
Ei samt er vert að syrja það,
því sumarstarf er afrekað;
og guð því ávöxt gefur-
Þá hausts að kveldi komið er,
og kveður bjartur dagur,
pft annaij fegra augað sér,
er alskínandi Ijósaker
f lofti’ljómar fagur.
Það er svo margt að minnast á,
í minní hér sem geymist.
En flest er máske flogið hjá
og faiið bak við tfmans sjá.
Þó sumt er, sem ei gleymist.
Það oftast kemur einhver skúr
á æfi löngum degi.
En guð því öllu greiðir úr,
þvf guð er sínum börnum trúr;
Það oss má gleymast eigi-
Og eftir inarga skúr og skin
þess skylt er líka’ að minn-ast.
Þótt margur gréti. góðán vin
þá geymd er endurminningin,
og von um fljótt að finnast.
Hér safnast margur ''Simeon”
hér safnast mörg ein “Anna”.
Og öll þau hafa eina von
og eina trú á Krist guðs son,
sem lífs er ljóisið sanna.
f friðarskauti frelsarans
í frið og gleði himnaranns
og fara svo í friði hans
í frið og gleiði himnaranns
því treysta þau og trúa.
Þau verða ung í annað sinn
í æsku nýjum blóma-
En sá er mji'kli munurinn:
þar missa þau ei ungdóminn,
en ætíð ung þau ljóma.
Guð blesisi ellihæíið liér,
Og hvern, sem að því styður;
guð blessi hvern, sem barn iians er,
guð blessi hvernj/ sem héðan fer;
þeim fylgi drottins friður.
Guð blessi alla’ um allan heim
og allra þrautir mýki.
Guð, bæði unga’ og aldna geym
og öllum síðar veittu þeim
sitt hæli’ í himnaríki.
(Lögr.)
(Prentað eftir beiðni.) N

HRINGL DINGL
í
Koluljós strár banabeðinn
bleikum sorgargeislum á,
stofugögn og glugga freðinn
greinir varla myrkrum frá.
Ljósa inn við stokkinn stimar
stampi yfir laugarvatns,
upp úr ’onum simar
aumur, þó að loki hvass.
Ljósar dísir! lífsþráð spinnið
ljúfan meyjii snurðulaust.
Heillafylgjur! verndið flaust,
farsælt bjenni leiðið innið.”
•
Stjóra hreppsins dafnar drósin
dræmt, því kvellingasöm er,
álfa snemma sér þó ljósin
sem í hlutum leyna sér.
Upp í fjalli, út við ósa,
er hún smalar ám og kúm,
álfar dansa, er að hósa.
Yndi fult af alt or rúm.
“Blessuð æska skúraskamma,
skærstum yl þú vermir oss.
Gleymist hjörtum æ þín hnoss,
Hug það gefur lausan vamm”.
Leiðigjarnt er stjúpbarns lífið,
líka vant er stjúpuverk.
Þreyta karlmannsverk ungt vífið,
veiki kallar föður sterk.
Þá hlust hennar skolast skrumi
skjallaranna Vesturþeims,
framtíð glæst í sjónarfumi
falsar hana’ á skipin eims.
“Mikli heimur margskjallaði!
mikið logið af þér er,
mörgum líka bót þú lér.
Leið nú mey í beztu staði.”
Fé á griðum græðir snótin,
gjöful, viðkvæm, hjálpsöm er. »
FDændur kæta kæ|rleikshótin,
kæra ást hún sínum ber.
Barna fóstran, hjúkrun, hirða
Heim.il er þeim eins og féð.
Aflann sinn hún sýnist virða
sé til þeim þar hugnast með.
“Innrætinu íslands lútum.
Æ það sem þér, landi, — sko!
hitt þig sjálfan fyrir so.
Sízt þeir firðar leifa hnútum.”
Undir sitt borð eigið setur
sinn fót loks sem heiðruð frú,
þvotta fyrir þökk sér getur,
þrifnað öðlast iðjan sú.
Yfir stríðið stóra skefur,
steypir mönnum ýipsleg sár.
ísætt veðband húsið vefur,
verður henni efnafár.
“Kölski! frá oss forða stríði,
fyrst Guðs boð er’ ei til neins
og hann biðja alveg eins;
vonum að því brátt samt líði.
Húsvilt, öldruð, aum til fara,
armæ(d, slitin út og krönk
á við sult og basli bara
upp í baki öðrum hönk. (
Búksorg þó ei bugar frúna,
blíð og opin enn er lund,
sækir sælu’ í Jesú trúna,
sýn er þung þó ellistund.
“Skal þitt markið, margskjallaði.
mauragirnd og ódrengs Innd?
Mikið er þá ýkt um grund,
einhend, svei, við alfagnaði.”
Hveitikongar, lögmenn lærðir
lagnir prettasölumenn ....
Hví er eigi á þeim bærðir?
Eiga rentu innlög enn.
Hankargjöld þeir eiga inna, ,
almenningur allur lands.
^ún 'réð óspart öllum vinna
ótal gustúkanna fans.
“Hvað þér ætlið gott að gera,
gera skal það í dag beint,
æ, á morgun kann of seint.
Iðrun máske’ er upp þá skera.
(Aðsent).
Merkilegt handrit.
Nýlega hefir fundist í “British
Museum” handrit, sem full vissa
þykir fyrir, að William Shakespeare
hafi skrifað- Er handrit þetta alls
147 blöð og hefir legið á safninií
yfir 100 ár, án þess að nokkurn hafi
grunað um réttan uppruna þess.
Þessi blöð hafa dulist skjalrým-
endum af þeirri ástæðu, að þau
eru partur af stærra handriti
— heilu leikriti — sem eignað hef-
ir verið öðrum! höfundum og lítt
kunnum, Anthony Munday. En nú
þykjast menn hafa fengið ábyggi-
lega vissu fyrir, að leikur þessi sé
saminn af mörgum höfundum, ]>ar
á meðal hafi, Shakespeare skrifað
eitt atriði og þetta atriði er áðu
nefnd 147 blöð að lengd.
Þó merkilegt megi virðast haf
menn hingað til engin sýnishorn í
rithönd Shakespeare — nokkrs
undirskriftir á samningum er a
og sumlt sem menn fram að þess
hafa verið vissir um að rithön
hans sé á. Má því nærri geta, a
þessi fundur er mikils virði. Ey
verandi ritstjóri “Athenaeum”, se-
rannsakað hefir handritið og skr!
ar um það í erlend lilöð, hikar ekl
við að fullyrða, að þetta handr
sé dýrásta handritið í veröldinr
og bætir við: “Vilji Ameríkumer
kaupa þetta handrit, geta þeir eii
vel falast eftir kaupum á öl
“British Museum”-