Heimskringla - 25.06.1924, Síða 2

I
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, MAN., 25. JÚNl, 1921.
2. BLAÐSIÐA
Vestorheimsferð.
Pistlar frá Stgr. Matthíassyni.
(Framh.).
III.
Samkomur í Minneota.
KvenféUag Minneotabygðar íékjk
okkur bræðuma strax fyrsta
kvöldið til að aðistoða vi» eam-
komu, sem haldin var til ágóða fyr-
ir Lútherska söfnuðinn. Sainkom-
an var vel sótt, og kyntist eg þar
mörgum góðumi iöndum. En sér-
staklega minnist eg ritstjóra Gunn
ars Björnssonar, sem gefur út blað
á ensku í Minneota og á prent-
smúðjuna þar. Ennfremur séra
Guttorms Guttormssonar, Dr. Þórð
ar Þórðarsonar og A. Gfslasonar,
sem er þingmaður á þingi
Minneotafylkis. Allir þesisir mienn
töluðu um kvöldið, og töluðu
snjalt — ekki sist Gunnar Björns-
son, sem er skörangur hinn mesti,
mjög vel að sér í Menækum bók-
mentum, og á ágætt bókasafn.
Næstu daga fór Jones m.eð okk-
ur í bifreið sinni, til að heilsa upp
á ýmsa bændur, svo sem Guðmund
ibióður frú Þórdísar Stefánsdóttur
0£ mág hennar Johnson, ennfrem-
ur gamlan austfirzkan bændahöfð-
ingja, sem kallar sig Hofteig. Yfir-
leitt furðaði eg mig á þeim sæg af
Austfirðingum sem á vegi mínum.
urðu hér sem/ víðar í Ameríku.
Gistum við síðan hjá Þorsteini
Jósefssyni, sem eir gamall vinur og
félagi Gunnars.
Eitt kvöldið héldum við bræðurn-
ir sairikomu aftur og höfðum góða
aðsókn; flutti eg þar erindi, en
Gunnar söng, og við sungum sam-
an “Friðþjófur og Björn*’ og aðra
tvisöngva. Þessar .samkomur held
eg hafi tekist vel, þvi allir sýndust
skemta sér. Þar ríkti góður andi
gleði og samúðar. Eg fann ti!
þess þá sem, eg síðar fann hvað
eftir annað í hópi Vestur-ísl., hve
undur vænt þeim þykir um sitt
Feðrafrón. Mér var .miesta ánægja
í því, að vekja upp endurminning-
ar þeirra um sól og sumar á gamJa
ættlandinu, og sérstök unun að
syngja með þeim EldgamJa ísafold
og ó guð vors iands. Hjörtu okk-
ar allra slógu saiman. Við vorum
öll komin til okkar kærasta hug-
sjónaheims, ættaróðalsins, sem við
erum öll stolt af að eiga hlutdeild
í, meðan við mælum íslenizkt mál,
engu síður stolt en Bretinn af
sínu mikla veldi, eða Bandaríkja-
menn af sínu landi.
Eg tmian þó einkum eftitr litlu
atviki. sem vakti mér gleði á fyrri
samkomunni. Kirkjan var troðfull
af fólki (hún var á stærð við Akur-
eyrarkirkju, nema engar loftsvalir).
Eg hélt að mikið af þessum hóp
væri enskamierikst fólk, því fyr.'i
hluti skemtiskrárinnar var söngur
og enskt erindi og mikið af fólk-
inu sýndi.st mér útlent á svipinn
(konur allar f útlendum' búningi
og karlar suinir með mjög gull-
búnar tennur). Ni'i átti eg að tala
og vildi biðja afsökunar þá góðu
útlendinga, að eg neyddist til að
tala á mínu móðurmáli. Byrjaði
eg því á ensku, og bað þann hluta
safnaðarins að rísa úr sætum, sem
væru íslendingar, svo eg sæi hvað
]>eir væru margir. Allir stóðu
upp undantekningarlaust, því all-
ir voru fslendingar. Þá gladdist
eg af hjarta, og sparaði ekki að
gera hvað eg gat, eftir því sem
andinn blés mér í brjóst, til að kom
ast inn að hjarta þeirra.
Eg mundi það fyrst áeftir, þeg-
ar eg var búinn að tala og áheyr-
endur Ihöfðu klappað, að eg var
staddur inni í kór kirkju, og eg
fór að afsaka l>að við einhverja,
a» mér hefði orðið á í ræðu minni
að fara að raula erindi úr Andra-
rímum, (það var þetta: Andri
hlær o. s. frv.) En enginn hafði
hneiksiast. á þessu, langt frá því
ekki einu sinni presturinn sjálfur
Sú vísa var á þeasum stað og þess-
ari stundu alt í einu orðin friðhelg
í kirk(junni, ein« og hefði verið
eitlj nieinlauist ienskt, sálrnave'iis
nema ólíkt bragðbetri.
Húsakynni og búskapur bænda.
Mér leizt vel á búskapinn og efna
hag bænda í bygðinni. 1 sjálfum
kaupstaðnum, vora húsakynnin
mjög myndarleg, mörg úr steini. Sér
staklega var mér starsýnt á heimili
Johnssons kaupmanns, sem var
ný&míðað. Hefi eg ekki séð vand-
aðra hús og meiri þægindum prýtt
í eign neins íslendings. En úti á
landsbygðinni kyntist eg nú í fyrsta
skifti þeim húsakynum, sera að
bændur w.stra eiga við að una|.
Það eru yfirleitt reisuleg tvíloft-
uð timburhús, og vanalega með
i pólslcinsstofu fraraan við íveru-
herbergið. En þessi sólskin-sstofa
er varin þéttriðuðu vírneti í stað
glugga, til að útiloka flugur. Venju
lega eru hús hinna efnaðri manna
hituð með miðstöð í kjallara;
þannig að loft eir leitt að utan,
hitað við eldstæði i kjallaranum
og leitt eftir loftháfum inn í hvert
herbergi. Oftast er brent skógar-
viði, og er sá eldiviður nógur og
ódýr þar í sveit. Algengt er að sjá
eldhúsið jafnframt notað fyrir dag
stofu og borðstofu, eldavéliarnar
eru sérstaklega ]þoIí|kalegar og
hentugar. Á ibetri heimilum er
baðherbergi, ásmat vatnsalcnii.
Raflýsing er orðin nokkuð tið til
sveita, ef ekki frá rafveitu bæja
í grendinni, ]>á frá lítilli aflstöð á
heimjillinu (Benvdnfótor). Gami
mótorinn er þá oft notaður einnig
til að dæla vatni úr brunni inn
f húsin, til að skera strá handa
skepnunum o. s. frv,
í nánd við íibúðarhúsin er annað
miklu stærra hús, vanalega rauð-
málað og einnig úr timbri, þar er
■fjósið, heyhlaða og komhlaða: en
stundum önnur fleiri peningshús.
Oft sézt í santbandi við hlöðuna
(hár sivalur turn fi(r steinisteypu,
það er vötheysstampur (en ekki
gryfja eins og hjá okkur). Þessir
votheysturnar eru óðum að út-
breiðast, þvi votheyið þykir masti
búhnykkur. Þar má gera að góð-
um mat allskonar úrgang úr heyi,
hálmi eða strái, káli, maís og korn
stönglmn, Þa» súrnar og sætist i
kássunni og verður ilmandi og dí-
sætt sem mjöður, og sumir segja
að safinn, sem undan því rennur,
verði svo áfengur, að fjósafmenn
geti drukkió þig kenda; ,K)emuIr
það sér vel í bannlandinu. Og
hvað ,má þá segja um kýrnar, þær j
verða svo sóignar í þetta ljúfmeti ^
að þeim hættir við að oféta sig
og fá innantökur, ef ekki er hald-
ið í við þær.
Svínarækt er mikil í Minneöta.
.Tósefssorv bóndi áttl t. d. rúmt 100
svína. Annars er hér sem annar-
staðar lögð mest áherzla á kúa-
ræktina.
Fiftst öll vsvínin sem eg sá, voru
rauð á litinn, og heldur minni en
dönsku svínin, sem flutst hafa hinK
að til íslands. Það sögðu mér all-
ir, að svín'væru hyggin dýr, og alls
engin svín í þeirri merkingu, að
þau væru aö náttúrufari óþrifin. j
Enda mun það vera rétt, sem Hall-
dór trúir því að svínarækt þorgi
ir, að svín séu ætíð þrifaleg, ef j
ekki svínahirðirinn er svín. 'l/ail-
dór trúi því að svfnarækt borgi j
sig vel hér á landi. Og eg trúi þvf I
líka, fyrst hann segir það).
Nautgripir voru misjafnlega
margir. Oft mátti hjá betri íslenzk- j
um bændum sjá 10—20 nautgripi í
fjósi. En besta höfðu menna fáa, j
og þá aðeins til að, ganga fyrir i
plóg og herfi; því til mannflutn-
inga hafa roenn bifreiðar, þvínæT á'
hverju heimili. Alifuglarækt er al-
geng. sumstaðar eingöngu tyrkjir j
turkeys, þ. e. kalkúna). En þessir j
tyrkir era gráflikróttir, stórir!
hænsfuglar, næstum lirefalt stærri
en venjuleg hæns.
Það sem nú íslenzkum augum,
komnrnn frá dalabotnum heiinan
frá Fróni, verður starsýnt á þegar
alt í einu er komið þar í sveit,
þar sem Vestur-lslendingar búa
búum sfnum, er fyrst og fremst j
rennslétta landið, siétt f allar átt- j
ir eins langt og augað eygir. Og
svo akrarnir, sem hylja þetta land
stundum óslitið, svo langt sem sér.
En oft líka takmarkað af skógar-
loifum hingað og þangað milli ak-
urspildanna. Þnnig kom mér fyr-
ir sjónir Minneotbygð, fyrsta ís-
lenzka bygðin, sem og kom tiL Og
þannig urðu seinast fyrir mér heikl-
aráhrifin af bygðum íslendinga,
bæði f Bandaríkjunum og í Cana-
da. Því sléttlendið er algengasta
fyrirbrigðið. En þar næst fanst
mér svipurinn yfirleitt sá sami á
hýbýlum raanna, húdaskipun, bú-
skaparháttum og öllum sveita-
þorpum. Svo að þegar eg hafði
kyn.st fyrstu bygðinni þama í
Bandaríkjunum, þá var fátt til-
finnanlega nýtt, sem fyrir augun
bar, í öllum hinum bygðunum,
þangað til eg var kominn. vestur á
Kyrrahafsströnd þar sem eg heils-
\aði á ný snævi þöktum, háum
fjöllum og hinum blágráa sjó.
Nokkuð er það rnismunandi
hvað landar hafa tekið víðtækt
svæði til ræktunar. 1000 ekrar ^
(dagsláttur) raun vera það allra
meista, sem nokkur íslenzkur bóndi
hefir til umráða. Algengast mlun j
vera að ekrufjöidinn sé eitthvað
milli 100—200. En yfirleitt meira
norður í Canada en í Bandarikj-
unum.
(Framlh.).
Egill Sigurjónsson
að Laxamýri.
Kafli úr ræðu fluttri við útför
hans.
-----Eg ætlaði ekki að slá hér á
strengi tilfinninganna, nema sem
allra minst. En þó drep eg á það,1
að hér verður skamt stórra högga
millum, þar sem húsfreyja féll hér
i valinn fyrir stuttu. Þá hamlaði
óblíða veðráttunnar alménningi
að vera viðstöddum. Nú er þess
minst, þó í hljóði sé, og þeirrar ör-
látu handar og sólbjarta augnaráðs
sem hún átti, og sýndi. Hér hefir
land'skjálfti komið og endurkomið,
þvi líkur sem bróðir Egils, leikrita-
skáldið lýsir í bóndanum á Hraun.i,
þar sem bærinn stóð eða helzt við
á einni stoð. Svo fer hverjum bæ,
sem missir aðalstoðir sfnar. En að
vísu er jafnan von um, að uniga
kynslóðin byggi upp aftur það sem
fallið er.
Hver dagur hefir sína sól, segir
gamla skáldið. Hér er Laxamýri
er langur sólargangur, af því að
fjöllunum et skipað svo út við sjón
deildarhringinin, að þau leyfa ljós-
geislunum að skína á þessar stöðv-
ar, allar árstíðir. Og hér var annað
sólskin þftgar Egill Sigurjónsson
talaði við gesti sína og lét f ljós, og
í veðri vaka, framtíðarvonir sínar
um land og lýð. Honum virtust all-
ir vegir færir. Því er nú svo háttað
um landið okkar, að hér eiga erfitt
uppdráttar allar stórstígar fram-
farir. Varfærnin gefst betur í
flesttim áttum. Þó eg mæli þess-
um orðum, virði eg stórhuga menn.
Þeir vekja svefndrungann og gefa
byr undir báða vængi vonunum.
En þegar þessir framræku menn
falla frá, verður skarð fyrir skildi,
og auða rúmið eins og stórt rjóður
í litlum skógi. Endurminningin
getur ekki látið vera að stara á
rjóðið, og hún mælir fyrir munni
sér á þessa leið:
Hérna stóð hann í dyranum og
brosti við mér, snemimiendis og
síðla. Hérna leiddi hann roig til
sætis og veitti mér það sem mér
kom bezt. Hérna gerði hann mér
úrlausn oft fram.yfir efni. Héma
skemti hann mér með fréttum.
Hérna hlupu og hoppuðu vonirnar
hans. Hérna fæddist trú hans á
á landið og þjóðina. Héma elskaði
hann og sá um sína nánustu, og
hér kveður hann nú, og þó þegj-
andi, sviftur málinu og öllu öðru.
fiumum þykir ]>að litlu skifta,
hvort einstaklingurinn fellur frá fá-
einum árum fyr eða seinna, það
skifti engu, þar sem aldir aldanna
koma og fara, eilífðin sem veltur á
miljónum ára. En eftirsjáin lætur
sér muna um hvert árið. Hún veit
að heimili getur fallið, eða þá risið
úr rústum', á einu einasta mSsseri.
Eftírsjáin, tillfinningin sem vakn-
ar, jafnvel skynsemin eða fróðleiks-
fýsnin spyr, þær spyrja allar, enn
f dag eins og fyrrum, eins og endur
fyrir löngu, þegar horft er éftir ná-
tengdum manni: Hvert ertu far-
inn? Svörin við þeiri spurningu
eru á reiki. og flest eru þau í aðra
röndina hjúpuð blæju óvissunnar
eða þau eru hjúpuð draummóðu.
Vér sjáum þegar skýin gráta, að
friðarbogi liggur frá jörðu til him-
ins, bifröst sem kölluð var í heiðni,
eða ljósibrú. En sú brú er ekki
geng menskum mönnum. Þar vant-
ar fótfestuna, þegar á skal herða.
Enginn maður kemst undir friðar-
bogann í raun og veru. Hann víkur
sér undan. Þó að þær hillingar séu
fagrar á að líta, sanna þær samt
hið fomkveðna mál, að dag skal að
kveldi lofa. Þá hefir hann sýnt sig
í reyndinni. Og á þvílíkan hátt
hefir hver maður sýnt hvað f hon-
um bjó, sá sem lifað hefir langa
æfi. Eitthvað má að öllum finna,
mönnunum, eins og dögunum. En
svo sem það er látið ógert á bana-
dægrinu að tína saman og telja upp
annmarka daganna, eins verður
hitt niðurfelt, að telja upp, þegar
maður er kvaddur, misfellurnar,
sem kunna að hafa orðið- á fyrir
honum við spuna fyrirætlana og
framkvæmda. Miá eg svo að orði
kveða, með fullum sanni, að tímarn
ir sem vér eigum við að skifta, eru
svo byljóttir og brotsjóamiklir, að
þeir taka fram fyrir hendur flestra
manna. og slfta þræðina fyrir þeim
í 'spunanum. Og þegar sá á í hlut,
sem vissulega vildi vel öllum,
verður honum fyrirgefið það sem
mistókst; á honum og þessháttar
mönnum rætist og sannast það
sem skáld eitt segir:
“Þeim sem ærið elskað hafa,
einnig mikið fyrirgefst.”
Vér lifum á þeim tíma, sem gerir
flesta vegu hallfleyga og hált í öll-
um sporum. Vér lifum ekki í logni,
né heldur í lygnu, ferðam'ennirnir á
alfaraveginum. Og á næsta strái
við vini vora, sem kallað er að sofi
í friði, blæs stormurinn og þyrl-
ar upp mjöll, eða moldiyki, eftir
því sem gerast árstíðirnar. í næstu
iðu, eða rétt hjá henni, þýtur foss-
inn og sendir boðburö sinn um víð-
áttuna. Og í næstu vík ólgar og
svellur brimið. Vér segjum umi
þann, sem dáinn er, að hann sé
kominn í friðlenduna. Jú, hann er
að vísu kominn í þagnargildið. En
hvað vitum vér um það, að hann
sé undanþeginn gersainlegia öldu-
rótinu á mannlífssænum? Eitt
skáld kemst svo að orði:
“Þar máninn skín á kaldan kirkju-
múr,
og kumblin yfir fölvan geisla leiðir.
Þar sefur fölur nárinn dauðadúr,
og (jvalarhiminsbrlm þar yfir freyð-
ir.”
Þessi skáldlega líking kemur okk-
ur til að leggja aftur augun, og hún
lætur okkur dreyma f vöku, roeð-
an við stöndum f brimi dvalar-
heimsins, þ. e. a. s. ólgusjó hvers-
dagslífsins Okkur finst stundum i
tunglsljósinu, að lff sé í hverjum
hól og hrauni, og þá ekki síður í
kírkjugarðinum En ef þarna al-
staðar og hvervetna er lif, mundi
það þá ekki vita um> brimið, sem
freyðir yfir þeim Lífið niðri í
djúpi hafsins mundi vita um stormL
ana, sem fara um sjávarborðið.
Ef til vill veit sá sem vér kveðj-
um hinstu kveðju um byltingaöld-
urnar í mannheimi, og alt stíma-
brakið, þó að hann sé útilokaður
frá þátttökunni. Ef til vill brenn-
ur pnn í brjósti haus þráin sú, að
snúa á beztu leið hverju máli. En
hvað sem allri einstaklingsmeðvit-
und líður f þeirri átt og álfu, þá er
eitt vtst: hans áhugamálumi er
haldið í réttu horfi og hans yilji
gerður, þegar framar er sótt og
fram gengur til dáða og drengskap-
ar f heimahúsum og á almanna
vegum. Þó að eg þegði um þetta,
myndu steinarnir og stauramir
tala hérna á landareigninni, tala
svo að skiljanlegt væri öllum ]>eim.
manrifjölda, sem uffl veginn fer,
þann sem liggur um Laxamýri.
Skáldið segir um tunglið:
“og kumblin yfir fölvan geisla
leiðir.”
Annað skáld, Jóhann Sigurjóns-
son, talar um eða réttara sagt,
kveður um “d r a u m s i 1 k i”, sem
rakið sé upp úr hirzlu endur.minn-
inganna. Þetta einstaka og reynd-
ar óviðjafnanlega faguryrði kemur
mér í hug við hvílurúm bróður
hans. Nú er hann fluttur og lagð-
ur undir þá glitofnu ábreiðu. Nú
breiðir máninn yfir þennan vin
vorn draumsilki næturinnar.
Guðmundur Friðjónsson.
—íslendingur.
Aths. — Yér gátum ekki stilt oss
um að taka upp f blaðið þennan
kafla úr eftirmlællunum eftir bónd-
ann á Laxamýri, þó ef til vill hafi
hann verið fáum persónulega kunn-
ugur vestan hafs. En það liggur
við að það sé ábyrgðarhluti, að
fyrirmuna nokkrum íslenzkum
manni, að lesa þennan stil Guð-
mundar á Sandi. (Ritstj.)
-------------0------------
Þrœtan um Grænland.
Eftir Einar Benediktsson.
Niðurl.
Þeir sem alvarlega vilja afla sér
rökstuddrar skoðunar í þrætumál-
inu um Grænland, munu eflaust
fyrst og fremst festa sig við hinn
mikla sögulega sorgaratburð, ger-
eyðing íslendingabygðanna þar í
landi, að þeir eiga að svara sjálf-
um sér til þeirrar spurningar: Hver
á Grænland. En um leið hlýtur
hugur hvers manns að festa sig við
annað atriði þessa máls: Hjverjum
er að kenna tortíming íslendinga
þar vestra? — Og þegar þeirri
spurningu verður /svarað, hlýtu.r
eignarheimild Dana um leið að
dæmast og verða fundin léttvæg
af óhlutdrægm áliti. — í borgaraleg-
um viðskiftum er stundum talað
um ósæmilegan málstað. En hlýtur
almjenn réttarmeðvitund meðal
þjóðanna ekki að kveða upp álíka
úrskurð þegar athugaður er grund-
völlur sá, sem þetta “landnám”
Dana Ibyggist á? Samningsrof
konunganna um skuldbinding, er
'við lá líf heillar þjóðkvfslar, sem
átti f eindæmis baráttu við fjand-
samloga villiflokka og erfiðleika
náttúrunnar, einangruð af ísalög-
um og feikna fjarlægðumi — virð-
ast ekki geta réttlætt fyrir heimin-
um eignarhald og strandbanin
Danastjórnar á þessu landi. sem'
y
þannig var gereytt til síðasta
manns. Hefðu íslending(ar farist
í Grænlandi í fullu frelsi, þá var
öðru máli' að gegna. Þá hefði iífs-
ins eigin réttur, fyrir þann sem
sterkari var, getað komið til
greina. En nám Dana er ekki
framkvæmt í samkepni né með yf-
irburðum, né heldur á ]>ann hátt
sem staðhættir krefjast. Og hefði
Grænland verið opið um undan-
farandi laldir, roundu ^slendingar
eflaust hafa þróast þar og aukið
landnám með vaxandi framföram
tímanis, þar sem þeir stóðu betur
að vígi, að ýmsu leyti, en aðrar
þjóðir og voru eftir eðli sínu og
lffskjörum flestum betur fallnir til
þess að dafna í hinni gömlu ný-
lendu. v
Stórkostlegar breytingar, sem
orðið hafa á síðari tímurn umj
notkun orku og auðæfa náttúrann-
ar, hljóta einnig að takast til
greina, þegar til úrslita kemur umi
stöðu Grænlands. Og hér koma þá
jafnframt sögulegir viðburðir til
athuigunar, sem almenningi á fs-
landi m;un enn lítt kunnugt tim,
Þegar dön.sk blöð fyrst mintust á
afstöðu fslands til þessa miáls, var
Grænland, eins og einatt hefir ver-
J ið gert í Danmörku fyr og síðar,
kallað einu nafni “Innlandsísinn”.
j í fljótu bragði mætti svo virðast,
I sem það væri lítt freistandi ein-
i mitt fyrir íslendinga að seilast eft-
ir ei.gnarrétti yfir hinum mikla
jökulfláka. En sé þetta atriði
brotið til mergjar, verður þó öðra-
vísi litið á það mál.
í fyrsta lagi verða mienn að minn
j ast þess, að nýlendustofnunim í
hinum byggilegu land-shlutum,
! samkvasmt hlutarins eðli og ýms-
| um ótvíræðum dæmumi úr sögu
. þjóðréttarins, tekur yfir óbyggi-
bandi við þá ráðstöfun Danastjóm-
ar, að láta konung leggja Græn-
land undir sig á hátíðlegan hátt,
þegar hann sighli þangað' vestur
fré íslandi. — Hér koma eflaust
fram áhrif nýrra skoðana og vís-
indalegs álits um gildi og gagnsemd
hin« mika ísríkis við Norðurskaut-
ið, og hefir þess áður verið minst
út af ummælum Vilhjálms Stefáns-
sonar, er skorar fastlega á Breta-'
stjórn að láta sér ekki standa á
sama um þau óendanlegu auðæfi
er ísalög byrgja þar í löndum og
höfum. lyoks má ennþá nefrna
mótmæli Canada gegn því, að
Norðurskautið verði lagt undir
önnur rfki. En sérstaklega mun þó
koma hér til álita hverju yfirráðin
yfir þessum stöðumi geta alment
valdið í hernaði. — Enn virðist það
hér koma glögt fram, að öllum;
þjóðum væri fyrir beztu að Græn-
land fylgi, eins og þvf ber að sögu-
l'ftgum rétti vopnlausa ríkinu, sera
aldrei getur afhent neitt af lands-
svæðum sínum án samþykkis
þeirra, sem tryggja ævarandi hlut-
leysi þess, né heldur getur orðið
fyrir árásum, án þess að um leið sé
ráðist á móti .hagsmunum, lögura
og jafnvægi mleðal alþjóða. Og sé
réttilega litið á það, sem gert hefir
verið fyrir Grænland, af öðrum en
fslendingum í gamla daga, verður
það harðla létt á metunum. Á ár-
unum 1727—33var verzlunin við
Grænland (fýrst frá Björgvin og
síðan frá Höfn) rekin á ríkiskostn-
að, með því að annars mundi ©kk-
ert verða af útbúinu. Þá var erind-
reki sendur gagngert af stjórninni,
til þess að gefa skýrslu um það,
hvemig verzluninni yrði bezt fyrir-
komið. Síðan var skipuð nefnd til
athugunar um Grænland og varð
þar niðurstaðian sú, að gera bæri
enn öflugrf ráðstafanir til bygging-
ar á verzlunarstöðvunum'; enda var
“landstjóri” þá skipaður yfir
Grænland. En til þess að flýta fyr-
ir vexti og viðgangi þessarar ný-
lendu, sem Danir liafa svo kallað,
voru tíu glæpamenn tekmir úr
dönsku fangelsunum og jafnmargar
vændiskonur, sem giftar voru svo
eftir hlutkesti — og síðan voru öll
hjónin .send tili Grænlands. Enn-
frémur var nokkur liðsafli sendur
með nokkrum foringjum og útbún-
; aði til vígis eða varðstöðvar, með
12 fallby.ssum, sern átti -að setja þar
Jeg öræfi, seon nýlendunni fylgja
I eftir landamerkjum náttúrunnar
I sjálfrar. Þetta er auðskiljanlegt
| þegar af þeirri einu ástæðu, að ó-
j hugsandi er að innflytjendur ann-
; ara ])jóðar gætu tekið sér þar ‘'ból-
j festu”. Þess vegna er ]>að m5ög
merkilogt atriði í sögu Grænlands,
, þegar Danir sjáifir áskilja sér saro-
! þyktki Fylkjanna, um drottinvald
yfir þeim hluta ísauðnarinnar sem
kendur er við Peary, þegar þeir
seldti þeim Vestureyjar. En þetta
skilyrði stendur aftur í nánu sam-
j upp. Loks voru og sendir þangað
j hestar, sem ríða átti yfir ísana í
| uppgötvunarferðum um stramdim-
ar. Liðsmennirir voru flestir giftir
og höfðu fjölskyldur sínar með sér.
En allur þessi leiðangtir kom að
'litlum notum.i Hestaimir Wrápu)st,
hegningarfangar og leiguliðsraenn
högtiðu sér, bæði sín á meðal og
gagnvart yfirboðnrunum, svo að
aí því urðu mestu vandræði. Söfn-
uður þessi týndi tölunni ttigum
saman á fyrsta ári af allskonar
harðrétti og illum aðbúnaði og
varð þannig að engu þessi ein-