Heimskringla - 09.11.1927, Qupperneq 2

2. BLAÐSÍÐA
IIEIMSKRIN GLA
WINNIPEG 9. NOV. 1927.
Við afhjúpun.
minnisvarða Jóns Sigurðssonar,
á þinghússvellinum í Winnipeg 17. júní 1921
Svo stóðstu fyr með höfuð hátt,
og horfðir yfir þing!
Hér starir fjöldi fólks á þig
sem frægan íslending.
Menn spá og spjalla í kring
og spyrja, í víðum hring:
“Hvað var hann, og hvað þýðir slíkur varði?
Hví á hann sæti í vorum þinghúsgarði?”
Um hetjumóðinn hugsið þért
hve hátt vor þjóð var sett,
sem höfin sigldi, hugprúðust,
og helgan vann sér rétt.
Og þökk sé þeimf er sjá,
að þetta sæti hún á —
sem viðurkenning verðskuldaða af heimi,
að Vínlands börn ei köppum hennar gleymi.
Þú horfir nyrzt í austurátt,
til Islands fjalla heim,
hvar áar vorir eiga gröf,
vort eðli’ er hluti af þeim.
Og fastur eins og fyr,
þú frændur alla spyr:
“Hvort ætlið þið vorn erfðahlut að geyma?
Eða íslenzkunni og þjóðarfrægð að gleyma?”
Ef þér nú metið einskis arf,
og áa vorra dug,
eg vil ei finnast viðriðinn
hinn vanskapaða hug.
Eg veit, með vorri þjóð,
að vesælt þrælablóð
var blandað eitthvað beztu ættargreinum.
Það bölið getur valdið þungum meinum.”
Vér skiljum þína skýru rödd;
og skjöldur þinn er hreinn.
Þú reistir íslands réttarhag;
og réttur þinn er beinn.
Hér Leifur steig á strönd.
Hér stað bjó Þorfinns hönd.
Og fullhugar á Próni sátu heima,
en fleiri þjóðir byrjaði ekki að dreyma.
Að klifra íslenzk klettafjöll
með karlmannsþreki og dug,
það leysir þrár úr læðingi,
og lengir andans flug.
Og útþrá yfir höf
er íslands fjallagjöf. —
Sá hæfileiki er kann að mesta kosti —
hinn kjarkgefandi, ríki fróðleiksþorsti.
Og hér í landsins hjartastað,
á háskólanna storð,
eru’ íslenzk fræði undraverð
á andans neyzluborð.
Þá ljós um ljórann þinn
upp lýsir huga minnt
þú hefir sjálfur nægrar birtu notið,
þótt næsti maður gagn af hafi hlotið.
Hún fóstra vor er ennþá ung;
til afreksverka þyrst.
Hún man þá hafsins huldumenn,
sem heilsuðu’ henni fyrst.
Og eignast vill hún allt
af ættkvísl þeirra falt.
því: Geymum henni og gefum allt hið bezta,
og gamla ísland á, sem fyr það mesta.
Því sé þinn hái hugur enn
til hags og gengis oss.
Hann stytti hafiðt strengi bönd,
og stýri hverjum “Foss”.
Og efli íslands hag
um æfilangan dag,
og saga Vínlands seinna ber þess merki,
að synir íslands stógu hér að verki.
Friðrik Guðmundsson,
Mozartt Sask.
I
Ketill Þorsteinsson
i
frá, Holtum í Hornafirði.
F. 15. mars 1846—D. 26. apríl 1927.
ÆFIMINNING.
Þriöjudaginn 26. apríl síiSastiiÖinn
andaðist öldungurinn Ketill Þorsteins
son, aö Naicam, Sask. Hann fædd-
ist að Holtum á Mýrum í Hornafirði
15. dag marzmánaöar áriiS 1846.. Voru
foreldrar hans Þorsteinn Ketilsson og
kona hans Guöbjörg Sigurðardóttir,
er allan sinn búskap bjuggu í Holt-
um, þ. e. á einu af þeim átta býlum, er
jörðinni var skift í. Ketill var elzt-
ur margra systkina. Auk hans kom-
ust fjögur þeirra upp; tvö eru látin:
Einar, dó á Islandi fyrir mörgtim ár-
um; Kristin, fyrri kona Bergþórs
Björnssonar, dó i Winnipe^ 1897.
A lifi eru, og bæöi búsett í Leslie,
Sask: Signý, seinni kona Bergþórs
Björnssonar, og Þorsteinn yngstur
þeirra fimm.
Nálægt 27 ára aö aldri kvæntist
Ketill Lússíu Öfeigsdóttur, frá Aust-
urhúsum í Holtum, og byrjuöu þau
þar búskap. Seinna fluttu þau að
Slyndurholti í sömu sveit, og bjuggu
þar, unz þau, ásamt móöur Ketils og
systkinum, tóku sig upp og fluttust
norður í Hjaltastaðarþinghá í Norð-
ur-MúIasýsIu. Ekki hélt KetiII kyrru
fyrir þar nyrðra. Þau 9 ár, er hann
dvaldi þar, bjó hann ýmist að Hóli,
Asgrímsstöðum eða Brekku í Hróars-
tungu.
Arið 1892 fluttist Ketill með fjöl-
skyldu sina til Vesturheims. Skömmu
áður voru systkini hans og móðir
horfin vestur. Lítt eirði Ketill: á
sama stað fyrst eftir að vestur kom;
settist fyrst ag í Whitesand, Sask.,
þar sem Þorsteinn bróðir hans var
fyrir, norður af Theodore-bæ; hélt
þaðan til Shoal Lake; þá austur að
Manitobavatni, og þaðan aftur vest-
ur í Whitesandbyggð, en bjó nú
vestar en áður, eða norður af þar
sem nú er Insinger-bær.
Arið 1894 settist Ketill að vestur
þar, sem síðar var nefnt Leslie-
bygg’ð og bjó þar mörg ár. En árið
1904 fluttust þau hjónin með dótt-
ur sinni og tengdasyni norður í Nai-
cam-byggð.
Arið 1910 missti Ketill konu sína.
En sjálfur átti hann þá eftir mörg
afkastamikil starfsár. Tók hann
heimilisréttarjörð i Naicamí; keypti
auk þess tvær jarðir, og bjó þar
rausnarbúi alla æfi siðan, nærfelt
20 ár.
Þeim hjónum varð þriggja barna
auðið. Af þeim eru tvö á lífi: Ofeig-
ur Ketilsson, bóndi við Kristnes,
Sask, og Guðbjörg, kona Gunnars
Anderson kornkaupmanns að Naicam.
Sonur, Einar að nafni, dó á 13. ald-
ursári.
Dauða Ketils bar að á heimili dótt
ur hans; varð hann bráðkvaddur, þá
að byrja 82. æfiárið. Fór jarðsetn-
ingin fram i Foam Lake byggð laug-
ardaginn 30. april. Veður var fag-
urt og fjölmenni viðstatt. Var hús-
kveðjuathöfnin haldin að heimili Mr.
Gísla J. Bíldfells., Aðstoðaði sá, er
þetta ritar. Hvila líkamsleifar Ketils
og Lússíu, þessara íslenzku landnema
og langferðamanna, hlið við hlið í
grafreit Islendinga við Foam Lake.
* ¥ *
Ketill heitinn Þorsteinsson var, að
sögn allra þeirra, er á hann minnt-
ust — mikill maður og óvenjulegur.
Hann var fríður sýnum, meðalmaður
að hæð, afar þrekinn og rammur að
afli. Enn skemta menn sér við hin-
ar og þessar munnmælasögur af
burðum hans og gegndarlausu á-
ræði, er ekki sást fyrir. Við vinnu
var hann afburða kappsamur og stór-
virkur.
Fæddur var hann og upp alinn i
hungursárri og auðmýkjandi fátækt.
Skýrir það að nokkru lunderni hans
og lifsstefnu, og afstöðu hans til
manna og málefna. Ungur varð hann
að takast á hendur forráð og fyrir-
vinnu heimilisins. Kom sér þá vel,
að snemma varð ljóst, hvert kapp og
mannskapur með honum bjó. Varð
hann brátt efnaður maður maður,
reisti höfðingleg húsakynni, bjó i
þjóðbraut og hýst gesti og gangandi.
Um hann kvað séra Jón heitinn í
Stafafelíi, í bændarimu um Horn-
firðinga, þessa visu:
“Ketill ríkur verða víst
vill í Slyndurholti.
Langt frá víkur lögum sizt;
lán af slíku ráði hlýzt.”
Er vísa þessi góð heimild um fram
girni Ketils, samfara orðlagðri ráð-
vendni.
Skapsmunamaður var hann mikill,
kappgjarn, bráðlyndur og harður i
horn að taka, ef svo bar undir; en
raungóður. Ovenjulegu hreinlyndi
hans er við brugðiö. I viðskiftum á-
stundaði hann þá réttsýni, er eigi vill
af öðrum hafa, en krefst sins. Alla
æfi var hann umsýslumaður hinn
mesti, eljusamur og hagsýnn. Slóða-
háttur var í augum hans andstyggð
Hverskonar verklegar framfarir voru
honum Ijúfast umtalsefni. Nokkui'
vottur skaphafnar hans er það, að á
þeirri miklu tóbaks- og áfengisöld,
sem uppi var á uppvaxtar- og mann-
dómsárum hans, snerti hann helzt
hvorugt.
Við vandamenn sina var hann
skyldurækinn og umhyggjusamur,
þótt oft væri hann kröfuharður við
þá. Hann var það við alla, sem
hann umgekkst og lét sér annt um.
Ekki var hann félagsmaður, sem kall-
að er. Af eigin dugnaði hafði hann
sjálfur komist áfram. Framtak ein-
J staklingsins var honum því allt. Var
hann þar að sumu leyti ávöxtur sinn.i
eigin lífskjara og barn samtíðarinn-
ar. Af sömu ástæðum fékst hann
t.d. litið við trúmál. Þó þess yrði vart
að hann virti og lagði rækt við sumt
af þeirri heimilisguðrækni, er hann
hafði numið og vanist við í æsku, þá
gaf hann sig lítt að kirkju og klerk-
ALT CANADA-RÍKISAMÞYKKIR
Að það sé betra, VEGNA ÞESS það er Canadiskt
ÞAÐ er betra vegna
þess það er cana-
d i s k t” .... fyrir árum síðan
var sögn þessi sögð í fyrsta sinn
af GeneralMotorsofCan
a d a.
“Það er b e t r a vegnaþess að það er
canadiskt.”.. Fréttablöð og tímarit
endurtóku sögu þessa í gegnum allt
Canadaveldi og reyndu að láta can-
adiska borgara vera stolta af fram-
leiðslu síns eigin lands.
“Það er b e t r a vegnaþess að það er
canadiskt.” .. Sögnin hefir hitt
naglan á höfuðið og hefir orðið á-
skorun á canadiskar verksmiðjur og
canadiska kaupendur.
“Það er b e t r a vegnaþess að það er
canadiskt.” ... Þetta er sannleikur.
Og vegna þess að það er sannleikur
.... og vegna þess að General Mot-
ors fengu fyrst innblástur um sögn-
þessa og settu hana í mál ....... og
j,egna þess að canadiskir r i t s t j ó r-
a r lögðu á þetta á h e r z 1 u . og
vegna þess að Canadabúar samþykktu
það .... og vegna þess að canadisku
gæðin sönnuðu þetta ......
.... hefir canadiska ríkið fagnað
meiri vellíðan; og General Motors of
Canada, ásamt mörgum fleiri verk-
smiðjum og stofnunum, hefir rétt nú
endað eitt sitt framfararíkasta ár í
sögu sinni.
CHEVROLET PONTIAC OLDSMOBILE OÁKLAND MCLAUGHLIN-BUICK
LASALLE CADILLAC GENERAL MOTORS TRUCK r
GENERAL MOTORS
°r CANADA Limited
Home Office and Factories: OSHAWA. ONTARIO
um. — Trúfræði þeirri, er hann átti
helztan kost að kynnast, mun hafa
mistekist að hafa aðlaðandi eða sann-
færandi áhrif á hann. Því var svo að
sjá, út á við, að einkaverkefni þessa
lífs hefðu allan hans hug. Þau tóku
hann frábærum dugnaðar og trú-
mennskutökum.
A því ber, og það að vonum, að okkur
klerkum, og fleirum, þyki slík heims-
hyggjz varhugaverð í þessari vorri
alvörunnar og ódauðleikans til veru.
Og sá, er þetta ritar, telur félagslyndi
með manndyggðum og skyldum. Hins
vegar er sá hugsunarháttur að ryðja
sér til rúms, einnig meðal klerka, þó
að smátt gangi, að — það hrcinlyndi
sem neitar því, að það trúi, þegar
það ekki trúir, eða viti, þegar það
ekki veit, muni reynast rétt eins vel
til brautargengis inn á víddum ódauð-
leikans, eins og sumt af því, sem oftar
hefir verið mælt rneð til sáluhjálp-
ar.
Rabindranath Tagore lætur svo um
mælt:
“Af því að eg elskaði þetta líf, veit
*g,
að eg mun hafa mætur á dauðanum.”
þ. e. því lifi, sem dauðinn er inngang
ur að. Sá sem kappkostar að rækja
skyldur sínar við þetta líf, — sam-
kvæmt þvi, sem upplag og aðstæður
gera honum unnt að sjá sér fært —
má yfirleitt teljast vel á vegi stadd-
ur.
Ketill mun hafa átt þá hreinlyndu
skyldurækni, og dugnað eigi síður. —
Er með honum kvaddur maður, er
fáum var líkur, og löng og athafna-
rík æfibraut á enda gengin.
Friðrik A. Friðrikssoon.
----------x----------
Bréf til Heimskringlu.
Vogar, 30. okt. 1927.
Þá er nú sumarið að kveðja. Yfir-
leitt má kalla að það hafi verið í
betra lagi, þótt maður hafi ekki æt>ð
verið ánægður með tíðarfarið. Vor-
tíðin var óhagstæð. Það rigndi
meira en þörf var á svo að engjalönd
stóðu víða full af vatni fram yfir
miðsumar. Þau voru að sönnu á góð-
um vegi með að þorna um miðjan
ágúst, en þá gerði aftur stórrigningu,
er færði allt í kaf þar sem ekki var
greitt um framrennsli; en svo er víða
hér í engjalöndum, nema þeim sem
liggja við vatnið. Annars va/tíðar-
farið mjög hagstætt í júlí og ágúst,
en snemma í september brá til ótiðar.
Voru opt kuldar og rigningar þann
mánuð út og fram í október. Siðan
um miðjan oktober hefur aptur verið
bezta tíð, blíðviðri á degi hverjum
fram að þessu. Grasvöxtur var með
bezta móti því naegar voru væturnar
í vor, en svo komu hitar á hæfilegum
tíma fyrir grasvöxt. Heyskapurinn
gekk fremur vel, þvi tiðin var oftast
hagstæð um það leyti; nýting góð, og
má því ætla að heyin reynist vel til
fóðurs. Hevbirgðir munu almennt
vera með bezta móti.
Akuryrkja og garðrækt heppnuð-
ust miður. Það varð ekki sáð fyrir
vatni fyr en alltof seint, og á sumum
stöðum alls ekki. Viða eyðilagðist sáð
verk fyrir of mikið vatn í jörðu. Og
hjá flestum mun uppskeran vera mjög
léleg. Sama er að segja um garð-
rækt, nema kartöflur; þær munu víð‘
ast ht>ar vera góðar, þar sem þær.
hafa ekki eyðilagst með öllu.
Heilsufar manna hefir verið í góðu
lagi í sumar. Engir hafa dáið hér
nýlega svo eg viti, og engar slys-
farir. Kíghósti hefir verið í börn-
um á nokkrum stöðum. En ekki hef
ir hann lagst þungt á eða orðið að
tjóni til þessa.
Þess hefir ekki verið getið í blöð-
unum svo eg viti, að húsbruni varð
hér í byggðinni. Sögunarmylna þeirra
Hólmsbræðra og Jóhanns Kærne-
steds brann til kaldra kola með öllum
áhöldum. Þar brann einnig allt sem
búið var að vinna þar í vor, sem var
um 8000 fiskikassar því nær albúnir,
og talsvert af óunnu efni. Engin eld*
ábyrgð var á þessu, og er þvi skað-
inn mjög tilfinnanlegur. Eldurinn
kviknaði að næturlagi á sunnudags-
nótt, og voru fáir heima, enda varð
hans ekki vart fyr en allt stóð í björtu
báli, svo engin tiltök voru að bjarga.
Af framkvæmdum hér í ár er fátt
að segja. Vorið var svo votviðrasamt
að lítið var unnið að útiverkum nema
vanaleg nauðsynjastörf. Að vega-
gerð var lítið hægt að vinna, fyr en
um það leyti er heyannir byrjuðu, og
voru þá fáir, sem gáfu sig við því.
I haust hefir aftur verið unnið tals-
vert að vegagerð, enda er þess full
þörf hér í þessari sveit, því vegir era
viða ógreiðir yfirferðar. En sveitin
er strjálbyggð og litið um peninga
til vegagerða; og svo mun víðar vera.
Fátt hefir verið um “góða gesti”
hér í sumar, sem lífgað hafa félags-
lífið hjá okkur. Þess væri þó þörf,
Þó má nefna Þórstínu Þorleifsdóttur
Jóakimssonar. Hann var gamall sveit
ungi okkar margra í þessari byggð —
og að góðu kunnur. — Þórstína hafði
hér samkomu oss til mestu ánægju og
skemtunar. Eldra fólkið varð eins
og heima hjá sér í gamla landinu,
en yngra fólkið fylgdi/því sem fram
fór með áhuga. Myndirnar voru
flestar góðar, en sumum þeirra vildi
eg gjarna hafa skift fyrir aðrar betri,
t. d. myndinni af hestalest með hey-
böggum. Það var illa bundið og fór
svo afleitlega á hestunum, að fáir
bændur á Fljótsdalshéraði myndu hafa
viljað hafa það til sýnis. Svo var
um fleiri myndir; þær sýndu lakari
hliðina á því, sem þær áttu að sýna.
Eg hefði fremur kosið að þær sýndu
þá betri. — Annars á Þórstína þökk
og heiður skilið fyrir viðleitni sína
og dugnað, að fræða menn hér um
gamla landið. Orð hennar og athafn
ir hafa miklu meiri áhrif í hverri
sveit, en þótt við gömlu mennirnir
færum að segja frá. Hún er hér
upp alin og hefir hérlenda menningu
til samanburðar; samt hefir hún orð-
ið hrifin af því sem hún sá heima.
Við þyrftum að eiga marga mennta-
menn slíka..