Heimskringla - 07.12.1927, Síða 4

4. BLAÐSIÐA.
HEIMSKRIN Q L A
WINNIPEG 30. NÓV. 1927.
H^jntskrtngla:
(Stofnutf 18R0)
Krmur «t • hrrrjum mltlrtfcödrtl.
EIGENDUR:
VIKING PRESS, LTD.
853 ote 855 SARGENT AVB , WINNIPEG
TAI.SIMI: 80 537
VarV blnBslns er $3.00 á.rgangurlnn borg-
let fyrlrfram. Allar borganlr sendlet
THE VIKING PRÆfíS LTD.
BIGFÚS HALLDÓRS frá Höfnum
Ritstjórl.
Utnnánfcrllt tfl blfitlalnat
THB VIKING PIIESS, L.t<l^ Bol 8105
UtanHnfcrlft tll rltntjöranal
EDITOR HEIHSKRINGLA, Bol 3105
WINNIPEG, MAN.
“Helmskrlngla ls publlsied by
The Vlklng Preaa l«td.
and prlnted by
CITY PRINTING PIIBI.ISHING CO.
858-855 Sargent Ave« Wlnnlpeg, Mnn.
Telephone: .86 58 7
WINNIPEG, MAN. 7. DESEMBER 1927
Frá Winnipeg.
i.
ÖLSALAN.
Allt fólkið mænir á stjómina, að hún
ljúki upp sinní hendi og láti bjórsvala-
daggirnar drjúpa á skrælnaðar tungur
þess fyrir jólin, og stjómin hefir góð orð
um að verða við þessari von. Að vísu
munu tungumar tæplega svo skrælnaðar,
að eigendumir séu í bráðri hættu, því
bæði er vínkaupaleyfi og leyniknæpur í
öðruhverju húsi, en borgurum bæjarins
þykir sennilega skemtilegra til þess að
vita, að þurfa ekki að óttast að verða
settir í svartholið um hátíðamar, þótx
þeir taki sér tyllidag og bjóði þá kunn-
ingja sínum, einum eða svo, eitt ölglas
— eða svo — einhversstaðar fyrir utan
vébönd heimilisfriðarins.
Það má því telja víst að hin nýja á-
fengislöggjöf gangi í gildi hér í Mani-
tobafylki nú fyrir hátíðirnar. — Mörgu
verður breytt frá því sem nú er, og verða
menn sjálfsagt misjafnlega ánægðir með.
En svona í fljótu bragði, eru tvö atriði í
þessum áfengislögum, sem koma oss kyn-
lega fyrir sjónir, eða réttara sagt: það
var eitt ákvæðit sem kemur oss kynlega
fyrir sjónir, og annað, sem vér söknum.
Hið fyrra er það, að karlar og konur
mega eigi ganga saman á ölsölustofum-
ar, heldur verða sérstakar veitingastofur
fyrir konur. Hvers vegna? Sú ályktun
hlýtur að liggja háskalega nærri, að ann-
aðhvort álíti löggjafarnirt að það sé eitt-
hvað fjarska ljótt og syndsamlegt, alger-
lega á móti öllu velsæmi, að karlar og kon
ur horfi hvort á annað renna út úr öl-
glasi, svona eitthvað líkt og að laugast
í sama sundpolli, ellegar að löggjafamir
séu sannfærðir um það, að Winnipeg-
búar, og þá líklega sérstaklega konurn-
ar, séu enn of miklrr skrælingjar, tD þes3
að óhætt sé að láta karl óg konu tala
saman yfir ölglasi. Líka er þriðji mögu-
leikinn til, nefnilega sá"t að það séu ekki
nema gerfallnar konur, er smakki öl, og
verði því að hafa þær í stíu sér, svo að
dándismönnum stafi ekki sérstakur háski
af.
Hitt, ákvæðiðt sem vér söknum, er það
að stjórnín virðist ekki ætla að leyfa
matsölu- eða gistihúsum, að selja öl né
vín með mat. Það ákvæði ætti þó áreið-
anlega að vera í lögunum. Oss er al-
ger ráðgáta. hvað getur mælt á móti því,
úr því að mönnum og konum er annar*
gert harla létt fyrir að ná til ölfanga. —
Manni liggur við að detta í hug, hvort
stjómin ætli sér með þessu að freista
matsölumanna til leynivínsölut svo hægt
sé að fá aukatekjur af því að sekta þá
við og við.
Auðvitað vakir ekkert þvílíkt fyrir
stjórninni. En satt að segja ber þetta
hvorttveggja vott um hálf- eða réttara
sagt algerðan kotbæjar-hugsunarhátt. —
Hvorugt getur komið nokkru góðu til
leiðar og engri hættu afstýrt. En aftur
á móti glætt svolítið skynhelgi og yfir-
drepsskap og áreiðanlega orðið tll þess
að auka leynisöluhættuna, sem hverju
síðuðu landi er ósamboðin.
II.
Minnisvarðinn.
‘‘Vömmin og- ragmennskan, viísjár
að leita sét,
Vann sér þaS nauSugt og sneypt
af að beita sér.”
St. G. St.
Þeir, sem efuðust um það, eftir allt
sem á gekk í hittifyrra, að minnisvarða-
nefndin myndi verða sér og Winnipeg
aftur til skammar, eru nú leystir frá öll-
um efasemdum. Skrípaleikurinn endur-
tók sig. Allskonar herkerlingar — og hér
er ekki verið að leggja neitt til Hjálpræð-
ishersins — hvort heldur í pilsum eða
brókum utanyfir, fylltu ensku blöðin
með bréfum, sem gjarna voru nafnlaus,
þau sem mestur daunninn var af að
minnsta kosti, og hömuðust á móti því,
að reistur væri minnisvarði eftir upp-
drætti Miss Wood.
Alveg eins og í hittifyrra, og þó með
þeim mun, hvort sem mönnum finnst
til batnaðar eða eigit að þá réði ein-
göngu þjóðrembingurinn, hatrið, heimsk-
an og lítilmennskan, en nú kom að auki
í flokkinn hræsnin og skynhelgin. Það
var svo sem ekki af því, að lýðurinn fékk
að vita, að Miss Wood er gift Mr. Hiahn,
að ófært var að reisa minisvarðann eftir
uppdrætti hennar. Ot sei, sei„ nei; það
var vitanlega af því, að nú gerðust allir
listdómarar, og það auðsjáanlega sumt
af þeim ríl, sem ekki þekkti íslenzkan
hornspón frá grískri musterissúlu.
Og eftir að lýðurinn í nokkra daga
var búinn að öskra á Barrabas, þá kross-
festi minnisvarðanefndin líkneski Miss
Woodt sem hlaut fyrstu verðlaun, og al-
menna aðdáun, meðan enginn vissi að
höfundurinn var gift Emanuel Hahn í
Toronto.
Og það veit hver einasta manneskja
að segja mát að hefði Miss Wood ekki
verið gift Mr. Hahn, þá hefði myndastytt-
an, er hún gerði, verið reist sem minnis-
varði, og nú vita menn líka, að enda þótt
verk hennar hefði verið tíu sinnum
glæsilegra og hæfilegra til þess, sem það
var ætlaðt þá hefði sami ríllinn grenjað
það niður; grenjað allan kjark og vel-
sæmi úr þessum dulum, sem voru í meiri-
hluta í nefndinni, undir hátíðablæju skin-
helginnar, sem Mr. Waugh gægðist und-
an eitt augnablik, er hann vék að þvít
hvort viðeigandi væri af Mrs Hahn að
halda skírnarnafni sínu.
Að undanteknum þeim D. M. Dunean
riddarahöfuðsmanni og Mrs. Rogers, er
bæði mæltu mjög eindregið með því að
halda sér við uppdrátt Miss Wood — og
vel sé þeim fyrir — er svo sem meðlimir
nefndarinnar hafi keppt hver við ann-
an í h'tilmennsku og heybrókarhætti. Af
44 nefndarmönnum mæta einungis 20 á
þessum úrslitafundi. Enginn dómefndar.
maður mætir þar, og enginn þeirra hefir
látið til sín heyra. Sprengvirðulegur full-
trúi þeirra borgaralegu dyggða, sem
nefndar hafa veriðt og úrslitum réðu, er
auðsjáanlega Mr. J. W. Johnston, sem
styður tillögu Duncan’s um að reisa minn
isvarðann eftir uppdrætti Miss Wood, en
greiðir atkvæði á móti þessari sömu til-
lögu, þegar hún er borin upp, og kveðst
hafa stutt tillöguna af því að persónu-
lega hafi hann verið henni fylgjandi, en
sem félagsmaður (einhvers félags) orðið
að greiða atkvæði á móti henni. Það
minnir á söguna um einn sæmdarbónda,
samsýslung vorn, er kvað upp þenna
úrskurð á sóknarnefndarfundi, blessað-
ur karlinn, í deilu milli eins sveitarbónda
og prófastsins: “Það er nú allt saman
satt og rétt, sem Jón í Tungu segir, en
allt fyrir það hlýt eg að vera á prófasts
máli.”
Þeimt sem lífið létu fyrir föður- og
fósturland sitt, er engin sæmd gerð með
þeim minnisvarða, er nú verður reistur,
eins og hann er-til kominn, að höfundi
hans annars ólöstuðum. Jafn auðvirðilega
og nefndin hefir farið að ráði sínu, og
aliur sá lýður, einstaklingar og félögt er
eitra andrúmsloftið með hernaðarfargani
sínu. þá verður þessi minnisvarði þeim,
er ailt þetta muna, enginn sigurstöpull,
til minningar um æfintýralöngun, hug-
prýði og fórnfýsi faþinnar æsku, er ekki
sást fyrir, heldur smánarstytta þjóðremb
ins, lítilmennsku, heimsku, haturs, hræsni
og skinhelgi, þeirra er hættuna lifðu eða
aldrei fóru í hanat og ekkert lærðu —
“never could understand”.
III.
HREPPAPÓLITÍK
Bæjarstjórnarkosningarnar nýafstöðnu
fóru ósköp skikkanlega og hljóðalaust
fram. Það var eins og enginn gæti
hleypt í sig verulegum gassa út af þeim,
og liafa gárungar fleiprað því, að ef til
vill hafi aðalorsökin verið sú, að Winni-
pegbúar hafi almennt orðið því svo fegn..
ir, að hinir mikJu hæfileikar fyrverandi
borgarstjóra, R. H. Webb, skyldu fá hæfi
lega útrás einhversstaðar annarstaðar en
í bæjarstjórninni hér eða réttara sagt á
ferðaiagi, að kjósendum hafi fundist sú
staðreynd frekar skifta máli en hitt,
hver eftirmaður hans yrði.
Hvort sem nokkuð er nú um þetta eða
eigi, að hitaleysið hafi af þessu stafað,
þá er þó víst að meirihluta kjósenda stóö
ekki á sama hver borgarstjóraembætt-
ið hlyti. Það er að segja, þeir voru
ekki að víla fyrir sér um per-
sónur. En þeim var fyrir öllu, að borg-
arstjóri úr flokki verkamanna kæmist
ekki að, og til þess hefðu þeir sjálfsagt,
eins og áður, viljað vinna til þess að
greiða atkvæði sitt með lélegra manni,
ef hann aðeins var rétttrúaður. Nú er
eklti þar með sagt, að Mr. McLean sé
miklu lélegri maður sem borgarstjóri en
Mr. Queen. En þó er hinn síðamefndi
betur þekktur sem athafnamaður um op-
inber mál. Einnig virðist hann vera frem
ur vinsæll, persónulega. En hann fylgir
verkamönnum að mannfélagsmálum, og
það eitt er nóg til þess að brennimerkja
hann sem óhæft borgarstjóraefni í aug-
um meirihluta ■bæjarkjósenda.
* * *
Tvenn rök eru aðallega til þess færð,
að ófært sé að slíkar skoðanir eigi sér
bústað í búk eða höfði borgarstjórans í
Winnipeg — minnisvarðaborginni. önn-
ur er röksemdin sú, að allir fjármálahá-
karlar muni fælast stækjuna, er af slík-
um manni leggi fyrir stórgróða-þeffæri
þeirra, og fremur láta limlesta sig, en
leggja eitt cent í fyrirtæki í borg, er
hlaupi svo á sig að kjósa borgarstjóra úr
flokki verkamanna, og það til eilífðar
nóns, ef svo verkast vildi. Hin er sú, að
verkamannaflokkurinn sé “pólitískur”
flokkur, og að það sé voðaleg óhæfa að
blanda “pólitík” í bæjarmálefni. Og meiri
hluti kjósendanna blessaðra rennur á
hvorttveggja agnið, ár eftir ár, eins og
kviðdregin gráháfsganga á vel úldinn
hrossmakka.
Þekkingin meirihlutans í minnisvarða-
borginni, er nú ekki meiri en þetta á
fjármálumt að halda að nokkurt stór-
gróðafélag hiki nokkurntíma við til
lengdar, að leggja peninga í arðvænlegt
fyrirtæki, af því að borgarstjóri eða odd-
viti í bæjar- eða sveitastjórn sé verka-
flokkssinni, þegar meirihluti meðstjórn-
enda hans eru honum andvígir í skoð-
unum. Nei, peningarnir lykta ekki, og
þeir eru jafnvelkomnir í vasana, hvernig
sem borgarstjórinn eða oddvitinn eru á
pólitíska litinn.
Og það þarf ekki annað en að renna
augunum til Rússlandst til þess að sann-
færast um að stórgróðafélög álíti sig fær
um að hafa nægilegt fyrir snúð sinn í
landi, þar sem stjórnin öll er “eldrauð”,
og þjóðfélagið sjálft. Og þá má geta nærri
hversu stórgróðafélögunum í raun og
veru vex í augum einn svolítið bleikál-
óttur borgarstjóri — svo haldið sé sam-
líkingunni um pólitíska litinn — sem þar
að auki er í minnihluta. — En hitt er
rétt, að þar sem kjósendur eru nógu
óupplýstir, þar er auðveldara fyrir stór-
gróðamenn að gúkna yfir öllum fríðind-
um, gömlum og nýjum. Hvílíkur þyrn-
ir er ekki t. d. Hydro hér í augum sam-
keppnis- og stórgróðamanna, Og þvi
ekki að gera þá sem tortryggilegasta, er
standa á verði um þessa sjálfseign alþýð-
unnar.
í>að dettur víst engum í hug að neita
því, að verkamannaflokkurinn sé póli-
tískur. En að það sé einhver óhæfa, eða
að pólitík megi ekki snerta bæjarmál
gengur allt lakar að skilja. Það er eins
og fólki sé talin trú um, að pólitík eigi
helzt. að vera nokkurskonar “tabú”, ein-
hverskonar töfraþing, í, sambandi við
svártagaldur og ýmsar hundakúnstir, er
aðeins megi fremja á vissum tímum inn-
an vissra vébanda. Og þó er fátt auð-
skildara en það, að á meðan menn grein
ir svo á um mannfélagsmál. að menn
skipast í stóra og harðsnúna flokka um
þau, þá er ekkert auðvelt að komast hjá
“pólitík” í stórbæ sem Winnipeg, er tel-
ur að minnsta kosti einn þriðja hluta
allra fylkisbúa — heilt ríki í ríkinu, ef
svo mætti að orði kveða.
Engir skilja þetta heldur betur en ein-
mitt þeir, er láta sér annast um að vilia
kjósendum sýn á þessu, því láti verka-
menn leiðast af flokkspólitík við bæjar-
stjórnarkosningar, þá koma andstæðingar
þeirra ekki síður fram sem grimmustu
flokksmenn. Munurinn er einungis sá,
að við bæjarstjórnarkosningar skiftast
menn í raun og veru að sumu leyti enn
ákveðnar í sameignar og samvinnumenn,
öðrumegin, en samkeppnis. og sérgróða-
menn hmumegin; ekki fyrst og fremst
í eonservatíva, liberala, bændasinna,
verkaflokksmenn o. s. frv.
Að flokka- eða hreppapólitíkin er ekki
síður í metum hjá andstæðingum verka-
manna, en hjá verkamönnumt sést bezt
með því að athuga atkvæðagreiðsluna í
einstökum kjördeildum og á
einstökum kjörstöðum. í fyrstu
kjördeild fékk McLean stærri
meirihluta um daginn, en hann
hafði alls út úr kosningunum,
og skifti þó meirihlutinn mörg-
þúsund atkvæðum. Enn betra
er að athuga kosningamar ár
eftir ár, -eins og t. d. á Kelvin
kjörstaðnum; þa rhafa atkvæði
fallið þannig síðan 1922:
CQ
S»
B
s
to
4-fc
co
co
CD CD Cfi ífi Cfi
K> W t\2 (O tO tO
05 fil 4^ W M
r & S- & o 5
» o* cr o* o* S
g 5
p cr?
U CO M (D
M OO P CO 00
00 H Ul OO O O
(© H rí ^ &
C >£‘ to P P
— "O “ -j -s -í
p *E. *2. ö 3 o
& 5 S » (t a>
cp orti “s “s
u ^ ^ oo tc CD
o >e- oi to oo
Það er nokkurnvegmn auð-
séð af þessu, að það er ekki
mikil fjarstæða, sem Mr. Far-
mer segir, að þótt erkiengill-
inn Gabríel byði sig* fram af
hálfu verkamanna í 1. kjör-
deild, þá hefði hann . ekki
minnstu von um kosningu, þar
sem sjálfur Belsebubbinn væri
viss um rífandi meirihluta, ef
hann aðeins auglýsti, að hann
væri andstæður verkamönn-
um.
* * ¥
Heimskringla blandaði sér
ekkert í þessar bæjarstjómar-
kosningar, af þvít að eins og
á stóð, taldi hún lítið á því
velta, hvor kosningu næði, Mr.
Queen eða Mr. McLean. En
því er þetta gert að umtalsefni,
að það er þreytandi, að heyra
og sjá þessar margþvældu
tuggur étnar upp aftur og aft-
urt af kjósendum eftir hinum
og þessum þjóðmiálaskúlmum;
að verkamanna-borgarstj. muni
fæla gersamlega burtu allt fjár
magn frá framkvæmdum og
fyrirtækjum; að pólitík komi
bæjarmálunum ekkert við, og
að verkamenn séu einir um að
draga hreppapólitíkina inn fyr.
ir vébönd hinnar opinberu bæj-
arstarfsemi.
Það er fyrst þegar kjósendur
eru búnir að þjálfa svo skyn-
semi og athygli, sem þarf, til
þess að meta þessa þvælu að
verðleikum, að þeir geta farið
að nota hvorttveggja til þess
að hugsa sjálfir um velferð
sína og ráða við sig hvorri
stefnunni þeir heldur vilja fylgja
og hvað langt í hvert skifti, í
stað'þess að láta, sem nu það
sem mest á ríður, leika á~ten-
ingskasti vanþekkingar og
hleypidóma.
DODD’S nýmapillur eru bezta.
nýrnameðalið. Lækna og gigt.
bakverki, hjartabilun, þvag-
teppu, og önnur veikindi, sem
stafa frá nýrunum. — Dodd’®
Kidney Pills kosta 50c askjan,.
eða 6 öskjur fyrir $2.50, og fást
hjá öllum lyfsögum, eða frái
The Dodds Medicine Co., Ltd.
Toronto, Ontario.
Heilbrigði.
VI.
Lyf og lœkningar.
Lækninga-aSferSir eru stöðugum
lb|reytingfim undirprpnar eigi síSur
en annaS — ef til vill fremur en
allt annaS.
Svo má segja aS hver kynslóSin
fyrir sig hafi sínar sérstöku laékn-
ingaaSferSir aS einhverju leyti. Er
þetta næsta eðlilegt fyrir þá sök, aS
á fáum sviSum vísindanna leggja
menn sig þetur fram til rannsókna
og aukinnar þekkingar en í læknis-
fræðinni.
Þess má einnig geta, aS jafnhliSa
einiælgum og ötulum starfsmönnum í
þarfir nýrra og nýrra uppgötvana,
vinna einnig herskarar annara
manna, sem ekkert hafa fyrir aug-
um annaS en eigin hag, og búa til
allskonar ginningalyf, til þess að
geta rakaS saman fé á kostnað auS-
trúa fólks og heilsuveiklaðs.
LæknisfræSin hefir í seinni tíð
stigið áfram stórum skrefum. Þar
verSur einlhver bylting svo að segj.j
vikulega. ÞaS sem í gær var talið
gott og gilt, er fordæmt í dag. ÞaS
sem í dag er trúað á. verður ef tií
vill ekki mikils viröi á morgun.
Sannir vísindamenn í þeirri grein
hika ekki við aS játa það hrein-
skilnisloga, þegar vissa fæst fyrir
því aS eihhver sérstök aðferS sé
ekki heppileg eSa einhver ákveðirt
kenning hafi reynst á sandi byggð.
Þeir íagna hverri nýrri aðferS, serti
betri árangri spáir, hverju sem hún
kann að kollvarpa. Köilun þeirra er-
ekki sú að verja gamlar kenningar.
I þeirra augum á þaS allt að hrynjar
sem ekki þolir hög,g og hristing ná-
kvæmra rannsókna.
ASalIega hafa verið uppi þrjár
stefnur viS lækningar. Fyrsta stef’?
an eða aðferSin var sú aS reyna afy
lækna hverja tilkenningu fyrir sigr
aS gefa t. d. lyf viS höfuðverk, vitS
bakverk, viS beinverkjum, við flök-
urleika, o. S. frv.
SíSar skildist mönnum, aS þaS var
ófullkomiS: “Höfuðverkur, bak-
verkur, beinverkir eða flökurleiki.
eru ekki veiki, sögðu menn þá, held-
ur eru þaS sjúkdómseinkenni. H>ver
sjúkdómur út af fyrir sig hefir sér-
stök og ákveðin einkenni, þótt marg-
ir sjúkdómar hafi sum einkenni sanv
eiginleg. ÁríSandi er þvá þaS um
fram allt, að þekkja sjúkdómintí
sjálfan og reyna aS lækna hann.
MeS því er komist fyrir rótina a5
veikinni og meiri von um bata.”
Loksins kemur fram þriðjtt
stefnan eSa aSferðin: “ÞaS er gott
og blessaS”, sögðu menn þá, ' aS
lina þrautir, hvar og hverni;g sem
þær eru, þótt þær séu ekkert annaS
en sjúkdómseinkenni. ÞaS er ennþá
betra aS geta vitaS, af hverju þraut-
imar stafa og hver veikin sé; mei5
því eru meiri líkur til lækninga. Em
bezt er þó aS gæta þess aS þaS er
sjúklingurinn en ekki sjúkdómurinn,
sem á aS lækna. EinstaklingseðliS
er svo misjafnt, hver út af fyrir sig
er gæddur sérkennum, og eftir því
verður að haga sér. Sama Iækning
á ef til vill ekki viS tvo sjúklinga,
þótt sama veiki þjái báSa. I þessii
efni lcoma aSallega til greina hinir
andlegu eSa hugarfarslegu eiginleik-
ar sjúklingsins.”
A þessum grunKlveili fara fram
flestar lækningatilraunir vorra daga.
ÞaS hlýtur hver samvizkusamur
læknir að játa hispurslaust, aS margt
sem reynt er til læknirtga, er byggt á
t,rú og getgátum, þar sem ekki hef-
ir veriS mögulegt aS fá fullar sann-
anir, en reynslan hefir virzt benda
til þess, aS um vertileg áhrif væri
aS ræða.
ÞaS er algengt aS Iæknir eða vís-
indamaður hefir notaS einihverja á-
kveSna aðferS, annaðhvort af tilvilj-
um eSa við tilraunir, er svo vel hefir
gefist, að hann hefir sjálfur í ein-
lægni fengið trú á henni. Trúin hef-
ir leitt til frekari heppni, því þaS
er staðreynd, að þaS sem meS fullu
trausti er notaS, er liklegra til sigur-
verka en hitt, sem lítil trú er á..
ASrir læknar hafa reynt sömu aS-
ferðina meS góðum árangri, og
þannig hefir tröflatrk'i skapast um
tíma á einbverju sérstöku lyfi eSa
einlhverri sérstakri lyfjasamsetningu.
Hefir slíkt lyf stundum veriS notaS
viS svo aS segja öllum mannlegum
meinum, og svo hefir litið út sem
þaS í raun og veru hefði læknandi
áhrif.
AstæSnrnar fyrir því aS fólki batn
ar oft eða skánar, þegar þaS hefir