Heimskringla - 07.12.1927, Qupperneq 7

WINNIPEG 7. DES. 1927.
HE IMSKRIN QLA
7. BLAÐSIÐ7

Nýrun hreinsa blót5it5. I'egar þau
bila, safnast eitur fyrir og gigt, tauga-
gigt, lendaflog og margir at5rir sjúk-
dómar orsakast. GIN PILLS lag-
fœra nýrun, svo þau leysa starf sitt,
og gefa þannig varanlegan bata.
50c askajan alstatSar.
134 *
UPTON SINCLAIR.
(Frh. írá 3. bls.
nm þeirrar þjálfunar er snilldarlega
lýst í sþgu Sinclairs “SmiSur er eg
nefndur”, sem nú er komin út á ís-
ienzku sérprentuð og mjög ódýr, í
þýbingu séra Kagnars, sonar Einars
H. Kvarans.
Ennfremur segir Sinclair (þýðing
E. H. Kv.): “Fræðurum Bandarikj-
anna hefi eg þetta að segja — og
Hka íoreldruin í Bandarikjunum:
Litið í kringum yður i þessu land:
voru. Lítið ekki á það gegnuin hin
rósiituðu gleraugu auðvaldsblað-
anna, heldur horfið með yðar eigin
augum, og spyrjið sjálfa yður, hvort
þetta sé sú menning, sem þér séuð
verulega ánægðir með. I þessu landi
eiga 5 af hundraði af landsmönnum
95 af hundraði af auðnum og nota
iþetta til þess að auka sinn hlutann
af tekjunum og yfirráðunum; í þessu
landi hafa 10 af hundraði af lands-
mönnum ávalt minni tekjur en þeir
þurfa til viðurværi's og geta ekiki
fengið nægan mat til þess að halda
Hkamanum í eðlilegu ástandi; í auð-
ugutstu liorg þessa lands koma 22
af hundraði af börnum í skóla, þjáð
af of litilli næringu; í þessu landi
vaxa óþverrahverfin í borgunum
eins og afskapleg krabbamein, en
menn hverfa frá bújörðunum af því
að þaö svarar ekki lengur kostnaði
að búa á þeirn; leiguliðum á jörðum
fjölgar og veðskuldir á jörðum auk-
ast um 1—2 af hundraði á hverju
ári; glæpum og sakamönnum í fang-
elsum fjölgar jafnvel enn hraðar;
frá 1 miljón til 5 miljóna manna, er
fúsir eru á að vinna, er alltaf látn-
ir ganga atvinnulausir; hálf miljón
kvenna verður að selja Iíkami sína
til þess að fá lífsviðurværi; 93 af i
hundraði af úbgjöldum stjórnarinn- j
ar er varið til undinbúnings undir j
manndráp; auðæfa-afganginn, seni
full þörf er á heima fyrir, er ekki
leyft að nota í landinu sjálfu, held-
ur er hann sendur til annara landa
til þess að leita að tækifærum til að
græða á öðruni og til þess að gera
fána vorn að tákni fjárgræðginn-
ar og til þess að gera landher vorn
og sjólið að skuldheinitu-uinboðs-
mönnum fyrir stórgróðamennina í
Wall Street. Svona eru Bandaríkin
í raun og veru nú; þessar eru stað-
reyndirnar — og tíu þúsund hálaun-
uðum forráðamönnum menntamál-
anna, er bannað að minnast nokkru
sinni á þessar staðreyndir, en þess
krafist af j)eim, að þeir segi sjö
hundruð þúsund kermaragæsum og
þeim 23 miljónum gæsaruniga, sem
ikennslunnar eiga að njóta, að þetta
sé það mesta, það veglegasta, það ynd
islegasta og það bezt kristna land,
sem guð hafi nokkru sinni skapað.”
“1 þessari borg (þ. e. Chicago) eru
nú,” segir hann, “tíu þúsund konur
lokaðar inni í fúlum stíum og reknar
af hungrinu til þess að selja líkami
sína, til þess að geta lifað. Nú eru
í Ohicago 10 þúsund karlmenn, heim
ilislausir og volaðir, fúsir á að vinna,
grátibæna um tækifæri til þess, og
samt svangir og horfa með skelfimgu
f ram á voðalegann vetrarkuldann!
Nú eru í Chicago hundrað þúsund
ibörn, sem eyða þrótti sinum í það
að vinna sér fyrir brauði, svo að
líf þeirra er að visna! I>ar eru 100
þúsund mæður, sem lifa í eymd og
saurinduin og eru að berjast við að
vinna fyrir fæði handa ungum sín-
um. Þar eru hundrað þúsund gam-
almenni, útdkúfuð og aðstoðarlaus,
sem biða eftir þvi að dauðinn leysi
þau frá þjánimgum þeirra! Þar er
Til Gamla Landsins
um
Jólinog Nýárið
með
SKIPSHLIÐ
Lág FARGJÓLD
yfir desember
SKIPSHLIÐ
atl
Fara frá Winnipeg 10.00 f. h.
, í SAMBANDI VIÐ
J0LA-SIGL1NG AR
Frá Winnipeg—
23. növ, — ES Melita frá
3. de», — ES Montclare frá
6. de», —1 ES MontroNe frá
11. den, — ES Moiitnalrn frá
12. de«, — ES Montealm frá
m *
Montreal — 25» nóv, til Gla»Rovv, Belfant, Liverpooi
St. Johu — C* de», tll Belfaat, (ilaNKow, Liverpool
St John — ». «len* tll Belfaat, GlaxKow, Liverpool
St. John —14, deN* tll Cobh, Cherboure, Southampton
St. John — 13, «le«* tll Belfast, Llverpool
i
SVEFNVAGNAR ALLA LEIÐINA SETTIR f SAMBaND VIÐ AUKA-
LESTIRNAR í WINNIPEG, GANGA FRÁ EDMONTON, CALGARY,
SASKATOON, MOOSE JAW OG REGINA
>
Clty Tleket Office
Cor^ Maln «fc Portaire
Phone 843211-12-13
Tlcket Office A. Calder «fc Co.
C. P. R. Statlon 6C3 Maln St.
Phone 843210-17 Phone 2C313
Biójió farbréfasalann um fullar upplýsingar.
J. A. Hebert Co,
Provencher Tache
St. Bonlface
CANADIAN PACIFIC
vatnsflæmi landsins og fór hann
rannsóknarferðir víðsvegar um land-
ið. En hann þoldi lítt erfiði ferða-
laganna, — enda féll hann tvívegis
af hestbaki, — bilaði heilsa hans að
síðustu og þjáðist hann mjög. Af
þessum orsökum treystist hann eigi
til að fara annað sinn til Islands, til
þess að lúka við sín vísindalegu störf
þar. Þrátt fyrir þetta gat hann þó
hal/dið, allmarga vísindaiega fyrir-
lestra, um rannsóknarferðir sínar á
Islandi; enn fremur hélt hann nokkr-
um sinnum alþýðlega fyrirlestra um
ferðalög sín o;g sýndi skuggamyndir
þaðan. Auk þess liggur eftir hann
sægur af visindalegum ritgerðum
dýrafræðilegs efnis, þar á meðal ým-
islegt er lýtur a8 islenzkri dýrafræði,
um húsdýr, fugla og fiska.
Dr. Hans Jadcn.
—Vísir.
Frá íslandi.
miljón manna, karlar, konur og börn,
sem eiga sameiginlega bölvun verka-
fulltrúar stéttar, sein líður hungu,-
og hugsar um magann nákvæmlegu
niannaþrældómsins; þau strita hverjaleins og hver einstaklingur hugsar
stund, sem þau geta staðið og séð,
til þess eins að geta dregið fram
lífið; þau eru dæmd til þess allt fram
að andlátinu að búa við tilhreyting-
arleysi og þreytu, hungur og eymd,
hita og kulda, óhreinindi og van-
heilsu, fáfræði, ofdrykkju og lesti!”
“Og sruiið þér svo við blaðinu
með mér,” segir hann því næst, “og
lítiö á hina hliðina á myndinni. Þar
eru þúsund — ef til vill tíu þúsund
— sem eru drottnarar þessara þræla,
eiga strit þeirra. Þeir gera ekkert
til þess aö vinna fyrir þvi, sem þeir
veita viðtöku, þeir þurfa jafnvei
ekki að biðja um það — það kemur
um magann, sem sulturinn gerir
gráðugann. En látið þér okkur fá
það, sem hinn alræmdi efnishyggju-
maöur Jakob, bróðir Jesú, nefnir
“þaö sem líkaminn þarfnast”, og þá
munum vér fara að sinna huganum
og jafnvel uppgötva það, að vér höf-
um sálir; sem stendur hendir það oss
að vér fyrirlítum það, sem nefnt
er “andlegt” og orðiö hefir að vöru-
bingðum sníkjudýranna og hræsnar
II.
Nýlega er komin út ein af sögum
Sinclairs, “OJía” (Oil), og í henn:
1 f * * °
til þeirra af sjálfu sér; þeir þurfa ] flettir Ihann ofan af svívirðíngiim
ekki að hafa áhyggjur af neinu öðru
en að koma því fy^rir; þeir lifa í
höllum, þeir ærslast í munaði og ó-
hófi — sem engin orð geta lýst; í-
myndunaraflið fer að reika og
skjögra við umhugsunina um sldkt
og sálin verður sjúk og máttfarin
Þeir eyða hundruðum dollara í eina
skó, einn vasaklút, ein sokka'bönd;
þeir eyða miljónúm í hesta, bíla og
skemtiskip, fyrir hal!ir og veizlur,
fyrir litla, glampandi steina, sem
þeir hylja með líkanii sina. Líf
þeirra er kappleikur meðal sjálfra
þeirra um það, hver geti sýnt mest
af oflátungsskap og kæruleysi. hver
geti látið mest fara forgörðum ac
nytsömum hlutum, ihver mestu geti
eytt af vinnu og lífi náunga sinna,
striti og kvöl þjóöanna, svita og tár
um og hlóði mannkynsins- Þeir eíga
það allt; — það kemur til þeirra,
alveg eins og allar uppsprettii'
streyma ut í læki og lækirnir út í
fljót og fljótin út í hafið, — eins
kemur osjálfrátt og óhjákvæmilega,
allur auður þjóðfélagsins til þeirra.
Bóndinn yrkir landið; námumaður-
inn grefur niður í jörðina; vefar-
inn fæst við vefstólinn; múrarinn
heggur steininn; gáfaði maðurinn
finnur upp; hyggni maðurinn stjórn
ar; vitringurinn leitar fræðslu; inn-
blásni maðurinn syngur, — og all-
olíu-auðvaldsms. Nú fundu legátar
olíu-stórlaxanna upp á því að fá
eitthvert þægðarskinn til þess að
kæra yfir því, aö bókin hefði hneyksl
að hann; hún væri ekki nógu sið -
leg. I henni er sem sé lýst sumum
hliðum 'kynferðisnúUa, eins og þær
eru, án þess að draga fjöður yfir,
en annars er Sinclair kunnur að því
að vera grandvar í orðum um þau
efni og skrifa siðlega um þau. Þetta
þrælkuniua' — hefir þó enn ekki
verið sérprentuð), og nú síðast:
“Smiður er eg nefndur”, í mjög ó-
dýrri útgáfu, lýsing þess, hvernig
tekið myndi verða á móti Kristi, ef
hann kæmi nú eins og forðum og pré
dikaði á sama háttt — í auðvalds-
þjóðfélagi. Og svo eru greinar
þeirra feðgnnna um Upton Sinclair,
grein Einars Hjörleifssonar Kvar-
ans í “Skjrni”, og eftirmáli séra
Ragnars Kvarans við bókina “Smið-
ur er eg nefndur”, sem gefa ýmsar
upplýsingar og skýra auk þess ým-
islegt frá þeirra sjónarmiði um rit-
höfundinn mikla, hinn óþreytandi
baráttumann fyrir gengi og farsæld
Fyrirhugað stórhýsi. — Bæjar-
stjórn Reykjavíkur lét gera útfboð í
að reisa kjallarahæð hins mikla
barnaskóla, sem gera á í Reykjavík.
(Skólabygginigunni verður lokið /svo
fljótt sem bærinn sér sér fært, fjar-
hagsins vegna. Skólabygging þessi
verður eitthvert mesta stórhýsi, sem
reist hefir verið hér á landi. Kjall-
arahæðin er nú langt komin, og hefir
Kristinn Si'gurðsson múrsmíða-
meistari tekið að sér þá smíði.
Prcntarastéttin 1930. — “Prentarinn”
blað Hins Islenzka prentarafélags, er
nýkomið út nieð ýmsan fróðleik um
látna og lifandi prentara. Auk þess
er skýrt frá e'ftirtektarverðum nefnd-
arálitum. Prentlistarsöguivefnd H.
I. P., sem kosin var í fyrra til að
athuga, á hvern hátt væri hægt að
minnast 400 ára afmælis prentlist-
arinnar á Islandi 1930, hefir skilað
svolhljóðandi áliti: Stjórn prentara-
félagsins ásamt stjórn félags ís-
alþýðunnar, Upton Sinclair, sem nú lenzkra prentsmiðjueigenda, reyna
er orðinn nærri fimtugur að aldri
og hefir verið heimsfræfgur og hat-
aður af auðvaldinu, einkum í Ame-
ríku, — í meir en 20 ár.
(Alþýðutblaðið.)
Dr.
Kurt Friedrich Reinsch
að komast að samningum við Pál E.
Olason, eða annan hæfan ann, ef
hann ekki fæst, um að taka að sér
að semja sögu prentlistarinnar á Is-
landi. I öðru lagi leggur nefndin til,
að hún ásamt stjórn F. I. S. sæki
um styrk til útgáfu bókarinnar úr
sáttmálasjóði. I þriðja laigi leggur
hún til að bókin verði gefin út fyr-
ir ársibyrjun 1930 í samvinnu við Fé-
lag Islenzkra Prentsmiðjueigenda. —
eru svo sjálfstæðar, að þær þori að i Látinn.
Niðurlagsorð nefndarinnar eru á
Þessi ungi, þýzki fræðimaður, er þessa leiö. Nefndin lítur svo á að
var líka aðeins átyíla. Adeilan á olíu meS starfsemi sinni þegar hafði sýnt, það ætti að vera metnaðarmál allrar
auðvaldið var það sem undan sveið. aö Rera mátti sér hinar glæsilegustu | íslenzku prentarastéttarinnar, að þessi
Fæstar bÓksölur Bandaríkjanna: vo,1>r um á vísindabrautinni,—er nú hugmynd kæmist í framkvæmd, og
að ekki sé vansalaust að láta lengur
vera óskráða sögu þessarar iðngrein-
ar, sem svo víðtæk áhrif hefir haft
á bókmenntalíf í landinu. Loks má
geta þess, að í nefnd H. I. P. áttu
þeir sæti: Aðalbjörn Stefánsson,
Einar Hermannsson og Jón Arnason.
(Támarit IðnaÖarmanna.)
hafa bækur Sinclairs á boðstólum
(sbr. grein E. H. Kv.), og sjálfur
verður hann að gefa þær út. En að
Hann andaðist i Munchen 6. júli
síðastliðinn, skömmu eftir uppskurð.
sem á honum var gerður, vegna al-
þessu sinni fannst bóksali i Boston, | varlegs sjúkdóms, sem hann lengi
sem soldi oliubókina. Og nú var
honum stefnt fyrir að selja “klám-
fengna” bók(!). Sinclair kom sjálf-
ur til skjalanna og krafðist að sér
væri stefnt, en ekki bóksalanum, og
hafði þjáðst af og borið með hinni
mestu karlmennsku. Var hjartabilun
banamein hans.
Reinsch var Bayari að ætt, fædd-
ur í Kemften í Schwaben) á Þýzka-
ur árangurinn, arðurinn af vinnu aði ekki til þess að lenda enn á ný
Ihóf sjálfur að selja bókina; en lög- 'andi, Ias dýrafræði við háskólann í
reglan þekkti hann og vissi, hvað Munchen og tók þar doktorspróf ár-
það þýddi að taka Upton Sinclair 1922. Að hann eigi lauk þvi
fastan. Þá myndi honum gefast þvi Prófi f>'r. var ófriðnum mikla, 1914—
lietra tækifæri til þess að lýsa fang- f8> að kenna, þvi að Reinsch var í
elsunum á eftir, og það er meira í herþjónustu allan þann tinia. Var
húfi að talka heimsfrægann mann úann liðsforingi í her Prússa (Leut-
fastan fyrir litlar eða engar sakir, enant d. Reserve in kgl. preuss. Tele-
heldur en annan, sem fáir eða eng- graphen Batallion nr. 2), og hefÞ
ir kannast við. Og auðvaldið lang- hann eflaust fengið sjúkdóm þann.
heilans og vöðvanna, safnast saman
í einn afskaplegan straum, sem veitt
er inn í fangið á þeim.”
‘'Þetta er fyrirkomulagið,” segir
hann ennfremur. “I'að er kóróna
°g hámark allra ranginda aldanna.”
Og honum blöskrar að slíkt þjóðfélag
skuli kalla sig kristið, — kenna sig
við Jesú frá Nazaret, — hann sem
sagði: “Safnið yður ekki fjársjóð-
um á jörðu ! — Seljið allt sem þér
eigið og gefið fátækum I”
,Upton Stnclair finnur til þess, að
barattan fyrir breyttum kjörum
þeirra, sem þjakaðir eru, hafi feng-
ið á sig efnishyggjublæ, en hann tel-
ur það ðhjákvæmilegt, að svo geti
virzt sein hann og samherjar hans
hugsi um ekkert annað en mag-
ann. “Það keniur af þvi,” segir
hönduntim á honum, ef annars væri
kostur, eins og sagt var frá í “Heims
kringlu”. Sinclair benti meðal ann
ars á, að slcýrt er frá ósiðlegum hlut
um t sjálfri bi’bltunni, t. d. þegar dæt
ur Lots igerðu fööur sinn ölvaðan
og gátu börn með honum. — Nú
hefir Sinclair látið prenta myndir af
'fíkjttviðarhlöðum yfir þá staífi í
bókinni, sem kært var yfir. Gerir
hann með því gabb að trúmálahræsni
ákaerenda sinna. Fyndnina í því
'skilja sennilega allir, setn hafa
lesið syndafallssögu Adams og Evu.
Allir hugsandi menn, og allir er
vilja kynnast merkustu ritum heims-
ins, þurfa að lesa bækur Uptons Sin
clairs. A íslenzku eru komnar: “A
refilstiigumi” (um niöursuöuhring
hann á einum stað, “aö vér erum,anaM “Koli konungur”, urn kolanámtt-
sem siíðar leiddi hann til dauða, sök-
um ofreynslu á ófriðarárunum.
Dr. Reinsch starfaði að fiski-líf-
fræðilegiim rannsóknttm (undir hand
leiðslu prófessors Demolls í Mtinc-
hen), síðar (frá árslokum 1923) í
Vínarborg, og þess vegna hlaut hann
þegar 1. janúar 1924 sæmilega laun-
aða stöðu við landbúnaðarháskólann
í Vínarborg (Wiener Hochschule fur
Bodenkultur) og varð hann þar einna
afkastamestur samverkamaðtn pró-
fessrs dr. Haempers, við hinn ný-
stofnaða (1922) kennarastól í vatna-
líffræöi og fiskiveiðafræðum (Hyd-
robiologie und Fischereiwirtsohafts-
lehre). Atti dr. Reinsch drýgstan
þáttinn í rannsóknum próf. Haempel’s
á fjallavötnunum þar um slóðir.
Árið 1925 var dr. Rein'soh ráðinn
af búnaðarfélagi Islands í Reykjavík
til þess að rannsaka liffræðilega
Hitt og þetta.
Gerast kraftaverk austur í Þýzka-
landif
Fyrir mörgum árum vildi það slys
til í bænum Konnersreuth í Þýzka-
landi, að margir menn slösuðust viö
húsbruna. Meðal þeirra, sem meidd-
ust, var ung stúlka, Therese Neuman
að nafni. Hún slasaöist mjög mik-
ið og var upp frá því alblind og
máttlaus.
En árið 1923 bneytti nokkuð um.
Hin fransika nafna hennar, kaþólska
nunnan Therese Neuman, var gerð
að dýrðlingi 23. apríl 1923, og þann
sama dag varð Therese Neuman í
Þýzkalandi alheil. Hún stóð upp úr
rúmi sími, sá og gekk.
A föstudaginn langa í fyrra byrj-
uðu merkileg fyrirbrigöi að gerast
á Theresu. Und opnaöist á síðu
h’ennar, naglaför í lófum og iljum
og smásprungur á enni og andliti, en
blóð rann úr sárunum. Hún leið
iniklar þjáningar, og slíkt hefir end-
urtekið sig á hverjum föstudegi síð-
an. Theresa hefir læknað marga er
sjúkir voru, og streyma pilagrímar
víðsvegar að til Konnersreuth, en
hún læknar eragan, sem eigi er sann-
kaþólskur. Sumir álita þetta vera
gróðabrall og pretti úr gistihússeig-
anda í Konnersreuth, sem græðir of
fjár á pílagrímunum; en aðrir, helzt
kaþólskir menn, trúa þvi, að krafta-
verkin gerist.
Þýskt bókmenntafélag.
Þrásinnis heyrir maður kunnirag’j.t
sína kvarta um það, hve fámennið
hér úti á hjara veraldar, andleg
deyfð og tilbreytingarleysi hamlt
þroska manna. Eina ráðið til iþess
að fylgjast með menningarstraum-
um samtíðar sinnar og ná snerting af
skapandi anda og nýju lífsskoðunum,
er að kynnast ritverkum þeirra, sen>
fram úr skara.
Aðalannmarkinn er sá aö veíja
sér rétta höfunda, en það kostar
mikið fé, erfiði og: tíma að grafa
uppi það niHiIega úr öllum þeirrt
kynstrum, sem út eru gefin. Auk
þess eru ritdómar einatt óábyggilegir
— kevptar auglýsingar.
7 il þess að ráða bót á þessu og
ti' þcss að allur fjöldi geti veitt sér
kaup og lestur nýtilegra bóka um
fagurfræðileg og vísindaleg efni,
hafa allmargir af slyngnustu rithöf-
unudum og fræðimönnum stofnað
bókmenntafélag, sem einnig- annast
um bókaútgáfu. Félag þetta gefur út
rit sín á þýzku og heitir Univer-
sum-Bucherei fur alle. Arsfjórðungs
gjald félagsmeðlima er Mk. 3.30 (h,
u. b. kr. 14:50 yfir árið) og fá fé->
lagsmenn fyrir þetta gjald:
1. Múnaðarritið ííBlaetter fur alle”
með stuttum ritgerðum eftir ýmsa á-
gæta Ihöfunda, um skáldskap, listir
og visindi. Rit þetta er hiö vand-
aðasta að frágangi og skreytt teikn-
ingum og ljósmyndum.
2. Arsfjórðungslega: Eitt skáldrit
eða vísindarit eftir úrvalshöfund. I
þessuin flokki verða ýntsar bækur,
sem ekki verða fáanlegar annarstað-.
ar, aðeins fyrir félagsmeðlimi.
3. Slysatryggingu að upphæð 5000
gullmörk.
I'elagið hefir nú starfað í tæp tvö
ár. og gefið út rit eftir þessa höf-
unda nafnkunna: Robert Tressae;
Max Hermann Neisse; Balzac; próf’
Stendahl; Ghateaubriand; Daumiei-
(teikningar), Maxim Gorki; Upton
Sinclair; Egon Erwin Kisdh.
Bókautgáfu- og ritnefndin er skip-
uB ^essum rithöfundum, Hsta- og
íræðimonnum: ,Graf Aroo, Henry
Banbusse, Johannes R. Becker dr
Adolf Behne. Fritz BVupl«cher. próf.
dr. Albert Einstein, S. M. Eisenstein,
»eorge Grosz, Carl Grunber^, Maxi-
niiþam Harclen. Alexandra Kollon-
tay. próf. Kathe Kollwitz, Egon Er-
>v.n Kisch, dr. Alfons Baquet, Er-
wm Piscabor, Freiherr Schönaich, dr
Helene Stöcker og dr. Armin T.
Wegener.
I^‘r sem vilja Iáta skrá sig sem
meðlinn þessa bókmenntafélags, geta
annaðhvort snúið sér beint til: Uni-
versum-Budherei fur alle, Dorotheen
strasse 19, Berlin NW. 7, eða til und-
irntaðs, sem annast skráningu nýrra
félaga.
Vestmarmaeyjum 7. okt. 1927
Isleifur Högnason.
—Alþýðublaðið.