Heimskringla - 11.07.1928, Blaðsíða 3

Heimskringla - 11.07.1928, Blaðsíða 3
WINNIPEG 11 JÚLÍ 1928 HEIMSKRINGLA 3. BLAÐSÍÐA ir alþýöuskólamenn og margir menta menn fylla flokkinn. Islendingar eru allir til samans eigi fleiri en íbúar einnar stórborgargötu. En viö höfum sérstakt þjóöerni, sem viö framsóknarmenn höldum fram aö sé dýrasti auöuj- okkar, o.g þaö eitt gefi þessum hundraö þúsund er "hér búa meiri metnað, meira gildi og meiri rétt, en óvöldum stórborgar múg, jöfnum aö höfðatölu. Fjárráðastéttarinnar sem stjórna íhaldsflokknumi hafa flutt hingaö «erlent fjármagn og stóriöju í út- gerö, sem krefst eftirlíkingar borgar lífsins erlenda. Viö hræðumst að hin alheimslega auövaldsstefna þeirra drekki þjóðerni okkar. rækta” eru þrunginn af mannviti. Og þeir bræöur, hann og Þórhallur bisk up sönnuðu tvent: að það er hægt að reka stóran búskap á íslandi, ein- göngu á ræktuöu landi; og aö jarð- rœktin gctnr gert alla bændur á Js- landi ríka. ir komið þar upp mörgum raforku- stöðvum. Hann var hér á ferð i fyrra vor. Nú i vor ætlar hann að byggja fimm raforkustöðvar hér í grend, er eiga að lýsa, hita og sjóða á bæjunum. Þjóðernið íslenzka hefir fengið sín einkenni við hina fögru náttúru.' fjölbreyttu störf og óháðu atvinnu hverrar fjölskyldu út í sveitunum. Efalaust hefir uppeldi hinna fjöl- breyttu starfa hins íslenzka sveita- lífs verið ykkur Vestur-Islending- mm dýrmætari arfur en nokkuð það er aðrar þjóðir hafa að heiman haft. Meginmál okkar framsóknarmanna er að hindra fólkstrauminn úr sveit- unum, og að hjálpa fólkinu sem í 'þorpunum býr til þess að verða sem sjálfstæðast að atvinnu. Ráðin til þess eru mörg, en einkum nefna þrent. Fyrst að út- breiða þekkingu með þjóðlegum al- þýðuskólum, og þar næst að hjálpa til jarðræktar í sveitum og þorpum, og að veita veltufénu til hinna smærri atvinnurekenda. Við vilj- um efla smáiðju, en þar sem stór fyrirtæki þarf að reisa séu þau stofn- uð með samvinnufélagsskap. Jafnaðartnenn eru álþjóðlegur umbótaflo'kkur, 'em afir kannast við og halda alstaðar fram sömu kenn ingum. Sumir þeirra brosa í kamp inn að sveitadýrkun og þjóðernis- ást okkar framsóknarmanna, þó má samkomulagið heita gott meðan ver- ið er að berjast við íhaldið, og fella það. Það verða ef til vill talin hér tímamót í sögu landsins um 1930. Hér hefir verið stórhryðjusöm veð- urátta í þjóðlífinu undanfarið — ofsaleg leysing. Hvirfilvindar er- lendra strauma hafa hrint möngu og sópað burtu mörgum þjóðlegum stofni. En það er vor. Leysing vors- ins verður að vonum afstaðin um 1930. Gróður hinns nýja sumars er nú að byrja að koma upp úr moldinni. Nú skal ég benda þer á nokkra græna bletti. Vilhjálmur Bjarnarson frá Lauf- ási f'lutti sig fyrir aldamót, fátækur, norðan af landi, og tók Rauðará, — lítið óræktarkot við Reykjavík. Hann ræktaði þar stór landflæmi og gerði að túni. Hann varð ríkur maður. Eitt sinn var hann spurður á hverju hann hefði grætt. “Eg tímdi að bera á jörðina,” var svarið. Islenzka þjóðin er fátæk vegna þess, að engin kynslóð á undan þess ari hefir tímt að rækta. Ræktun er vinna lögð á vöxtu. Hinn eini arf ur er landið geymir. önnur lönd eru þaulræktuð, ekki aSeins að ökrum; heldur öllum varanlegum verkum. Rányrkja er uppskera án sáningar, starf þar sem daglaun eru “alheimt að kveldi.” I þús. ár hefir hver kyn- slóð a'lheimt daglaun sín að kveldi. Hver ný kynslóð hefir þurft að byggja að nýju bæina, fjárhúsin, og vallargarðinn. Og túnin hafa verið hin sömu sem á Njáls dögum. Sama kargaþýfið. Allar kynsloðir hafa rölt sama klyfjaganginn, sömu götu slóðana. Engir vegir lagðir, né brýr bygðar. Og landsmenn hafa lifað á snöpum fallandi skóga, blásandi landa og þverrandi frjósemi landa og vatna. Sjávar útvegurinn hefir hin síð- ari ár veriöí stórtígt áframhald ari ár veriö stórstigt áframhald inn, sem áður var fullur fiskjar er nú dauður og ördreginn. Og tré- ihryggjur og trékumbaldar, sem lans- féð reisti, veröur ormsmogið og fúið áður en ég verð að öldungi, eða kom inn undir græna torfu. Og skipin verða öll rifin eöa sokkin í sæ. Orð Vilhjálms um að “tíma að Hinn nýi gróöur er því fólg- inn að nú er fariö að vinna meira framtíðarverk. Er þá fyrst og fremst að nefna túnræktina. Nýjar ræktunaraöferöir hafa rutt sér til rúms, svo nú þarf færri krónur en títt var fyrir stríð til þess að 'gera hverja dagsláttu að sléttu túni. I kringum sjávarþorpin gengur ræktun arstarfið mjög ört sumstaðar, t. d. á Akureyri og Húsavík. Sum þorp in færast meir og meir i þá átt að verða sveitaþorp. All-líklegt er t.d. aö Eyrarbakki og Stokkeyri í Arnes- sýslu hverfi úr sögu verzlunarstaða og veiðivera, en fólkið snúi sér einvörðungu að jarðrækt. Víða um sveitir glæðist nú túnræktaráhuginn, og nú þykir þaö engin fásinna lengur að lifa mest á ræktuðu landi. Fólks- aflið er orðið of dýrt til að berja óræktarengjar. En það er nú fyrst á allra síðustu árum að fátækur bóndi getur lagt í stórum aukna rækt. Fern lög sem framsóknar- flokkurinn hefir barist fyrir hjálpa til þess. 1. Jarðræktarlögin, sem Vélanotkun fer óðum vaxandi; vél ar eru nú mjög víða, og hefir annar ólærður bóndi fundið áhald er lætur! gætur gróður. Samvinnan og rækt- seljast í sameiningu, og kaupið verð ur all-t það, sem afgangs er öðrum kostnaði, en hvorki meira né minna. Það er allt útlit fyrir að sam- keppnisfyrirkomulagið á útgerðinni hér heima sé í heild sinni að verða gjaldþrota, sem þjóðfélagskipulag. Er þetta samvinnufyrirkomulag á- KOSOeOððððSðOOSOOOgOðððeððQSððOðOSQCOððOðSððððCOððOai 1 NAFNSPJOLD | l>veA!>soaaoooocOCeOCaOðOGCOOOCOOO«SOOOCOCOCíSCCCðCOCOCO« vélina raka um leið og slegið er. Notkun hestaf.s til allrar virnu fleygir mjög fram. Þá eru og víða um sveitir korrnar handvéiar til tóvinnu. Allt þetta er ég hefi nú nefnt, eru verklegar framfarir, er gerir kom- andi kynslóöum léttara að lifa. í landinu. Það eru grónir blettir nýrrar ræktar. En ekki er síöur áríðandi að rækta hugarfarið. Og vil ég nú nefna nokkra gróna bletti er stafa af auknum skilningi manna á nauösyn þeirrar ræktar. Eru það endurbætur í félagsmálum vorum, viðskiftamálum og menningarmál- um. ma veita beinan styrk til túnræktar. Eru þau nokkurra ára, en endurbæti i vetur. 2. Ræktunarsjóðslögin, sem veita lán með hagkvæmum kjörum til ræktunar. Fjármagn sjóðsins hefir veriö of lítið, en er nú veriö að auka. 3 lög um tilbúinn áburð, er hljóta aö gera áburðinn mikið ó dýrari. Þessi lög hafa hvað eftir annað verið feld fyrir Tryggva Þór- hallssyni, en nýji þinigmeirihlutinn samþykkti þau í vetur. 4. Lög um nýbýli, sniöin eftir löggjöf ná- grannaþjóða, er veitir fé með ó- venju góðum kjörum þeirn, sem ný- býli vilja stofna. Ihaldsflokkurinn hefir eytt því máli, þing eftir þing fyrir Jónasi Jónssyni. En nú eru þessi lög nýkomin frá þinginu. Efa- laust hafa þesi tvö stefnumál drjúg- um hjálpað íhaldinu til falls, en þeim í ráðherrastól, Tryggva og Jónasi, og hvorutveggja að maklegleikum Verður ekki stórum aukin rækt, nema með auknum og ódýrari áburði og nýjum býlum. Þegar nú reynslan hefir sannað, aö búnaður ber sig bezt með því að nytja eingöngu ræktarhey, þegar þjóSfélagið hefir léð bændum betri ræktarskilyrði, og þekking á jarð- ræktaraSferðum og tækjum breiöist óðfluga út, jafnframt því sem jarð- ræktaráhugi glæðist, verður manni að vona að ný ræktaröld sé að hefj- ast, og ránbúskapur hverfi á Is- landi, sem annarsstaðar. Þessi kynslóð, sem nú lifir, tók við landinu sama sem húsalausu Síðan um aldamót hefir mikið verið bygt, og einkum síðan á stríðsárum Nú eru nýbyggingar flestar úr steini og íbúðarhús með tvöföldum steinveggjum risa víða upp i sveitum allra síðustu árin. Bæði einstakl imgar og hið opinbera leggja mesta áherzlu á að byggja traus't og vand• lega, hús, sem eiga að geta staðið öldum saman. Gleöilegt minnis merki þessarar nýju stefnu fólksins að vilja vinna fyrir komandi kyn slóðir, er heilsuhæli fyrir berkla veika á Kristnesi, landnámsjörð Helga Magra. Það var reist að miklu með almennum samskotum, og er talið einna vandaðast slikra húsa á Noröurlöndum. Sambandi fsfenzkra samv innuifél- aga vex stöðugt fiskur um hrygg. Þú manst að íslenzkir kaupmenn hafa aldrei verið vinsælir. Verzl- unarstaðirnir eru svo smáir, að þeim veitti létt að mynda samtök og ráða öllu verðlaigi. Kaupfélðgin eru nokkuð gömul, þau elstu, en það er fyrst á síöustu árum, aö einveldi kaupmanna er brotið á bak aftur í flestum verzlunarstöðum. Og sam- bandið er stærsta heildverzlun lands ins og getur náð betri samböndum erlendis og tekið vöruna í stærri einingum en aörir, og þessvegna náð betra verSi en aörir. En annars munar ennþá meira um þaS, að sam- bandið annist sölu á meirihluta ísl. landbúnaSarafurða, og hefir stórum bætt verkun þeirra og verðlag. Nú haust var í fyrsta sinni sent nokk- uð að marki til Englands af frosnu keti sem fryst var á kælihúsum kaup félaganna og sent meS “Brúarfossi hinu nýja kæliskipi Eimskipafélags- ins. Veröiö var 30 per cent. hærra en á saltketi. uninn mun aftur gefa þorpsbúum at vinnu, sjálfstæði, ríkum sem fátæk um. —A undanförnum leysingarárum hafa flestir skólar veriS reistir í kaupstööum og með erlendu sniði. Við höfum í mentamálum apaS hugsunarlaust eftir öðrum þjóðum Hefir hinni þjóSernislegu hlið menn- ingarinnar stafaS af þessu hinn mesti háski. Vil ég telja þaS til grænu blettanna í þjóðlífinu, hve mikill áhugi er vaknaður á því að koma upp þjóölegum skólum í sveit- um. — Þaö var barist um það í þinginu hvort hlynna ætti aö alþýðu skóla, sem Þingeyingar Tíornu upp á Laugum. Þeir lögðu sjálfir fram 50 þús. króna, mest með frjálsum gjöfum, en ríkiö styrkti síSan að helmingi. Skólinn er búinn að starfa í þrjú ár og fær alltaf meir en helmingi 'fleiri iumsóknir en hann getur tekiS á móti. Bæði gjafirnar og aðsóknin sýna aS hér er um óskabarn alþýðu að ræSa. Skólinn leggur mikla áherzlu á að enja nemendur á sjálfnám, og hef- ir að nokkru sjálfvaldar námsgrein- ar, svo sem ísl. tungu og sögu, og verknám, svo sem allskonar smíöi og handvinrtu kvenna. Þar er husið hitað með laugavatni og er yfir Emil Johnson Service E/ectric 524 SARGENT AVE- Selja rafmagnsáhöld af öllum teg- undum. Viðgerðir á Rafmagnsáhöldum, fljótt og vel afgreiddar. Sfmll 31 307. HrlmMlmli 37 »6 Jacob F. Bjarnason —TRANSFER— HaffdBKe and Farnlture Movlng 063 VICTOR Str, 27-392 Eg hefi kéypt flutningsiráhöld a, Pálsons og vonast eftlr gðt5- um hluta vlösklfta landa mtnna, HEALTH RESTORED Læknlngar án 1 y 1J a Dr- S. G. Simpson N.D., D-O. D.O, Chronic Diseases Phone: 87 208 Suite 207 Somerset Blk. WINNIFEG, — MAN. Dr. M. B. Ha/ldorson 401 Boyd Bldjc. Skrifstofusiml: 23 074 Stundar sérstaklega lungnasjúk- dóma. ICr að finn-j. á skrirstofu kl. 12—ÍS f h. og 2—6 o. h. HelmJli: 46 Alloway Ávt TaUfmlt 33 158 A. S. BARDAL selur llkklstur og nnnast um 6t- fartr. Allur útbúnaöur s& bestl Ennfremur selur hann allr.konar mlnnlsvnrha og legstelna—:—« S48 8HERBROOKE 8T. Phonei 86 607 WIJÍNIPKa TH. JOHNSON & SON CRSMIÐAR OG GULLSALAR Seljum giftniga leyfisbréf og giftinga hringja og allskonar gullstáss. Sérstök athygll veitt pöntuuum og viögjöröum utan af lanði. 353 Portage Ave. Fhone 24637 WALTER J. LINDAL BJÖRN STEFANSSON Islenzkir lögfrœðingar 709 Great West Perm. Bldg. Sími: 24 963 356 Main St Hafa einnig skrifstofur aö Lund- ar, Piney, Gimli, Riverton, Man. .... Þá hefir og landið veriS vegalaust, En hér er eins og þú þekkir, bygðin æSi dreifö, og árnar miklar og straumharöar. Vel miðar áfram meS vegina og brýr úr járni eða steini. BifreiSar eru komnar flesta vegi og *það er takmarkið, að áður en langt um líður hverfi all ur klyfjagangur, en bifreiSar eigi greiöan gang að hýli hverju í dala- bygðum. Strandbygðir, í fjörðum eystra og vestra, verSa sjálfsagt um langt skeiö að láta sér nægja hætt- ar samgöngur á sjó. Þar yröu veg- ir feikna dýrir. Þá má nefna aS skriöur er aS komast á hagnýting vatnsafls til raforku. OlærSur bóndi í Skaptafellssýslu hef I vetur sem leið var stofnað stórt mjólkurbú fyrir sex hreppa í grend við Akureyri. ÞanigaS er mjólkin flutt daglega á bifreiSum og unnin til fulls, í smjör og skyr, og allskon- ar osta samkvæmt nýjustu tízku Hefir markaösleysi mjólkurafurða, staSiS búnaöi mjög fyrir þrifum Vonum við bændur víSar um land, aö geta farið aS dæmi EyfirSinga, jafn skjótt og vegir eru lagðir. Eg var á ferS um VestfirSi fyrra, og kyntist nokkuð ástandinu sar í stórþorpunum. Þar er meiri hluti fólksins búsettur í þorpum ' og stundar einvörðungu sjóinn, á allstór um förum. Verkamenn hafa veriS algerlega ofurseldir til allrar at- vinnu og verzlunar, örfáum útgerS- armönnum, er átt hafa öll atvinnu- tækin. ÞaS hefir veriS þjóSarböl, hvernig útgerðin hefir veriö rekin þar og annarsstaðar. Meira tjón á mannslífum hefir orSið aS tiltölu ár- lega á útgerðinni íslenzku, en verS- ur í styrjöldum stórþj óSanna. En íslenzka mannfalliS er árlegt, en styrj aldir sjaldgæfar. Þrátt fyrir það þó kjör sjómanna séu bágborin, tapa íslenzkir útgerSarmenn stórfé. I fyrra voru mjög mörg vestfirsku skipin á landi vegna þess að bankarnir lögðu á þau löghald, en eigendurn- ir gjaldþrota. Fullt var af erlend- um skipum útifyrir. Ur því veið in borgaSi sig fyrir hin erlendu skip, hlaut hún að gera þaS fyrir inn lenda. Allt bendir á, aS atvinnu- stjórn þessara samkeppnismanna haf veriS hörmuleg. Mikil neyð ríkti í þorpunum er atvinnan brást. En “neySin kennir naktri konu að spinna.” bygöur sundpollur meS heitu vatni. Von er fljótlega á góðum íþrótta- kennara aS skólanum. Mikill á- hugi er víða um land aS koma upp líkum skólum. Og húsmæðraskóli verSur reistur á Laugum í sumar, en fyrrahaust hófst ágætur húsmæSra skóli á Vesturlandi, á StaSarfelli viS HvammsfjörS. Því betur gæti ég fyllt marga blaSadálka með slíkum igóöum frétt- um, af nýjum íslenzkum þjóSgróðri, eins og fylla mætti mörg blöö með ótiöindum og hrakspám. Eg er i raun og veru bjartsýnn á framtíö landsins. Ef allar frjóar sléttur og dalbotnar eru gerSir aS görðum og túni, gæti jörðin sjálf, eSa gróður- inn einn, boriö mörg hundruð þús- unda af sjálfstæSum bændum. Þar að auki eigum við fossafliS og sjó- inn. Eg held aö raunar sé íslenzka þjóðin sé byigð úr ágætum erföaþátt- um, styrkum, ' seigum og þróttmikl- um. Vel kváöu Islendingar reyn- ast vestan hafs. Ef þeir kunna aS- eins að skipa sér réttu megin í fylk- inguna, þá mun sagan síSar kalla aS endureisn hinnar sjálfstæ'ðu íslenzku menningar hefjist nálægt 1930. En >á verSa allir Islendingar beggja megin hafsins að hlaSa hinu nýlátna stórskáldi voru, St. G. St. þann minnisvarSa úr sjálfum sér, að vera allir sólarmenn. Dr. Kr. J. Austmann WYNYARD SASK DR. J. STEFÁNSSON 21« MEDICAL ARTS BI.Bð. Horal Kennedy og Gr&bam. Slané.r rlagHngn ngia-, rgru-, ■ef- <>k kverka-.jQkdúun. '*> hltta fr« kL 11 tll U I, R »g kt. t II 9 t' h. TaUlmli 21 834 Helmlll: 638 McMillan Ave. 42 6(1 G. S. Thorvaldson, B.A., LL.B. LögfræSingur 709 Eleotric Railway Qhartýþers Talsímí: 87 371 1 IIR. A. BLOlVaAl. 602 Medlcal Arts Bld*. Talsiml. 22 296 Stundar sérstaklega kvensjúkdðma og barnasjúkdðma. — Ati hltta: kl. 10—12 f. h. og 3—6 s. h Heimili: 806 Vlctor St.^-Simi 28 130 l J. SWANS0N & CO. Llmlted R B N T A Ii § ÍNSURANCI R E A L E S T A T I MOUTGA G E 8 600 Parla Bulldlnfc* Wlnnlpeff, Man. Telephone: 21 613 J. Christopherson, Islenzkur lögfrœðingur 845 Somerset Blk. Winnipeg, Man. Dr. B. H. OLSON 216-220 Medlcal Arts Bldg. Cor. Graham anð Kennedy ■(. Phone: 21 834 ViHtalstími: 11—12 og 1—6.86 Heimlll: 921 Sherburn St. WINNIPEG, MAN. Carl Thorlakson Vrsmiður Allar pantanir meS pósti afgreidd- ar tafarlaust og nákvæmlega. — SendiS úr yðar til aðgerða. Thomas Jewelry Co. 627 SARGENT AVE. Phone 86 197 Ritaö aS sumarmálum 1928. Jón Sigurðsson. Yztafelli. Heimskringla þakkar þetta mæta- vel ritaða bréf. Til skýringar V.- Isl. lesendum skal þess getið, aS höf. er áonur merMsmannsins Sigurðar heitins Jónssonar, ráSherra, frá Yzta felli í S. Þingeyjarsýslu, og býr þar nú með móSur sinni frú Kristbjörgu, að því er vér bezt vitum. Hann er ungur maöur enn, og hefir látiS lands mál mikiS til sín taka.—Ritstj. Bristol Fish & Chip Shop HIÐ GAML.A OG ÞEKKTA KING’S bcKta Ber» Vér sendnm bcim til y®ar frá kl 11 t. h. til 12 e h Fiskur 10c Kartöflur 10c 540 Elliee Ave., torni Langilde SlMIl 37 455 Dr. S. J. Johannesson stundar almennar lækningar. 532 Sherburn Street. Talsími: 30 877 Talifml! 28 889 DR. J. G. SNIDAL tannl.uí:kiiíiu 014 Bomeraet Blocfc Portagc Av*. WINNIPBií Rose Hemstitching & Millinery SIMI 37 476 GleymitS ekki a?5 & 724 Sargent Ave. fást keyptir nýtizku kvenhattar. Hnappar yfirklœddir HemstitchlnB og kvenfat&s&umur gertSur, lOc Sllkl og 8c Bðmull Sérstök athygli veitt Mall Orders H. GOODMAN V. SIGURDSON Umbótaflokkur ræður nú á Isa- firSi. Hefir sá flokkur ráðiS því að bæjarfélagið hefir keypt þær lendur sem bezt eru til atvinnu fallnar, bæði til verzlunar, útgerSar og ræktunar. Hafa beir stofnað kaupfélög og samvinnubrauðgerS, og stór kúabú, er bærinn rekur. Nú í vetur stpfnuðu IsfirSingar Samvinnu félag til fiskiveiða. Eiiga útgerSar- tækin að verða sameign allra sjó- manna pg verkamanna pg vera hin fullkpmnustu, fiskurinn allur að MARGARET DALMAN TEACHER OF PIANO 854 DANNING ST. PHONE 26 420 G£YSIR BAKARÍIÐ 734 SARGENT AVE. Talsiml 37-476 Tvibökur seldar nú á 20c pundits þegar tekin eru 20 pund e<5a meira. Kringlur á 16cent. Pantanir frá löndum mínum út á landi fá fljóta og góöa afgreitislu. G. P. Thordarson. POSTPANTANIR Vér höfum tœkl á atJ bœta úr öllum ykkar þörfum hvatJ lyf snertir, einkaleyfisme'ööl, hrein- lætisáhöld fyrir sjúkra herbe»r*f, rubber áhöld, og: fl. Sama verö sett og hér ræöur 1 bænum á allar pantanir utan af landsbygö. Sargent Pharmacy, Ltd. Snrffent off Toronto. — Siml 23 455 BEZTU MALTIDIR i bænum á 35c og 50c frrvals flvextlr, \Indlar töbak o. fl. NEW OLYMPIA CAFE 325 PORTAGE AVE. (Móti Eatons bú5inni) HOLMES BROS. Transfer Co. ÐAGGAGE and FURNITURK MOVING. I 668 Alrer.tone St. — Phone S« 449 Vér hSfum keypt flutningaáhöld Mr. j Austman's, og vonumst eftlr ! gótSum hluta vitlsklfta landa vorra. FL.JÖTIR OG AREIÐANLKGIR FLUTNINGAR. E. G. Baldwinson, LL.B. BARRISTER Resldence Phone 24 200 Offlce Phone 24 107 005 Confederatloa Llfe Dldf. WINNIPEG )

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.