Heimskringla - 24.10.1928, Qupperneq 2

2. BLAÐStÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 24. OKT. 1928
Arngrímur Johnson
Málfundafélagið hafði ákveðið að
minnast Arngríms Johnson eftir frá-
fall hans. Ástæðan var aðallega sú
að hann var meðlimur þess. Hann
var einn af stofnendum þess og þess
fyrsti forseti. Starfaði hann í því
félaigi með lífi og sál eins og hans
var eðli að hverju sem hann vann. Og
þó verkahringur málafundafélags-
manna væri og sé smár, þá samt
hefir það félag ekki verið með öllu
þýðingarlaust. Arngrimur sá strax
þýðingu þá, er siíkt félag gæti haft,
og gaf sig því fúslega fram til mynd-
unar þess. Hann stjórnaði því í
heilt ár. En þá var heilsa hans og
kraftar að hnigna svo hann færðist
undan að halda áfram forstöðu
þess.
Eins og ritgerð, sem fylgir hér með,
ber með sér, var Arngrímur eindreg-
inn Socialisti og var því eigi hvað
sízt fyrir hans áhrif meira rætt um
verkamannamál í félaginu en önnur
mál, jafnvel þótt margt anað værí
rætt, félagsmönnum til gamans og
þeim er sóttu fundi þess. Félags-
menn voru flestir socialistar og þess-
vegna var það málefni jafnan kært
umtalsefni.
Það, að Arngrímur var elztur fél-
agsmanna, var ekki aðal ástæðan
fyrir því að allir litu upp til hans
Sem fyrirmyndarmanns, heldur mUdtl
fremur hvað höfðinglegum persónu-
leika hann var gæddur og hvað mikill
atkvæðamaður hann var. Þessi sí-
starfandi sál, þetta sterka framsókn-
areðli, nátitúrugreind hans, einlægni
Og trúmennska, mannúð og veglyndi,
„ggrði hann að þeim manni, sem vakti
á honurn tráust óg velvild allra sem
komust í kynni við hann.
Norrænt víkingseðli og þrek bæði
til sálu og iíkama var arfur hans frá
föðurlandinu. Það var hans höfuð-
stóll, sem bar honum háar rentur í
þessu landi — sem gerði hann að
stórum manni.
Arngrimur var einn af þeim allra
fy-vstu frjáls-sinnuðu Islendingtim í
þessu landi. Hann stóð ajlstaðar
fremst í hópnum — svo frjáls, að
trúmál vor gátu aldrei tjóðrað anda
hans. eða lamað framsókn hans í
framíaramáium lands síns. Hann
var sannur skoðanabróðir fjallaskálds-
ins og unni honum mjög — kunni
mikið af kvæðum hans utanbókar.
Þeir höfðu verið æskuvinir og and-
legir fóstbræður.
St. G. Stefánsson, Sigurbjörn
Stefánsson og Arngrímur Johnson,
má segja að hafi verið fyrirrennarar
frjálshugsunarhreyfingar Vestur-Is-
lendinga.
Lífsskoðanir manna auglýsa kar-
akter þeirra. Sannleiksást, mannúð
og réttlætistilfinning eru einkunnir
frjálslyndra manna. Aðeins frjáls
andi getur skilið frjálslyndi. Arn-
igrímur var hugsjónamaður, þrunginn
af mannúð, réttlsetistilfinningu og
sannleiksást. Andinn var stór, á-
setningurinn góður og viljinn tak-
markalaus. Viljinn að geta lifað
öðrum til góðs, var driffjöður í
allri hans starfsemi. Aðeiife frjáls
andi getur unnið frelsinu gagn —
að leysa böndin af mannsandanum er
hvers manns eða konu göfugasta
verk. Andleg ánauð er böl —mann
anna stærsta böl. Það skilja þeir
einir sem frjálsir eru.
Arngrimur var andlega frjáls.
Hann var andlegt stórmenni og þess
vegna fékkst hann aðeins við sitór
verkefni. Socialisminn er sltærsta
hugsjón mannanna. 1 þeirri hug-
sjón v^r innifalin trú hans. Sann-
leikurinn var hans guð — í mannvit-
inu tilbað hann þann guð og þjónaði
honum í dyggðinni.
Allir frjálsílyndir Islendingar, og
sérstaklega Málfundafélagsmenn
sakna Arngríms úr hópnum og minn-
ast hans jafnan með hlýhug og virð-
ingu.
S. B. Benediktsson.
*■ * *
Eg var á unga aldri þegar ég fyrst
heyrði minnst á Arngrím Johnson.
Á þeim dögum var talað um hann sem
fríhyggjanda. Hann var á þeim
timum starfandi í lestrar- og kapp-
ræðufélagi, sem skipað var nokkrum
helztu hugsandi mönnum meðal Is-
lendinga. Tók hann siterkan þátt í
því félagi og reyndi af fremsta megni
að halda því lifandi. En í þá daga,
eins og mönnum mun ljóst, var það
nálega ómögulegt að halda slikum
félagsskap uppi.
Svo flutti hann til British Col-
umbia og heyrði ég eíkkert af honum
í nokkur ár. En síðar, er ég frétti
af honum hafði hann, eins og við
mátti búast af honum, haldið áfram
sinni andlegu starfsemi á ströndinni.
Hann hafði gengið í “Canadiska
Jafnaðarmannafélagið”, (The Soc-
ialist Party of Canada) þar, og stóð
framarlega í að útbreiða jafnaðar-
skoðanir þar vestra.
Hann myndaði hið fyrsta verka-
mannafélag í Vancouver og Victoria
og var þess traustasti stólpi. Og
fyrir hans dugnað náði það allmikl-
um framförum í þá átt að bæta lífs-
kjör þeira er unnu fyrir lægstu
kaupi í þeim borgum.
Það var ekki fyrr en 1914 að ég
kyntist honum persónulega. Það
var í byrjun stríðsins að félag var
sitofnað af nokkrum íslendingum i
IWinnipeg í þeim tilgangi að stofna
blaðið “Voröld,” blað, sem var and-
stætt herskyldu á mönnum til hernað-
ar án þess að herskylda auð lands-
ins, og svo að halda fram almennum
j af naðarskoðunum.
Hann tók ákveðin þátt í að stofna
þetta blað og lagði sig fram til að
halda því lifandi undir mjög erfið-
um kringumstæðum. Þær erfiðu
kringumstæður héldu áfram og blaðið
yarð að hætta,
Næst minnlst ég nokkurra manna
er komu samáú í húsi S. J. Farmers,
fyrverandi borgarstjóra og núver-
andi fulltrúa í bæjarstjórninni og
þingmanns á Manitobaþingi. Arn-
grímur kom til mín og bað mig að
sækja þenna fund. Þar voru nú
12 manns mættir, allir tilheyrandi
“The Dominion Labor Party” og
áttu allir heima í vesturparti borgar-
innar. Þessir menn ákváðu að út-
Kiewel’s White Seal
Bezti bjór í Canada
Eini bjórinn sem er á kristals
skírum fiöskum
Sími 81 178, - 81 179
KIEWEL BREWING
CO., LTD.
St Boniface, Man.
nefna fulltrúa fyrir komandi bæjar-
kosningar og sendu nafnalistan Dom-
inion verkamannafélaginu til stað-
festingar. Venja hafði verið fram
að þessu, að útnefna fulltrúa á fél-
agsfundum án tillits til þess hvort
þeir áttu heima í kjördæminu eða
ekki. Þessir menn ákváðu að þeir
sem búsettir voru í kjördæminu skyldu
útnefna sína fullitrúa og væru svo
styrktir af félaginu i heild. Og man
ég að Arngrímur hélt fast við þá
stefnu. Það ár var stefna þess
smáflokks viðtekin. En næsta ár
var gerð tilraun til að rjúfa þessa
reglu. Gerði Dominion Verkamanha
félagið tilraun til að útnefna menn
sem þessum hóp vóru andstæðir.
Deilur út af þessu máli voru harðar
og biitrar og að lokum sögðu þessir
menn sig allir úr Dominion Verka-
mannafélagiinu og mynduðu það sem
nú er nefnt “The Independent Labor
Party.”
Eg man eftir — og vil ávalt muna
eftir fundum vorum á skrifstofu Vor-
aldar á sunnudögum. Hér um bil
ein tylft af oss komu þar saman tiP
að ræða um aðferð og ráð til að
mynda nýjan pólitízkan verkamanna-
félagsskap. Eg man hvað látlaust
við störfuðum, hve mikið við ræddum
oig bollalögðum um rétta aðferð á fél-
agsmyndun, hvað rækilega við rædd-
um ýmsar skoðanastefnur og brut-
um til mergjar jafnaðarkenninguna.
Og var Arngrimur ávalt í broddi
fylkingar í baráttunni fyrir meira
hugsunar. og athafnafrelsi. Menn-
irnir, sem tóku ákveðnastan þátt þar i
á móti Dominion Labor Party voru:
F. J. Dixon, S. J. 'Farmer, W. E.
Small, Arngrímur Johnson, Jack
Knott, J. J. Sarrtson, Harry Veitch,
J Simpkin, T. Fly, ég og fleiri, sem
ég man ekki nú hverjir voru.
Þessir ofannefndu 12 eða svo
menn ákváðu loks að halda áfram.
Þeir keyptu eign á Agnes stræti, sem
nú er nefnd “The West End Labor
Hall,” kölluðu saman almennan fund
er fyllti húsið og mynduðu “The In-
dependent Labor Party” (Hinn 0-
háða Flokk Verkamanna).
Afleiðingin varð sú, að The Dom-
inion Labor Party datt úr sögunni,
svo þar var annað spor stigið áfram
í verkamannahreyfingunni.
Gegnum alla þesa baráttu var Arn-
grímur í harðasta bardaganum og
sigur I. L. P. má að mjög miklu leyti
itelja til hans óþreytandi elju Oig
dugnaðar. Og félagið viðurkenndi
hæfileika hans og hagnýtti ávalt hans
góðu dómgreind með því að kjósa
hann í öll erfiðustu og vandasömustu
störfin. Hann var einu sinni út-
nefndur af miðdeildinni sem fulltrúa-
efni í bæjarstjórnina. Hann barð-
ist vel og hart í þeirri kosningahríð
sem ákveðinn jafnaðarmaður, en náði
ekki kosningu. Það kjördæmi hefir
I. L. P. ekki enn getað unnið, þó
fyrir stöðuga elju að ná því, sé það nú
komið í það horf að falla verkamönn
um i skáut í náinni tið.
Arngrímur Johnson féll frá mitt
í stríðinu. Hann var starfandi fram
að hér um bil viku áður en hann dó.
Hann fékk sla,g sem leiddi hann til
bana.
Vér, sem höfum starfað með honum
síðastliðin 10 ár, í baráttunni fyrir
verkamannamálum í þessari borg,
finnum _nú til þess mikla skaða sem
verkamannahreyfingin hefir beðið.
Það er erfitt að fylla sæti þess fél.
agsmanns, sem alltaf mátti treysita,
þess, sem sífellt var starfandi, sem
ávalt var djarfur og einlægur, sem
fann að verkamannamálin voru hans
æfistarf, sem hafði verið persónu-
gjörvingur hinnar tilkomumestu
hreyfingar heimsins — þegar hann
var svo snögglega burt kallaður.
Skarðið í vorn hóp verður aldrei
fyllt. Og ég vona innilega að verka
mannahreyfingin heiðri ávalt minn-
in,gu þess manns, sem starfaði svo
vel og lengi í þarfir hins mikilvæga
málefnis.
Eg vona innilega að íslendingar,
sem eru kynbræður hans, geri eitt-
hvað til að viðhalda minningu þess
manns sem svo var mikill á meðal
þeirra, jafnvel þó ég verði að við-
urkenna að verkamannastarfsemi,
stefna og áhugi — hin yfirgripsmikla
nytsemi þeirrar hreyfingar til góðs,
sé naumast ennþá búin að ná viður-
kenningu meðal íslenzks almennings.
En sá tími mun koma, að íslenzkir
niðjar munu meta og efla meira
verkalýðsins en nú er gert. Þá verð-
ur starf Arngríms Johnsons betur
vdðurkennt af landsmönnum hans.
V. B. Anderson.
Islenzk guðfræði
(Consequent evolutionism.)
I.
Krafturinn, sem öllu hefir hrundið
af stað og undir býr tilverunni, er í
öllum stöðum einn og hinn sami.
En við misjafnlega erfiðleika er að
eiga, og þessvegna er hið mikla verk
mjög misjafnlega komið áleiðis.
Glögt má þó skilja hvert er takmark-
ið. FuIIkomin samstillin,g allra
orkutegunda og tilverumynda, pan-
harmoni eða diasyntagma. Rafeind-
irnar (proton,- elektron) tengjast í
hverfi, sem menn kalla atom (eigin-
lega ódeili, af því að menn héldu að
það væru frumagnirnar), atomin i
enn samsettari heildir, molecule,
samagnir. Hin samsettasta samögn
er orðin svo margsamstillt heild, að
hún getur, í félagi við aðrar slíkar,
tekið við þeirri hleðslu, sem kallast
líf. Hinar smæstu lifandi agnir,
sem kalla mætti fyrstlinga, sameinast
síðan og mynda einstaklinga, svo
margsamsetta, að frumutalan skiftir
þar þúsundum miljóna. Maðurinn
er slik vera. Og svo kemur það,
sem menn hafa aldrei gent sér ljóst.
Þessar samsettu verur leitast enn við
að sameinast í nýja heild, og þegar
sú sameining tekst,, eða því fremur
sem hún tekst, því meir koma fram
nýir, stórkostlegir og óvæntir kraft-
ar og hæfileikar. Takmarkið er
fullkomin stjórn lífsins á hinu lif-
lausa upp itil lífsins, jafnframt því
sem lífið nær alþroska á þeirri afl_
raun. Lífið á að vera svo sigur-
sælt, að ekkert geti grandað og ekk_
ert tafið, aldrei sé afturför en alltaf
framför.
II.
Hér á jörðu sjáum vér líf, sem
er ennþá ekki komið á sigurbraut,
Jíf, sem er í hinni mestu hættu, ef
ekki fer að verða komist á þá braut.
En sigurbrautin má seigja að sé leið-
in til guðs. En að komast til guðs
er að verða sjálfur guð. A annan
hátt getur það ekki orðið. Fyrir
lífinu, er hófst hér á jörðunni sem
ósýnileg smáögn, liggur að verða
guð almáttugur. Svo má nefna
hina fullkomnu tilveru. Og þar er
ekki neitt sem sé öðru æðra, heldur
er þar fullkominn jöfnuður. Hinn
almáttugi guð er óendanlega margar
verur, sem hver er alfullkomin vegna
hins alfullkomna sambands við allar
aðrar.
III.
Leiðin til guðs er löng. Ef vér
nefnum þúsundir miljónir ára, þá
gefur það nokkra hugmynd um þann
tíma, sem liðinn er síðan lifið hófst
liér á jörðu. En þó er það einungis
stutt árabil, þegar miðað er við
þann tíma, sem móðir vor, sólin, hef-
ir til verið. Er það talið vera
knrigum í miljónir áramiljóna. Ofe
að vísu er sólunni farið að fara aft-
ur, hún er farin að gulna og kólna,
og befiv þó ekki farið nema stutt
skeið af æfi sinni ennþá, við að xvi
sólnanna er talin um 200 m'iljónir
áram:! jóna En sólin er aðeins smá-
nei-ti í stitr.band. því af miljónum
nii'jóna sólna, ;ern vér nefnum vetr-
arbraut. 0,g jafnvel slíkt samband,
sem æðir áfram í geiminum 700 rast-
ir (km.) á sekúndu hverri, er aðeins
sem smáögn í hinni miklu smið
heimsins. I svo sem miljón ljós-
ára fjarlægð frá oss, þ. e. svo langt,
að ljósgeislinn, sem fer 300,000 rastir
á sekúndu, er miljón ár að komast
það, — eru *tvö önnur sólnasöfn slík
sem vetrarbrautin, en það er ekki ó-
líklegt, að aldur slíkra safna —sem
ég hef nefnt the cosmic molecule—
verði að telja í triljónum ára eða
kvaðriljónum. Slikar tölur mun
einnig verða að nefna, ef segja skal,
hversu mörg eru af þessum óskiljan,.
lega stórkostlegu sólnasöfnum í
heimshverfi því, sem þau eru eindirn
ÞJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
KAUPIÐ A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstefa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.
McLEOD RIVER HARD COAL
Lump and Stove size
KOPPERS WINNIPEG ELECTRIC COKE
Only one Koppers Coke sold in Winnipeg
McCRACKEN BROS.
Retail Distributors
Phone 29 709
.Salllngm
Montreal
Montreal
Montreal
Montreal
Montreal
Montreal
j Qnebec
St. John
St. John
St. John
St. John
I
I
from
—Nov.
—Nov.
—Nov.
—Nov.
—IVov.
—Nov.
—Nov.
—Dec.
—Dec.
—Dec.
—Dcc.
Njótið Jólanna
Heima á Ættjörðinni
í»ú getur fari?5 heim um jólin, fljótlega og þægilega
met5 Canadian Pacific skipunum, sem sambönd hafa
vib skipaferöir í Nor?5ursjónum. Farþegar, er bí?5a
þurfa skipa, eru hýstir á kostnaö félagsins og fæddir,
ókeypis á beztu gistihúsv*m, farangur fluttur ókeypis.
StærMtu «r hrnt5«kreiftuntu aklp frá Canada.
LAgjt fnrujnhl fram og tll baka. Slgllngar tfbar.
2—S.S. DuchfNR of Rrdford to GlaNgon, Belfant, lilverpool
11— S.S. Montclare .......to (HaNgow, Llverpool
10—S.S. Mellta ............to C'herhourg, Southampt., Hamb.
16— S.S. DucheNN of Atholl to (alanuow, Belfant, Llverpool
21— S.S. Montrope .........to Cherbourg, Southampton, Antn.
23^8.S. Montcalm ..........to CrlaMuow, Llvcrpool
28—S.S. Mlnnedona .—...... to GIbmkow, Belfamt, Llverpoel
7—S.S. Mitagama ......... to ( herbourg, Southampton, Antw.
7—S.S. Montclare .........to GlaNgow, BelfaMt, Llverpool
12—S.S. DucheMM of Athol to GlaNgow, Llverpool
14—S.S. Mellta .......... to St. Heller, Channel iMlandn
Cherbonrg, Southampton, Antw.
SJERSTAKAR LESTIR GANG A BEINT AÐ SKIPSHLIÐ
Spyrjist fyrir hjá stöttvarstjórum et5a skrifit5 eftir upplýsingum til:
R. W. GREENE, C. P. R. Bld*., Cal* ary, G. It. SWALWELL, C. P. R.
Bldg., Sankatooa or W. C. CASEY, . General Agent, C. P. R. HIrtg., Maln
and Portage, Wlnnlpeg.
CANADIAN PACIFIC
HEIMSINS STÆHSTA PLUTNIIVOAFJEIAG
•H
SÍMI 57 348 SÍMI 57 348
DOMINION LUMBER AND FUEL CO. LTD.
Verzl&r með allskonar tegundir af Timbri og EfniviO
fjrrir byggingar, jafnt smáar sem stórar. Hefir jafnan
á reiðum höndum allskonar eik, furu, gluggakarma o.
s. frv.
Allur trjáviður þur og vel vandaður.
667 Redwood Avenue
WINNIPEG —MANITOBA.
►<a
Capital Coal Co.Lta.
Phones: 24512 — 24151
Wholesale and Retail
ALLAN, KILLAM AMcKAY BLDG.
364 Main Street
THE Best Grade Canadian and American
COAL
Elgin Lump ...... ......
Elgin Stove ............
Elgin Nut ..............
Ford and Solway Coke
Dominionj Lump .........
Black Gem Lump .........
Black Gem Stove ........
$12.00
$10.50
$ 9.50
$15.50
$ 7.00
$11.00
$10.00
WE WANT YOUR ORDER