Heimskringla - 19.02.1930, Qupperneq 3

WINNIPEG, 19. FEB., 1930
HEIMSKRINGLA
3. BLAÐSlÐA
hafði ríkisstyrkurinn til þeirra num-
iS alls um 25 miljónum chervonetz
(1 ch. er isama og ca. 33 kr.) og þar
aS auki höfðu námurnar fengiS hjá
rikinu 50 milj. oh. lán.
Af tilraunum þeim sem nú fara
fram í Bretlandi til viöreisnar kola-
iSnaSinum er ekki síst eftirtektaverS
samvinnu og sameignarviSleitnin.
Einmitt um þessar mundir er, aS því
er “The Times,” segir, veriS aS koma
á samvinnufélagi verkamanna og
framkvæmdastjóra eins, Gavvolers,
um rekstur Topcliffe-námanna, sem
veriS hafa óunnar í heilt ár. Mr.
Steed segir einnig (í Review of Re-
views) eftirtektaverSa sögti af á-
þekkri viSleitni námueigandans Rich-
ard Tilden Smith, til þess aS koma
lífi í Tilmanstone námurnar. Þeim
námum er nú stjórnaS af framkvæmda
nefnd, sem verkamannafulltrúar eiga
sæti í og- hafa þeir aSgang að öllum
reikningum fyrirtækisins. Vinnu-
brögS kváSu vera góS og gott sam-
komulag. Smith þessi er annars
merkur dugnaSarmaSur og einkenni-
legur. í verkfallinu mikla greiddi
hann verkamönnum sinum vikulega
100 pund í verkfallsstyrk, þegar sjóS-
ir sjálfra þeirra voru aS þrotum
komnir, en setti þaS skilyrSi, aS féS
yrSi einungis notaS til styrktar kon-
um og börnum, sem annars hefSu kom-
ist á vonarvöl. Einu sinni, þegar
verkamenn töluSu mikiS um það, aS
ástandiS í námunum myndi vera miklu
betra í Rússlandi en i Bretlandi, bauS
Smitih þeirri aS senda á sinn kostnaS
tvo fulltrúa til Rússlands til þess aS
kynnast ástandinu og síSan bauS hann
aS kosta för hvers þess verkamanns
síns, sem til Rússland vildi fara í
námuvinnu. En enginn vildi fara,
því sendimenirnir, sem skoSuSu rúss-
nesku námurnar, sögSu aS þar væri
allt margfalt verra en í Englandi.
Smith hefir gert ýmsar bætur á námu
rekstrinum og flutningum frá nám-
um til hafs (í loftinu, á strengjum,
til aS komast 'hjá dýrum járnbrautar-
flutningum hjá einokunarfélagi) og
þykir mörgum svo sem úriausn 'hans
geti orSiS fyrirmiynd almennrar úr-
lausnar þessara mála, einhverra mestu
vandamála Bretlands, sem bráSliega
mun verSa látiS skríSa til skarar
um.—Lögrétta.
Árið 1929
Vetur var afbrigSa góSur um allt
land, svö aS hann jafnaSist fullkom-
lega viS hina beztu vetur, er komiS
hafa nær því hver af öSrum síSan
1920. Frost voru nær engin og snjó-
létt eSa autt í bygSum. Fannalög
voru og lítil í fjöllum og i óþyggS-
um.
Sumar var í betra lagi Oig heyfeng-
ur mikill i flestum héruðum. Þó
var veSrátta ójafnari um landiS, en
veriS hefir sum hin síSari ár.
Fannir leysti gersamlega úr fjöll-
um, þar sem áSur höfSu veriS lang-
lægar. Hurfu til dæmis allar fannir
úr Esju, þar er til sést úr Reykja-
vík. Hvorki sá heldur á ’hvítan díl
í Súlum eSa SkjaldbreiS úr Þing-
vallasveit, er á leiS sumar.
VeSrátta spilltist snemma hausts
og komu fannlög mikil um Þingeyjar-
og Múlaþing og víSa um NorSur-
land. VarS allvíSa jarSlaust fyrir
veturnætur. SíSan gerSi rignitigar
langstæSar nyrSra, eyddi snjóum, en
illt var til jarðar. VeSrafar var
rysjótt nokkuS, þaS er eftir var árs.
Hlutust skaSar af brimum og ofviSri,
einkum í SiglufirSi; braut þar bryggj
ur og skip. Þrjá vélbáta braut eSa
sleit upp í Húsavík, heyskaSar urSu
undir Eyjafjöllum og víSar.
Fiskafli var góSur í flestum veiði-
stöSum, einkum á litla vélbáta. Vel
veiddist og á lóSagufuskip, en miður
á togara, nema í aprílmánuSi. Var
afli þeirra þá í bezta lagi; seldu
margir þeirra vel ísfisk sinn um haust-
iS í Englandi. Þó mun “stórút-
gerðin” .varla hafa ‘boriS sig fram
yfir meSallag sakir aukins útgerSar
kostnaSar og lágs verSs á saltfiski,
einkum framan af ári. En fiskverk-
un gekk ágætlega og rættist vel úr
um söluna, er á leiS.
SíldveiSi var meiri en nokkuru sinni
áSur framan af venjulegum veiSi-
tíma. En um 20. ágúst tók alger-
lega fyrir veiSina, sakir mikillar
smokkfisksgöngu, sein fældi alla síld
á braut.
LaxveiSi var í lakara lagi víSa.
Hyggja menn mestu þar um valda,
aS ár voru jafnan vatnslitlar. Ekki
all-lítiS var flutt af frystum laxi eSa
kældum til Englands. Seldist hann
vel. ÞaS varS til nýlundu, aS
norskt hvalveiSaskip (“fljótandi
stöð”) var á sveimi mánuSum sam-
an fyrir Vesturlandi og hafSi smærri
báta til veiSa. Skutu þeir fjölda
hvala og náSu, en nokkra fundu hér-
landsmenn og fluttu til lands; suma
r'ak á fjörur.
Nýtt mark um vaxandi dáð og fram
tak íslendinga mun réttlega og lengi
talin verSa “Gottuförin” til “Ýmis-
eyjar” á Franz Jóseps-firSi í Græn-
lands óbyggSum. Tókst förin aS
öllu vel og giftusamlega. Eru nú
liðnir langir tímar síðan Islendingar
sigldu skipi sínu til hinnar frægu
nýlendu sinnar, Grænlands, er þeir
höfSu fyrrum setiS full fimm hundr-
uS ár. — SauSnauta-flutningurinn
heppnaSist, en hald þeirra miður.
Fellur sjaldan tré viS fyrsta högg.
Jarðskjálfti kom 27. júlí VarS
hans vart víSa um land, líklega einna
mest í Brennisteinsfjöllum á Reykja-
nesi. NokkuS snarpur var hann og
í Reykjavík, einkum í miðbænum, en
fregnir um hann voru mjög orSum
auknar, einkurn í erlendum blöSum.
Hlaup kom í sumar í SkeiSará,
mest nær miSjum sandi. HugSu menn
stafa af elds-umbrotum. — AllmikiS
hlaup kom og í Tungufljót í Árness-
þingi. Kom hlaup þaS af því, aS
SkriSjökulstangi úr Langjökli hafSi
sigiS fyrir framrás einnar kvíslar
fljótsins og hafSi þar tugum ára sam-
an orðiS uppistöðuvatn furðulega mik-
iS. VarS megin þess svo mikiS, aS
þaS rauf jökulstífluna, ruddi fram
jökum og stórbjörgum meS feiknarafli
og dynkjum; flóSi siSan víSa vegu
og olli tjóni á engjum og heyjum um
stór svæSi beggja megin árinnar í
byggS.
Verzlun lagast ár frá ári, einkum
aS því leyti, aS siglingár beinast meir
og meir þangaS, er hagfeldast er og
eSlilegast. — Fjölgar seigt og fast
ferSum beint til Hamborgar og eins
til ýmissa hafnarborga í Englandi.
Er þetta aS þakka framtaki og efl-
ing Eimskipafélags Islands. VerS
landsfurða hefir veriS óhagstætt. Er
þó mjög kostaS kapps uni aS hafa þá
meðferS á þeim, aS kaupöndum megi
sem læzt líka.
Ræktun landsins fleygir fram meir
en áður, einkum viS sum kauptún
norðanlands og í Vestmannaeyjum.
Reynast dráttarvélar til yrkingar stór-
virkastar; fjölga þær óSum víða um
land. BifreiSar afkasta og miklu
viS flutning áburSar í plóglöndin.
VirSist þessi grein landbúnaðar vors
loks vera byrjuS aS þróast svo, aS
líkja megi viS reisn sjávarútvegarins
þá er íslendingar tóku fyrst upp botn-
vörpuveiðar aö hætti Englendinga.
MeSal dæma um fratnkvæmd land-
búnaðarmála skal getiS mjólkurbús
Flóamanna, er tók til starfa fyrir
jólin. Sláturfélag SuSurlands kom
og upp mikilli niðursuðustöS í Reykja-
vík.
Samgöngur fara batnandi á sjó og
landi. BifreiSarnar hafa beint vald-
iS bylting í þeim héruöum eSa byggS-
arlögum, er þær hafa upp teknar ver-
iS . I sumum afskektum byggSum
fara nú bifreiðar heim á hvern bæ og
sumsstaSar flytja þær allt hey heim
af engjutn. VerSur nú víSa sagt
um hrossin, aS þau “þekktu ekki klyf
né klakka.” Er þá af sem áður var.
Á síSasta surnri var fariS á bif-
reiSum um ísland miklu víSar en áS-
ur. VíSa voru vegir bættir, til
dæmis ruddur vegur urn Kaldadal
endilangan. Hófust þá bifreiSaferS-
ir aS staðaldri milli Reykjavíkur og
Akureyrar.
Símalagningar voru mestar gerSar
í Slcaftafellssýslu. NáSist samfelt
símasarriband sunnanlands um haust-
iS. En SkeiSarárhlaupiS hnekkti
lengi fullri framkvæmd verksins.
Miklum tíSindum þótti þaS sæta,
er kardínáli Van Rossum kom hing-
aS til lands í sumar meS harla virSu-
legu föruneyti, til þess aS vígja hina
dýrlegu Landakotskirkju. Jafn-
framt vígði hann til biskups aS Hólum
fyrrum prefectus Meulenberg, en aS
þeirn stóli hefir enginn biskup al-
mennu kirkjunnar setiS síSan Jón
biskup Arason var af lífi tekinn.
Var mikiS um dýrðir þessa vígslu-
daga; þótti og þjóðlandi voru mi’kil
virðing sýnd og fréttist atburSur þessi
um heim allan.
ByrjaS var áS reisa héraðsskóla
Bor.gfir5inga i Reykjaholti. Aukinn
var og skólinn aS Laugarvatni aS
húsum og efldur aö fleiri umbótum.
.Slys og skaSar urðu í minnsta
lagi á þessum missirum. Mun eins-
dænti mega heita, hve lítið manntjón
varS á vetrarvertíS og vorvertíS.
Þó ttrSu nokkur slys og eiga þeir um
sárt aS binda, er aS stóSu. Er þar
aS nefna sviplega drukknun þriggja
manna öndverSan septembermánuS
viS bryggj u í Reykjavík. Vélbátur
fórst og í haust úr SkutilsfirSi meS
áhöfn allri. Yms fleiri slys hafa
orSiS á sjó og landi, þó aS hér verði
eigi talin.
SkaSar á bryggjum og skipum hafa
helzt orSiS í SiglufirSi og Húsavík.
Loks er aS telja brot “Þórs” á
Sölvabakkaskerjum viS Skagaströnd.
SkaSi af eldi hefir mestur
orSið í Bíldudal, þar sem brunnu mörg
hús.
Heilsufar mun veriS hafa í betra
lagi. Engar skæðar farsóttir geng-
iS. Þó hafa margir nýtir drengir,
karlar og konur, látist, sem langt yrði
aS telja. I Reykjavík er til aS nefna
tvo þjóSkunna menn, Sighvat Bjarna-
son fyrrum bankastjóra og Eirík pró-
fessor Briem.
I Noregi hafa látist tveir ágætir
Islandsvinir og merkismenn. Önd-
vert vor lést Jóhannes Lavik í Björg-
| vin, fyrrutn ritstjóri blaSsins “Gula
TIL ÍSLANDS 1930
NÝIR SAMNINGAR
hafa verið gerðir af Heimfararnefndinni við
Canadian Pacific félagið
“SS MONTCALM ” (16,400 Tonn)
er nú ráðið til Islandsfararinnar 1930 og
Siglir Frá Montreal kl. 10 f. h. 14. Júní
Beina leið til Reykjavíkur
Nefnd yðar, er þessu hefir nú fengið ráðstafað vill brýna
fyrir yður, að—
Sérstök lest er fengin frá Winnipeg til Montreal,
Sérstakar skemtanir verða um borð á lest og skipi.
Svo margir hafa nú tryggt sér far með niðurborgunum, að
enginn efi er á því að ferðin verður hin veglegasta.
Sérstök vildarkjör hafa fengist meðan dvalið er í Reykja-
vík—$52.80 í 14 daga að meðtöldu fæði og húsnæði.
Fulltrúi nefndar yðar, sem nú er staddur í Reykjavík, er
að semja um aukaferðir um landið fyrir heimfarendur að
lokinni hátíðinni.
Eftir kaupum á farbréfum, upplýsingum og öllu aðlútandi
ferðinni snúi menn sér til—
W. C. Casey, General Agent, Can. Pac. Steamships.
R. G. McNeillie, General Passenger Agent,
Canadian Pacific Railway, eða
J. J. Bildfell, formanns Heimfararnefndarinnar,
34 C. P. R. Building. Sími 843410.
Canadían Pacífíc
Sama AtlætiS — Canadian Pacific — Á Sjó og Landi
Tidend,” er jafnan studdi málstað ís-
lands, einkum að marki sumarið 1908,
þegar mest lá við. Hann var mál-
fræðingur og margfróSur um stjórn-
mál heimsins. Hann dvaldist hér um
tínia sumariö 1928. — Síðla árs lést
Torleiv Hannaas prófessor í Björgvin.
Hann var einn af fremstu forvígis-
mönnum norskrar tungu og talaði
hana manna bezt. Hann hafði tvisv-
ar komið til Islands og átti hér marga
vini og kunningja. Var hann jafnan
boðinn og búinn til þess að gera ís-
lendingum og íslandi gagn og sóma.
Margt hefir kontið út nýrra Itóka
á þessu ári, flest fyrir skemstu. Er
þar margt skáldrita, eftir gamla höf-
unda og unga, forna og nýja, sumt
ljóðum, sumt í óbundnu máli. Eig-
um vér flest af þessu ennþá ólesið.
Meðal annara merkilegTa bóka
skal nefnt 1. bindi hinnar miklu ’bók-
ar um Jón. Sigurðsson eftir Pál Egg-
ert Ólason prófessor, stórvirkasta og
margfróðasta sagnritara íslendinga
aldir gegnum. Þá er og út komin
öll saga Reykjavíkur eftir Klemenz
Jónsson, fróðlegt rit, prýðilega út
gefið að öllum frágangi. Einna
frumlegust er þó Alþýðubókin eftir
Halldór Kiljan Laxness, safn ýmissa
ritgerða, margbreytt að efni og sízt
háð erfðakenningum kynslóðanna,
þeirra bóka, er íslendingar hafa lesið
um langa hríð. — Ennýall eftir dr.
Helga Péturss hefir því miðrir ekki
borið oss fyrir sjónir þegar þetta er
ritað.
Skammdegið hefir þótt venju
dimmra, þungt í lofti og skuggaiegt,
Með líkum hætti þykir heldur “þoku
drungað loft” yfir hugum manna
Vita fáir, hvað framundan er, þv
að hvorttveggja er til, að “ekki verð
ur það allt að regni, er rökkur í
lofti” og svo hitt, að “oft kemur æði-
regn úr dúsi.”—Vísir.
Frá Islandi
Samningar koninir á milli sjómanna
og Lmuskipaeigenda
I fyrradag kvaddi sáttasemjari
stjórnir Sjómannafélaganna og Félags
linubátaeigenda til fundar. Lauk þeim
fundi klukkan 11 um kveldið þann
veg, að samningar tókust. Er aðal-
efni þeirra þetta:
1) Preniía af stórfiski, ef verðið er
47 aurar fyrir kg. af 10 daga stöðn-
um fiski, skal vera 8 krónur af tonni,
og lækka hlutfallslega, ef fiskverðið
lækkar. Þó skal premían aldrei lægri
verða en 6 kr. af smálest stórfiskj-
ar.
2) Premía af öllum öðruni fiski 6
kr. af smálest, miðað við 40 aura verð
á keg. smáfiskjar. Premían hækkar
og lækkar hlutfallslega ef fiskverðið
breytist.
3) Premía af lýsistunnu, 105 kg.,
kr. 1,50, miðað við 90 aura verð á
kg. af 1. fl. lýsi.
Premían af lýsinu er óbreytt eins
og í fyrra. Sama er að segja um
premíu af fiskinum, að öðru leyti
en því, að hún breytist með fisk-
verðinu, en í fyrra um áramótin var
fiskverð stórmiklum mun hærra en
nú.
Verðið ákveðst af fimm manna
rðlagsnefnd eftir gangverði fisks
lýsis. Nefna sjómenn tvo menn
ntefndina, útgerðarmenn aðra tvo
lögmaðurinn í Reykjavík odd-
manninn.
Fiskurinn skal vigtaður er hann
hefir staðið 10 daga í landi. Þó er
heimild til að vigta fisk frá skpi með
15 prósent frádrætti, ef skipshöfn og
útgerðarmaður koma sér saman um
það. Sjórnenn tilnefna vigtarmann,
en útgerðarmenn greiða honum kaup.
Vinna við skipin greiðist sérstak-
lega.
Þetta er í fyrsta skifti sem Sjó-
mannafélögin hafa samið í einu lagi
við línubátaeigendur. Hefir sjómönn-
um með samtökunum lánast að fá
mun betri kjör en þeir ella hefðu
fengið, því að í þessari kaupdeilu hafa
félögin varist mikilli kauplækkun, sem
útgerðarmenn myndu ella hafa komið
á, og með samningunum fá sjómenn
ýms hlunnindi, sem þeir hafa ekki
haft áður.
(Frh. 4 7. bls).
N laf ns pj iöl Id I
-
Dr. M. B. Halldorson
401 Royd DldK
Skrlfstofuaíml: 23674
Stundar aérstakl«K& lunvnasjúk-
dóma.
Er atJ flnna á skrlfstofu kl 10—1S
f h. o% 2—6 6 h.
Hslmlll: 46 Alloway Avs.
Tslilml i S31&8
DR A. BLONDAL
602 Medical Arts Hld*.
Talsimi: 22 296
Stundar sérstakle^a kvensjúkdóma
off barnasjúkdóma. — A15 hitta:
kl. 10—12 * v og 3—6 e. h.
Heimlll: 806 Vlctor St. Sími 28 180
DR. B. H. OLSON
216-220 Medlcal Arta Bld*.
Cor. Graham and Kennedy 8t.
Phone: 21 834
ViÍtalatími: 11—12 og 1_6.30
Heimili: 921 Sherburn St.
WINNIPEG, MAN.
Dr. J. Stefansson
216 MEDICAL AHTS DLDG.
Horni Kennedy og Graham
Stvindar etsgdngu augSa- eyrss-
nef- ng kverka-ajúkdðma
Er aD hitta frá. kl. 11—12 f. h.
og kl. 3—6 e. h.
Talalmf t 21K34
Heimlll: 688 McMillan Ave. 42681
Tnlatml t 2H889
DR. J. G. SNIDAL
TANNLÆKNIR
614 Someraet Block
Portaire Avenue WINNIPEG
DR. K. J. AUSTMANN
Wynyard —:— Sask.
Þvl fllt franga undlr uppakurtl vitt
botnlanKabölKU, Kallatelnum,
mnga- ok ltfrarvellll t
Hepatola hefir geftst þúsundum
manna vel víösvegar í Canada, á
hinum sítSastliönu 2B árum. Kostar
$6.75 metS frósti. Bœkllngur ef um
er beöitS.
Mra. Geo. S. Almam
Box 1073—14 Saskatoon. Saak.
HEALTH RESTORED
Lækningar án lyfja
UR. 8. G. SIMBSON, N.D., D.O., D.C.
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 642-44 Somerset Blk.
WINNIPEG —MAN.
A. S. BARDAL
aalur Hkklstur og annast um útfar
tr. Allur útbúnatSur aá baatl.
Knnfremur aalur hann allakonar
ralanlavartSa og legstelna
S4S SHERBROOKB 8T.
Phoaei 8« 607 WtNBlPKG
TIL SÖLU
A ÖDIRU VERDI
■•rVRNACE’’ —b«e»l vltlar o*
kola "furnace” 1108 brúkatl. or
U1 atSlu hjá undtrrMu<una.
Gott taaktfaarl fyrlr fðlk ðt á
landl ar baeta vllja hltunar-
áhdld á halmlllnu.
GOODMAN Jt CO
TM Toronto St. Slml 38847
MESSUR OG FUNDIR
i kirkju SambandssafnaOar
Messur: — á hverjum tunnudegi
kl. 7. e.h.
SafnaOarnefndin: Fundir 2. og 4.
finrtudagskveld í hverjum
mánuði.
Hjálpornefndin: Fundir fyrsta
mánudagskveld í hverjum
mánuði.
KvenféUgiS: Fundir annan þriðju
dag hvers mánaðar, kl. 8 að
kveldinu.
Söngflokkttrinn: Æfingar 4 hverju
fimtudagskveldi.
Sunnudagaskólinn:— A hverjutn
sunnudegi kl. 2.30—3.30 e. h.
G. S. THORVALDSON
, B.A., L.L.B.
LögfrœOingur
702 Confederation Life Bld^.
Talsími 24 587
WALTER J. LINDAL
BJÖRN STEFÁNSSON
Islenzkir lögfraSingar
709 MINING EXCHANGB Bldg
Sími: 24 963 356 Main St.
Hafa einnig skrifstofur að Lundár,
Piney, Gimli, og Riverton, Man.
Telephone: 21613
J. Christopherson,
Islenzkur LögfrœSingur
845 SOMERSET BLK.
Winnipeg, :: Manitoba.
Mrs. B. H. Olson
TEACHER OF SINGING
5 St. James Place Tel. 35076
Gyða Johnson, B.A.
Teacher of Violin
Phone 27284
906 BANNING ST.
Björgvin Guðmundson
A. R. C. M.
Teacher of Mutsic, GompositMa,
Theory, Counterpoint, Orch—
tration, Piano, etc.
555 Arlington St.
StMI 71621
MARGARET DALMAN
TEACHRR OF PIANO
854 BANNING ST.
PHONE: 26 420
Ragnar H. Ragnar
Pianokennari
Phone 34 785
—Kennslustofa—
693 Banning Street
Gunnar Erlendson
Pianokennari
Kennslustofa: Talsími
684 Simcoe St. 26293
Jacob F. Bjarnason
—TRANSFER—
Bacf.ge ffffd finllffn Mov
M8 ALVKKSTOHE ST.
StMI 718*8
útv.ga kol, oldlvlV a,t
■anngjörnu vorSt, annaat fluta-
tng fram o( aftur um balu.
100 herbergt meö «öa án kaf,
SEYMOUR HOTEL
verti oanngjarnt
8lml 38 411
C. G. HUTCH180N, olaraadl
Market and Kinv lt.,
Wlnnipeg —:— Maa.