Heimskringla - 23.04.1930, Side 7

WINNIPEG, 23. APRÍL, 1930.
HElMSKRINGLA
7. BLAÐSIÐA

Fljótasta og áreiöanlegasta meíSalið
V>Ö bakverkjum og öllum, nýrna og
blöörusjúkdómum, er GIN PILLS.
Þ®r bæta heilsuna meg því aö lagfæra
ný>"un, svo aöi þau leysi sitt rétta
Verk, aö sía eitriö úr blóöinu.
136
EKKI ORÐ f TíMA TÖLUÐ
(Frh. frá 1. síöuý.
Til þess að stjörna verki þessu valdi
G. F. J. Joe Burrel, sem unnið hafði
að fiskmóttöku, i Mafeking, á veg-
um Samlagsins. Xshús þetta byggði
Joe úr stórviðum úr skóginum, og
fyllti það af ís.
Hér í bænum býr maður að nafni
óskar Friðriksson; er hann atorku—
og útvegsmaður mikill. Var hann einu
þeirra, er fyr getur, sem reynt höfðu
að brjótast undan ánauðaroki félag-
anna, og sent fisk sinn sjálfur, án
millígöngu annara, til markaðs. Hafði
hann, og hans félagar, byggt íshús og
bryggju hér i bænum. Stóð þessi
fámenni félagsskapur aðeins skamma
tið, því andúð félaganna næddi um
hann sem íshafsgjóstur um nýgræð- | á Saml. Hefur Saml. verið að reita
ing, en efnahagur þeirra félaga frem- I af sér f jaðrirnar í hknn, seinni part-
ur mótstöðulítill, og þoldi því illa áföll. I inn i vetur, svo sem $500.00 í ’fyrstu
T i M BU R
KA UPIÐ
AF
The Empire Sash & Door Co., Ltd.
Birgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ANÆGJA.
FOR ALL TYPES OF BUILDINGS
— USE —
SEAL-O-FELT
INSULATION AND SOUND-DEADENER
Write For Fudl
Information To
FLAX FIBRE PRODUCTS LTD.
j 402 Confederation I.ife Bldg., Wpg.
Mills at Selkirk, Man.
time.
OM.V $15
DOWN
puts a Hot-
point range in
your home.
Balance easy
terms.
WúaiípeQ.Hijdro,
55-59
tií
PRINCESSST.
Phones:
848 132
848 133
Leystist þvi félagskapur þessi upp.
óskar, sem ekki vildi uppgefast, og
mest hafði af mörkum lagt að likurru
sat nú einn uppi með fasteign þessæ
Hafði óskar fyllt húsið af ís þenna
vetur, sem endrarnær. Með honum
og framkvæmdarstjóra takast nú ein-
hverskonar samningar, og er þá ekki
annað starfrækslu Saml. til fyrirstöðu
borgun og $300.00 i þeirri næstu;
hvort meira er borgað veit ég ekki
með vissu, þegar þetta er ritað.
J. Whale kvað hafa hótað öllu illu,
og haft eitt I vetur. Hafa nú þessar
upphæðir verið borgaðar með þeim
peningum sem urðu í afgangi af haust-
vertíðinni ? Sé svo, hversvegna þá
ekki fyr? Hafi þær aftur á móti
en að byggja skip, til flutninga frá verið borgaðar með peningum, sem
* ■ a wr'f i \ A 4- •» 1 i í, v 1-x 4 .1 m J
nú sumir fiskimanna áður. Set eg
eg hér lítið dæmi, sem sýnishorn:
Umboðslaun þau, sem þeir menn hafa
haft, sem veitt hafa móttöku fiski,
við hinar ýmsu járnbrautarstöðvar
er lc. á pundið, fyrir þíðfisk, en V2c.
fyrir frosinn. Þetta er borgað fyrir
að vigta fiskinn, og ferma hann á
járnbrautarvagn. 200 box fara venju-
legast í vagn hvern. Gerum ráð fyrir
að boxin jafni sig up með 130 pund
kostar þá að ferma hvern vagai 130.00
verstöð til járnbrautar. Ekki kvaddi
framkv. stjóri Samlagsmenn til samn-
inga þessara né leitaði álits þeirra
enda lét sér þau orð um munn fara,
að þeim kæmi þetta ekkert við, því
þeir hefðu enga samninga undirritað
fyrir haustvertíð þessa; þeirra samn-
ingar giltu aðeins fyrir vetrarvertíð-
ina. Samlagsmenn höfðu að sjálfsögðu
ekki verið um of fróðir um samvinnu
hreyfinguna, en tvískifting þessi flutti
þá nú alveg út á þekju, um stefnu
hennar, skipulag og rekstur. Nei
þeir gátu ekki komið auga á það að aðeins fengið borgun fyrir fyrstu
inn hafa heimzt, fyrir vetrarfram-
leiðslu þ.á. þá sýnir það að á fyrir-
tækinu hefur orðið tap, og ekki lítið.
Jeg hefi þá lauslega lýst starfrækslu
Saml. tvær fyrstu vertíðirnar, og sný
mér þá að hinni þriðju, síðustu og
verstu, og er þá ástandið að svo miklu
leyti sem mér er kunnugt, hið hrapar-
legasta. Samlagsmenn þeir, er hér
á Winnipegosis vatni hafa fiskað, s. 1.
vetur, og eins þeir, sem gert hafa út
á norðurvötnin, norðan við The Pas,
Cook by Electricity!
It is cleaner — quicker — and
more economical. Added to
which, food just naturally
tastes better cooked the elec-
trical way !
HOTPOINT
“HI-SPEED”
RANGES
FBEE with each range we are giving a Telechron Electric Clock
(Value $18.50.) Needs no winding, no regulating. Keeps perfect
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU
“two in one,’’ hefði nokkuð sér til
ágætis i þessu sambandi en stöguðusc
sífelt á “félagsbúi.” En hvað ætlaðist
nú Saml. fyrir um skip? Að vísu
á.tti framkv. stjóri fleytu hér á ár-
bakkanum, en engum hafði hug-
kvæmst, að hún væri no^ha^ til þess-
ara flutninga. Skip þetta hafði efna-
lítill atorkumaður byggt, fyrir nokkr-
um árum. Var efni til þess viðað úr
skóginum hér á “R.ed Deer Point."
En byrðingurinn úr greni, botnbönd
flest úr eik, en úr greni eða “tamar-
ack” á hliðum. Rekið var þetta sam-
an með venjulegum vírnöglum. Sem
sagt, skipið var af vanefnum gert.
Þetta skip keyptu svo Jónassoh’s
Brother’s fyrir $1,500.00 dali vélar-
Jaust. Siðar keyptu þeir gamla vél
í “dallinn” fyrir 500.00 dali? og brúka
hann svo um nokkur ár til flutninga
hér á vatninu. En vélarskrattinn
vann starf sitt ílla. Var óseðjandi
olíuhít og alltaf á “Bommandi Bokki,”
sögðu menn. Leituðu þeir bræður sér
að síðusu upplýsinga, til félagsins,
sem gert hafði “Gróttu” þessa, hvað
hægt væri að gera til þess að vélin
kæmi að tilætluðum notum, og fóru
þess jafn vel á leit, að fél. sendi “sér-
fræðing,” til að yfirlíta átvaglið, en
kváðu hafa fengið það svar að vélin
væri svo “old make,” að engir partar
væru til í verksmiðjunni fyrir hana,
og alltof kosnaðarsamt yrði að reyna
að gera nokkuð við hana. En til þess
að orðlengja ekki frekar um þetta,
gerast þau tíðindi á “Director’s” fundi
i fyrrasumar, að skip þetta, ásamt
vél, er selt til Samlagsins fyrir 2.800
dali! Sögumaður minn um kaup þessi
er Joe Burrel, sem þá var “Director,”
og fyr er getið. ^
S. 1. júlí var svo “hrip” þetta dregið
á þurt til aðgerðar, eða öllu heldur
til endurnýjungar. Var nú skipið
rifið, sem þurfa þótti, síðan bent upD
að íiýju, og byrðingurinn allur yfir
farinn; boltaður og negldur með skipa
saum að þessu sinni\ Hækkað var
skipið um 4 fet. Nýtt dekk og hús
á það sett. Tvær nýjar Russel vélar
í það settar, ásamt rafmagnsfram-
leiðslu til ljósa, o.svo frv. Bygð var og
hryggja, ásamt húsi (Deck house)
við Channel Island. Viður sá, er fór
til skipsins, eða þessa hvort,veggja,
vai fenginn hjá “J. J. Crow Lumber
Co. Ltd.” og kostaði um 1,400.00 dali?
Naglar, boltar, og járnvara önnur, var
fengin hjá “T. Whale Co.,” hér í
bænum, og hljóp það efni upp á 200.00
Russell-vélarnar kváðu hafa kostað
$3,200.00. Box fyrir haustvertíðina
voru fengin hjá J. Stefánsyni, sem
hefur verksm. til þeirrar framleiðslu
hér í bæ. Var nú, er öllu þessu var
lokið, kominn tími til að fara í ver-
stöð. Ákveðna pundatölu, eða miliíón
pund má taka samkv. stjórnarákvæði
úr vatninu, haustvertíð hverja. Tók
Samlagið fyllilega sinn skerf þeirrar
upphæðar, þegar miðað er við báta-
fjölda, eða, að því er sagt er, 212,000
pund. Fyrir fiskinn borgaði Saml. til
fiskim. 5c. pundið, eða um 10,600,00
dali, sé pundatalan rétt, sem fyr er
getið. En hvað seldist fiskurinn?
Um það eru Samlagsmenn með öllu
ófróðir, með því engar skýrslur, hafa
þeim verið í té látnar, því né öðru
aðlútandi, i rekstri þessa árs. Þó hafði
Mr. Elliott, sem þá var nýlega orð-
inn “General Manager” fyrir Saml.,
sagt það á fundi, sem hann og Mr.
Jónasson höfðu hér með fiskim., að
allur kostnaður viðvíkjandi haust-
vertíðinni, væri að fullú goldinn. Haft
er eftir Mr. Jónasson, eftir fundinn,
að þetta væri ekki með öllu rétt. En
hversvegna Jeiðrétti hann þá ekki
villu þessa strax, því vitanlega hefur
Mr. Elliott ekki vitað betur, og má
honum það til vorkunnar vera, að
hann var, sem fyr er sagt, nýtekinn
við embætti, þó á hinn bóginn megi
það fljótfærni teljast, hafi honum áður
enginn sagt, að svo væri. Nú er það
samt upplýst orðið, að ekkert af þess-
um kostnað hefur þá verið borgaður
og er ekki enn goldinn. Vélarnar eru
farnar úr “dallinum.”
Jón Stefánsson á yfir 700.00 dali
hjá Saml. fyrir haust box. “J. J. Crow
Lumber Co., Ltd.,” mun og hafa kröfu
ækin sem þeir sendu til markaðar, þó
þvi aðeins, að þeir hafi verið svo
heppnir, að koma fiskinum inn löngu
fyrir jól. Sumir höfðu ekki tækifæri
til þess, og hafa því enga fyrstu borg-
ui’ fengið. Ekki hefur dráttur á
fiski þeirra til járnbrautar heldur
verið borgaður! Er mér kunnugt um
einn mann hér i bæ, sem hefur fleiri
hundrað dala kröfu á Saml. fyrir
flutning á fiski en fær enga aðra úr-
lausn hjá því, en að innan fárra daga
fari Saml. að borga. Þetta svar hafa
fiskimenn lika fengið. “Bráðum;”
“innan fárra daga;” “áður en langt
líður;” o.s.frv., verði borgað. Hefur
þessu farið fram í fulla tvo mánuði,
og eru nú margir fiskimanna farnir
að trénast upp á þessum loforðum og
svikum, svikum og loforðum, engu
síðúr en Sigurður heitinn súrmatur á
vistinni, þar sem skamtaður var
“hvalur og grautur annann daginn,
en grautur og hvalur hinn daginn,”
og mundi það þó hafa verið sýnu
þýngra í maga, en loforð Samlags-
ins. Samlagsmenn eru því miður
fiestir í skuldum við kaupmenn hér
fyrir vetrarforðann; eru hinir síðar-
nefndu ófúsir á að lána meira, sem
vonlegt er, svo að til stórra vandræða
horfir, því hér er ekki um neina vinnu
að gera, og peningaleysis vegna kom-
ast menn ekkert. Það.dylst víst eng-
um hér, hvað sem annarstaðar kann
að vera álit manna, að Samlagið sé
komið í ógöngur. En það sem verst
er og háskalegast fyrir félagskapinn
er hið almenna trúleysi manna á því
að slíkur félagskapur geti þrifist; og
er með nokkurri samgirni hægt að
lá mönnum það?
Jeg fyrir mitt leyti get það ekki,
eii allt um það dugar ekki að leggja
árar í bát. Þessi félagsskapur hefur
aldrei á samvinnufélagslegum grund
velli staðið; enda kvað Mr. Elliott
hafa sagt það á fundinum í haust,
sem fyr getur. Hann kvað það mundi
taka sig ár að koma félagsskapnum
á þann grundvöll. Benti hann meðal
annars á, að umboðslaun ættu ekki
að eiga sér stað, því þau ætu upp
allann ágóða af sölunni. Þetta vissu
GVENDURPATI
(Frh. frá 3. sí8u).
dali. Frá einni stöð fóru í fyrravetur
32 vagnar. Umboðslaun á þeirri stöð
hafa því hlaupið upp á eitthvað á
fimmta þúsund. Hefði nú maðurmfi
verið ráðinn, upp á venjulegt kaup,
eða $125.00 á m., og honum ætlað um
$140.00 til að borga fyrir hjálp, hefði
kostnaðurinn orðið 20.00 dalir á vagn
hvern, eða 640.00 dalir!
Joe Burrel sagði mér sjálfur, að
umboðslaun hans hefði komið uppá
$1,900.00 í fyrravetur. Veturinn þar
áður borguðu Jónasson Bros. um 550.
dali fyrir sama starf. Hef ég það ef-
tir þeim sjálfum, sem vinnuna gerði,
og kaupið fékk. “Það er ekki kyn þó
keraldið leki.” Nei, það eru engin
undur, þó að vasar Samlagsmanna séu
léttir, með annari eins ráðsmensku.
I vetur sem leið, vildi fjöldi fiski-
manna gera^t meðlimir Samlagsins,
þó ótrúlegt megi virðast, eftir útkomu
na veturinn áður. En þeím var hafn-
að. — Veit ég og um tvo menn tii-
heyrandi Saml., hverra fiski var hafn-4
að. Fiskur þessara manna, fór svo til
félaganna, á umboðsl. (commission).
Þessi fiskur fór svo auðvitað allur á
móti Saml. Þarna náðu félögin í bill-
egan fisk til að drepa markað fyrir
Samlaginu. Nei, þessi andskoti dugar
ekki lengur, piltar! Ekki dugar held-
ur að gefast upp, en hvert er ráðið
til að komast úr öngþveiti þessu ? Eg
sé aðeins þetta: Að reka þessa óhæfu
stjórn af höndum vorum. Leita á náð-
ir Manitoba stjórnarinnar eða “Mark-
eting Board” um liðveizlu, að benda á
mann, sem hæfur sé sem “general
manager” fyrir Samlagið, og rann-
saka gerðir fáráðlinganna, sem við
höfum haft að forráðamönnum. Hveiti
og gripa saml. voru að fara í hund-
ana að sagt var, en stjórnin skarst í
leikinn, og rétti hlut aðstandenda
þeirra fyrirtækja. Mun hún ekki líka
veita þessu olbogabarni að málum?
Eg hefi þá með þessum línum reynt
að lýsa viðhorfinu hér,. eins og það
kemur mér fyrir sjónir. Það skal og
líka tekið fram, að eitthvað kann hér
mishermt að vera, en þá er eins og
þar stendur: “Sjálfsagt at hafa þat,
er sannara reynisk.” Heyrt hefi ég
Sþvi fleygt , að frá Manitoba- og W.-
peg vatni muni menn ekki hafa svip-
aða sögu að segja, og þá, sem hér hef-
ir sögð verið, og er vonandi að rétt sé
með það farið, því nóg er samt.
En til að vekja menn af svefni and-
varaleysisins eru þessar línur ritaðar.
Læt ég hér svo staðar numið að sinni,
en æskilegt væri að stjórn Saml. sæi
sér fært að gera einhver reikningsskii
ráðsmensku sinnar.
A. BJÖRNSSON.
Winnipegosis, 16....4....30.
uð bráður og fljóthuga, og hefir að
líkindum verið dável greindur. — En
svaraði næstum aldrei spurningum
annara, síst ef þær hnigu að hátta-
lagi hans en var á hinn bóginn ákaf-
lega spurull um annara hagi, en lang
\j oftast hneig tal hans að fjárafla, fén-
aði og stúlkum, einkum ef þær voru.
fallegar eða ríkar.
Annað_var það, sem var einkenni-
Segt við Gvend og það var hve hanrx
bölvaði og hvernig hann gerði það,
Svo var sem hann bölvaði aldrei t
aivöru, nema þegar hann var að pata.
annars var því líkast, sem hann hefðí
bölvið fyrir gæluorð. Hann var ákaf-
lega sníkinn á bita og sopa, en bölvaði
æfinlega er hann fékk nokkuð, og
sagði þá: “Æ! takk andskoti!” Stund-
um gerðum við það að skilyrði fyrir
bita, að hann bölvaði ekki um leið og
hann þakkaði, en þó hann vildi, sýnd-
ist sem hann gæti ómögulega við þvt
gert, tók jafnvel fyrir munninn en
pískraði bölvinu þó út á milli fingr-
anna.
Eijjstók hann oft fyrir að skæla
sig í framan, og hlægja og flissa or-
sakalaust að séð varð, en á þvl bar
langmest undir húslestrinum og þó
einkanlega þá er ‘Faðir vor’ var leslð.
Ekki man ég til að Gvendur léti
neitt ver í svefni en aðrir menn. Var
það víst sá eini tími er hann gat kyr
verið,og aldrei kvartaði hann undan
þessu, eða talaði neitt um það, en ef
við mintumst á þetta við hann, þ4
svaraði hann ekki og fór í burtu.
Aldrei varð ég var við neitt annað
í sambandi við hann, en það sem ég
sá nóttina áður en hann kom, og a8
framan er sagt, en ýmsir af félögum
okkar þóttust við og við sjá mann i
bænum, helst í göngunum, sem sva
hvarf þegar að var gætt og tók ég
lítt mark á því, en einu sinni var
vinnukona á gangi úti í timburhúsl
sem var í bæjarröndinni, og haft var
mest til geymslu; sér hún þá að síð-
úlpa, sem Gvendur átti ,lá á gólfinu.
Hafði hún fallið ofan af snaga, setn
hún átti að hanga á. Stúlkan gengur
að úlpunni og tekur hana upp til þesa
að hengja hana á sinn stað, en þegar
liún tekur hana upp sýnist henni af$
úr henni velti á gólfið fullstór svart-.
klæddur maður og horfir hún á hann
liggjandi þarna dálitla stund, en sva
hverfur sýnin, en henni varð svo illa
við að nærri lá að yfir hana liði. Þetta
er jeg viss um stúlkan sagði satt, að
sér hefði sýnst, því hún var og er sér-
lega vönduð til orða og verka.
Eftir lokin mun Gvendur hafa orðið
eftir í Reykjavík og þar hafðist hann
við nokkur ár og hefi jeg heyrt að
hann hafi dáið þar fyrir skömmu.
Um fylgju Gvendar og ástæðuna til
þess að hann varð svona, heyrði ég
Norðlinga tala, en eigi var það >svo
greinilegt, að ég vilji setja það hér;
enda snertir það eða getur snert
núlifandi menn sem kunna að hafa
óþægindi af þvi, eða falla það miður.
Skrifað um 1890.
Lesb. Mgbl.
I
“Sold by all good lumber dealers”
V'S'estern Distributors:
THET.R.DUNN LUMBER CO., LTD.
Winnipeg, Man.