Heimskringla - 10.12.1930, Blaðsíða 1

DYERS & CLEANERS, LTD
SPECIAL
Men’s Suits Dry Q tf a a
Cleaned & Pressed «k I aUU
(Cash and Carry Price) *
Delivered, $1.25
Buttons Tightened, Replaced
and all Minor Reparirs Free
CLEANERS, LTD.
SPECIALi
Ladies’ Plain Silk r» 4 aa
Dresses Dry Cleaned 3 I iUU
& Finished
(Cash and Carry Pricel
Delivered, $1.25
Minor Repairs Free
XLV. ARGANGUR.
WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN 10. DESEMBER, 1930.
NCrMER 11
RÆöA BEATTY’S.
I ræðu er E. W- Beatty, forseti C.
P- R. félagsins hélt í London, Ont.,
nýverið, brýndi hann mjög fyrir á-
heyrendum, hver nauðsyn væri á því
að rétta bónda Vesturlandsins hjálp-
arhönd og heppilegustu aðferðina til
þess kvað hann þá sömu og forsætis-
ráðherrar Vesturfylkjanna, að sam-
bandsstjórnin ábyrgðist bóndanum
fullt verð fyrir vörur sínar. En svo
voru og fleiri er aðstoð sína áttu að
veita, svo sem bankar, kaupmenn og
eiginlega hver einn og einasti borg-
ari landsins á einn eða annan hátt.
En jafnvel þó út á tillögur þessar
væri ekkert í sjálfu sér að setja, ef
þær væru framkvæmanlegar, er það
einkennilegt við þær, að ekki er neitt
minnst á, að járnbrautarfélögin
hlaupi undir baggann. Væri það þó
sízt úr lagi, að þau gerðu það, þar
sem þau nú taka allt að því einn
þriðja af verði hveitisins fyrir að
flytja það til Fort William. Það
munaði hvorki meira né minna en
10 centum af hverjum mæli, ef þau
flýttu eitthvað af hveitiforðanum fyr
ir hálft farmgjald austur að vötnun-
um. En slíkt var ekki innifalið '
bjargráðatiilögunum Ræða Mr.
Beatty’s var því mjög svipuð ræðum
annara um hag og bjargráð bónd-
ans, að því leyti að hún var tilögu
góð um það að aðrir hjálpuðu bónd-
anum, en sjálfur hann, eða C. P. R.
félagið ekki. óþarfa er ekki rétt að
segja ræðuna, því hún kemur þó frá
manni, sem mikils álits og trausts
nýtur hjá canadisku þjóðinni, fyrir
þekkingu sína á hag þessa iands og
ástandi þess, en það var eigi að síður
að bera í bakkafullan lækinn að flytja
hana.
BENNETT OG HVEITIVERÐIÐ.
Einustöku sinnum skreppur það út
af vörum liberala, að Bennett sé um
núverandi lágverð á hveiti að kenna,
þvi verðið hafi fyrst farið að hrapa
alvarlega, þegar hann vap tekinn við
völdum. Þó að flestir, er sanngjarn-
ir geta talist, sjái að þetta hefir ekki
við neitt að styðjast, skal á það bent
hér, að þá fjóra mánuði, sem Benn-
ett hefir verið völd, hefir selzt um
30 miljónir mæla meira af hveiti út
hr landinu, en á þessum sömu fjór-
um mánuðum árið sem leið (1929).
Og með byrjun á-sölu á hveiti aftur
til Frakklands og fleiri landa, er full
ástæða til að halda, að salan minnki
ekki úr þessu. Það er ekki til neins
að reyna að telja þjóðinni trú um
Það, að Bennettstjórnin sé aðgerða-
laus í hveitimáliifu Markaðurinn var
Canada viðast lokaður, þegar hún
tók við völdum. Þótt ekki geti enn
verið um miklar umbætur að ræða í
þvi efni, ber á það að líta að tíminn
er ekki langur, sem stjórnln hefir
haft til allra þeirra umbóta, sem hér
blðu framkvæmda.
HVEITISAMLAGII)
Eins og vikið var að í síðasta blaði
hafa nú miklar breytingar verið
gerðar á fyrirkomulaginu á hveitisölu
Samlagsins. Samlagið leggur niður
hveitisöluskrifstofur sínar á Eng-
landi óg í Evrópu, en í þess stað verð-
úr hveitið selt erlendis af einstök-
um kornfélögum, eins og fyrrum var
gert. Hefir hinn nýráðni formaður
hveitisölu Samlagsins, McFarland,
ráðist í þessa breytingu. Hættir því
samlagið að selja hveiti sitt á er-
lenda markaðinum. Telur McFarland
þessa breytingu heppilega vegna þess,
að meðan kornfélögin og. samlagið
hafi bæði verið um söluna á erlenda
markaðinum, hafi þau ekki unnið
saman sem skyldi, og það álítur hann
að hafi spillt fyrir sölu þar á hveiti
héðan. Og Samlagið varð vanalega
fyrir hailanum á henni, og af því
skoðar hann stærstu vandræðin hafi
leitt yfir það.
Breytingu þessari er víðast vel tek-
10. enda er hún með samþykki Sam-
lagsins gerð. A Liverpool markað-
inum, og hvar sem er erlendis, virð-
ist jafnvel nú þegar, sem hún muni
hafa góð áhrif á hveitisöluna. Hveit-
ið í höndum samlagsins var þar aldrei
kærkomið, hvernig sem á því stend-
ur, en það ætti því nú ekki að verða
markaðinum til ama.
Samlagið kaupir eftir sem áður
hveitið af bændum hér, og selur kom
félögunum, I stað þess að selja það
4 htlenda markaðinum.
STJÓRNARSKIFTI
A FRAKKLANDI.
Fregn frá París 4. des- s.I. herm-
ir, að Tardieu stjórnin á Frakklandi
sé fallin, með því að hún hafði 147
atkvæði á móti sér I öidungaráðinu,
en ekki nema 139 með. Hafði stjóm-
in sjálf krafist að traustsatkvæða
væri leitað í senatinu. Þetta er í
fjórða skifti í sögu Frakka, sem öld-
ungaráðið veltir stjórn úr sessi. Hið
síðasta sinn var árið 1925, þegar Har-
riotstjórnin féll. Astæðurnar fyrir
vantrausti öldungaráðsins voru tald-
ar að vera aðallega innanríkismál og
fjármál. Þetta var annað ráðunéytið
sem Tardieu hafði myndað, og hafði
aðeins setið að völdum síðan í marz
í vor, og var yfirleitt talin að vera
ein af béztu stjórnum, sem setið hef-
ir að völdum í Frakklandi í mörg ár.
Doumergue forseti bauð Poincare
að mynda ráðuneyti, en hann neitaði,
og hefir enn ekki tekist að fá neinn
til að takast þetta vandasama starf
á hendur að mynda nýja stjórn.
Er þetta í fimtugasta skifti í stjórn
artíð Doumergues sem stjórnarskifti
verða.
STEFNA SNOWDENS.
W. S. Shaw, stofnandi Keltneska
félagsins í London, fórust nýlega orð
á þessa leið í blöðunum, um stefnu
Snowdens:
Allan tímann sem samveldisfundur-
inn stóð yfir í London, voru vörur frá
Rússlandi að streyma í land úr skip-
um á Lundúnahöfninni. Rússnesku
hveiti, rússneskum húsavið, rússnesku
sætabrauði, rússneskum brjóstsykri,
og ótal öðrum rússneskum vöruteg-
undum var hrúgað inn í verzlahir og
vöruhúsin. Og á sama tíma og þessu
fer fram, eru jarðir út um altl Eng
land að leggjast í eyði, og iðnaðar-
stofnanir að fækka vinnufólki. Tala
atvinnulausra fer alltaf hækkandi, og
nemur nú orðið talsvert á þriðju mil-
jón.
TILLÖGUR LLOYD GEORGE.
Lloyd George og aðrir foringjar
frjálslynda flokksins, hafa lagt fyrir
ríkisstjómina brezku ýmsar um-
fangsmiklar áætlanir og tillögur, er
þeir ætla að geti greitt fram úr at-
vinnuleysinu fyrir 700 þús. verklaus-
um Englendingum. Tillögurnar eru
í stuttu máli á þessa leið:
Að vinnuleysi það, sem orsakast
hefir af fjárkreppu þeirri, sem nú
gengur yfir heim allan, kemur að
miklu leyti til af alþjóðlegum ástæð-
um ,en þó verður dregið nokkuð úr
afleiðingum þess með vissum ráðstöf-
unum hverrar þjóðar. Fyrir Stóra
Bretland riður lífið á því, að fá num-
ið burtu ástæðurnat fyrir atvinnu-
leysi þeirra 700 þúsunda, sem at-
vinnuleysingjatalan hefir aukist i
seinni tíð, fram yfir það, sem verlð
hefir að staðaldri frá því um strið.
Það sem fyrst og fremst er nauð-
synlegt að ríkisstjórnin geri sér ljóst,
er það, að framleiðslukostnaðurinn
verður að minnka ,svo að brezkav vör-
ur verði samkeppnisfærar á heims-
markaðinum. Verður framleiðslu-
kostnaðurinn að minnka um allt að
10 prósent til þess að svo sé. Ríkis-
stjórnin skal kalla saman ráðstefnu,
þar sem eru saman komnir fulltrúar
allra vinnuveitenda, iðnaðarfélaga,
bankamanna og kaupmanna, og
leggja þetta vandamál 'fyrir þá, og
skal þar verða hlutast til um, að á
næstu sex mánuðum gangi þessi nið-
urfærsla í gegn- Þá er og nauðsyn-
legt að tíla iðnaðinn að sama skapi,
og skai nefnd vera skipuð til að koma
því i kring, og létta af sköttum. Enn
fremur er ríkisstjórnin hvött til þess
að efla betri samvinnu en verið hef-
ir milli iðnaðarins og bankanna og
greiða betur fyrir utanríkisverzlun.
svo sem verzlun við Rússland.
Ein hin mesta lyftistöng landsins
telja þeir þó að endurreisn landbún-
aðarins muni verða. Ef landbúnað-
urinn verður aukinn að þeim mun,
að England geti sjálft séð sér fyrir
því 400 milj. sterlings punda virði af
matvælum, sem árlega er flutt inn
í landið, þá myndi það gefa um 500
þús. mönnum atvinnu. I sambandi
yið þenna atvinnuveg kemur því Lloyd
George meðal annars með eftirfar-
andi tillögpir:
1. Ríkið skal taka í sinar vörzlur
allt það iknd, sem það getur, og eink-
um það sem þarf umbóta við og illa
er setið, og leitast við með nýtízku
tækjum að gera það að arðvænu
landi, og leigja það duglegum mönn-
um til afnota.
2. Ríkið skal sVo fljótt sem það
getur koma upp með þannig löguðu
móti um 100,000 jörðum, með 3—100
ekrur af landi á hverri.
3. Að reyna að sjá svo til að bænd-
ur geti fengið lán með sæmilegum
kjörum til að reka búskapinn með
nýtizku sniði.
Þá eru ennfremur í til'ögum Lloyd
Geoige tillögur um vegagerðir, op-
inberar byggingar, talsímalagningar
og laftaugalagningai-, er hann telþr
að útvegað geti um 500.000 manns
vinnu í viðbót. Eru nú tillögur þess-
ar ræddar af kappi á Englandi.
KRISTJAN KONUNGUR MEIÐIST.
Kristján hinn tíundi, af guðs náð
konungur Danmerkur og Islands,
meiddist ofurlítið af bílslysi á mánu-
daginn var, er hann var að koma frá
óperu í Kaupmannahöfn og halda
heimleiðis til bústaðar síns í Fred-
ensborg. Ók bíll konungs á lítinn bíl
er tvær konur voru í og eyðilagði
hann, en glerið brotnaði i konungs-
bílnum og skrámaði konung svo í
framan, að blóðið lagaði úr honum.
Stumraði hann þó fyrst yfir konun-
um tveimur, en þegar það kom í ljós,
að þær voru lítið sem ekkert meiddar,
hraðaði hann sér heim í höll sína. —
Eru skrámur hans taldar lítils hátt-
ar og vona þegnar hans að hans bles3
aða ásjóna muni ekki ljókka við þær
að mun.
HEIMSK AUTARANN SÖKNIR.
Dr. Eckener hefir verið kosinn for-
seti félagsins Aero-Arctic, næstur á
eftir Friðþjófi Nansen. A sama fundi
sem haldínn var í Berlín, var rætt
um ýmsar áætlanir um flugferðir til
norðurheimskautsins, en talið er að
ekkert komi til framkvæmda mef
þær um sinn, sökum fjárhagskreppu
þeirrar, sem nú gengur yfir heim all-
an.
BEN LINDSEY
TEKINN TIL BÆNA.
Frá London kemur sú fregn, að
Ben. B. Lindsey, fyrverandi unglinga
dómari í Denver, hafi orðið að mæta
fyrir rétti á mánudaginn var, vegna
ákæru um ósæmilega framkomu í
St. John Cathedral sunnudaginn áð-
ur. Hafði dómarinn verið rekinn all
óþyrmilega út úr kirkjunni, fyrir það
að hann bað um orðið til þess að
bera af sér ýmsar alvarlegar ákær-
ur.
Það var upphaf þessarar sögu, að
biskup nokkur mjög siðavandur, að
nafni Manning, auglýsti að hann ætl-
aði að taka bók dómarans “Com-
panionate Marriage” til athugunar.
Fór þá dómarinn ásamt öðrum kristn
um mönnum að hlusta á mál biskups,
og sat hann þar bekk sinn ásamt
kunningja sínum af mikilli siðprýði
þangað til biskupinn fór að lýsa bók
hans, er hann taldi vera “sniðuglega
ritaða, en ísmeygilega og svívirði-
lega hvatningu til lauslætis, hórdóms
og annara taumlausra lasta”. Taldi
biskup í lok ræðu sinnar, að mjög
væri sá maður ámælisverður, sem
opinberlega verði frjálsar ástir, og
flokkaði þessa svívirðingu undir þessa
hugmynd um bráðabirgðng hjóna-
band. Þegar biskup hafði lokið vand
lætingarræðu sinni, sneri hann baki
að söfnuðinum og féll fram á ásjónu
sína við altarið og fór að biðja há-
stöfum fyrir synd og spillingu heims-
ins- Þá var vesalings Ben Lindsey
öllum lokið, og kvaðst hann ekki
nenna að láta skamma sig þannig í
guðshúsi. Einhenti hann sér upp á
pall nokkurn, sem var framan við
prédikunarstólinn og kvaddi sér
hljóðs meðan biskup þuldi enn bæn-
ir sínar.
“Manning biskup!” hrópaði hann.
“Hér hefir þú borið á mig rangar og
villandi sakargiftir. Ef hér er ekki
hús réttlætisins, er þetta heldur ekki
guðs hús. 1 nafni réttlætisins bið eg
um að fá að tala hér í fimm mínút-
ur, til þess að svara þessari ósann-
gjömu árás.”
Ekki gegndi biskup ræðu þessari
og hélt áfram bænum sínum, en sókn
arböm hans mddust fram sár-
hneyksluð og lögðu hendur á dómar-
ann og hrundu honum niður af pall-
inum. Hrópuðu sumir, að berja
skyldi hann eða grýta, og gaf eitt
"guðsbamið” honum utanundir Fór
N
þá mjög að ruglast allur ritningarlest
ur, og lá við áflogum áður en dóm-
arinn yrði hrakinn út úr kirkjunni.
En á meðan á þessum ósköpum stóð
þuldi Manning biskup bænir sinar um
að hneykslið skyldi upprætt úr söfn-
uðinum, svo að hann gæti staðið
hreinn frammi fyrir guði sínum, enda
varð þessi sýnilegi árangur af bænar-
gerð hans, að dómarinn var rekinn
út í myrkrið fyrir utan. Var honum
borgið þar frá frekari meiðingum af
tveimur leynilögreglumönnum, sem
af hendingu höfðu verið þar nær-
staddir. Eftir þetta þrekvirki gat
söfnuðurinn í dómkirkju hins heilaga
Jóhannesar andað léttara og horft
vonbetri fram á veg dyggðarinnar,
þegar afvegaleiðarinn var í brott
keyrður. Nú sækja þeir hann til sak-
ar fyrir ósæmilega framkomu við
messugerð.
CYRIL STÖRFUR^TI SLÆR
SIG TIL KEISARATIGNAR
Fremur þótti bera nýrra við i Par-
ís fyrir nokkru siðan, er Cyril stór-
fursti tók sér zartign, í viðurvist
þúsund rússnéskra flóttamanna. —
Hefir enginn gert tilkall til keisara-
tignar síðan Nikulás stórfursti, ná-
frændi síðasta Rússakeisara dó. En
rússneski aðallinn, sem nú lifir land-
flótta, unir þvi ekki að viðhalda eigi
gömlum venjum að nafnlnu, og var
keisarakjöri hans tekið með miklum
fagnaðarlátum. Atburðurinn fór
fram í D’Jena Avenue í París. Komu
flóttamennirnir eins og þeir voru
klæddir til þessa fundar, úr þvotta-
húsum, verkstæðum eða af skrifstof-
um, hvað sem þeir höfðu fengið að
gera til að halda í sér lifinu, þessir
fyrverandi aðalsmenn og stórembætt-
ismenn rússneska ríkisins. Gekk þá
Cyril stórfursti fram fyrir hersing-
una, með konu sinni, og hrópaði þá
frændi hans, Krassinski prins: “Lengi
lifi vor keisaralega hátign”. Garalir
hershöfðingjar og greifar, sem þama
stóðu í ræflum sinum, tóku undir
þetta broslega hróp.
Cyril “zar” varð sjóliðsforingi ung-
ur, og tók meðal annars þátt í jap-
anska stríðinu og var þá i liði Ma-
karoffs aðmíráls, og bjargaðist af
skipi hans, er það sökk. Skömmu sið
ar var han nrekinn úr Rússlandi fyrir
það að hann þótti taka niður fyrir
sig í giftingu, og hefir hann dvalið
utanlands lengst af síðan. Þykir hann
vera mjög líkur því sem fólk er flest
'ig enginn hefir vitað til að i honum
búi keisari, og enginn býst heldur við
því að hann verði það nokkurntíma,
r.ema að nafninu til.
HVAÐANÆFA.
Sá atburður vildi til á Indlandi á
mánudaginn var, að 40 lærlingar við
London trúboðsskólann í Erode, Mad-
ras, duttu niður dauðir að loknum
miðdegisverði- Við rannsókn á þessu
máli kom það í ljós, að baneitruð
naðra hafði skriðið upp í pottinn, sem
?úpan var soðin í, og varð það henn-
ar bani — matreiðslusveinsins og
allra skólasveinanna. Naumast verð-
ur það sagt að mikil aðgæzla hafi
verið höfð við grautargerðina.
» » »
Yfir hundrað manns var tekið til
fanga á dansleik í Hollywood i Cali-
forníu á laugardaginn var, og þar af
fjórar konur, sem höfðu unnið sér
það til saka, að hafa enga spjör á
kroppnum. Þótti lögreglunni þetta
ósiðlegt og gerði innrás í danssal-
inn fjórtán saman, en þá sló í bar-
daga og börðust menn helzt með tóm
um flöskum og hverju sem hönd á
festi. Lögreglan fékk liðsstyrk, en
gat þó ekki stillt til friðar fyr en 150
lögreglumenn voru komnir á vett-
vang. Konurnar báru það að fötin
hefðu verið rifin utan af sér af full-
um mönnum.
• * •
Mikla athygli vakti Lordmayor
skrúðgangan í Lundúnum, þegar hinn
nýkjörni borgarstjóri Sir Phene Neal,
6k í gegnum borgina í hinum víð-
fræga gyllta vagni með öllu sínu em-
bættismannaliði. Var skrúðgangan
með alríkissniði, og kom hvert land
í sérstakri deild. Meðal annars voru
nokkrir ríðandi Indíánar frá Canada,
Astraliunegri frá Astralíu o- s. frý.
Frá Indlandi voru fjórir fílar og of-
an á þá var byggð eftirliking af ind-
versku musteri. Gengu fílarnir hinir
siðprúðustu leiðar sinnar, unz fyrir
augu þeirra bar merki, er einhverjir
af stúdentunum báru, þar sem mál-
aður var á rauður leó. Ærðust þá fíl-
arnir og ruku að merkinu og gripu
það með rönunum og tróðu undir fót-
um, og þóttust þar kenna gamlan ó-
vin sinn. Ahorfendumir flýðu ótta-
slegnir í allar áttir og tróðu konur
og börn undir fótum. Brátt fengu
gæzlumennirnir nú stillt dýrin, og
eftir það hélt skrúðgangan áfram eins
og ekkert hefði í skorist.
m • •
Dýrmætt brauð er það, sem íbú-
arnir i bænum Jovea á Italíu fengu
að borða nýtega, því að það var gert
úr möluðum bankaseðlum. Forríkur
malari þar í bænum, að nafni Gui-
seppe, hafði falið 50,000 lírur í pen-
ingaseðlum i kornpoka einum, fyrir
konu sinni, sem var mesta ey.ðslu-
kló. Dag nokkurn þegar malarinn
var ekki heima, kom konan auga á
poka þenna, og skyldi ekkert í, hvers
vegna hann væri ekki einnig látinn í
mylnuna. Tók hún rögg á sig og rak
vinnumanninn af stað með pokann og
dembdi hann öllu úr honum í kvöm-
ina. Þar voru þessar 50 þúsund lir-
ur malarans molaðar mjölinu smærra
og skömmu seinna átu bæjarbúar þá
með góðri lyst.
• • •
Spíritistar í London hafa vakið
mikla athygli með skeytum nokkmm
sem þeir hafa birt viðvíkjandi “R-
101” slysinu í haust sem leið. Skeyt-
in eiga að vera frá Hincliffe þeim
er fórst í Atlantshafsflugi, og eru þau
birt í “Intemational Psychic Gazette”
er út kom í fyrra mánuði. A hann
að hafa varað við slysinu hvað eftir
annað. Ymsar af þessum aðvörun-
um vom sendar til Johnsons, eins af
stjórnendum loftfarsins, en hann vildi
ekkert mark á þeim taka. Þann 19.
júlí 1928 kemur skeyti frá Hincliffe,
sem segir að skipið muni steypast
til jarðar, og hljóðar á þessa leið:
“Þeir munu leggja ugglausir af stað,
en loftfarið þolir ekki áreynsluna:
eg óska ekki að þeir hafi slíka för
sem eg.”
1. ágúst sama ár kom annað skeyti
er vítti bygginguna, og taldi að grind
in væri ekki nógu sterkbyggð- Pg
4. október I haust, daginn áður en
lagt væri af stað, kom ennþá varn-
aðarskeyti: “óveður er í aðsígi. Að-
eins kraftaverk getur bjargað þeim.”
Þess ber að gæta að fleiri en spir-
itistar spáðu um ófarir loftfarsins.
Einmitt þetta sama ár, 1928, var
ritað allsterkt á móti byggingu skips
ins, og því 3páð að fara myndi eins
og raun varð á, ef eigi yrðu ráðnar
ýmsar bætur á byggingu þess.
• * *
Samkvæmt áætlun, sem gerð var
á fegurðarþingi einu í New York ný-
lega, er talið að amerískar konur
noti að jafnaði fegrunarvörur fyrir
150 dollara á ári, eða alls fyrir nálægt
900 miljónir dollara. Forseti þingsins
sem færði rök fyrir þessum tölum,
gat þess um leið, að verðhrunið í
fyriahaust hefði þó mjög dregið úr
þeirri fjárupphæð, sem konur hefðu
ráð á að nota til þess að auka fríö-
leika sinn, enda þótt viljinn til þess
væri engu minni en áður, og nauðsyn
in aldrei meiri að láta ekki menn
sína eða kærasta sér úr greipum
ganga, á þessum harðindatímum.
Freklegast ganga þó konur að því að
laga til ásjónur sínar. Eftir þvi sem
prófessor Paul H Nystrom frá Col-
umbia háskólanum reiknaðist til, nota
75 prósent amerískra kvenna falsk-
an vararoða og 80 prósent mála á sér
augnabrúnir.
• • •
I enskum blöðum hafa allmargar
árásir verið gerðar nú upp á síðkast-
ið á lögregluna ensku (Scotland
Yard), sem annars hefir notið álits
sem hin skarpskyggnasta og dugleg-
asta lögregla i heimi. Astæðurnar
fyrir óánægjunni eru hin tíðu morð,
sem framin hafa verið á Englandi
nýlega og ekkert hefir orðið uppvíst
um. Ennfremur hefir lögreglan þótt
gera nokkuð mikið að þvi að rífa
upp gamlar grafir til rannsóknar og
raski þannig ró framliðinna, án
þess að það þyki fullkomléga rétt-
lætanlegt. Aður kom það varla fyrir
að morð væri framið á Englandi án
þess að vegendur væru handteknir.
En nú hafa á níu fyrstu mánuðum
é.rsins 1930 verið framin sex morð
og ekkert þeirra orðið uppvíst. 1929
voru framin 9 morð, og ekkert þeirra
hefir enn orðið upplýst.
Kröfur ensku blaðanna eru nú þær
að ungir menn og duglegir séu teknir
í lögregluna, því að lögreglunni hlióti
að vera farið að fara aftur.
I bænum Debreczen á Ungverja-
landi, hefir nýlega trúmálaflokkur
nokkur verið bannaður af bæjar-
stjóminni, af því að trúarsamkomur
hans þykja heldur óviðkunnanlegar
að trúaðra manna dómi. Þegar fólk-
ið kemur saman byrjar það að hlæja
og flyssa, og heldur þannig áfram út
alla guðsþjónustuna. A þetta að
tákna fögnuð hinna frelsuðu. Er sá
maður talinn trúaðastur sem hæst
getur hlegið. En þessu átti fólk ekki
að venjast og hneykslaðist á þvi.
Annað mál hefði það verið, ef fólk
hefði t. d. grátið. Engum hefði þótt
það neitt tiltökumál.
Um víða veröld
Búnaðarbylting.
Eignamám og ný skifting
jarðeigna.
Það er gömul reynsla, að marg-
víslegir erfiðleikar hafa steðjað að
forráðamönnum þjóða og ríkja að
loknum stórstyrjöldum, þegar ráð-
stafa hefir átt heimkomnum her-
mönnum. Styrjaldimar valda marg-
víslegu raski og róti á atvinnulífi,
efnahag og stéttaskiftingu, gömul
sambönd slitna og margir verða rót-
lausir, stéttaskifting jafnast, en kröf-
ur aukast oft á hendur ríkinu, frá
þeim, sem látið hafa því í té þjónustu
sína á ófriðarárum, og þykir sem
ríkinu beri nokkur skylda til þess að
launa þjónustuna með því, að sjá
þeim fyrir einhverri staðfestu, sem
upp hafa flosnað af orsökum ófrið-
arins. A tímum hins foma róm-
verska veldis var þetta oft vandræða
mál og stundum reynt að ráða fram
úr því með þvi að fá heimkomnum
hermönnum jarðnæði fyrir atbeina
rikisins.
Sama sagan hefir endurtekið sig
nú eftir heimsstyrjöldina með þeim
árangri, að víða i Evrópu, en einkum
i Austur- og Mið-Evrópu, hefir orð-
ið einhver hin stórkostlegasta bún-
aðarbylting, sem sögur fara af- Hún
er fólgin í stórfelldu róti á eignar-
haldi jarðeigna, þannig að stóretgn-
um hefir mjög óspart verið skift upp
í smábýli, sem fengin hafa verið til
ábúðar tugum þúsunda af fólki, sem
var atvinnulaust eftir stríðið og safn
aðist einkum i bæina til vandræða.
Reyndar hafa það verið ýmsar aðrar
ástæður en efnahagur, sem hert hafa
á framkvæmd þessarar skiftingar,
og þá fyrst og freipst þjóðernisástæð-
ur. En í flestum löndunum, sem
hneigst hafa að þessari stóreigna-
skiftingu, hefir staðið svo á, að stór-
eignamennimir, eða sveita-aðallinn
er af útlendum uppruna, og hefir hinu
þjóðlega lýðræði verið ósárar um ör-
lög hans. Þessi stóreigna-aðall hefir
oft kvartað um kjör sín við Þjóða-
bandalagið, án þess að það hafi vilj-
að skerast í leikinn.
I Rússlandi hefir áþekk stefna al-
gerlega orðið ofan á, eftir Bolshevika-
byltinguna, eða það er að minnsta
kosti stefna rússneskra kommúnista
að þjóðnýta allan landbúnað og reka
hann sem stóriðnað, þó að um fram-
kvæmd þess hafi gengið á ýmsu, eins
og Lögrétta hefir áður sagt frá nokk-
uð rækilega. En einnig í öðrum rikj
um, sem frá kommúnistisku sjónar-
miði eru gallhörð auðvaldsríki og
standa að meira eða minna leyti á
þingræðis grundvelli, hefir jarðránið
verið framkvæmt og sumstaðar mjög
harðlega.
Stutt yfirlit yfir stefnu og fram-
kvæmdir síðustu ára í þessum efnum
(utan Rússlands) sýnir það, hversu
stórfelt rask er hér um að ræða,
(opinberar skýrslur um þetta eru á
reitingi og ófullkomnar, en hefir ver-
ið safnað, t. d. í ökonomi og Poli-
tik.)
1 Eistlandi voru sett ný jarðeigna-
lög 10. október 1919, og voru þá tekn
ar eignarnámi og endurgjaldslaust 97
prósent af jarðnæði stóreignanna, en
fyrir áhöfnina var greitt að nokkru
leyti- Fram að 1919 var mikill hluti
jarðanna, eða 58% i höndum fárra
stórbænda og voru þar þá 1149 stór-
jarðir, hver 2113 ha. að stærð til jafn-
aðar, en um þriðjungur þessara jarða
var ræktaður af leiguliðum, sem oft
voru ánauðugir. Stóreignum þelm.
sem teknar voru eignarnámi, var að
mestu leyti að fráskildum skógunum,
sem rikið sjálft sló eign sinnl á)
skift á milli smábænda, og 1926 höfðu
þannig verið stofnuð 33,500 smábýli,
(Frh. á 5. bls.)