Heimskringla - 22.11.1933, Síða 5

WINNIPEG, 22. NÓV. 1933
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA.
þræðinum en slitna ekki sund-
ur. Þegar toghárin hafa dreg-
ist til í þræðinum, reynir fyrst
á fínu/ liárin, en nú geta þau
ekki unnið saman, af því að
toghárin gerðu það að verkum
að þau gátu ekki snúist saman á
eðlilegan hátt, og afleiðingin
verður því sú, að þráðurinn
verður mjög haldlitill.
Úr þesum stóra galla ullar-
innar er reynt að bæta að
nokkru með því að þæfa di'ik-
inn. Þófið er í því fólgið, að
hárflísarnar krækjast saman,
°g á þann hátt eru hin óstýri-
látu hár neydd til þess að
mynda nokkurn veginn fasta
flöt og veita á þann hátt sam-
eiginlegt viðnám. En við þófið
styttist dúkurinn og verður
þykkri og þar af leiðandi dýr-
ari, og fær einnig annað sér-
kennilegt útlit, sem mönnum
geðjast ekki vel að.
En að einu leyti er íslenzka
ullin fremri hinni fínu erlendu!
ull, hún er miklu hlýrri. Sá |
eignleiki byggist einmitt á
þeim ókostum, sem hér að fram j
an hefir verið lýst. Af því að
hárin - í ullinni eru svona ó-
samkynja og leggjast illa sam-
an í spunanum, þá verður mik-
ið meira loft í þræðinum, en
eftir því, sem dúkurinn eða fat-
ið innibindur meira loft, því
hlýrri er fatnaðurinn. Vegna
þessa eiginleika er íslenzka ull-
in sérstaklega góð til teppa-
gerðar og annarar slíkrar vöru,
sem sérstaklega eiga að vera til
skjóls. Náttúran sjálf virðist
líta svo á, að hér á landi eigi
skjólfatnaður best við, en allur
þorri þjóðarinnar er ekki lengur
npp á þær ráðstafanir náttúr-
unnar kominn, eftir að hún hef-
ir að nokkru leyti sigrast á hí-
býlakuldanum með miðstöðvar-
og rafmagnsupphitunum og alls
konar nýtízkutækjum. En nátt-
óran situr við sinn keip meðan
hún ein fær að ráða, og fram-
ieiðir altaf sömu tegund ullar,
en hún hugsar ef til vill meira
um vellíðan sauðkindanna, sem
ullin á sérstaklega að skýla,
heldur en tízku eða “tiktúrur”
mannkindanna.
í þau 20 ár, sem eg hefi feng-
ist við tóskap, hefi eg reynt
margskonar aðferðir til þess að
veyna að sigrast á þessum ó-
kostum ullarinnar, sem eg hefi
nú að nokkru lýst. Hið eina,
sem að nokkuru verulegu haldi
hefir komið, er að spinna ull-
ina í kammgarn og síðan nota
það til dúkagerðar í verksmiðj-
unni. Á þennan hátt hefir tek-
ist að fá snögga og þunna dúka
°g þó sæmilega haldgóða. Þetta
byggist á því, að í kammgarns-
spunanum aðgreinast hárteg-
undir ullarinnar að nokkru leyti
á þann hátt, að mjög ósamkynja
hár kembast úr ullinni, en þau
hárin sem eftir verða, leggjast
öll samhliða og vinna því öll
miklu betur saman í þræðinum
heldur en þegar ullin er spunn-
in á venjulegan hátt.
Samband ísl. samvinnufélaga
er nú að rannsaka möguleikana
fyrir því, að koma upp kamm-
garnsspuna hér í sambandi við
Klæðaverksmiðjuna Gefjun. —
Rannsóknir hafa nú leitt í ljós,
að íslenzka ullin er alls ekki ó-
hæf til kammgarnsvinnu. Ef
hægt væri að hrinda þessu fyr-
irtæki í framkvæmd, mundi það
stórkostlega hjálpa ullariðnað-
inum áfram og gera íslenzku
ullina nothæfari til almennrar
notkunar. En kammgamsvélar
eru afar dýrar, og ekki sýnilegt
á þessum erfiðu tímum, hvar
yrði hægt að afla svo mikils
fjár sem fyrirtækið myndi
kosta.
Meðan svo að segja hver
maður þurfti sjálfur að vinna
fötin á sig, var lögð sérstök á-
herzla á það, að fötin væru
sterk og hlý, vegna þess, hvað
tóskapurinn var bæði fyrirhafn-
arsamur og seinvirkur. Það var
leitast við að hafa fatnaðinn
svo þykkan og sterkan, sem
nokkur kostur var á, a. m. k
föt karlmanna. Þóttu prjóna-
brækur ekki fullþæfðar, að sagt
er, fyr eft þær gætu staðið ein-
ar á gólfinu, enda var það altítt,
að í slíkum brókum gengu menn
einum saman a. m. k. að sumr-
inu til. Nú aftur á móti leggja
menn aðal áherzluna á útlit vör-
unnar. Nú þurfa dúkarnir að
vera bæði þunnir og snöggir og
áferðafagrir og þó helst end-
ingargóðir líka. Nú kemur því
til úrlausnar, hvort hægt sé að
fullnægja þessum nýju kröfum
með dúka úr íslenzkri ull. Eg
Gefjunnar undir eins og fjár- bæði andleg og líkamleg, en eitt
hagur verksmiðjunnar leyfir. En * einkenni atorkumanna aftur á
fjárhagur verksmiðjunnar fer móti, að þeir hafa þurft lítinn
alveg eftir því, að framleiðslu-' svefn. Það er í frásögur fært
geta hennar sé notuð sem bezt, um Napóleon mikla, að hann
en það er aðeins eftirspurnin hafi þurft mjög lítinn svefn og
eftir vörunum, sem þess er getað sofið á hvaða tíma dags
megnug. sem var, eftir eigin geðþótta.
Menn ættu að læra af hárum Sama er sagt um Gladstone.
góðu ullarinnar ,eins og lýst er, Edison gat vakað dægrum sam-
hér að framan, að vinna allir an> þegar hann var að glíma við
saman og að einu marki, á þann erfið verkefni, hann gleymdi
hátt er hægt að skapa samfelt öllu öðru en starfi sínu, gleymdi
og gott þjóðfélag, sem allar að borða og sofa, en gat svo
kreppur stenst og öllum þjóð- samstundis að starfinu loknu
fyrir mitt leyti er mjög hrædd- um gæti verið til fyrirmyndar.
ur um að það verði ekki hægt
meðan íslenzka ullin er óbreytt.
Jafnvel þótt ullin sé spunnin í
kammgarn, sétja eiginleikar ull-
arinnar altaf svip sinn á dúkinn
og gera hann stífan og harðan
viðkomu og teygjulausan.
Það virðast ekki nema tveir
Jónas Þór
—Akureyri, 3. júní 1933.
—Tímarit Iðnaðarmanna.
SVEFN OG VAKA
Hingað til hefir það verið tal-
sofnað vært og vaknað síðan
aftur innan ákveðins tíma til
að byrja að nýju. Annars mun
óþarfi að leita svona langt eftir
dæmum, því nokkuð mun það
algengt að menn vaki við störf
langt um fram fastan vinnu-
tíma og eigi auðvelt með að
ið holt fyrir böm og unglinga sofna á hvaða tíma dags sem er.
Einkum á þetta við um sjó-
menn.
Eitt af víðlesnustu tímaritum
Engíendinga sendi eitt sinn út
vegir fyrir höndum: Annar sá,!að sofa a. ni. k. 8—9 tíma á
að landsmenn sætti sig við að sólarhring. En nú hefir þýzkur
nota þá dúka, sem hægt er að uppeldisfræðingur, Th. Stöck-
búa til úr ullinni eins og hún ^ mann-Duisburg að nafni, fært
er, og semja sig að háttum sterkar líkur fyrir, að þessi j fryirspurn til nokkur hundruð
ýmsra annara þjóða í því efni skoðun sé vafasöm. Hann held-' stjórnmálamanna, listamanna,
að ganga aðallega í grófum föt-'ur því fram, að bæði unglingar (rithöfunda o. s. frv., um það,
um, ellegar á hinn bóginn að Gg fullorðnir geti náð undra- J hve margra klukkustunda svefn
gerbreyta íslenzku ullinni á verðum árangri með því að
þann veg, að hún standi jafn- stytta svefntíma sinn og sofa
fætis að gæðum útlendri ull, aðeins þann tíma sólarhringsins,
sem aðallega er notuð í fín fata- Sem svefninn kemur að beztum
efni.
þeir þyrftu á sólarhring, hven-
ær þeir gengju til hvíldar og
livað þeir teldu bezta ráðið við
svefnleysi. Flestir töldu sig
'notum. Th. Stöckmann-Duis-j þurfa 7—8 tíma svefn, nokkrir
Þótt margir hafi verið óá- burg gerði tilraunir með þetta á meiri, alt upp í 91 tíma, aðrir
. ... __________ r'ii.: t___________' i ~ 1*. ___< 0
nægðir með hið grófa útlit ís- ungu fólki, og kom í ljós, að
lenzku dúkanna, þá er þó ekki með því að sofa aðeins um fjór-
annað hægt að segja, en að ar stundir fyrir miðnætti á sól-
eftirspurnin eftir þeim hafi verið arhring hverjum, urðu menn
stöðugt vaxandi síðan klæða- hraustari bæði á sál og líkama,
verksmiðjan Gefjun var stofn- lífsglaðari og hæfari til andlegr-
uð 1908. Þótt þessi aukna eft- ar áreynslu. Ungur maður einn,
irspurn hafi gengið í öldum, þá sem svaf lengi fram eftir á
er þó ekki hnnað hægt að segja, morgnana og var heilsulítill,112 að kveldi, margir kl. 10 og
en að eftirspurn og framleiðsla náði heilsu og kröftum eftir að allmargir enn fyr, eða milli 9 og
hefir aukist jafnt og þétt, og nú hann tók upp þann sið að sofa 10 að kveldi. Þingmenn og
síðustu ár hefir framleiðslan aðeins frá 19 til 23.20 eða að- leikarar töldu sig sjaldnast
aukist langt fram úr því sem eins 4 tíma og 20 mínútur á. koniast í rúmið fyr en eftir mið-
áður hefir verið. Eru dæmi til, sólarhring. Annar piltur, nítján nætti, þingmenn vegna kvöld-
að verksmiðjan hafi framleitt á ára, sem Stöckmann-Duisburg funda, leikarar vegna starfs síns
einum mánuði rúml. 100 pakka segir frá, hefir nú í heilt ár að- í leikhúsunum. Ep einn þing-
minni, alt niður í 3 tíma. Ram-
say MacDonald, núverandi for-
sætisráðherra Breta, taldi sig
þurfa 6—7 tíma svefn, leikkon-
an Ellen Terry 4 eða 6 tíma og
prófessor Sir W. M. Ramsay
3—4 tíma. Flestir gengu að
jafnaði til svefns milli kl. 11 og
af dúkum eða ca. 2800 metra. eins sofið 4 tíma og 20 mínútur
Er þessi aukna eftirspurn ef til á sólarhring eða frá kl. 19— sínu, að sér þætti aldrei eins
vill eitthvað að þakka hömlum 23.20. Frá kl. 23,45 til kl. 7 gott að fá sér blund eins og á
manna lét þess getið í svari
þingfundum í neðri málstofunni
— og þótti vel svarað. Ráðin
við svefnleysi voru margvísleg,
á innflutningi á erlendrj vefn- vinnur hann fyrir sjálfan sig,
aðarvöru, og máske einnig því, aðallega við nám, en vinnur svo
að erlendis er nú meiri tíska en hjá öðrum á skrifstofu að deg-
áður að ganga í fötum úr grófu inum. svo sem lestur í rúminu undir
efni, en að miklu leyti vona eg Hér á landi er það gömul trú, svefninn, hreint loft, íþróttir,
að það sé að þakka því, að eftir að svefn komi fyrri hluta nætur sérstakt matarhæfi, líkamleg
þá reynslu, seni menn hafa að meiri notum en síðari hlut-1 vinna, föstur, alt að 12 tímum
fengið af Gefjunardúkum, þá ann. Stöckmann-Duisburg full-
sætti menn sig smátt og smátt yrðir að þessi skoðun sé hárrétt.
betur við að ganga í fötum úr Hann bendif einnig á, hve geysi-
þeim og að það reynist að jafn- mikla byltingu það mundi hafa
aði ódýrara heldur en að kaupa í för með sér, ef menn tækju
tilbúinn erlendan fatnað. En alment upp á því að sofa 4—5
meira má ef duga skal. tíma aðeins á sólarhring hverj-
íslenzka ullin er nú nærfelt «m, fyrir miðnætti. Mundi þá
verðlaus á erlendum markaði, koma í Ijós, að þessi svefn
en allir þurfa landsmenn að nægði til þess að gera menn
klæðast. Það væri því tvöfaldur langtum starfhæfari en nu
gróði fyrir þjóðina, ef hægt þekkist, auk þess sem vöku- og
væri að láta alla landsmenn starfstíminn lengdist þá um 4—
klæðast fatnaði úr íslenzkri ull. 5 tíma á sólarhring. Annars
En þótt allir íslendingar hefðu er þessum athugunum of skamt
vilja á því að ganga í íslenzk- á veg komið til þess, að hægt
um fatnaði, þá mundi tæplega sé að fella nokkurn úrslitadóm
hægt að fullnægja þeirri eftir- um alment gildi þeirra. Eins
spurn af þeim verksmiðjum, og kunnugt er munar það
sem nú eru í landinu. Með miklu, hvað menn komast af
þeim vélakosti sem nú er I með mikinn eða lítinn svefn.
klæðaverksmiðjunni Gfefjun, — Sumir komast ekki af með, eða
mun hún tæplega geta unnið úr telja sig ekki komast af með
meiru en ca. 100 tonnum af ull minna en 8—9 tíma svefn á
alt árið þótt framleiðslumögu- sólarhring, aðrir með miklu
leikar hennar væru notaðir út minna 5—6 tíma á sólarhring,
í ystu æsar, og er það ullar- og jafnvel aðeins 4 tíma að
magn ekki nema lítið brot af sumrinu.
allri ullarframleiðslu í landinu. Að jafnaði gengur þriðjungur
Það er því langt í land að hægt mannsæfinnar í að sofa, og
sé að vinna alla ullina í landinu mundi margur fagna því, ef
sjálfu og gera hana á þann hátt auðvelt reyndist að stytta þenna
arðmeiri. En fyr getur þetta tíma um helming. Enginn
verið gott en að öll ullin sé unn- skyldi þó byrja á því að draga
in. En eftir því, sem fram- úr svefntíma sínum á sólarhring
leiðslumöguleikar verksmiðj- hverjum úr t. d. 8 tímum í 4
unnar eru notaðir betur, eftir tíma. í þessu sem öðru fer
þvf ættu vörur þær, sem verk- bezt á því að prófa sig áfram.
smiðjan framleiðir, að geta orð- Læknar munu alment telja, að
ið ódýrari. Það væri því harla börnum sé hollast að sofa 9—10
nauðsynlegt, að menn áttuðu tíma á sólarhring, og einkum
sig á því, að í hvert skifti sem að þau komist snemma í svefn
menn kaupa sér erlenda vefn- að kvöldinu. Ólíklegt er að
aðarvöru, eru menn í raun og þetta álit breytist mjög. En
veru að vinna á móti því, að öðru máli er að gegna með ungt
innlendu dúkarnir lækki í verði. fólk og fullorðna. Svefnþurkur
En svo er þetta þó, því að það svokallaðar hafa jafnan þótt
er ákveðið, að lækka vörur reynast í lakara lagi við störf,
áður en gengið er til hvíldar,
alger útrýming kvíða og heila-
brota undir nóttina o. s. frv. o.
s. frv.
Enn sem komið er vita vís-
indin harla fátt um eðli svefns-
ins, orsakir hans og lögmál þau,
er hann lýtur. Aðeins vita menn
af eigin reynslu að svefninn er
einhverskonar orkuhleðsla, að
með honum endurnýjast lífsafl-
ið, og að án svefns getur eng-
inn lifað til lengdar. Hitt er
lítt rannsakað mál, hvort vér
sofum of mikið eða of lítið. Ur
því getur hver og einn bezt
skorið sjálfur með því að prófa
sig áfram. Ef kenning Th.
Stöckmann-Duisburgs er rétt og
ef tekið verður að fara eftir
henni í framtíðinni, mundi
vökulíf manna lengjast við það
um alt að einum sjötta hluta, en
það samsvarar um 4 vökustund-
um á sólarhring í viðbót á hvern
mann í landinu, því að meðal-
tali munu menn hér á landi
ekki sofa minna en 8—81
klukkustundir á sólarhring, þótt
nokkrar séu undantekningar frá
þessari reglu. — Eimreiðin.
Fólksins maður!
Fyrir
Borgastjóra
GreiðiS atkvæði
WEBB, R. H.
og þessi, frá því heimsstyrjöldin
hófst. Talið er, að páfinn sé
hlyntur því, að Gtta verði kon-
ungur í Ungverjalandi, ef það
geíi crðið með alþjóða sam-
þyk’.i.
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU
LESIÐ HEIMSKRINGLU
BORGIÐ HEIMSKRINGLU
— Segið mér læknir hvað að
mér gengur, ekki þó á latínu.
— Það er áfengiseitrun, sem
gengur að yður.
— Svo. Þá er best að þér seg-
ið mér það á latínu, svo að eg
getí sagt konunni minni hvað
að mér gengur.
Zita keisaraekkja gerir tlka.ll
til tíkis í Unverjalandi
Rómaborg, 12. okt.
Zjta fyrverandi keisaradrotn-
ing Jeitar nú aðstoðar páfastóls-
ins til bess, að Otta sonur henn-
ar verði settur á valdastól í
Ungvevjalandi. Zita hafði mikið
boð inni í gær í konungssaln-
urn á Hotel Imperial og var þar
saman kominn mikill fjöldi
austurrískra og ungverskra
aðalsrnanna. Hefir engin slík
samkoma, sem þeir hafa tekið
þátt í verið haldin með eins
mikium hátíðabrag og glæsileik
BORGIÐ HEIMSKRINGLU ° °
Inköllunarmenn j Heimskringli n
f CANADA:
Arnes .. F. Fiunbogason
Amaranth ...................... -.... J. B. Halldórsson
Antler........"..........................Magnús Tait
Árborg................................G. O. Einarsson
Baldur.........................................Sigtr. Sigvaldason
Beckville .................................... Björn Þórðarson
Belmont ................................. G. J. Oleson
Bredenbury...............................H. O. Loptsson
Brown............................. Thorst. J. Gíslason
Calgary............................ Grímur S. Grímsson
Churchbridge.........................Magnús Hinriksson
Cypress River....................................Páll Anderson
Dafoe, Sask............................ S. S. Anderson
Elfros............................J. H. Goodmundsson
Eriksdale ............................. Ólafur Hallsson
Foam Lake..........................................John Janusson
Gimli................................... K. Kjernested
Geysir.................................Tím. Böðvarsson
Glenboro.................................G. J. Oleson
Hayland ............................. Sig. B. Helgason
Hecla...............................Jóhann K. Johnson
Hnausa....................... . Gestur S. Vídal
Hove....................................Andrés Skagfeld
Húsavík............................................John Kemested
Innisfail ....................... Hannes .1. Húnfjörð
Kandahar .............................. S. S. Anderson
Keewatin .'.......................... Sigm. Björnsson
Kristnes.........................................Rósm. Árnason
Langruth, Man...................................... B. Eyjólfsson
Leslie................................Th. Guðmundsson
Lundar ................................. Sig. Jónsson
Markerville ........................ Hannes J. Húnfjörð
Mozart, Sask............................. Jens Elíasson
Oak Point.............................. Andrés Skagfeld
Oakview ............................. Sigurður Sigfússon
Otto, Man.................................Björn Hördal
Piney..................................S. S. Anderson
Poplar Park............................Sig. Sigurðsson
Red Deer ........................... Hannes J. Húnfjörð
Reykjavík ................................ Árni Pálsson
Riverton ........................... Björn Hjörleifsson
Selkirk............................ G. M. Jóhansson
Steep Rock .............................. Fred Snædal
Stony Hill, Man..........................Björn Hördal
Swan River............................Halldór Egilsson
Tantallon.............................Guðm. Ólafsso*
Thornhill..........................Thorst. J. Gíslason
Víðir.................................. Aug. Einarsson
Vancouver, B. C .....................Mrs. Anna Harvey
Winnipegosis................-.........
Winnipeg Beach.........................John Kernested
Wynyard...................................S. S. Anderson
í BANDARÍKJUNUM:
Akra ..................................Jón K. Einarsson
Bantry................................ E. J. Breiðfjörð
Bellingham, Wash....................... John W. Johnson
Blaine, Wash.............................. K. Goodman
Cavalier ........................... Jón K. Éinarsson
Chicago: Geo. F. Long, 2428 Hamlin Ave., Logan Square Sta.
Edinburg.........................Hannes Björnssoa
Garðar..................................S. M. BreiðfjörC
Grafton................................Mrs. E. Eastman
Hallson..............•...............Jón K. Einarsson
Ivanhoe.............................Miss C. V. Dalmann
Milton .................................F. G. Vatnsdal
Minneota........................ .. Miss C. V. Dalmann
Mountain............................Hannes Björnssoa
Point Roberts..........................Ingvar Goodman
Seattle, Waah........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W.
Svold .............................. Jón K. Einarsson
Upham.................................. E. J. Brelðfjörð
The Viking Press, Limited
Winnipeg, Manitoba